Humanist wijst theoloog
op ernst van secularisatie
Kerk Samenleving
'Kwaliteitseisen voor islamitische genezers'
Ontmoetingsdag voor imams en pastores
Paus volgend
jaar voor
het eerst
naar Berlijn
I DONDERDAG 1 DECEMBER 1994
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071 -356443
UIT DE KERKBLADEN
Jongeren
Een delegatie van de
'Evangelical Reformed
Church of Christ of Nigeria'
bezocht onlangs een kerk
dienst van de hervormde ge
meente De Kaag. In hun (vrij
uit het Engels vertaalde) ver
slag in de kerkbode blijken
de Nigerianen zich allereerst
te verbazen over het feit dat
'totaal geen vrouw partici
peert in de dienst'. Ook
wordt geconstateerd dat
'jongeren geheel afwezig wa
ren'. „Toen we dat onder
werp aansneden, werd ons
verteld dat ze niet naar de
kerk kwamen, omdat ze mis
schien nog sliepen. Op door
deweekse dagen maken de
ouders de kinderen toch
wakker om naar school te
gaan? Waarom dan ook niet
om naar de kerk te gaan? We
denken dat dit gedaan zou
moeten worden. Ouders
moeten de kinderen aan
moedigen om naar de kerk te
gaan, of anders zal na hun
generatie, er geen kerk meer
bestaan."
Preek
Onder het genot van kof
fie/fris en cake wil een aantal
jongeren uit de wijkgemeen-
te Pauluskerk in Oegstgeest
na afloop van de dienst na
praten over de preek, zo
blijkt uit het Oegstgeester
kerkblad Oké. Het motto van
dit samenzijn luidt (met een
knipoog naar Van Kooten
De Bie): 'Cake op de preek...'.
Vrijwilligers
Nu haar afscheid van de Ge
reformeerde Kerk van
Noordwijk voor de deur
staat, gaat dominee E.J.S. van
Sluijs zich steeds meer ver
wonderen over 'die merk
waardige organisatie Kerk'.
Enkele van haar overwegin
gen wil ze haar gemeentele
den in het blad 'Kerknieuws'
wel meegeven: „De kerken
vormen in Nederland de
grootste vrijwilligersorgani
satie. Ook in onze gemeente
is dat zo duidelijk te zien.
Het verwondert mij iedere
keer weer, dat mensen zich
aangesproken voelen om iets
voor de kerk te doen. Geluk
kig maar. Bij veel discussies
over vrijwilligerswerk, over
maatschappelijke ontwikke
lingen worden lokaal en pro
vinciaal tal van organisaties
uitgenodigd. De kerken ech
ter steeds minder. Zijn we te
veel in gesprek met elkaar en
te weinig met de maatschap
pij waarin we leven?"
Gesprekken
Nog een overweging van Van
Sluijs: „In de afgelopen jaren
is er heel wat afgediscussi-
eerd. Over de geloofsopvoe
ding, over Kuitert, over oecu
mene, het SoW-proces niet
te vergeten. Deze gedachten-
wisselingen zijn soms best
moeilijk, maar aan de andere
kant zijn het toch belangrijke
elementen in het functione
ren van een kerkgemeen
schap. Zonder goede ge
sprekken, waar dan ook (in
een werkgroep, bij het koffie
drinken na de dienst, in een
gesprekskring of pastoraal
gesprek) vaart geen gelovige
wel."
Traditie
Pastoor B. van der Plas van
de St. Jans Onthoofding in
Zoeterwoude-Dorp vraagt
zich in het parochieblad af:
„Hoe lang zullen mensen
nog vanuit traditie van huis
uit zin hebben om mee te
werken aan iets binnen de
geloofsgemeenschap. Hoe
lang zullen er mensen te vin
den zijn die het zeker zinvol
vinden wat tijd in kerkwerk
te steken. Hoe lang zal het
duren dat mensen het doen
omdat ze het leuk vinden?"
'Onverantwoord te beweren dat mens ongeneeslijk religieus is'
Theologen *en kerkleiders
moeten volgens voorzitter
dr. P. Cliteur van het Hu
manistisch Verbond einde
lijk eens proberen de secu
larisatie serieus te nemen.
Gezien de recente cijfers
over ontkerkelijking is het
'onverantwoord' om te
blijven beweren dat de
mens 'een ongeneeslijk re
ligieuze aanleg' heeft.
ROTTERDAM ANP
„Waar halen Kuitert, Tillich en
al die andere theologen die zo
zelfverzekerd hun vertrouwen
in het eeuwig religieuze van de
mens uitspreken, dat vertrou
wen eigenlijk vandaan", vraagt
Cliteur zich af in een speciaal
nummer van het tijdschrift Ci-
vis Mundi, dat gisteren tijdens
een symposium van het Hu
manistisch Studiecentrum in
Rotterdam centraal stond.
„Zij gaan er kennelijk vanuit
dat iets dat er altijd geweest is
in de geschiedenis er ook altijd
wel zal blijven. Maar is dat, te
recht? Er veranderen wel dege
lijk dingen in de geschiedenis",
aldus Cliteur. Zo is de beleving
van magie, die eeuwenlang het
voorstellingsvermogen van de
mensen heeft beheerst, inmid
dels grotendeels verdwenen. De
theologen en andere religieuze
optimisten moeten volgens de
humanist beseffen dat seculari
satie gewoon is wat het lijkt, na-
Voorzitter dr. P. Cliteur van het Humanistisch Verbond. foto anp
melijk een breuk met religie als nummer dat de groeiende ont-
fundament voor het openbare kerkelijking in Nederland
leven. 'vanuit humanistisch oogpunt
Cliteurs voorganger, prof. dr. geen reden geeft tot zelfgenoeg-
R. Tielman, betoogt in hetzelfde zaamheid, maar eerder tot ac-
RUSWUK. ANP
Islamitische genezers in Nederland moeten
kwaliteitscriteria opstellen. Zolang die ont
breken. is samenwerking met artsen en an
dere hulpverleners niet mogelijk. Dit staat
in de studie 'Islamitische genezers en hun
patiënten. Gezondheidszorg, religie en zin
geving' van de Leidse socioloog drs. C. Hof-
fer. De studie is gebaseerd op gegevens die
in de jaren 4990 - 1993 zijn verzameld op
verzoek van het ministerie van welzijn,
volksgezondheid en cultuur.
De onderzoeker heeft met 27 islamitische
genezers (onder wie drie vrouwen) gespro
ken. Zij legitimeren allen hun werk door
naar de koran en de overlevering van de
profeet Mohammed te verwijzen. Tien zeg
gen dat zij een gave van hun (voor)ouders
hebben meegekregen, elf zijn door een leer-
LEUSDEN «ANP
Islamitische en christelijke
voorgangers houden in januari
1995 voor het eerst een geza
menlijke landelijke ontmoe
tingsdag. De imams en pastores
gaan in Utrecht het gesprek aan
over de plaats van het geloof in
het moderne leven.
De bijeenkomst op 17 januari
is een gezamenlijke initiatief
van de Islamitische Stichting
Nederland, de grootste Turkse
koepelorganisatie, en de Raad
van Kerken in Nederland. Zij
verwachten minimaal 200 voor
gangers uit moskee en kerk.
Er zijn in het verleden tal van
dialoogbijeenkomsten gehou
den, maar die waren veel klein
schaliger en werden doorgaans
bezocht door deskundigen, zegt
drs. C. van 't Leven, gerefor
meerd predikant voor de ont
moeting met moslims. Boven
dien waren die bijeenkomsten
meestal een eenzijdig christelijk
initiatief.
„Inmiddels zijn er voldoende
contacten en is er genoeg ver
trouwen gegroeid om dit aan te
durven", aldus Van 't Leven. Er
is volgens haar moed nodig
voor een dergelijke, grootschali
ge bijeenkomst, omdat moslims
en christenen vaak een verkeerd
Dominee C. van 't Leven: „Geen verborgen bekeringsbedoelingen."
beeld van elkaar hebben. Beide
partijen hebben uitgesproken
dat zij 'geen verborgen beke
ringsbedoelingen' hebben.
De predikant hoopt dat de
ontmoetingsdag een nieuwe
impuls geeft aan de contacten
tussen moskee en kerk op plaat
selijk niveau. In de toekomst
zijn wellicht ook ontmoetingen
foto gpd
met Marokkaanse en Surinaam
se imams mogelijk. Om taalpro
blemen te voorkomen, zijn die
bij het eerste initiatief niet be
trokken, aldus Van 't Leven.
tieve waakzaamheid'. Het gaat
er nu om dat mensen daadwer
kelijk in staat gestald worden
om zelf zin en vorm te geven
aan hun bestaan.
Tielman windt zich op over
de negatieve beeldvorming
rond ongodsdienstigheid in Ne
derland. Tot zijn schrik staat in
Van Dale het woord 'goddeloos'
nog steeds omgeschreven als:
aan geen god gelovend, diep
verdorven, atheïst, zondig, erg
hevig, gruwelijk, enorm, ontzet
tend, heidens. 'Van God los'
staat gelijk aan: gek geworden,
besodemieterd. 'Nederland zou
te klein zijn' als het woorden
boek dergelijke aanduidingen
gebruikte voor een willekeurige
godsdienstige stroming, aldus
Tielman.
Priester en kunsthistoricus
Antoine Bodar kietelt op zijn
beurt de humanisten met de
vraag 'of het Humanistisch Ver
bond niet de secularisatie als
godsdienst belijdt?' Het Ver
bond heeft zijns inziens veel
weg van een emancipatiebewe
ging, met grote nadruk op de
'strikte eigenheid' en met een
'versmalling van het eigen ge
zichtsveld'.
De humanisten doen er goed
aan te beseffen dat de normen
en waarden die zij met verve
verdedigen, van oorsprong
christelijk zijn. Het humanisme
is volgens Bodar pas werkelijk
van deze tijd als het zich bewust
is van de gezamenlijke wortels
met het christelijk humanisme
uit de tijd van de Renaissance.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Zuidland: G.J. Robbe-
mond, predikant voor bijzondere
werkzaamheden te Baarn (geest,
verz. Eemeroord).
Aangenomen de benoeming te Mus-
selkanaal en te Onstwedde als past.
medewerker t.b.v. het werk te Vled-
derveen (Gr.) en te Mussel: F. Verka
de. past. medewerker te Nieuwolda
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Beverwijk: drs. J.A.A. de
Boer te Waalwijk.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Beroepbaar J. Glas, missionair predi
kant te Curasao. Angolaweg 16.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen: te Doetinchem: J.J. van
Eckeveld te Zeist; te Zoetermeer: P.
Mulder te Capelle aan den IJssel-
Middelwatermg; te Benthuizen: J.J.
Tams te LISSE; te Kampen: B. van
der Heiden te Hardinxveld-Giessen-
dam; te Rotterdam-Alexanderpolder:
A.J. Gunst te Tholen.
Bedankt: voorOosterend-Texel: J. Ka
reis te Oudemirdum.
meester opgeleid terwijl zes zichzelf hebben
geschoold. Drie van de 27 leven van hun
werk.
De onderzoeker beveelt ook aan dat in de
opleiding van artsen en hulpverleners meer
aandacht aan religie en zingeving wordt be
steed. Daarbij dient onder meer te worden
bekeken wat de gemeenschappelijke grond
slag van religieuze geneeswijzen is.
T oegangskaarten
voor kerstviering
in Laurentius
Voorschoten
VOORSCHOTEN
De vieringen op Kerstavond
(24 december) en Eerste
Kerstdag (25 december) zijn
in de Voorschotense Lau
ren tiuskerk alleen toegan
kelijk voor wie een geldig
plaatsbewijs heeft. Met het
oog op de noodzakelijke
restauratie van het gebouw
en de daarmee gepaard
gaande veiligheidsmaatre
gelen, is het aantal zitplaat
sen beperkt. De voor de
druk bezochte kerstvierin
gen gebruikelijke uitbrei
ding van het aantal zitplaat
sen is onmogelijk en het
vrijhouden van staanplaat
sen is niet toegestaan. Zon
der kaartje wordt de gelovi
ge de toegang geweigerd.
De plaatsbewijzen zijn
nodig voor de vieringen om
20.00 en 22.00 uur op 24
december en die van 11.30
uur op 25 december. De
kaarten zijn op zondag 4
december en op zondag 11
december na de viering van
11.30 uur te verkrijgen in
het zijzaaltje van het
Bondsgebouw. De toe:
gangskaarten zijn gratis.
De vieringen in de Moe
der Godskerk van Voor
schoten zijn op en rond-de
Kerstdagen wel vrij toegan
kelijk.
BERLUN AFP/DPA
Paus Johannes Paulus II zal vol
gend jaar voor de eerste keer
Berlijn bezoeken. Dat heeft het
aartsbisdom Berlijn gisteren be
vestigd. Het Vaticaan heeft for
meel echter nog niet gereageerd
op de uitnodiging van kardinaal
Georg Sterzinsky.
Middelpunt van het bezoek,
dat vermoedelijk in het voorjaar
of de zomer zal plaatshebben, is
de zaligverklaring van Dom-
propst Bernhard Lichtenberg.
Deze geestelijke, die openlijk
opriep voor de joden te bidden,
kwam in 1943 tijdens deportatie
naar concentratiekamp Dachau
om het leven.
De paus bezocht het toenma
lige West-Duitsland eerder in
1980 en 1987. Een bezoek aan
het voormalige Oost-Duitsland
is er nooit van gekomen. De 74-
jarige kerkvorst moest eerder dit
jaar na een botbreuk enkele rei
zen moest afzeggen.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
U HEBT iEMAMP OM "2EEP &EHOLPeW
OM HEM VAtJ EEN TIENITJE" TE
BER-OVEN.
COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiate bv
DIRECTIE: B M Essenberg, C P Arnold (adj). J
Kiel (adj).
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Maioor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN: R.D Paauw, tel dag 9.30-
11 30 uur 071 -356215. of per post
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties071-323508
Fam berichten 071-323508
Redactie 071-321921
ADVERTENTIES
ma -vnj van 08.30-17 00 uur.
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vrij van 8.30-17 00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij vooruitbet (ind. BTW)
per acc.giro autom bet
per maand 29,30
per kwartaal 85,55 84,55
per jaar 329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125,50
ovenge lanaen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvnj: 18.00-19 30 uur.
zat 10.00-12 00 uur Tel. 071 -143241
HET WEER
HANS VAN ES
Wisselvallig en vrij zacht
Voor de tweede keer dit jaar heeft
het weer in Nederland voor een op
zienbarende stunt gezorgd. Na een
subtropische verrassing in juli ging
november aan de haal met een ver
pletterend warmterecord. Nooit
eerder was de slachtmaand zo
warm. In de temperatuurreeks
sinds 1706 was de november-
maand van 1899 tot dusverre de
warmste met een gemiddelde tem
peratuur van 9.1 graden, gevolgd
door 1938 met 8.7 graden. Na een
vrijwel onafgebroken warmtegolf
van ruim vier weken, die pas giste
ren werd beëindigd, noteerde De
Bilt een gemiddelde van 10.2 gra
den (normaal 5.9 graden!).
Vooral in de eerste week van de
maand was het compleet nazomer
met flink wat zon. Op 5 november
werd in Oost-Maarland (L) het lan
delijk record voor de maximum
temperatuur scherper gesteld:
21.1 graden. In onze regio werd op
deze dag 16 tot 17 graden ge
haald. Later in de maand zouden
nog talrijke dagrecords aan digge
len gaan; de nachttemperaturen
waren soms van zomerse allure. Op
de 20e zakte het kwik op de lucht
haven Rotterdam niet verder dan
13.9 graden. Slechts op drie da
gen kwam er wat hele lichte vorst
in de nacht voor. Maastricht scoor
de op de 30e een povere -1.1 gra
den.
Hogedrukgebieden met een warm
bloedige inslag drukten hun stem
pel op het weer van de voorbije
maand. De neerslag bleef beperkt;
landelijk viel met meer darr48
millimeter. In de Betuwe werd
slechts 25 millimeter opgevangen;
in Friesland hier en daar nog circa
100 millimeter. In de westelijke
kuststrook bleef het aan de droge
kant. Santpoort ving nog 51 milli
meter op; Haarlem noteerde 47
millimeter tegen slecht 32 milli
meter in Voorhout (ZH).
Na een zonnige start werden we
later in de maand nogal eens ge
plaagd door saai en somber weer.
De zon scheen in november onge
veer 55 uren; een normale score.
December is tamelijk koud gestart.
Aan de westflank van een hoge-
drukgebied boven Polen wordt
eerst nog vrij droge lucht aange
voerd. Morgen verandert er nog
weinig. Boven de oceaan neemt de
depressie-activiteit weer toe. Op de
nadering van een eerste front wak
kert de wind op zaterdag geleidelijk
aan uit zuid, later zuidwest. Er
komt opnieuw een aanvoer van
zachte lucht op gang. In de loop
van de avond en nacht komt er re
gen opzetten. Daarna blijft het wis
selvallig en vrij zacht met vorstvrije
nachten en maxima van circa 9
graden.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
vrijdag.
Noorwegen:
Langs de westkust flink
wat wolkenvelden en kans
op een bui. Rond Oslo op
klaringen. Maxima van 6
graden hier en daar langs
de kust tot rond 0 plaatse
lijk langs de oostgrens.
Zweden:
Vooral in het noorden wol
kenvelden, in het zuiden
naast opklaringen plaatse
lijk ook mist. Vrijwel overal
droog. Middagtempera-
tuur op veel plaatsen rond
2 graden.
Denemarken:
Rustig weer ,met zowel
wolkenvelden als nu en
dan zon Misschien mist.
Middagtemperatuur onge
veer 4 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
In Ierland, Schotland en
Wales bewolkt en vooral aan de westkust
nu en dan regen of motregen. In Enge
land droog en af en toe zon. Tempera
tuur uiteenlopend van 8 graden in het
oosten tot 12 graden in Ierland.
België en Luxemburg:
Droog. Verder wolkenvelden maar ook af
en toe zon en in de nacht en ochtend
plaatselijk mist Middagtemperatuur on
geveer 6 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Droog en perioden met zon maar vooral
in het noordwesten ook wolkenvelden.
Middagtemperatuur van 6 graden in de
noordoostelijke departementen tot 12 in
de zuidelijke.
Portugal:
Perioden met zon maar langs de kust
wolkenvelden en mogelijk wat regen of
motregen. Middagtemperatuur ongeveer
18 graden.
Spanje:
In het noorden en westen wolkenvelden
en morgen mogelijk wat regen. Elders
meer zon en droog. Middagtemperatuur
tussen 13 en 20 graden.
Canarische Eilanden:
Half tot zwaar bewolkt en vooral regen-
of onweersbuien, mogelijk met veel
neerslag. Middagtemperatuur ongeveer
22 graden, vandaag koeler.
Marokko:
Westkust: Perioden met zon, maar in
het zuiden meer bewolking en enkele re-
gen- of onweersbuien met plaatselijk
veel neerslag. Maximumtemperatuur
vlak aan zee ongeveer 22 graden.
Tunesië:
Droog en flinke zonnige perioden. Maxi
ma vlak aan zee ongeveer 20 graden.
Zuid-Frankrijk:
Droog en perioden met zon. Vooral in de
westelijke departementen ook wolken
velden Middagtemperatuur van onge
veer 13 graden rond Bordeaux en op het
Centraal Massief tot 16 langs de Mid
dellandse Zee. Bij Biarritz door föhn
maxima tegen de 20 graden.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 18 graden.
Italië:
In de Po-vlakte plaatselijk mist. Verder
droog en zonnige perioden, in het zuid
oosten kleine kans op een bui. Middag
temperatuur van 8 graden in hardnekki
ge mist tot 18 op Sicilië; middagtempe-
raturen langs de Adriatische Zee rond
11 graden.
Griekenland en Kreta:
In het westen van Griekenland perioden
met zon; verder wolkenvelden, een kou
de noordelijke wind en van tijd tot tijd
een bui, in de bergen in het noorden van
Griekenland kans op sneeuw. Middag
temperatuur van 5 graden in het noord
oosten tot 13 op de Ionische Eilanden;
op Kreta wordt het ongeveer 10 graden.
Duitsland:
Droog en perioden met zon, ook hier en
daar enkele wolkenvelden of mist. Mid
dagtemperatuur 5 tot 8 graden, vooral
in het noordoosten iets lagere, morgen
in Beieren lokaal iets hoger
Zwitserland:
Perioden met zon, in de dalen ook wol
kenvelden. Droog. Maxima in de dalen
meest tussen 6 en 10 graden.
Oostenrijk:
Perioden met zon, in het noorden ook
wolkenvelden. Droog. Middagtempera
tuur in de dalen van 2 tot 6 graden
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
VRIJDAG 2 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.26 Zon onder 16.28
Maan op 07.29 Maan onder 16.18
Waterstanden Katwijk
Hoogwater01.59 14.20
Laag water 09.48 22.28
Weerrapporten 30 november 19 uur:
Aberdeen
Athene
Barcelona
Boedapest
Bordeajx
Dublin
Innsbruck
Las Paimas
Locarno
licht bew
licht bew
onbew
onbew.
8 00
3 0.0
8 0.2
windst 20 12 0.0
0
no 2 21 8 00
w2 19 13 0.1
n2 9 -10 0 7
onbew windst
Stockholm
Warschau
Wenen
f.ndst 33 25 0.0
