'PvdA is
kwijt en
geen idealen meer'
de weg
heeft
Feiten &Menengen
Zaïre verdient
steun van VN
Paal en perk aan aftreC
pitbull en revolver
X)
Cijferbrij van bedrijven misleidt zelfs deskundigen k
DINSDAG 29"NOVEMBER 1994
erwijl dat wel
om fel worden
ïenen? Zou de
lal uit de hand
de opvang-
MIEUWSANALYSE
De vluchtelingenorganisatie van de VN
(Unhcr) heeft zeer boos gereageerd op de
uitzetting door de Zaïrese autoriteiten van
37 Rwandese Hutu's die van gewelddadig
optreden worden verdacht. Tegen de ach
tergrond van escalerend geweld, in levens
gevaar verkerende hulpverleners en vluch
telingen en de toenemende roep om ingrij
pen, is die reactie enigszins ridicuul.
De VN hebben gelijk als ze stellen dat de
actie van Zaïre indruist tegen alle interna
tionale regels die gelden voor de behande
ling en opvang van vluchtelingen. En het
klopt ook dat de Zaïrese overheid de uitge
zette Hutu's niet officieel i
schuldiging heeft gesteld,
eerst had gemoeten.
Maar moet Kinshasa daa
veroordeeld, zoals de VN
organisatie er gezien de toi
gelopen veiligheidssituatie
kampen voor Rwandese vluchtelingen
Zaïre er niet beter aan doen een oogje dicht
te knijpen, de formaliteiten te vergeten en
Zaïre een bemoedigend klopje op de schou
ders te geven omdat het land nu eindelijk
eens actie onderneemt? Want daar hebben
hulporganisaties en ook de Verenigde Na
ties de laatste tijd toch zo hard om geroe
pen.
Sinds ruim één miljoen Rwandezen,
voornamelijk Hutu's, in juli het oosten van
Zaïre binnenstroomden, is het vrijwel on
middellijk misgegaan met de opvang. De
radicalen onder de vluchtelingen, die mede
verantwoordelijk zijn voor de in april in
gang gezette volkerenmoord in Rwanda,
wisten hun wapens te houden of opnieuw
te bemachtigen, zich te organiseren en bin
nen de kortste keren hun tereurdaden te
hervatten.
Hulpinstanties in de vluchtelingenkam
pen moeten hulpeloos toezien hoe mede
plichtigen aan de volkerenmoord zich ten
koste van de onschuldige Hutu's te goed
doen aan de aangevoerde hulpgoederen en
volledig zelf bepalen onder wie de rest
wordt gedistribueerd. Hulpverleners die
daar vraagtekens bij zetten, worden be
dreigd en hebben zich al diverse keren uit
gevaar voor eigen leven terug moeten trek
ken. Ook vluchtelingen die te kennen geven
naar huis terug te willen, worden bedreigd
of vermoord.
Het is vanwege deze snel gevaarlijker en
uitzichtlozer wordende situatie in de Zaïre
se opvangkampen dat menig direct betrok
kene zich de laatste tijd steeds vaker af
vraagt wanneer hier iets aan wordt gedaan.
Maar zoals meestal het geval is, komt de in
ternationale gemeenschap niet verder dan
toegeven dal het inderdaad allemaal erg
verontrustend is en dat de Rwandese bevol
king beter verdient. Maar daar blijft het bij.
In dat licht is het prijzenswaardig dat Zaï
re (eindelijk) wel daadwerkelijk iets doet en
het land verdient daarvoor bijval. Tegelijk
dienen de Zaïrese autoriteiten te tonen dat
zij niet zomaar willekeurig wat vluchtelin
gen oppakken, maar wel degelijk serieus
naar mensen zoeken die zich schuldig ma
ken aan gewelddadig en crimineel gedrag.
En ze moeten het zeker niet bij deze ene ac
tie laten, maar hun opsporingen voortzet
ten, om alle, of in ieder geval de meest ge
vaarlijke rotte elementen uit de kampen te
verwijderen. En de regering van Rwanda
moet er vervolgens op toezien dat degenen
die gedwongen de grens worden overgezet,
goed behandeld en eerlijk berecht worden.
nairobi» frans v
si houdt
correspondent
Oud-kamerlid Leijnse twijfelt aan paars kabinet
„De PvdA is de richting goed kwijt. Thema's als
solidariteit, gelijke kansen voor iedereen of een
eerlijke verdeling van inkomen, kennis en
macht komen vandaag de dag niet meer aan de
orde." Dat zegt Frans Leijnse, die tien jaar voor
de PvdA in de Tweede Kamer zat en bijna vijf
jaar dienst deed als vice-fractievoorzitter. „Van
de PvdA weet je niet meer waar men voor staat.
Onder oud-premier Joop den Uyl werden nog
wel stevige discussies over idealen gevoerd,
maar die heeft de partij kennelijk niet meer."
Studentenprotest tegen de bezuinigingsplai
Het zit diep bij de oud-parle
mentariër, die na de laatste ver
kiezingen niet meer terugkeer
de in de Haagse politiek. „Met
het regeerakkoord van het paar
se kabinet wordt de ongelijk
heid in de samenleving jaar na
jaar verder vergroot. De PvdA
staat niet meer voor de zwakke
ren. Eigenlijk verschilt de PvdA
in weinig meer van het CDA of
de WD."
Met de affaire rond de WAO
bleek al hoe richtingloos de
PvdA was, stelt Leijnse, die in
middels decaan is geworden
aan de Rotterdamse Erasmus-
universiteit. Ook de recente be
zuinigingsplannen van partijge
noot Jo Ritzen op het hoger on
derwijs zijn daarvan een voor
beeld. „De traditi^die de PvdA
toch heeft op het gebied van
onderwijs, cultuur en weten
schappen, wordt op deze ma
nier flink aangetast. Dat half
miljard gulden is niet meer dan
maar een paar cijfertjes invul
len, zónder onderbouwing. Het
minister Ritzen.
bedrag en het verhaal deugen
niet. Hiermee zet je als politieke
groepering je geloofwaardigheid
op het spel."
Leijnse heeft er ook moeite mee
dat nota bene de PvdA aan het
mininumloon zit te morrelen.
„Dat zal de problemen van de
laagste inkomens alleen maar
verergeren." Ook vindt hij het
geen goed idee dat de regering
de rol van de overheid in de so
ciale zekerheid verder wil terug
dringen. „Gelukkig heeft de Eer
ste Kamerfractie daar deze week
op gewezen. Terecht, want als
het kabinet dat doorzet, komt
daar zeker gesodemieter van.
En als de PvdA nog een tijdje op
deze lijn voort gaat, is het vol
gens Leijnse de vraag of het ooit
nog goed komt met de partij.
Daarnaast vervreemdt de PvdA
zich van de achterban. „Er
wordt slecht met mensen om
gegaan, er is geen loyaliteit en
onderling respect meer. Sterker
nog, je ziet een verruwing in de
omgang. Onder het regime-Rot
tenberg is de partij afgebroken
en is het net of het kader van
gewone, hardwerkende
die zich voor hun partij
niet meer bestaat."
Vooral de minachting in de
richting van de partij-afdelingen
steekt Leijnse. „Als er met ge
wone mensen niet meer wordt
gepraat, komt de leiding in de
lucht te hangen." Hij vindt het
niet terecht dat de PvdA-fractie
is aangewezen als de zondebok,
waar de oezem eens flink door
heen moest worden gehaald.
„Je krijgt dan een rotsfeer en
een hetze binnen de fractie en
de partij." En het ergste is nog,
constateert het oud-kamerlid,
dat er tot op de dag van van
daag niets is veranderd.
Van het paarse kabinet heeft
Leijnse geen hoge pet op. Hoe
wel hij een voorstander was van
deze combinatie ('eindelijk zon
der het CDA van de achterka
mertjes- en machtspolitiek') is
de sociaal-democraat over de
eerste honderd dagen van pre
mier Wim Kok niet bijster tevre
den. Leijnse wil echter niet zeg
gen dat hij geen vertrouwen
heeft in paars. „Ik heb er twijfels
over. Het regeerakkoord is on
doordacht. In de aanstelling van
de ministers zitten weeffouten
die het kabinet nog wel eens
kunnen opbreken," waarschuwt
hij. „Vooral D66 staat garant
voor de grootst mogelijke on
duidelijkheid. Alleen is het nog
te vroeg om nu al geen vertrou
wen meer te hebben."
Voor één van de elementen uit
de kabinetsplannen kan de Rot
terdammer Leijnse nog wel
waardering opbrengen: het ba
nenplan van minister en oud
fractiegenoot Ad Melkert.
„Geen gek idee. Mensen horen
niet thuis te zitten, maar moe
ten aan het werk. Het is goed
dat die conducteur terug is op
de tram. Daardoor is het daar
stukken veiliger geworden.
Pitbull niet langei
Hoezo, leuker kan de belasting
dienst het niet maken? Een
snelheidsboete van 100 gulden
mag niet van de belasting wor
den afgetrokken, behalve als het
genoemde bedrag aan de agent
in kwestie wordt overhandigd
als smeergeld. De kosten die
een ondernemer maakt om het
bedrijf van zijn'
FOTO ANP SANDER VAN DER TORREN
mag hij formeel als aftrekpost
opvoeren bij de fiscus. En een
hasjhandelaar mag een pistool
en een pitbull opvoeren als be
drijfskosten. Misdaad loont.
Tot nu toe, tenminste. Staatsse
cretaris Vermeend (financiën)
kondigde gisteren aan dat de af
trek door criminelen van zulke
kosten 'tot het uiterste bestre
den' zal worden. De belasting
inspecteur mag zulke absurde
posten niet meer accepteren.
Maar dat is gemakkelijker ge
zegd dan gedaan, zo tekent de
Amsterdamse hoogleraar belas
tingrecht P. J. Wattèl aan. De
softdrug-ondernemer die tegen
het oordeel van de inspecteur
bij de belastingrechter in be
roep gaat, heeft namelijk een
redelijke kans op succes.
Het belastingrecht is immers a-
moreel (let op: niet immoreel),
wat wil zeggen dat er niet wordt
gekeken hoe het inkomen of
vermogen is verkregen. Het .be
lasting- en strafrecht is strikt ge
scheiden. De belastinginspec
teur hoeft dus niet meteen Jus
titie te bellen. De belasting
wordt berekend over de op
brengst minus de kosten. Die
kosten mogen worden afgetrok
ken. Niet alleen door nette op
passende burgers, maar ook
door criminelen. Niet ten on
rechte, want ze geven hun (mis
dadige) verdiensten keurig op.
Vermeend en de hevig veront
waardigde Tweede Kamer heb
ben dus eén probleem. Wat te
doen als de rechter wapens en
waakhonden toch erkent als af
trekpost? Dan komen er nieuwe
regels, zo stelt de staatssecreta
ris. Maar welke dan? Een alge
mene bepaling dat criminelen
hun beroepskosten niet af mo
gen trekken? Dat een pitbull en
een pistool niet acceptabel zijn,
begrijpt de gemiddelde belas
tinginspecteur na alle commo
tie vah vorige week vast wel.
Maar wat te doen met opbreng-
k kii
enP
|rgS'
ram
Itde
sten van een winkelier die de,.na
winkelsluitingswet heeft overmir
treden? En hoe zat het ook wfatr<
met milieuwetgeving? Zo'n alp af,
gemene bepaling vereist, vol-ldei
gens deskundige Wattèl, dat ^vol
belastinginspecteurs met spo^iei
een gedegen juridische oplei
ding krijgen om de aftrekpost
te kunnen beoordelen. FOI
De staatssecretaris kan ook k
zen voor een lijst met posten
kosten die voortaan fiscaal ni|c""
meer acceptabel zijn. Zoals d£l e'
tijds simpel is vastgesteld datinte
lerlei geldboetes niet langer al™0
trekbaar zijn. Daarmee zou Ff
nanciën echter wel even zoet
zijn. Alle posten moeten im- 'qj»
mers nauwgezet worden om
schreven. Dat een hasihande-fjhei
laar zijn pistool niet op mag elde
voeren is duidelijk, maar de bjet,
veiligingsbeambte kan het din ze:
wel degelijk nodig hebben. po
Daarnaast spelen ook nog eenstiti
problemen rond de zogenoen
de 'pluk ze-wetgeving'. Ver
meend en minister Sorgdragd^I
(justitie) willen de crimineel H/
nog harder in zijn portemonrcy;
treffen. Als het vermogen vanl ag
crimineel nu wordt afgepakt, Lje
mag hij de kosten die zijn ge-Lw
maakt om het geld binnen te L
halen, als aftrekpost opvoererP. ti
De rechter kan dat beslissen. e
Een grote drugbaas mocht ZO'
doende in juli zijn 'pluk ze-voi
dering' van een half miljard vl
minderen met de miljoenen
waren gespendeerd aan het op*
ganiseren van hasjtransporteip^J
vanuit Pakistan.
Het aanpakken van absurde. L-^
zarre en onaanvaardbare aftrtUt
posten is kortom makkelijker
gezegd dan gedaan. De boze èchj
Kamer moet de staatssecretaiP^
deze keer dan wèl nauwlettenhs E
volgen. Drie jaar geleden storten
den de dames en heren politiq loi
al op hun achterste benen ovqht
dezelfde aftrekbare beroepskQft
ten van criminelen. Toenmalgart
staatssecretaris Van Amelsvodcen
zei dat hij er wel eens naai' zofolg
kijken, maar er gebeurde niertist
Niemand in de Kamer kwam i no
op er nog eens naar te informjgeli
Tot de kwestie vorige wee prii
hor
den haag wilco dekker
WIM STEVENHAGEN
ftijd
'hu
het pATiÉATET Toert
„,£M wff eert,eiCjên
I Of JAAR ABANNEM0JT VOOR Tl^jEE TOT
2ËJQ0 e)/yrrje$ NAAR RBJZE., H®
IK. OOK (Avmi&üi&ti'"
Zelfs deskundigen raken de weg
kwijt in de rijstebrij van cijfers,
waarmee sommige bedrijven
hun resultaten bekend maken.
Vaak zetten bedrijven ze op het
verkeerde been door wijzigin
gen in hun boekhouding aan te
brengen, die ze bij de bekend
making van de voorlopige jaar
cijfers niet of onvoldoende ver
melden. Enkele maanden later
komt in de jaarrekening de wer
kelijke winst aan het licht.
Tot deze conclusie komt
drs. Ruud Vergoossen, decent
aan de Vrije Universiteit in Am
sterdam. in het proefschrift
waarop hij donderdag promo
veert tot doctor in de economie.
De 33-jarige Vergoossen con
cludeert dat 'stelselwijzigingen'
zelfs beleggingsanalisten en fi
nanciële journalisten geregeld
misleiden.
Vergoossen onderzocht zestien
gevallen waarin bedrijven hun
huishoudboekje aanharkten.
Soms hadden deze ingrepen
geen gevolg voor de winstcijfers.
Maar wanneer daar wel sprake
van was, dan legden de onder
nemingen dat lang niet altijd
uit. Zo stelde Koninklijke Ne
derlandse Papierfabrieken
(KNP) in januari 1988 een roya
le winststijging van 17 procent
in het vooruitzicht. Terwijl de
winst een paar maanden later,
in de officiële jaarrekening,
slechts met de helft bleek toege-
Vergoossen: „In het jaarverslag
Ruud Vergoossen.
hebben de meeste ondernemin
gen die in mijn onderzoek wa
ren betrokken, uiteindelijk de
volledige informatie verstrekt.
Mijn boodschap is: doe het dan
wat eerder." Het jaarverslag
verschijnt immers een paar
maanden na de openbaarma
king van de voorlopige winstcij
fers. Tot die tijd is bij een
stelselwijziging in feite on
duidelijk hoe het concern aan
zijn winst komt.
Vergoossen ontdekte in zijn on
derzoek dat ondernemingen,
die wel onmiddellijk uitlegden
wat zij in hun cijfers hadden
veranderd, er desondanks vaak
niet in slaagden de boodschap
over te brengen. „Sommige
FOTO OPD ROLAND DE BRUIN
analisten kijken alleen naar het
cijfer onder de streep, bijvoor
beeld naar de nettowinst. Maar
niet naar hoe die winst tot stand
is gekomen." Zelfs onder des
kundigen, mensen die bijvoor
beeld beleggingsadviezen ge
ven, heeft 28 procent deze nei
ging-
De promovendus wil niet met
zo veel woorden zeggen dat di^
adviseurs hun werk niet goed
doen, hij kaatst het balletje lie
ver terug naar de bedrijve
„Hoe meer informatie de
derneming geeft over de stelsi3le
wijziging en hoe eerder, des te£ter
minder zijn de analisten ge
fixeerd op de nettowinst. Bedi
ven zouden zichzelf, de analis
ten èn de beleggers een diensf
bewijzen als ze het beter
e el,!
den doen", meent Vergoosser/
In dertig procent van de jaarre
keningen komt een stelselwijz
ging voor, waarvan bijna de
helft duidelijk merkbare invlotf
heeft op de winst. Moeten er
strengere regels komen v
publikatie van voorlopige jaarPr
cijfers? Vergoossen is cf P
voorstander van. „Het staat
vaak in persberichten, daar ku ^er
je nauwelijks regels voor opste
len. Maar wel kunnen bedrijve P1
accountants of deskundigen e
naar laten kijken."
De analisten van banken e
fectenhuizen bleken gemiddel
even sterk te lijden aan de net
towinst-fixatie als de financiël 'X
journalisten van de vakbladen
De journalisten van het Finan
cieele Dagblad hebben er het 1
minst last van. In rapportcijfer n£s
uitgedrukt kwamen de weekbl 'lec
den en analisten op een zesje,
het Financieele Dagblad op e
dikke negen.
amsterdam raymond peil
igh
