Bouwen replica's zaak voor echtparen Nederland heeft meeste knuff nu ook in CHOCOLADE De evolutie van Sinterklaas Grootmoeders genieten van Sinterklaasfeest ilJDAG 25 NOVEMBER 1994 Grootouders, hebben zé het moeilijk deze cadeautjestijd of genieten ze juist van het grote aanbod en gaan ze met plezier de stad in opzoek naar een or- gineel cadeau. En kunnen ze gewoon hun gang gaan of heb ben de ouders een stevige vin ger in de pap. We vroegen het drie willekeurige grootouders. HAARLEM HENRIËTTE VAN DER HOEVEN Grootmoeder Grijpma (Leiden) is al druk in de weer met het maken van een garderobe voor de pop die haar jongste klein dochter van Sinterklaas krijgt. „Bij de pop die ik kocht zaten patronen en omdat ik coupeuse ben geweest kan ik daarmee heel goed uit de weg, want het is nog een heel gepriegel hoor," zegt ze. Voor de jongste kleindochter is het Sinterklaascadeau er dus bijna al: een pop en een koffer vol poppekleertjes. Maar ook andere Sinterklaaspresentjes zijn voor grootmoeder Grijpma geen probleem. Zij krijgt van haar kleinkinderen een keurig verlanglijstje en in overleg met haar dochter doet ze dan de in kopen. Op de vraag wat haar leukste Sinterklaascadeau was heeft ze niet direct een antwoord. Maar na enig nadenken zegt ze: „Een van mij mooiste cadeaus was toch wel een luxe poppewagen. Niet van riet maar een hele ech te, met een pop erin, daarmee heeft mijn dochter nog ge speeld." Heerlijke herinneringen Ipeeft mevrouw Van Diesen (Hoofd dorp) aan Sinterklaas. Haar moeder maakte er altijd een heel feest van. „Op vijf decem ber dronken we choclademelk en kregen we een bord decem- ber-zoetigheiden." En dat was nog maar de voorpret want de cadeautjes verstopte de sint in de nacht van vijf op zes decem ber zodat 6 december begon met en speurtocht door het huis. Ook nu viert grootmoeder Van Dièsen met haar zeven klein kinderen Sinterklaas. „Voor de 3 jongsten koop ik cadeautjes. Voor die ene heb ik een auto ge kocht, dat is altijd leuk. Dat doe ik wel in overleg met mijn schoondochter, want die weet toch het beste watje die klein tjes kunt geven. De groten krij gen geld, want daarvoor weet ik echt niets te verzinnen. Het Sinterklaascadeau dat haar het beste is bijgebleven is een gelakte regenjas en een angora muts, die ze kreeg als meisje van twaalf. „Zoiets vergeet je niet." „Ja natuurlijk vier ik Sinterklaas en op pakjesavond is mijn kleindochter Sjo er bij, zeker weten," zegt grootmoeder Louise Schouten (Haarlem). Het cadeau is ook al gekocht. „Ze heeft een heleboel knuffels en poppen en nu heb ik in over leg met mijn dochter een pop- pestoeltje gekocht. Zij had een mooi stoeltje gezien en toen zijn we dat gezellig samen gaan kopen." Ook ook bij Louise thuis vierden ze vroeger Sinterklaas, al ging het er wel heel wat minder roy aal aan toe dan tegenwoordig. „Maar mijn moeder maakte al tijd suprises en prachtige lange gedichten, herinnen oma Loui se zich. Toch is voor haar het Sinterklaasfeest weieens een te leurstelling geweest, vooral die keer dat ze een lange brief aan de sint schreef waarin ze om een paar schaatsen vroeg. Het prachtige gedicht en het popje in bad konden toen de teleur stelling over het niet krijgen van die schaatsen niet verzachten. Motoren die op de boekenplank passen, schepen in de badkamer en formulewagens in de salon, de lust tot het bouwen van schaalmodellen was nog nooit zo groot. Va ders gooien zich op het nabouwen van eigen motoren, opa's verlustigen zich aan teloor gegane zeilschepen en de jeugd wil vooral modellen uit de Tweede Wereldoor log en Formule 1-races nabouwen. Pubers en jong vol wassenen ontdekken de wereld van film en comics. „De realiteit wordt het meest nagebouwd," zegt verkooplei der J.P. Vertogen van importeur in schaalbouw Reyne Zn bv. „Motoren en formule I-wagens zijn op dit moment razend po pulair. Trends worden ook gezet door films. Een sector waar mo delbouw bij produktië al een belangrijke rol speelt. Zo wer den bij de film Een brug te ver voor tanks en vliegtuigen truckage-opnamen van schaal- bou wmodellen gebruikt. „Mini's van oorlogstuig uit '40- '45 worden het meest verkocht, aan jonge knullen die net met de hobby beginnen. Daarnaast zijn er ook verzamelaars die het hele wagenpark van bij voor beeld de slag bij Normandië verzamelen en vervolgens daad werkelijk naspelen, bij voorkeur op het desbetreffende strand." „Ruim twintigduizend man bouwt aan Formule 1 op schaal," weet Pierre Norden, ei genaar van de voor Europa unieke, onlangs in Amsterdam geopende winkel "Formule 1 World". Modellen zijn er te koop van 1 op 72 tot een schaal van 1 op 2.5. „In Nederland zijn zeker 20 schaalbouwers, hele maal gek van Formule I, die hun hele ziel, zaligheid en kapi taal in hun hobby steken," al dus Norden. „Deze mensen hebben elk een loods gehuurd om echte en schaalmodellen te bouwen en neer te zetten." Ook Norden zelf is fanaat. De combinatie van formule I en modelbouw raakte bij hem een zo gevoelige snaar dat hij zijn beroep als klassiek pianist er voor aan de walgen hing. „Het is moeilijk te begrijpen maat in tijden van oorlog wor den de meeste tanks en ge vechtsvliegtuigen verkocht. Nu de herdenking van de Slag om Arnhem pas hevig in de belang stelling heeft gestaan, vliegen de oude schaalmodellen van de planken," aldus Jan Pot, verko per van onder meer het Japanse merkTamiya, dat de replica's leverde voor Een brug te ver. „Kleine replica's, schaal 1 op 72, worden het meest aangeschaft. Dat is in een kamer nog te plaatsen. Bij grotere modellen zou een fanatieke bouwer met zijn modellen geen kant meer opkunnen." Tic Veel verzamelaars annex bou wers hebben een perfectionis tische tic volgens de eigenaar van het Utrechtse hobbyhuis Kuipers. De winkel is een van de weinige verkooppunten van nevenattributen die te maken hebben met onder meer de Tweede Wereldoorlog. „Hele diorama's worden gemaakt aan de hand van foto's in speciale boeken. Daarbij worden half af gebrande boerderijen nage bouwd, replica's van soldaten gekocht en allerlei losse attribu ten als veldflessen en ransels tot aan exacte replica's van Mont gomery zelf. Fanaten schilderen vervolgens de soldaten per haar na, vergelijken fotomateriaal en houden hier tussen de winkel schappen hele discussies over de beste methodieken om het gebouwde materiaal een oud uiterlijk te geven. Sigarenas en toiletpapier lijken daarbij favo riet." Niet alleen oorlog, maar ook ra diografische modelbouw brengt harten in beroering. Wedstrij den tot in Europees verband toe worden gevlogen op echte vliegvelden. Zoals overigens ook races worden verreden met in elkaar gezette kits voorzien van afstandsbediening. Opvallend bij zowel auto's, boten, motoren en vliegtuigen is dat de passie voor de replica's een zaak is voor echtparen. Man en vrouw peuteren de kleinste onderde len op hun plaats en verven ze vervolgens in kleur. Sociaal wordt het leven vervolgens ver rijkt door de contacten met an dere fanatische hobbyisten. Naast die echt fanatieke bou wers is er een toenemende groep incidentele hobbyisten. Vooral jeugd tussen twaalf en twintig heeft dit jaar belangstel ling voor de modelbouw, in het bijzonder voor motoren en For mule 1-races. Daarnaast wil el ke motoreigenaar wel een keer aan de slag om zijn eigen trots in miniformaat op de kast te pronk te zetten. Twintig miljoen chocoladeletters gaan er in deze weken over de toonbank, en de oogst is nog altijd schamel voor de Quirijnen, Xanders, Yvettes en Zwaantjes. Maar er is hoop voor degenen die een voornaam heb ben die niet een Q, X, Y of Z begint: ze kun nen nu eindelijk een 'gewone' eigen voor letter bij Albert Heijn kopen, van het huis merk Delicata. Als eerste staan daar alle 26 letters in het schap te pronken. Eindelijk ge rechtigheid. Natuurlijk waren er altijd wel zijwegen voor wie zijn eigen voorletter zocht. Een beetje banketbakker heeft hem in zijn assorti- ment, flink uit de kluiten gewassen en ver sierd met tandenbrekende suikergoedbloe metjes en andere frutsels. De prijs is echter gepeperd. De complete set Jamin-letters is ook een mogelijkheid, maar die zijn veel kleiner en halen het qua smaak toch niet bij de 'echte' chocoladeletters. Het probleem zit hem niet alleen in de smaak of afmeting. Leg Quirijn van vier jaar maar eens uit waarom Sint geen Q in zo'n kartonnen doosje uit zijn zak kan toveren, net als zijn broertjes en zusjes en de rest van de familie hebben. Met een banketbak - kersletter hoefje niet aan te komen, want dat geeft scheve ogen bij het andere grut. Een kleiner formaat letter levert onherroe pelijk een beteuterd gezicht op van de ge troffene. Ook een licht gevoel van miskenning speelt een rol: alsof jouw voorletter het niet waard zou zijn in zoetigheid gegoten te worden. En bovendien: komen de 1 of de V nu echt zoveel vaker voor dan de beruchte drie let ters aan het eind van het alfabet? Ja dus. Althans, Verkade laat elk jaar onder zoeken welke voorletters het meest voorko men. Uit dat onderzoek blijkt dat de J het meest voorkomt, gevolgd door de M (ook van 'Mama') en de A. De S komt onder mensen van 35 jaar en ouder heel weinig voor, terwijl de G juist een ouderwetse voorletter lijkt te zijn. Zekerheid over de onderzoeksresultaten is niet te krijgen. Geen enkele instantie in Ne derland houdt de gegevens over het aantal voornamen en het aantal dragers ervan bij. De reden om over te gaan tot het opnemen van letters in het chocolade-bestand zijn van puur commerciële aard. Gezien het groeiend aantal Yvonnes, Yvettes, Yolan- da's, Ypes en andere Y-voornamen bestaat de kans dat volgend jaar deze letter ook bij Verkade mag gaan meedoen. Ook Droste sluit niet uit dat zij, als de vraag maar groot genoeg is, haar assortiment van 22 naar 26 zal uitbreiden. Tradities blijven vaak in families hangen. Sinter klaas zal ik niet anders doen dan mijn ouders. Waarom? Omdat het me goed is bevallen. Ik ben nooit bang geweest en geloofde tot op hoge leef tijd. En dat is mooi, of betere gezegd dat gaf nog meer plezier aan de feestvreugde. De rituelen waren een belangrijk onderdeel van de viering. Als de Goedheiligman op het bordes van het gemeentehuis in ons dorp had gestaan om de menigte toe te zwaaien, mochten wij (mijn zqsje en twee broers) de schoen zetten. Voor Sint een mandarijntje en voor het paard een peen en water. Heftig zingend gingen we de nacht in om voor dag en dauw weer bij de open haard te staan. Altijd een brief met zwarte ve gen, waarin stond dat we beter moesten oprui men of liever voor elkaar moesten zijn. De peen half afgekloven en de mandarijnenschilletjes op het parket. In de schoen verscholen: het cadeau tje, nooit snoep, maar een speelgoedje in vorm van een autootje, ballen, springtouw, of een kleurboek. Daarna zongen we met onze hoof den in de schoorsteen gestoken 'Dank u Sin terklaasje'. Voor 5 december mochten we twee keer de schoen zetten. Op Sinterklaasavond, van die dag werd nooit afgeweken, zetten we twee schoe nen met tekeningen en nog meer lek kers voor de schimmel. De volgende morgen was het grote feest. Om de beurt uitpakken. Over de cadeaus was nagedacht. Iets nuttigs, zoals wanten, mutsen of kniekousen. Een boek. Een liefste wens: meccano, poppenhuis, race baan of vulpen. En dan was er altijd iets voor alle vier de kin deren. Ik herinner me ganzen bord, scrabble, twister, mono polie, sjoelbak, stratego. Een hoogtepunt was verder de letter en de marsepei nen aardappeltjes. Op een gegeven moment kregen we allemaal de letter M. Omdat dachten dat daar het meeste chocolade aan zat. Mijn moe der liet ons in die waan. Pas een paar jaar gele den ontdekte ik dat de letter M, even zwaar is als bijvoorbeeld de letter S. Toen wij groter werden kwam de zak. Op vijf de cember door Sinterklaas en de Pieten met veel kabaal op de stoep gezet. Zo rond dë klok van zes. De aanpak bleef verder hetzelfde. De grote verandering kwam op het moment dat de tienerleeftijd aanbrak. De pater familias ging zich daadwerkelijk met het feest bemoeien. Na een maaltijd goedgevulde erwtensoep, kwam steevast het epistel. In een verzegelde envelop zat het gedicht aller tijden. Een lofzang (met hier en daar een zure oprisping) op het familie leven. Liefdes, puberale streken, grappen en grollen, alles kwam aan de orde. Mijn vader aan de keukentafel gezeten, koffie pruttelend op de achtergrond, de banketletter reeds aangesne den, las dat voor met veel intonatie in zijn stem. De zaken die goed tot ons door moesten drin gen, werden nog een keer gelezen. Als je heel goed oplette, had je ook een vermoe den in welke richting het cadeau ging. Want daar eindigde het altijd mee. Een grote doos werd de keuken binnen geschoven. Eén voor één mochten we daar ons pakket uithalen. En dat waren luxe dingen die mijn vader, altijd de micfdag daaraan voorafgaand, vast en zeker in een vlaag van verstandsverbijstering had ge kocht. De mooiste herinnering heb ik wel aan de schaatsen. Het vroor al dagen en we hadden zelfs op het ijs gestaan met onze houten onder binders. Het moet gezegd worden: wij hadden talent. De Friese achtergrond verloochende zich niet. In alle pakjes zaten schaatsen. Voor mij witte noren. 'Vrouwelijke' schaatsen voor lange tochten had de Sint erbij geschreven. De vol gende dag reden we met succes een Molen tocht. En de medaille kregen we op de heetste dag van het jaar toegestuurd. En nu, nu zijn we weer terug bij af. Mijn kinde ren zetten de schoen, we zingen en schrijven brieven. Een mooie traditie. SASKIA STOELINGA Pluche gaat uit de kleren, de beer is op zijn retour en de jungle in opkomst. Nederland bekeert zich tot apen, tijgers, leeuwen en stripfiguren. Beren blijven populair maar worden komend seizoen minder ge kocht. Uitgekeken is de consu ment ook op knuffelbeesten in rokjes, smoking en andere kle dij. De nu populaire leeuw komt niet in zijn hemdje te staan, maar staat fier te pronken in knuffelzachl nepvel. Geen volk ter wereld is zo dol op pluche als Nederlanders. Ge middeld heeft elke peuter zo'n 23 knuffels in de slaapkamer. De tijden dat de dieren werden uitgerust met een chip zijn voorbij. Stil en knuffelzacht vol doen ze aan alle gestelde voor waarden voor kinderen. Bij vol wassenen is het vooral verza melwoede die de pluchesector nieuw leven inblaast. Naast die ren van een soort worden ook complete dierentuinen gekocht. Vooral vrouwen krijgen pluche cadeau en kopen het voor zich zelf. Leeftijd speelt daarbij geen rol. Tot ver over de tachtig val len de dames voor beresterke knuffels met een leuk uiterlijk. In deze zachte sector zijn een olijk toetje en een aardige uit straling van meer belang dan ras of kleur. Kinderen blijven dol op bees ten, vooral als dat een relatie heeft met een spannende film, tv-figuren of een geliefkoosd boek. Ook tienermeisjes laten zich graag door knuffels verte deren. De jongens krijgen de laatste ja ren meer oog voor het aanbod en hebben vooral belangstelling voor stripkarakters en gekke fi guren. Kopen ze echter iets voor nun meisje dan is het themage bonden of voorzien van een lie ve uitstraling.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 11