Bouwen replica's
zaak voor echtparen
Nederland heeft meeste knuff
nu ook in CHOCOLADE
De evolutie van Sinterklaas
Grootmoeders genieten
van Sinterklaasfeest
ilJDAG 25 NOVEMBER 1994
Grootouders, hebben zé het
moeilijk deze cadeautjestijd of
genieten ze juist van het grote
aanbod en gaan ze met plezier
de stad in opzoek naar een or-
gineel cadeau. En kunnen ze
gewoon hun gang gaan of heb
ben de ouders een stevige vin
ger in de pap. We vroegen het
drie willekeurige grootouders.
HAARLEM HENRIËTTE VAN DER HOEVEN
Grootmoeder Grijpma (Leiden)
is al druk in de weer met het
maken van een garderobe voor
de pop die haar jongste klein
dochter van Sinterklaas krijgt.
„Bij de pop die ik kocht zaten
patronen en omdat ik coupeuse
ben geweest kan ik daarmee
heel goed uit de weg, want het
is nog een heel gepriegel hoor,"
zegt ze.
Voor de jongste kleindochter is
het Sinterklaascadeau er dus
bijna al: een pop en een koffer
vol poppekleertjes. Maar ook
andere Sinterklaaspresentjes
zijn voor grootmoeder Grijpma
geen probleem. Zij krijgt van
haar kleinkinderen een keurig
verlanglijstje en in overleg met
haar dochter doet ze dan de in
kopen.
Op de vraag wat haar leukste
Sinterklaascadeau was heeft ze
niet direct een antwoord. Maar
na enig nadenken zegt ze: „Een
van mij mooiste cadeaus was
toch wel een luxe poppewagen.
Niet van riet maar een hele ech
te, met een pop erin, daarmee
heeft mijn dochter nog ge
speeld."
Heerlijke herinneringen Ipeeft
mevrouw Van Diesen (Hoofd
dorp) aan Sinterklaas. Haar
moeder maakte er altijd een
heel feest van. „Op vijf decem
ber dronken we choclademelk
en kregen we een bord decem-
ber-zoetigheiden." En dat was
nog maar de voorpret want de
cadeautjes verstopte de sint in
de nacht van vijf op zes decem
ber zodat 6 december begon
met en speurtocht door het
huis.
Ook nu viert grootmoeder Van
Dièsen met haar zeven klein
kinderen Sinterklaas. „Voor de 3
jongsten koop ik cadeautjes.
Voor die ene heb ik een auto ge
kocht, dat is altijd leuk. Dat doe
ik wel in overleg met mijn
schoondochter, want die weet
toch het beste watje die klein
tjes kunt geven. De groten krij
gen geld, want daarvoor weet ik
echt niets te verzinnen.
Het Sinterklaascadeau dat haar
het beste is bijgebleven is een
gelakte regenjas en een angora
muts, die ze kreeg als meisje
van twaalf. „Zoiets vergeet je
niet."
„Ja natuurlijk vier ik Sinterklaas
en op pakjesavond is mijn
kleindochter Sjo er bij, zeker
weten," zegt grootmoeder
Louise Schouten (Haarlem).
Het cadeau is ook al gekocht.
„Ze heeft een heleboel knuffels
en poppen en nu heb ik in over
leg met mijn dochter een pop-
pestoeltje gekocht. Zij had een
mooi stoeltje gezien en toen
zijn we dat gezellig samen gaan
kopen."
Ook ook bij Louise thuis vierden
ze vroeger Sinterklaas, al ging
het er wel heel wat minder roy
aal aan toe dan tegenwoordig.
„Maar mijn moeder maakte al
tijd suprises en prachtige lange
gedichten, herinnen oma Loui
se zich. Toch is voor haar het
Sinterklaasfeest weieens een te
leurstelling geweest, vooral die
keer dat ze een lange brief aan
de sint schreef waarin ze om
een paar schaatsen vroeg. Het
prachtige gedicht en het popje
in bad konden toen de teleur
stelling over het niet krijgen van
die schaatsen niet verzachten.
Motoren die op de boekenplank passen, schepen in de
badkamer en formulewagens in de salon, de lust tot het
bouwen van schaalmodellen was nog nooit zo groot. Va
ders gooien zich op het nabouwen van eigen motoren,
opa's verlustigen zich aan teloor gegane zeilschepen en
de jeugd wil vooral modellen uit de Tweede Wereldoor
log en Formule 1-races nabouwen. Pubers en jong vol
wassenen ontdekken de wereld van film en comics.
„De realiteit wordt het meest
nagebouwd," zegt verkooplei
der J.P. Vertogen van importeur
in schaalbouw Reyne Zn bv.
„Motoren en formule I-wagens
zijn op dit moment razend po
pulair. Trends worden ook gezet
door films. Een sector waar mo
delbouw bij produktië al een
belangrijke rol speelt. Zo wer
den bij de film Een brug te ver
voor tanks en vliegtuigen
truckage-opnamen van schaal-
bou wmodellen gebruikt.
„Mini's van oorlogstuig uit '40-
'45 worden het meest verkocht,
aan jonge knullen die net met
de hobby beginnen. Daarnaast
zijn er ook verzamelaars die het
hele wagenpark van bij voor
beeld de slag bij Normandië
verzamelen en vervolgens daad
werkelijk naspelen, bij voorkeur
op het desbetreffende strand."
„Ruim twintigduizend man
bouwt aan Formule 1 op
schaal," weet Pierre Norden, ei
genaar van de voor Europa
unieke, onlangs in Amsterdam
geopende winkel "Formule 1
World". Modellen zijn er te
koop van 1 op 72 tot een schaal
van 1 op 2.5. „In Nederland zijn
zeker 20 schaalbouwers, hele
maal gek van Formule I, die
hun hele ziel, zaligheid en kapi
taal in hun hobby steken," al
dus Norden. „Deze mensen
hebben elk een loods gehuurd
om echte en schaalmodellen te
bouwen en neer te zetten."
Ook Norden zelf is fanaat. De
combinatie van formule I en
modelbouw raakte bij hem een
zo gevoelige snaar dat hij zijn
beroep als klassiek pianist er
voor aan de walgen hing.
„Het is moeilijk te begrijpen
maat in tijden van oorlog wor
den de meeste tanks en ge
vechtsvliegtuigen verkocht. Nu
de herdenking van de Slag om
Arnhem pas hevig in de belang
stelling heeft gestaan, vliegen de
oude schaalmodellen van de
planken," aldus Jan Pot, verko
per van onder meer het Japanse
merkTamiya, dat de replica's
leverde voor Een brug te ver.
„Kleine replica's, schaal 1 op 72,
worden het meest aangeschaft.
Dat is in een kamer nog te
plaatsen. Bij grotere modellen
zou een fanatieke bouwer met
zijn modellen geen kant meer
opkunnen."
Tic
Veel verzamelaars annex bou
wers hebben een perfectionis
tische tic volgens de eigenaar
van het Utrechtse hobbyhuis
Kuipers. De winkel is een van
de weinige verkooppunten van
nevenattributen die te maken
hebben met onder meer de
Tweede Wereldoorlog. „Hele
diorama's worden gemaakt aan
de hand van foto's in speciale
boeken. Daarbij worden half af
gebrande boerderijen nage
bouwd, replica's van soldaten
gekocht en allerlei losse attribu
ten als veldflessen en ransels tot
aan exacte replica's van Mont
gomery zelf. Fanaten schilderen
vervolgens de soldaten per haar
na, vergelijken fotomateriaal en
houden hier tussen de winkel
schappen hele discussies over
de beste methodieken om het
gebouwde materiaal een oud
uiterlijk te geven. Sigarenas en
toiletpapier lijken daarbij favo
riet."
Niet alleen oorlog, maar ook ra
diografische modelbouw brengt
harten in beroering. Wedstrij
den tot in Europees verband toe
worden gevlogen op echte
vliegvelden. Zoals overigens ook
races worden verreden met in
elkaar gezette kits voorzien van
afstandsbediening. Opvallend
bij zowel auto's, boten, motoren
en vliegtuigen is dat de passie
voor de replica's een zaak is
voor echtparen. Man en vrouw
peuteren de kleinste onderde
len op hun plaats en verven ze
vervolgens in kleur. Sociaal
wordt het leven vervolgens ver
rijkt door de contacten met an
dere fanatische hobbyisten.
Naast die echt fanatieke bou
wers is er een toenemende
groep incidentele hobbyisten.
Vooral jeugd tussen twaalf en
twintig heeft dit jaar belangstel
ling voor de modelbouw, in het
bijzonder voor motoren en For
mule 1-races. Daarnaast wil el
ke motoreigenaar wel een keer
aan de slag om zijn eigen trots
in miniformaat op de kast te
pronk te zetten.
Twintig miljoen chocoladeletters gaan er in
deze weken over de toonbank, en de oogst
is nog altijd schamel voor de Quirijnen,
Xanders, Yvettes en Zwaantjes. Maar er is
hoop voor degenen die een voornaam heb
ben die niet een Q, X, Y of Z begint: ze kun
nen nu eindelijk een 'gewone' eigen voor
letter bij Albert Heijn kopen, van het huis
merk Delicata. Als eerste staan daar alle 26
letters in het schap te pronken. Eindelijk ge
rechtigheid.
Natuurlijk waren er altijd wel zijwegen voor
wie zijn eigen voorletter zocht. Een beetje
banketbakker heeft hem in zijn assorti-
ment, flink uit de kluiten gewassen en ver
sierd met tandenbrekende suikergoedbloe
metjes en andere frutsels. De prijs is echter
gepeperd. De complete set Jamin-letters is
ook een mogelijkheid, maar die zijn veel
kleiner en halen het qua smaak toch niet bij
de 'echte' chocoladeletters.
Het probleem zit hem niet alleen in de
smaak of afmeting. Leg Quirijn van vier jaar
maar eens uit waarom Sint geen Q in zo'n
kartonnen doosje uit zijn zak kan toveren,
net als zijn broertjes en zusjes en de rest
van de familie hebben. Met een banketbak -
kersletter hoefje niet aan te komen, want
dat geeft scheve ogen bij het andere grut.
Een kleiner formaat letter levert onherroe
pelijk een beteuterd gezicht op van de ge
troffene.
Ook een licht gevoel van miskenning speelt
een rol: alsof jouw voorletter het niet waard
zou zijn in zoetigheid gegoten te worden.
En bovendien: komen de 1 of de V nu echt
zoveel vaker voor dan de beruchte drie let
ters aan het eind van het alfabet?
Ja dus. Althans, Verkade laat elk jaar onder
zoeken welke voorletters het meest voorko
men. Uit dat onderzoek blijkt dat de J het
meest voorkomt, gevolgd door de M (ook
van 'Mama') en de A. De S komt onder
mensen van 35 jaar en ouder heel weinig
voor, terwijl de G juist een ouderwetse
voorletter lijkt te zijn.
Zekerheid over de onderzoeksresultaten is
niet te krijgen. Geen enkele instantie in Ne
derland houdt de gegevens over het aantal
voornamen en het aantal dragers ervan bij.
De reden om over te gaan tot het opnemen
van letters in het chocolade-bestand zijn
van puur commerciële aard. Gezien het
groeiend aantal Yvonnes, Yvettes, Yolan-
da's, Ypes en andere Y-voornamen bestaat
de kans dat volgend jaar deze letter ook bij
Verkade mag gaan meedoen. Ook Droste
sluit niet uit dat zij, als de vraag maar groot
genoeg is, haar assortiment van 22 naar 26
zal uitbreiden.
Tradities blijven vaak in families hangen. Sinter
klaas zal ik niet anders doen dan mijn ouders.
Waarom? Omdat het me goed is bevallen. Ik ben
nooit bang geweest en geloofde tot op hoge leef
tijd. En dat is mooi, of betere gezegd dat gaf nog
meer plezier aan de feestvreugde.
De rituelen waren een belangrijk onderdeel van
de viering. Als de Goedheiligman op het bordes
van het gemeentehuis in ons dorp had gestaan
om de menigte toe te zwaaien, mochten wij
(mijn zqsje en twee broers) de schoen zetten.
Voor Sint een mandarijntje en voor het paard
een peen en water. Heftig zingend gingen we de
nacht in om voor dag en dauw weer bij de open
haard te staan. Altijd een brief met zwarte ve
gen, waarin stond dat we beter moesten oprui
men of liever voor elkaar moesten zijn. De peen
half afgekloven en de mandarijnenschilletjes op
het parket. In de schoen verscholen: het cadeau
tje, nooit snoep, maar een speelgoedje in vorm
van een autootje, ballen, springtouw, of een
kleurboek. Daarna zongen we met onze hoof
den in de schoorsteen gestoken 'Dank u Sin
terklaasje'. Voor 5 december mochten we
twee keer de schoen zetten.
Op Sinterklaasavond, van die dag werd
nooit afgeweken, zetten we twee schoe
nen met tekeningen en nog meer lek
kers voor de schimmel. De volgende
morgen was het grote feest. Om de
beurt uitpakken. Over de cadeaus
was nagedacht. Iets nuttigs, zoals
wanten, mutsen of kniekousen.
Een boek. Een liefste wens:
meccano, poppenhuis, race
baan of vulpen. En dan was er
altijd iets voor alle vier de kin
deren. Ik herinner me ganzen
bord, scrabble, twister, mono
polie, sjoelbak, stratego.
Een hoogtepunt was verder
de letter en de marsepei
nen aardappeltjes. Op
een gegeven moment
kregen we allemaal
de letter M. Omdat
dachten dat
daar het meeste chocolade aan zat. Mijn moe
der liet ons in die waan. Pas een paar jaar gele
den ontdekte ik dat de letter M, even zwaar is als
bijvoorbeeld de letter S.
Toen wij groter werden kwam de zak. Op vijf de
cember door Sinterklaas en de Pieten met veel
kabaal op de stoep gezet. Zo rond dë klok van
zes. De aanpak bleef verder hetzelfde.
De grote verandering kwam op het moment dat
de tienerleeftijd aanbrak. De pater familias ging
zich daadwerkelijk met het feest bemoeien. Na
een maaltijd goedgevulde erwtensoep, kwam
steevast het epistel. In een verzegelde envelop
zat het gedicht aller tijden. Een lofzang (met
hier en daar een zure oprisping) op het familie
leven. Liefdes, puberale streken, grappen en
grollen, alles kwam aan de orde. Mijn vader aan
de keukentafel gezeten, koffie pruttelend op de
achtergrond, de banketletter reeds aangesne
den, las dat voor met veel intonatie in zijn stem.
De zaken die goed tot ons door moesten drin
gen, werden nog een keer gelezen.
Als je heel goed oplette, had je ook een vermoe
den in welke richting het cadeau ging. Want
daar eindigde het altijd mee. Een grote doos
werd de keuken binnen geschoven. Eén voor
één mochten we daar ons pakket uithalen. En
dat waren luxe dingen die mijn vader, altijd de
micfdag daaraan voorafgaand, vast en zeker in
een vlaag van verstandsverbijstering had ge
kocht.
De mooiste herinnering heb ik wel aan de
schaatsen. Het vroor al dagen en we hadden
zelfs op het ijs gestaan met onze houten onder
binders. Het moet gezegd worden: wij hadden
talent. De Friese achtergrond verloochende zich
niet. In alle pakjes zaten schaatsen. Voor mij
witte noren. 'Vrouwelijke' schaatsen voor lange
tochten had de Sint erbij geschreven. De vol
gende dag reden we met succes een Molen
tocht. En de medaille kregen we op de heetste
dag van het jaar toegestuurd.
En nu, nu zijn we weer terug bij af. Mijn kinde
ren zetten de schoen, we zingen en schrijven
brieven. Een mooie traditie.
SASKIA STOELINGA
Pluche gaat uit de kleren, de
beer is op zijn retour en de
jungle in opkomst. Nederland
bekeert zich tot apen, tijgers,
leeuwen en stripfiguren. Beren
blijven populair maar worden
komend seizoen minder ge
kocht. Uitgekeken is de consu
ment ook op knuffelbeesten in
rokjes, smoking en andere kle
dij. De nu populaire leeuw komt
niet in zijn hemdje te staan,
maar staat fier te pronken in
knuffelzachl nepvel.
Geen volk ter wereld is zo dol
op pluche als Nederlanders. Ge
middeld heeft elke peuter zo'n
23 knuffels in de slaapkamer.
De tijden dat de dieren werden
uitgerust met een chip zijn
voorbij. Stil en knuffelzacht vol
doen ze aan alle gestelde voor
waarden voor kinderen. Bij vol
wassenen is het vooral verza
melwoede die de pluchesector
nieuw leven inblaast. Naast die
ren van een soort worden ook
complete dierentuinen gekocht.
Vooral vrouwen krijgen pluche
cadeau en kopen het voor zich
zelf. Leeftijd speelt daarbij geen
rol. Tot ver over de tachtig val
len de dames voor beresterke
knuffels met een leuk uiterlijk.
In deze zachte sector zijn een
olijk toetje en een aardige uit
straling van meer belang dan
ras of kleur.
Kinderen blijven dol op bees
ten, vooral als dat een relatie
heeft met een spannende film,
tv-figuren of een geliefkoosd
boek. Ook tienermeisjes laten
zich graag door knuffels verte
deren.
De jongens krijgen de laatste ja
ren meer oog voor het aanbod
en hebben vooral belangstelling
voor stripkarakters en gekke fi
guren. Kopen ze echter iets voor
nun meisje dan is het themage
bonden of voorzien van een lie
ve uitstraling.