magie
van de Shuff]e
Holiday on Ice:
een halve eeuw schaatsen
met een glimlach
Scuffle Shuffle
DONDERDAG 24 NOVEMBER 1994
en mensenleeftijd zweert Holi-
I day on Ice bij de Shuffle-shuffle,
1 dÊ: die in ontelbare varianten
vorm heeft gekregen op diverse wit ge
verfde ijspistes. En afgaande op de on
weerstaanbare aantrekkingskracht die de
schaatsshow op het overal ter wereld
hooggeëerd publiek uitoefent, is choreo
graaf Ted Shuffle kennelijk creatief ge
noeg om de verveling van de spiegelglad
de vloer te houden.
Holiday on Ice. Oftewel een halve eeuw
amusement, dat zich beweegt tussen het
uitbundige individualisme van drievoudi
ge Axels en de ingetogen sidestep van het
collectief, belichaamd in het showballet.
Het geheel als altijd verpakt in glitter- en
glamourachtige kostuums en decors. De
vermaarde firmanaam overkoepelt vijf
onafhankelijk van elkaar optredende ge
zelschappen, die zich gemeenschappelijk
houden aan de discipline van Keep on
smiling. De glimlach lijkt als het ware ge
boetseerd op de monden van de schaats-
kunstenaars.
Vladimir Zoubov, ooit Russisch kam
pioen kunstrijden, kent als geen ander na
drie jaar Holiday on Ice de regels die Mike
Ridisill als manager van het thans door
Nederland toerende gezelschap heeft op
gesteld. „De kleding moet helemaal in or
de zijn, er mag ook bij wijze van spreken
geen haartje scheef zitten. En al verrek je
door een blessure van de pijn, die glim
lach moet. Anders krijg je een boete.
Klinkt dramatischer dan het is. Ten eerste
word ik ervoor betaald. En van al die boe
tes wordt na afloop van de tournee een
feest georganiseerd
Diepvriesvak
Holiday on Ice bezit overigens niet het
patent op wat met een metafoor als het
'diepvriesvak' van de showbusiness kan
worden aangeduid. Als vorm van enter
tainment gleed de ijsrevue reeds in de ja
ren dertig de Amerikaanse amusements
industrie binnen. In eerste instantie stel
de het vermaak niet veel meer voor dan
pirouettes draaien op ijsvloeren van en
kele vierkante meters in sjieke hotels als
The New Yorker en St. Regis in New York,
The Adolfus in Dallas en The Nicolette in
Minneapolis.
Theateragent Carl Snyder en artistiek
leider Donn Arden, die intussen al enige
naam hadden gemaakt als organisatoren
van de St. Regis-shows, werden in 1943
vereerd met de opdracht op kerstavond
een ijsrevue in een hotel in Toledo (Ohio)
te laten opvoeren. De voorstelling, door
Snyder en Arden vanwege de kerstvakan
tie Holiday on Ice genoemd, bracht het
publiek zó in extase dat het in de hotel
lobby joelde en orgelde als nooit tevoren.
De show werd een jaar later wegens
succes geprolongeerd. Snyder en Arden
werden bestookt met verzoeken om ook
elders in de States met hun revue langs te
komen. En zo geviel het dat in 1945 Holi
day on Ice op tournee ging langs diverse
Amerikaanse steden. Met dank aan
Emery en Calvin Gilbert, twee onderne
mende broers uit Milwaukee, die een
mobiele ijsbaan construeerden. Met dank
ook aan Morris Chalfen, die als zaken
man van het slag- moneymaker bereid
was z'n kapitaal in de onderneming te
steken. Het geld van Chalfen bood Holi
day on Ice voldoende armslag om zich de
allure van een internationaal schaatscir-
cus aan te meten. Anders dan concurre
rende Amerikaanse ijsshows besloot
Holiday on Ice de wijde wereld in te trek
ken. In 1947 werd Mexico aangedaan,
Cuba en Zuid-
Amerika volgden. In 1950
kreeg Europa na bemiddeling van bök-
spromotor Charles Michaelis de kans
zich te vergapen aan de artistiek aange
klede schaatskunstenaars. Maar de 'oude
wereld' liet zich niet zomaar veroveren.
Holiday on Ice ging tijdens de première in
het Brusselse Palais des Sports pijnlijk on
deruit. De meeste stoelen bleken onbe
zet. De Brusselaars hadden net een Parij-
se ijsshow in hun stad gehad. Wat kon
den die Amerikanen meer bieden, nu de
woegere Olympische schaatskampioene
Sonja Henie een aanbieding minzaam
Loopgravenoorlog
De Noorse diva trad op in speelfilms en
ze had in de Verenigde Staten ook nog
haar eigen ijsrevue. Geld zat, dacht ze,
Henie zag geen enkele aanleiding over te
stappen naar een amusementsbedrijf dat
in haar optiek voornamelijk z'n tenten
opsloeg in middelgrote Amerikaanse ste
den.
Maar helaas voor haar had Henie, zo
bleek weldra, zich te rijk gerekend. Na
vijftien jaar van vruchtbare samenwer
king brak ze met haar zakelijke partner
Arthur Wirtz. Van lieverlee kwamen de
partijen zó haatdragend tegenover elkaar
te staan, dat er een loopgravenoorlog
ontbrandde met als enige doel eikaars
onderneming kapot te maken. De ac
commodaties die Henie wilde boeken,
bleken meestal al gereserveerd door
Wirtz.
Ze kreeg met nog meer tegenslag te
kampen. In Baltimore stortte tijdens de
show een tribune in; wonder boven won
der vielen er geen slachtoffers. In reactie
op deze rampzalige gebeurtenis bedong
de stad New York, de volgende tournee
plaats, een bedrag van een miljoen dollar
ter bekostiging van -speciale veiligheids
maatregelen. Henie zag zich genoodzaakt
New York van haar programma af te voe
ren. En zo raakte de koningin van het ijs
met haar show van lieverlee aan lager
wal. De recettes waren bij lange na niet
toereikend de kosten van het ijsmajcen te
dekken, haar personeel claimde achter
stallige salarissen en uiteindelijk moest
Henie zich verlagen tot opvoeringen in
onverwarmde, zelfs niet met toiletten uit
geruste bouwvallen.
Tot z'n verbijstering trof Morris Chalf
en, destijds de zakelijke leider van Holi
day on Ice, haar in november 1952 met
haar uitgeklede schaatsgezelschap aan in
St. Andrews by the Sea. Of all places. Een
locatie, bedacht Chalfen, een schaatsster
van het kaliber-Henie onwaardig.
Hij hield haar andermaal een vorstelijk
contract voor. Maar in eerste instantie re
ageerde Henie sociaal bewogen met de
mededeling dat ze de troep hoe dan ook
bij elkaar wilde houden. Na ampel be
raad stelde ze zich toch open voor be
sprekingen, al ging Henie daarbij niet
over een nacht ijs. Ondanks de financiële
impasse waarin ze verkeerde, dreef haar
gevoel voor eigenwaarde de gelauwerde
kunstrijdster ertoe pittige eisen te stellen.
Niet helemaal vrij van prima-donna-ach-
tige trekjes, belde ze die bij voorkeur 's
nachts om een uur of drie door naar de al
lang op bed liggende Chalfen. Henie wil
de dan wel komen, maar er moesten wel
veel dollars op tafel komen en haar per
soonlijke staf (onder wie haar moeder,
haar kleedster en haar secretaresse) dien
de Holiday on Ice op de koop toe te ne
men.
Henie trad zodoende als (de allereerste
Grote Naam toe tot de sta'l van Holiday
on Ice. En ze bleek, aehteraif bezien, een
diepte-investering. Waar ook ter wereld
kwam het publiek massaad op haar af;
mede door de 'aanwezigiheid' van de
Noorse kon Holiday on Ice .zich als merk
naam wereldwijd vestigen. Naderhand
maakten kunstrijsterren als Sjoukje Dijk
stra en Joan Haanappel, Marika Kilius en
Hans Jürgen Baümler, Alexzey Ulanov en
Lludmilla Smirnova en Katarina Witt hun
kampioensmedailles bij dei revue te gel
de.
Maar in het heden van Holiday on Ice
regeren kunstrijders, die in hun sportieve
periode tot het tweede garnituur behoor
den. Het Nederlands/Canadese stel Mari
anne van Bommel en Wayne Deweyert
bijvoorbeeld. In Canada waren ze als
paarrijkoppel er één uit vele; de oversteek
naar Nederland leverde h.en, bij gebrek
aan echte tegenstanders, vier nationale
titels op. En nu vervullen Van Bommel en
Deweyert in allerlei nummers een promi
nente rol.
Mike Rudisill, sinds dertien jaar tour
manager, weerspreekt dat ook voor Holi
day on Ice de absolute top pers onbetaal
baar zijn geworden. Niks noodsprong, in
gevolge een bewuste beleidsombuiging
wordt niet meer uitsluitend naar namen
gekeken.
- Rudisill: „De ervaring heeft geleerd dat
schaatskampioenen het lang niet altijd in
zich hebben uit te groeien tot sterren van
de show. Want het gaat er niet alleen om
dat iemand in staat is prachtige sprongen
te maken, het hebben van uitstraling is
zo mogelijk nóg belangrijker. We hebben
wereldsterren in huis gehad, die het pu
bhek met een katterig gevoel achterlieten.
Ze sprongen braaf hun Rittbergers en
Axels, maar hadden er geen flauw benul
van wat showbusiness inhield. Met name
aan Russen kun je afzien dat ze de Ame
rikaanse razzmatazz niet gewend zijn. Als
topsporters hebben ze keurig hun num
mer ingestudeerd en nóg eens ingestu
deerd, maar voor de Russische school
was het showy element traditioneel van
ondergeschikt belang. Neem Ioulia
Svetchnikova. Toen ik haar voor het eerst
bij ons aan het werk zag, had ik mijn be
denkingen. Nu zie je dat Ioulia losser
wordt. Dat moet ook. het publiek dat
naar een ijsrevue komt sitelt andere eisen
dan de jury bij een kampioenschap."
De Holiday on Ice-groep die nu op
tournee in Nederland is, verenigt acht
tien nationaliteiten. Niet voor niets geeft
het heterogene gezelschap zich uit voor
de 'Verenigde Naties op het ijs'. Een en
kele keer slaat de spraakverwarring toe,
maar op de werkvloer is ide cohesie groot.
Kan ook haast niet anders, aan toeval
wordt bij Holiday on Ice geen bestaan ge
gund. Aan de allereerste voorstelling van
de thans lopende show Magic Illusions,
een produktie waarmee een bedrag van
drie miljoen gulden was gemoeid, ging al
met al een voorbereidingstijd van twee
jaar vooraf. In Bern, in het produktiecen-
trum van het amusementsbedrijf, werden
de decors met alle tierelantijnen vervaar
digd. En ook de 750 kostuums kwamen
daar onder de naaimach ine vandaan.
Marianne van Bommel: „De show
loopt nu meer dan twee jaar. Binnen zes
weken hebben we het hele programma
ingestudeerd. Maar de'nk niet dat je er
daarmee bent. Er hoeft tijdens een voor
stelling maar iets fout
te gaan en je krijgt meteen een
repetitie aan je broek. Moeten we net zo
lang oefenen tot alle onvolkomenheden
eruit zijn. Zo'n sessie gaat inderdaad ten
koste van je vrije tijd en dat kan wel eens
knap vermoeiend zijn, temeer omdat we
op zaterdag drie shows draaien en op
zondag dikwijls twee. Maar zo zit het vak
nu eenmaal in elkaar. Kun je.dat niet 'op
brengen, dan is het béter te kiezen voor
een ander leven."
Verlangen
Wellicht nemen Marianne van Bommel
en Wayne Deweyert dat besluit eind vol
gend jaar. Dan loopt hun contract af. Ze
zijn al een aardig eindop streek in de
dertig, het verlangen naar een huiselijker
bestaan groeit. Nu al komt het voor dat
het echtpaar zich niet thuis houdt voor
collega's. „Je ziet elkaar al dag in, dag
uit", aldus Marianne. „Zodra ik de deur
van m'n caravan of hotel dichttrek, is er
voor mij geen Holiday on Ite meer."
Manager Rudisill houdt er rekening
mee dat Van Bommel en Deweyert zich
straks definitief terugtrekken op hun
thuisbasis in London (Ontario). Enerzijds
zou hij hun afscheid betreuren ('„Ze zijn
zeer professioneel en zien er nog jeugdig
uit"), anderzijds kan Rudisill er nu al be
grip voor opbrengen. „Marianne en Way
ne hebben inmiddels een kind en dat zal
op een gegeven moment toch naar
school moeten."
Rudisill ziet zichzelf als adviseur, vader,
psycholoog en baas. In die volgorde.
Maar vóór alles gaat het hem erom dat in
hoog tempo technische perfectie wordt
nagestreefd op de ijsvloer, een transport
abel systeem dat bestaat uit aluminum
platen die zijn voorzien van buizen waar
door permanent glycol als koelvloeistof
wordt gepompt. Maar op een tournee
van lange duur wil vanzelfsprekend wel
eens wat voorvallen. Honderd mensen,
honderd verschillende karakters. Als zo
veel mensen constant boven op eikaars
lip zitten, kan de 'balorigheid licht toe-
rd<
slaan.
Èn onbenullige irri
taties slaan wel eens door naar een ki Qg
collegialeverstandhouding.
„Vooropgesteld", zegt Rudisill,
mensen zich op het ijs of achter de co
lissen niet professioneel gedr
ik in. Maar in principe heb ik voor iedf
een een willig oor. Ik moet alleen ze^
dat ze dikwijls met iets aankomen
voor hen een levensprobleem is en vo
mij peanuts. En met bepaalde vraagsti
ken kan ik niks. Bijvoorbeeld als na e
stukgelopen romance iemand bij
aanldopt met de vraag of er geen mo^N h
lijkheid is naar een andere Holiday-sh<
te worden overgeplaatst. Dan wil zo ij e
persoon liever niet meer met de 'ex'
één gezelschap zitten. Maar ik werk n
mee aan een transfer als er alleen mapha
persoonlijke redenen in het geding zijn.
Wat dat betreft is het maar goed dat
Amerikaan' Steve Nelson ook privé e doi
meer dan uitstekende relatie onderhou
met zijn zwevende dame. Hij haalt i icti
Magic Illusions stunts uit op een ni
tor. Hij springt over mensenmuren,
als magic man laat de vroegere ijshete
keyer listig van alles en nog wat opflo lint
pen en vervolgens schichtig in het ni( 10e
verdwijnen. „Hoe die trucs inelkaar ste
ken? Je denkt toch zeker niet dat ik zo n olit
ïef ben daarover tekst en uitleg te geve un
Laat ik volstaan met te zeggen dat ik ze
twee maanden tijd heb geleerd van il'
sionist Ron Urban. Kom maar eens tenlat
als de allerlaatste voorstelling van de rij
show achter de rug is. Wie weet tref je r
dan in een openhartige bui."
GERARD VAN PUTTEN
(Holiday on Ice-tournee: t/m 27 noveioel
ber in Rotterdam Ahoy'), van 30 novei oli
ber t/m 5 december in Maastricht en vi elii
7 december t/m 18 december in de Ar
sterdamseRAI).
Sonja Henie, de Noorse koningin van het ijs, die 'Holiday on Ice' wereldbe roemd maakte.
Magie op gladde ijzers. Verzin het maar! Bespaar de moeite, het is al be
dacht door de Amerikaan Ted Shuffle, sinds 1955 choreograaf bij Holiday
on Ice. Vindingrijk als hij is, kwam hij op het idee de verbeelding de macht
te laten uitoefenen over de vijftigste verjaardagsshow met als veelzeggende
titel: Magic Illusions. Landgenoot Ron Urban, illusionist van professie,
trok op bestelling de trucendoos open. Komt dat zien, komt dat zien: moto
risch geweld op het ijs en een zwevende dame ter afwisseling van dubbele
Axels, kurketrekkerende pirouettes en geraffineerde danspasjes. Blijft de
vraag hoe lang het halve-eeuwfeest bij 's werelds grootste ijsrevue voort
duurt, want de eerste hupse sprong naar roem werd al in 1943 gemaakt.
