Een boek als een levenslied
Cultuur&Kunst
Zwevende beelden en douchetegels in Haagweg 4
n
Elfen en aardmensen ui
wonderbaarlij k IJ slan(
Ruisende zijde met een hoog mottenballengehalte
DINSDAG 22 NOVEMBER 1994
INS
chef annemiek ruygrok, 071 -356471plv -chef jan rijsdam. 071 -i
Bon Jovi naar Nederland
numegen» Bon Jovi komt op 28 mei volgend jaar voor een één
malig optreden naar het Goffertpark in Nijmegen. Speciale gas
ten zijn de broers Alex en Eddie van Halen. De voorverkoop be
gint zaterdag 26 november bij de bekende adressen.
R Kelly live in Ahoy'
Rotterdam De R&B, soulzanger R Kelly geeft op zondag 8 janu
ari een eenmalig concert in de Rotterdamse Ahoy'. De musicus
wordt in de VS gezien als de reïncarnatie van Marvin Gaye.
Kaarten zijn te koop op de bekende adressen.
Jazz-improvisatie Streekmuziekschool
leiden De Streekmuziekschool in Leiden begint op maandag 28
november een cursus jazz-improvisatie. In januari beginnen de
cursussen Basler trommelen en Latijns-Amerikaanse muziek.
Voor aanmelding en informatie: afdeling lichte muziek, Streek
muziekschool, Rapenburg 22, telefoon 141041.
Franse prijs voor Yves Berger
parus De Prix Médicis, een van de belangrijkste literaire onder
scheidingen in Frankrijk, is gisteren toegekend aan de auteur en
uitgever Yves Berger. Hij krijgt de prijs voor zijn roman
'Immobile dans le courant du flèuve'. De Médicis-prijs voor een
buitenlands werk gaat naar de Oostenrijker Robert Schneider
voor 'Frère Sommeil'. De essay-prijs werd toegekend aan Jeróme
Garcin voor zijn boek gewijd aan de Franse schrijver Jean Pré-
vost.
Najaarstentoonstellling Pulchri
den haag De Haagse kunsthandel R. Polak houdt tot en met 11
december een herfsttentoonstelling in Pulchri Studio, Lange
Voorhout 15 in Den Haag. De expositie omvat ongeveer zestig
schilderijen en aquarellen uit de 19e en de 20ste eeuw. Het ac
cent ligt op werken van schilders van de Haagse School. De ope
ningstijden van Pulchri Studio zijn: dagelijks van 13.00 tot 17.00
uur. Op maandag gesloten.
Gerrit Kouwenaar in de Burcht
leiden Xandra Schutte, redacteur van 'De Gids' en 'De Groene
Amsterdammer', spreekt op donderdag 24 november voor
Burcht Literair met de dichter Gerrit Kouwenaar. Hij draagt ge
dichten voor en vertelt over.zijn oeuvre. Het interview begint om
20.25 uur in de Burcht, Burgsteeg 14 in Leiden. Toegangskaarten
zijn onder andere verkrijgbaar bij Boekhandel Kooyker.
Kindertheater Splinter zoekt acteurs
leiden Kindertheater Splinter uit Leiden zoekt acteurs van 18
jaar en ouder. De groep maakt voorstellingen voor kinderen tus
sen 3 en 12 jaar. Belangstellenden staan niet alleen op de plan
ken maar worden ook betrokken bij het maken van decors en
kostuums en het bedienen van licht en geluid. Voor meer infor
matie: El win Mentink of Ruud de Wekker, telefoon 149440.
Mary Servaes' autobiografie is het definitief afscheid van haar carrie're
Naams- en beleidwijziging bij
Museum Paleis Lange Voorhout
den haag anp
Het Museum Paleis Lange
Voorhout in Den Haag wijzigt
zijn beleid. Ook verandert het
de naam in het veel kortere Het
Paleis. De tentoonstelling 'De
eeuw van Mondriaan, Neder
landse kunst van de 20ste eeuw'
uit de collectie van het Haags
Gemeentemuseum luidt de
nieuwe fase in in het bestaan
van het in 1992 geopende mu
seum. Met de nieuwe program
mering hoopt het museum een
duidelijker gezicht te krijgen.
Jaarlijks komen er zo'n zeven
tentoonstellingen, waaronder
thematische presentaties op het
gebied van de beeldende kunst,
kunstnijverheid, mode of ande
re culturen. De tweede etage
wordt ingeruimd voor de foto
grafie en/of prenten, waarbij ie
dere zomer werk van M.C.
Escher te zien zal zijn. Voor de
zomer van 1998 staat een grote
Escher-manifestatie gepland.
Het is dan honderd jaar geleden
dat Escher werd geboren.
Voor volgend jaar is onder
meer een tentoonstelling in
voorbereiding met werk van de
Russische avant-garde uit de
periode 1900-1930. Ook krijgt
het werk van Rodin aandacht.
Het museum kampte begin
dit jaar met een tekort van bijna
vier ton. Dat is nog niet wegge
werkt. De gemeente Den Haag
heeft de subsidie met ingang
van volgend jaar met een be
drag van 250.000 gulden ver
hoogd naar 365.000 gulden. Op
wat voor termijn het tekort zal
zijn ingelopen, is nog niet be
kend.
Op haar twaalfde begint het leven pas echt! Mary Beij ge
neest van haar ziekte, speelt op het schoolplein en komt
in een plaatselijke toneelvereniging terecht, waar ze
steeds grotere rollen krijgt toebedeeld. Maar dan, als in
een echte smarüap, slaat het noodlot opnieuw toe: op
haar achttiende krijgt zij opnieuw last van haar heup en
wordt weer bedlegerig. Zij helpt haar moeder zo goed als
zij kan door poppetjes te maken en kleren te repareren.
leiden annemiek ruygrok
De autobiografie leert dat zij
zestien was toen ze haar eerste
vriendje kreeg: „Van mij hoefde
dat niet. Toen al was ik geë
mancipeerd." Het gaat snel uit,
en Rudolf, de volgende vrijer,
vertoont dezelfde trekken als pa
Bey, zit liever in de kroeg dan
met Mary uit te gaan en ook de
ze verhouding loopt spaak.
Zij verhuist naar Maastricht,
waar zij komt te werken als ka
mermeisje, brengt de oorlogs
tijd in Kampen en Leiden door,
waar moeder niet alleen van va
der, maar nu ook van de oorlog
te lijden had. In Kampen treedt
ze tijdens de bevrijding geregeld
op voor de Canadezen. Ze heeft
er samen met haar moeder die
is meeverhuisd, een onbezorgd
leven, maar het is van korte
duur en Mary gaat terug naar
Maastricht, waar zij optreden
na optreden als zangeres heeft.
Ze gaat er in betrekking bij
aartsgierige mensen en de hon
ger slaat opnieuw toe.
Jaloezie
Dan lacht het geluk Mary echt
toe in de vorrh van Sjo, die zij
ontmoet tijdens een dartcom-
petitie. Met hem trouwt ze op
21 januari 1948 en hoewel ze
het niet breed hebben - Mary
verhaalt daarover uitvoerig -
zijn ze erg gelukkig met elkaar.
Al zijn ook hier donkere wolken
in de vorm van schoonmoeders
en andere narigheid niet van de
lucht.
Maar Mary wil weer zingen
en zij krijgt haar eerste platen
contract bij Philips. Het verhaal
wat dan volgt is bekend: Johnny
Hoes geeft haar het predikaat
'Zangeres zonder Naam', waar
zij overigens niet zo blij mee
was, omdat ze in Limburg al
onder haar meisjesnaam be
kend was geworden. Maar met
het succes is het ook niet alles:
er volgen verguizing, jaloezie en
plagerijen. Maar gelukkig: „Mijn
publiek blijft me trouw." Mary
en haar Sjo beginnen een café,
het ene platensucces volgt op
het andere met als hoogtepunt
'Mexico'.
Er volgen hoofdstukken over
'lof en kritiek', 'Johnny Hoes en
ik' en de Gouden Harp. Daar
tussen door is het kommer en
kwel met Sjo die ziek wordt, de
breuk met Johnny Hoes en het
proces tegen hem.
Afscheid
Natuurlijk zijn er uitgebreide
beschrijvingen van haar spraak
makende 'antiAnita Bryant'-
optreden in Amsterdam, haar
concert met Normaal en haar
erkenning door 'intellectueel'
Nederland. Brieven bij haar 50-
jarig jubileum van Elco Brink
man en Mies Bouwman en ten
slotte het afscheid van haar pu
bliek, van haar man Sjo na
wiens overlijden zij door een hel
gaat.
De autobiografie is een defi
nitief afscheid van haar carrière,
zoals zij zelf schrijft. „Vanaf nu
wil graag zoveel mogelijk als
Mary Servaes door het leven."
Wie verwacht in de autobio
grafie nieuwe dingen te lezen
over het leven van de Zangeres
zonder Naam komt bedrogen
uit: ,Het verhaal van mijn leven'
is zoals gezegd een boek als een
levenslied, waarvan je de tekst
kunt meezingen.
'De Zangeres. Het verhaal van
mijn leven' is uitgegeven bij
Bzztóh. Co-auteur is Ben Holt-
haus. Vanaf morgen is het bij
de boekhandel te koop voor
19,95.
De Zangeres zonder Naam: „Vanaf nu wil graag zoveel mogelijk als Mary Servaes door het leven." foto anp
Haags museui
krijgt geen gé
den haag anpg
Het Haags Gemeentemusj
heeft geprotesteerd bij de N
driaan Stichting. Het musLv
behoort niet tot de twintia^j
derlandse musea die de koLft
de twee jaar van de sticL-j,
een donatie van 100.000 gtLr;
krijgen om moderne beeldL|j;
kunst aan te kopen. EenLar
testbrief heeft de stichtingLjt
op andere gedachten gebraL j
De afwijzing is bitter oitpj
het Gemeentemuseum besL c
over een omvangrijke MoL^
aan-collectie. Vanaf 18 deo,gC
ber is er de retrospectieve!,^
toonstelling van 154 werkeiE-e
de vijftig jaar geleden overlig
Mondriaan te zien. Lr
Ut
Het museum voldoet niel^i
de voorwaarden van de sL0[
ting. Die zeggen onder meejnct
het museum een bedra&pe
hoogte van de subsidie bestal
baar moet hebben voor deLtj
koop van nieuw werk. Alaezi,
volg van budgetoverschriL
gen in het recente verlat,
heeft het Gemeentemuseuitn e
de eeuwwisseling in het gwar
niets te besteden. u,t
|s!<
Meer expositieruimF
amateurs Rijnsbur?ct
runsburg Teld
jjdl
Amateurkunstenaars in Rln
burg hebben er een expoJen
ruimte bij. Hotel Den Hollafede
gaat voortaan werken L,
plaatsgenoten tentoonsteLn
De eerste expositie begint cfcer
november en toont landscjerk
pen in aquarel van J. LaveriJjre
één van de prijswinnaars vatan
laatste Oranje-tentoonstejsa;
in augustus. jerk
De enige beschikbare ruW
•was tot nu toe de bibliothjde
Die heeft echter een waclfehi
van van ongeveer 14 maantnc
Tijdens de afgelopen Rijnsbjoe
Oranje-expositie bleek ln\
steeds meer amateurs deL
hoefte hebben om met )eb
werk naar buiten te trejem
Daarom is het initiatief gteai
men om een tweede expoivai
gelegenheid te creëren bij jtk<
Hollander. Het hotel heefyek
middels al een behoorlijk aqegi
aanmeldingen van exposafeid
binnen. prii
beeldende kunst
ek<
recensie roos van put
Expositie Guido Heckman en Joep Liefland
- beelden, Nancy van Dam en Pamela
Marttin - schildenjen. Te zien t/m 27 no
vember, vrij t/m zo, 13.00-18.00 uur,
Kunstcentrum Haagweg, Haagweg 4, Lei-
Vier kunstenaars, twee mannen
en twee vrouwen, die onlangs
hun opleiding aan de Hoge
school voor de Kunsten in
Utrecht hebben afgerond, to
nen, in de Leidse Haagweg hun
kunstwerken. Als je geconfron
teerd wordt met nieuwe, jonge
kunstenaars dringt zich onmid
dellijk de vraag op of de expo
santen 'jong veelbelovend ta
lent' zijn of dat duidelijk te zien
is dat ze nog maar net in de
kunstwereld komen kijken, nog
geen eigen stijl ontwikkeld heb
ben en in vormentaal niet origi
neel zijn.
Guido Heckman toont dat hij
de techniek van het beeldhou
wen met de materialen gips en
staal wel degelijk beheerst. De
werken zijn nauwkeurig afge
werkt, maar bij het uiteindelijke
beeld dat ontstaat krijg je toch
het gevoel dat je het al eens eer
der hebt gezien. Geometrisch
aandoende vormen komen in
één beeld samen en doen den
ken aan het constructivisme
van het begin van deze eeuw.
Het opvallende detail dat Heck
man toevoegt is het 'zweefele-
ment'. De beelden staan niet op
de grond maar hangen aan een
doorzichtige draad. Hierdoor
wordt de omringende ruimte
onderdeel'van het uiteindelijke
beeld.
Nancy van Dam laat zien dat
zij zich duidelijk richt op een
bepaald uitgangspunt; het
handschrift, de veranderlijkheid
daarvan en hiermee samenhan
gend de vormen die daaruit
ontstaan. Dit onderzoek vindt
een oorsprong in haar eigen be
levingswereld. Hierbinnen on
derzoekt zij tot in het uiterste de
diverse mogelijkheden. Haar te
keningen illustreren dit goed.
Daarin zijn vormen te zien die
in de verte nog figuratief zijn
maar je kan niet precies aanto
nen waar ze nou aan doen den
ken. Van Dam begeeft zich op
het schemergebied tussen figu
ratie en abstractie. Verschillen
de associaties ontstaan bij de
toeschouwer, met andere woor
den, je fantasie wordt geprik
keld. In haar schilderijen heeft
zij de vormen verder vereen
voudigd, lijken deze verstild te
zijn en zij ze monumentalpr te
worden. Van Dam heeft een ei
gen 'schildershandschrift' en
hierdoor ontwikkelt zij een ori
ginele vormentaal met daarach
ter een heldere visie. Mooi of
niet, maar een eigen stijl
zien.
Joep van Liefland combii
uiteenlopende materialen
een niet voor 'de hand liggf
combinatie. Dat trekt in eije(
instantie de aandacht maai
laas ben je wel snel uitgeke
Zoals bijvoorbeeld ook bi ,w
houten bak met aan de binign
zijde badkamertegels. Je i z
haast wel in de bak kijkeian
nieuwsgierigheid wordt o
wekt. Maar uiteindelijk zi
een industrieel vervaardigd
gel in een regelmatig patr
Die zie je iedere ochtend al
je onder de douche staat.
Onder de titel 'Leids Goed'
brengt Stedelijk Museum
De Lakenhal de geschie
denis van de Leidse tex
tielnijverheid in beeld.
Deze krant wijdt de ko
mende weken een reeks
artikelen aan de verschil
lende aspecten van deze
expositie. Vandaag: Leids
goed om te dragen. De
mode van toen en nu.
Ruisende zijde tegenover prach
tige hedendaagse stoffen. Een
hoog mottenballengehalte, lo
pers over het parket, Floris Ver
ster aan de muur. Nu eens geen
kunst in Stedelijk Museum De
lakenhal, althans niet in de
hoofdrol, maar mode. Van toen
en nu.
Hoofdsponsor vqn de ten
toonstelling Leids Goed is de
roemruchte firma Meddens.
Vandaar een modeshow in het
museum. En toch ook: een
show van museumstukken.
Want het heden werd gister
avond afgewisseld met het ver
leden in de vorm van de musea
le kledingcollectie van Jacoba
de Jongere-Meijer, die kleding
in haar bezit heeft vanaf onge-
veer 1830. En laat dat nu het
jaar zijn waarin de firma Med
dens haar eerste filiaal opende.
De lucht van kampfer kwam
je al op de trap tegemoet. Want
de kostbare oude kleding is
kwetsbaar voor motten en mu
seumkevers. De hedendaagse
straatmode met veel jeans,
maakte al snel plaats voor de
straatmode van 1838. Toen gin
gen de vrouwen pas voor het
eerst de straat op. Hun kleding
en de ongeplaveide wfcgen had
den het hun voordien onmoge
lijk gemaakt. Bovendien waren
er nog niet veel winkels, dus
veel te kijken (en te kopen) was
er in die tijd niet.
De straatmode bestond uit
wandeljurken, 'robe manteaus'.
Onmogelijke gevallen, waar je je
moest inhijsen met behulp van
de in betere kringen doorgaans
ingehuurde kamenierster. De
'wandeljurken' lijken op man
telpakken. maar dat is bedrog.
Want het zijn gewoon ingewik
kelde jurken met als bovenstuk
iets dat op een jasje lijkt. Kwam
mevrouw na het flaneren thuis,
dan kon ze meteen haar wan
deljapon verwisselen voor een
huisjurk. Verkleedpartijen wa
ren, zo leert Jacoba ons, de
voornaamste bezigheid van de
mevrouw in de vorige eeuw.
Een jasje uittrekken was er niet
bij. Dat kwam vele tientallen ja
ren later pas.
Sleepophouder
Wie vervolgens naar de mooie
en vooral draagbare mode van
nu kijkt, kan alleen maar mede
lijden hebben met de vrouwen
uit de vorige eeuw. Slepen
moesten ze letterlijk met hun
jurken. Bij regen kon je maar
het beste binnenblijven, want
geheid zat je na een kwartier
van onder tot boven onder de
modder. Om dat te voorkomen
had de dame in kwestie een
sleepophouder tot haar be
schikking. Die moest ze aan
haar rok bevestigen en, alsof ze
zichzelf in plaats van haar
hondje uitliet, trok ze het ding
een beetje omhoog achter zich
aan.
erl
voerd gesprek maakte hij n
twee A-viertjes een uitge
verslag, dat hij nadien op
onbeschilderd schilden
plakte. Samengevoegd me
schilderijen ontstond een
tweeluiken met beeld en tek
Het is een ongewone
toonstelling, juist door de o
vloed aan tekstmateriaal, di
der schilderij begeleid. H^i*
ook een goede tentoonstel
omdat je als bezoeker werk
de indruk krijgt, dat je iets
zer wordt over IJsland. atf
klein en eenvoudig de sch aa
rijen ook zijn, ze maken v(,ar
durend gewag van overw e.I'
gende natuurervaringen. G UJ'
ge rotsen, verlaten huizen, ven
bergkammen, wilde strome
alles gedoopt in een heiïgi,ss
mosfeer: dat is het beeld da
Weijer schetst, snel en glol e
in royaal opgebrachte olieve
Ieder landschap heeft zijl;n
gen verhaal. Bij een tafereel
Eigenlijk werd er alles aange
daan om de bewegingsvrijheid
van de vrouw letterlijk in te per
ken. Ingezette mouwen waren
er niet. Ze moest het doen met
vleugelmouwen, waardoor het
arme mens nauwelijks haar ar
men 'omhoog kon doen. Ze
stopte haar handen dus maar in
een mof, om zo nog wat te lij
ken.
En dan de hoeden: prachtig
om te zien met al die struisve
ren, maar als je de straat moest
oversteken had je bijna een
blindegeleidehond nodig, want
naar links en rechts kijken was
bepaald niet eenvoudig,.
Nee dan de hedendaagse wol
len capes en omslagdoeken, die
je zowel sportief als gekleed tot
je dienst staan. Even uit de auto
wippen en hup zo'n doek om je
schouders om geen kou te vat
ten.
De cape uit de vorige eeuw
was loodzwaar. De vrouw die
hem droeg leek nog het meest
op een theemuts. En dan die
queues. Jacoba onthult dat die
ook nog om je dijbeen vastza
ten. „De dames liepen met klei
ne pasjes. Dat stond niet alleen
elegant, maar het was ook niet
anders te doen met die inge
snoerde toestanden.
Gelukkig vindt een vrouw
vriendelijk mens rond 1890 de
pellerine uit: een kittig, par
mantig capeje dat zowaar al van
kunstbont is gemaakt.
De kleren waren duur. Zo
kostbaar dat een vrouw met een
rok over verschillende mogelijk
heden beschikte: ze had ge
woon twee of drie bijpassende
lijfjes om erop te dragen. Zo kon
ze naar het diner met lange
mouwen en ging ze naar een
bal dan bevestigde ze het
mouwloze hesje op haar hoe
pelrok. En toen het croquet-
-spel in zwang kwam konden
de dames de kamenierster hun
rok laten opbinden.
Met de industriële revolutie
werd het ook mogelijk dessins
op de stoffen te bedrukken en
dat maakte het straatbeeld
meteen een stuk fleuriger.
Avondjurken werden met kralen
versierd en reken maar dat dat
een gewicht was.
Opgelucht konden de dames
dan ook ademhalen toen wollen
stoffen, tweeds eri vooral draag
bare kleding in zwang kwam.
Want al was de kleding van toen
nog zo romantisch en prachtig
om te zien, de mode van nu is
niet minder mooi, maar wel zo
draagbaar, zo leerde deze kun
stige modeshow in De Laken
hal.
annemiek ruygrok
beeldende kunst
recensie onno schilstra
Expositie Mark de Weijer. Nature's Won
derland. Te zien: ma-za 10-22, zo 14-17
uur. t/m 9/12. LAK-Galerie, Cleve-
nngaplaats 1Leiden.
Wat weet de gemiddelde Euro
peaan van IJsland? Dat het een
zeer dicht tegen de Noordpool
aangelegen rotsklomp is» en dat
het er vol spuitende geisers en
andersoortig vulkanisme zit, dat
de zangeres Björk ervandaan
komt. Toeristische ditjes en
datjes, met een schilderachtig
tintje. De drank schijnt er onbe
taalbaar te zijn, maar evengoed
is de lokroep van het eiland
groot. De laatste tijd hoor je
steeds vaker van schilders en te
kenaars tegen, dat ze naar IJs
land gaan om er te werken.
Ook de Hagenaar Mark de
Weijer verbleef de afgelopen zo
mer drie maanden op IJsland.
Hij raakte er volledig in de ban
van het landschap en de bevol
king. Onder de titel Nature's een ruïneuze woning bij
Wonderland exposeert hij tot 9
december zijn bevindingen in
de LAK-Galerie. In de begelei
dende folder schrijft De Weijer:
'Twaalf weken lang heb ik ge
probeerd om dit wonderbaarlij
ke landschap te kunnen bevat
ten. Ik dacht: de enigen die me
jets zinnigs over dit landschap
kunnen vertellen, zijn de men
sen die erin wonen. Het was
zinnig. En ongelooflijk.'
In een zorgvuldig opgezette
reeks interviews, vertelden di
verse inwoners Mark de Weijer
over de magische wijze, waarop
de IJslandse bevolking zich ver
bonden voelt met de natuur. Hij
werd ingewijd in 'een geloof,
net zo belangrijk als de kerk,'
een geloof in aardgeesten elfen
en 'verborgen mensen' of 'Hul-
dufölk'. Ook liet De Weijer zich
naar de favoriete plekken van
zijn gespreksgenoten brengen,
waar hij telkens ter plekke een
schilderij maakte. Van ieder ge-
vulkaan staat vermeld:
woonde een vossejager. H
nu een bekende IJslander:
groot verteller met veel fant er
Hij zegt 300 jaar oud te 1,1
dankzij het dagelijks drinkei
een mineraalbron. Zijn vade
moeder verwekten hem o[;i^
top van de vulkaan.' U1
Het IJsland van Mark de V 1e
er ademt één en al bovei10
tuurlijkheid, waarschijnlijk 1
in het minst omdat hij het ie"
gedurfd heeft om in een din
expressief-realistische stijl
werken. Hij heeft ziel
hoofdzakelijk als doorgee
opgesteld en op enkele onn
artistieke fratsen na, z ld
het bespatten van de volto f
doeken met sterk verdunde
is de methode waarmee hiJS!
landschappen heeft onderziee
en geregistreerd perfect,
wonderbaarlijke ziel van hel
landse landschap weerkl
hoorbaar in deze schilderijei
