Een charmezanger,
die goed
in de markt ligt
Geen glazen op het orgel zetten, A.U.B
PETRUS PAULUS RUBENS.
1871-1M0
Vlaamse barokschilder en
diplomaat Pieter Paul Rubens
zijn stempel op de Vlaamse
schilderkunst gedrukt. Als zoon
van een Antwerpse schepen, die
wegens zijn protestantse geloof
de stad moest ontvluchten,
kwam hij in het Duitse Siegen ter
wereld. Na de dood van zijn
vader nam zijn moeder haar
kinderen in 1589 mee terug naar
Antwerpen.
Rubens ging in de leer bij de
landschapsschilder Tobias
Verhaecht. In 1598 mocht hij
zich als meester in het St.
Lucasgilde laten inschrijven.
Twee jaar later vertrok hij met
zijn broer Philips naar Italië, waar
hij aan het hof van de hertog van
Mantua als hofschilder werd
aangesteld. Ook in Venetië en
Rome bekwaamde hij zich in de
schilderkunst. De Italiaanse
schilderkunst beïnvloedde zijn
werk sterk.
In totaal zijn er ongeveer 2.000
schilderijen van Rubens bekend,
waarvan 600 geheel door
hemzelf zijn vervaardigd en de
rest met de hulp van ingehuurde
schilders. In 1608 vestigde
Rubens zich voorgoed in
Antwerpen. Her en der in deze
'Rubens-stad' zijn werken van
hem te bewonderen. Helaas zijn
bij een brand in 1718 de door
Rubens vervaardigde
plafondschilderingen van de St.
Carrolus Barromaeuskerk
verloren gevaan. Maar in de St
Jacobskerk, waar Rubens
begraven ligt, zijn nog
schilderijen van zijn hand te
bezichtigen.
Amai! Dit is dus Ertvelde. Zó diep weggedoken in het Vlaamse land dat alleen
^detailleerde wegenkaarten het bestaan ervan aangeven. Een kerk met een plein ervoor,
jen hoofdstraat, hier en daar een zijweg. Huisje, boompje, beestje, een verdwaalde auto
en de onvermijdelijke 'staminee' op de hoek.
„En dan wilden ze me laten blijven, 'ginter.' Voor aan de film te komen, voor movie-star. Ze wilden mij van alles geven."
selaere, d'n woensdag in Knok-
ke, d'n donderdag in Oudenaer-
de en d'n vrijdag in Blankenber-
ge. Dat was hard werken, ja.
Maar deze markten heb ik aan
iemand overgelaten. Nu doet ik
allemaal het binnenland: Zelza-
te, Ertvelde, Eeklo. De dag moet
nog komen dat ik tegen m'n zin
naar de markt ga. De dag moet
nog komen dat het me zwaar
valt op te treden. Zo is het leven
van Eddy Wally."
Begonia's
Hij houdt het allemaal vol, om
dat hij zich topfit voelt. En om
dat Wally van de markt houdt
en van zijn publiek. „Hier", zegt
de Charmezanger, „de buik is
nog net zo plat als in z'n aller-
charmantste jaren. Ik kan nog
in al mijne kostumen van vroe
ger. Ik ben 62 jaar, maar nie
mand geeft me dat. Ik rook nie
en ik drink nie. Ik ga niet zeg
gen: ik wil op het podium ster
ven. Maar het is niets voor mij
om pijprokend achter de bego
nia's te gaan zitten. De show
moet er zijn."
Sinds jaar en dag laat Eddy Wal
ly zich annonceren als The Voice
of Europe. Pretentieus mis
schien, maar zijn stem reikt
waarachtig verder dan Ertvelde.
De taalgrens is voor hem als
Vlaming geen drempel, ook de
Walen willen hem kennen. „Ik
zing ook in het Frans. De Walen
noemen me de tweede Tino
Rossi. En ik heb toch ook in Pa
rijs opgetreden voor zesduizend
mensen. Dat is toch ene teken
dat de Franstaligen Eddy Wally
willen."
Hij heeft lang op z'n erkenning
als zanger moeten wachten.
Zijn naam vestigde hij in 1962
met het schone lied Chérie. En
hoe! Binnen drie maanden wa
ren er honderdduizend singles
van verkocht. Eddy Wally kreeg
een gouden plaat, een platina
plaat, hij veroverde Vlaanderen
en naar eigen zeggen de
wereld.
„Ik ben laat ontdekt. Maar beter
laat o/nooit. De grootste con
tacten leg ik op de markt. En
daar ook verdien ik mijn con
tracten. Ik was in 1973 in Roe-
selaere. Kwam er een vrouw
naar me toe. Ze zegt: mister
Wally, you speak English? Ik zeg:
yes, a litte bag. Zegt ze, mister
Wally, ik wil u in Amerika zien
optreden, dat is te zeggen in Ca
nada. Ik zeg: O my God! Moet ge
nagaan: als kind droomde ik al
van Amerika. Na dat contact
met die mevrouw heb ik gans
Canada doorkruist. Ze had eer
der al platen en cassettes van
me meegenomen, begrijpt ge.
En ze wieren ginter enthousiast
over m'n stem."
Zo kwam het er zelfs van dat
Eddy Wally werd uitgenodigd
om in Chicago te komen zin
gen. „Jezus nog aan toe, Chi
cago", klinkt het hemels. „En ik
las het met m'n eigen ogen, het
stond er echt: mister Wally,
you 're welcome. Aaaah, onge
looflijk. Ik was in New York, ik
kan zo de comment laten zien.
En ik heb gezongen in Las Ve
gas. Voor Vlaamse emigranten?
Nee toch zeker, op een party
voor Amerikanen. Ik stond in
een programma met The Four
Freshmen Magnifiek. En dan
wilden ze me laten blijven, gin
ter. Voor aan de film te komen,
voor movie-star. Ze wilden mij
van alles geven. Ik mocht ko
men bij de costumier van Elvis
Presley. Die wilde mij pakken
aanpassen. En die zei ook: mis
ter Wally, blijft u, ge zult het
zien, you wordt hier a big star.
You see what the people like in
the United States of America.
You bent business-man en you
bent singer. Maar ik heb het ge
laten hè, voor de familie."
Sinatra
Zijn tournee door Amerika heeft
kennelijk indruk gemaakt op
beroemdheden. Zo maakte hij,
zo vertelt onze Charmezanger
uit Ertvelde, kennis met de ac
teur Gregory Peck. Die zijn ge
voelens van diep respect uitte
voor de vocale en showy capaci
teiten van Eddy Wally. En sinds
zijn bezoek aan de States kent
The Voice of Europe ook The
Voice. „Ik ken hem en Sinatra
kent mij. Hij zei eens in een in
terview op televisie: I remember
mister Wally from Belgium.
Eddy Wally raakt op dreef, nu.
Hij, jongen van eenvoudige
komaf uit het vlakke Vlaamse
land, trad in 1979 op voorspraak
van het Russische ambassade
personeel in Brussel op in het
toen nog immense Sovjet-rijk.
Moskou, Leningrad, Kiev,
Sverdlovsk. In zijn gezelschap
verkeerde onder meer Elton
John. En laat Wally de Russen
plat krijgen met Nederlandstali
ge liedjes... Weg waren ze daar
van hem. En onlangs deed hij
China aan. Met dank aan een
goed in China ingevoerde ma
dam, die hem op de markt ver
telde dat zij de kroon op het
werk van Eddy Wally wilde zet
ten. The Voice of Europe in Azië.
„O, my God", had de Charme
zanger slechts kunnen uitbren
gen. Nou, het was genieten in
het rijk van Deng Xiaoping. Zijn
legendarische hit Chérie is op
nieuw uitgebracht. In het Chi- c
nees. Een sinoloog uit Gent
heeft de tekst voor hem uitge
schreven. „Foenesisch. En het
ging perfect. Hoor maar: Pam-
paupee, paupeei nitsji-
watsjotangotsoewela-ai."
Taalgevoel kan Wally niet ont
zegd worden. „Ik ben een self
made-man. Het praten in En
gels en Frans heb ik me, op een
paar cursussen na, zelf aange
leerd op de markt. En ik heb het
ver gebracht in m'n leven. Alles
zelf uit de grond gestampt. In
een roddelblad stond dat Eddy
Wally failliet is. Pure jaloezie,
niets van waar. De zaak hier, al
les is van ons eigen. Ik heb nog
Alsof gordijnen opzij gaan en op het podium opeens de
grote diva verschijnt waarop iedereen hongerig heeft
zitten wachten. Een gejuich barst los als de eerste tonen,
van orgel Decap door café Beveren marcheren. Een muur
van geluid maakt al het verstaanbare onverstaanbaar.
DOOR JOHN SCHOORL
Decap zuigt, klettert, piept en
slaat er op los als een fanfare
orkest dat na jaren zwijgen ein
delijk leeg mag lopen. Het geel
groene orakel laat Een traan in
m'n bieren bestormt De heuvel
tjes van Erïka.
Het is maar een doordeweekse
avond in café Beveren in Ant
werpen. Maar de kroeg vlakbij
de Schelde zit vol met mensen
•die de hoogmis van orgel Decap
bijwonen. En als na twee num
mers de bekkens zwijgen en de
ultra-moderne jukebox de heu
pen van Elvis laat spreken, is
het net alsof iedereen even bij
komt van een sprintje heu
velopwaarts en het nu tijd is om
een pintje te scoren. De poppe
tjes zijn even niet meer aan het
dansen te krijgen.
Al sinds 3 november 1937 staat
in café Beveren deze wonder
baarlijke verschijning. In die ja
ren bouwde de familie Decap
voor vele kroegen zo'n altaar
van pijpen. En nog steeds wor
den moderne versies gemaakt.
Na de oorlog stroopten Ameri
kanen Antwerpse kroegen af en
kochten Decaps baringen op.
De toenmalige uitbater van café
Beveren wilde er niet aan hij
verdronk zichzelf liever in De
Schelde dan dat hij het orgel
verkocht.
Zo'n honderd meter verderop in
café Atlas staat ook een Decap.
met deze hier net een opgeka
lefaterd, mismaakt wezen. Want
zoals in Beveren... zo worden ze
niet meer gemaakt, zo'n schat
kist vol onzichtbare muzikan
ten. Deze loopt nog op lucht
druk en is bijna helemaal
origineel.
Het enige dat in de jaren veran
derde, was de onderkant. Maar
da's een verhaal op zich. In de
boze jaren dat De Schelde nog
weieens overliep, stond in het
café het water tot aan de bar.
Het arme orgel verzoop bijna,
kraakte van verdriet en donder
de naar voren als John Wayne
die na een regen van kogels ziph
nog even staande houdt om
vervolgens ter aarde te storten.
Na deze dramatische val, brach
ten de gebroeders Decap een
groengekleurde verhoging aan
en werd het orgel als het ware
beeldvullend en volumptueuzer
dan ooit.
„Ah, voor hen van boven", zegt
Beveren-houder Michiel Van
Damme, „heeft het ook nog
voordelen. Want als het orgel
staat te trillen en zij boven lig
gen te wippen, dan hoeven ze
niet eens meer te bewegen."
Het is middag in café Beveren
en de oude mannetjes en het
personeel van het voormalige
schipperscafé gieren het uit. Die
Michiel toch... Het orgel is stil,
de 380 pijpen zwijgen en de 38
het rad achter het muziekwerk.
De compressor zit in de kelder.
Geen glazen op het orgel zetten.
AUB, is te lezen. Mocht een op
drift geraakte kroegtijger in zijn
oneindige waanzin toch beslui
ten aan het orgel te zitten, dan
zwaait er wat. Wat? Nou, dat
weet Michiel ook niet, want nie
mand haalt het in zijn hoofd.
Aan de wand hangt het groene
kastje dat in verbinding staat
met Decap. Mik er 20 Belgische
frankskes in en twee nummers
lang is het orgel van de gulle ge
ver. „Voor niets speelt-ie niet",
zegt Michiel en laat duim en
wijsvinger over elkaar heen
schuiven als teken dat geld nog
steeds de wereld en het orgel
draaiende houdt. „Je kan het
orgel ook niet regelen. Harder of
zachter bestaat niet. Decap is
altijd dezelfde. Da's maar goed
ook. Een zacht spelend orgel,
da's zot. Da's net zoiets als een
pintje zonder schuim."
Uit alle hoeken van de wereld
komen mensen dit Vlaams we-
reldwonderaanschouwen.
Want als je in Antwerpen bent
en je hebt orgel Decap niet ge
zien, zo schrijft een gidsje voor,
dan moet je voor de rest van je
leven strafregels schrijven.
Van Damme: „Ach, ik mag het
niet zeggen, maar ik word soms
helemaal knots van dat ding. Ik
weet precies welk nummer er
komt. Maar er zijn luitjes, m'n
vaste jongens die elke dag ko
men, die altijd even het orgel
willen horen. Dat moet, vinden
ze." Een oude man in wiens
haar meer vet te vinden is dan
in een willekeurig frietkot, trekt
zijn wenkbrauwen omhoog als
teken dat meneer de patron de
waarheid spreekt.
Gut en hoeveel mensen al niet
het orgel mee wilden nemen.
Van Damme houdt het niet
meer bij. Het hoogtste bod
het draaiorgelmuseum in
Utrecht, die voor meer dan een
half miljoen gulden Antwerps
monument wilde meenemen.
NEE. NOOIT. ONMOGELIJK.
Van Damme peinst er niet over.
Decap is de roos op zijn hoed.
Hij kijkt naar het orgel alsof hij
zich excuseert voor het gesprek,
alsof hij bang is dat het van slag
raakt. „Ik voel liefde voor den
orgel. Het orgel heeft een goed
hart. Anders zou-ie nooit zo
schoon kunnen spelen." Aan de
tap van café Beveren wordt
schunnig gelachen om Michiels
woorden. Connie Francis zingt
haar versie van High Noon, na
dat het orgel even daarvoor met
Twee ogen zo blauwde man
met het vette haar liet smelten.
„Een mooi menselijk geluid van
menselijke liedjes."
Den orgel een mens? Menselijke
trekjes? Wablief? Wat volgt is
een laat-twintigste-eeuwse ver
handeling over het geslacht van
den orgel: is deze oude schoon
heid nou een mannetje of een
vrouwtje? Aan de bar bespreken
de deskundigen deze kwestie.
Het orgel zwijgt een geel-groene
glimlach.
Michiel: „Het is een man, hij
heeft toch 380 pijpen.
Vrouw met bril: „Nee, het is een
vrouwke, want je stopt wat in
een spleet en dan komt er geluid
uit. De stadsgids die hier met
tperisten komt, zegt toch ook al
tijd: 'mensen, gooi even een
muntje in het muzikale spleetje'.
Nou dan..
Man met rossig haar: ,J\ls we bij
u een muntje in uwer spleetje
doen. Speelt ge dan ook?"
Vrouw met bril: „Jazeker. Dan
speel ik een heel mooi melodie
tje."
Michiel: „Ach, we zijn er weer.
Altijd die seks. Laat het orgel het
maar niet horen.
Volgens de encyclopedie moe
ten hier achtduizend zielen wo
nen. Maar de wijsheid van na
slagwerken kent blijkbaar z'n
grenzen. Geen letter over Eddy
Wally, toch de enige man van
de wereld in Ertvelde. Voorwaar
een ernstige omissie, want voor
hem komen in de weekends van
heinde en ver bussenvol fans
naar de Achterstraat.
„Ik geef shows, prachtige
shows. Ik heb een goe repertoi
re. Ik kom op in mooie mantels.
Ik doe charmezang. Ik kan bo
lero zingen, ik kan walsen zin
gen. Ik ben ook sterk in tango's.
Ik heb fans van drie tot negen
tig. De mensen houden van mij.
Ollanders ook. Ze komen naar
hier van Amsterdam en Rotter
dam. Alle dagen krijg ik bloe
men bezorgd. Leuk, leuk, leuk."
De neonletters op de gevel van
zijn feestzaal werken anime
rend op het netvlies. EDDY
WALLY SHOW-LAS VEGAS-PA-
R1S. Mondainiteit in een boe-
rengat. Ei) inderdaad, Eddy
Wally is wijd en zijd gekend.
Onder meer als de Charmezan
ger. En letterlijk van vele mark
ten thuis. Overdag vent hij op
markten lederwaren uit,
's avonds verzorgt hij als show
man het grand spectacle. Geas
sisteerd door vrouw en dochter.
De ganse dag is Wally op de
been. Hij maalt er niet om.
„Vroeger maakte ik nog langere
dagen. Ik stond dikwijls
's nachts om drie uur nog te
zingen en om vijf uur moest ik
dan al weer naar de markt. Het
heeft nog geweest dat ik d'n
enen broek verwisselde voor d'n
andere, &an kwam ik m'n bed
niet eens te zien. Ik heb eerst in
een klein wagentje gereden, la
ter in een camion. D'n maandag
stond ik op de markt in Blan-
kenberge, d'n dinsdag in Roe-
nooit zo veel contracten afge
sloten. En ik ben rijk in de zin
een goede stem en een goed ge
zicht te hebben. Ik heb nooit ie
mand nagebootst, want Eddy
Wally heeft als marktkoopman
en als showman zijn eigen stijl.
Ze zeggen weieens: Eddy Wally
is een dromer, maar Eddy Wal-
ly's dromen komen toch alle
maal uit."
PIETER PAUL RUBENS
(1577-1640)
Tot in de 18de eeuw heeft de
I sinds 3 november 1937 staat in café Beveren deze wonderbaarlijke verschijning.
De mensen houden van mij. Ollan-