Geen Gooise 'r' meer op vijftiende
CD van 'Kinderen voor Kinderen'
'Een mooi produkt, dat het publiek nog moet ontdekken'
Rtv show
VRIJDAG 18 NOVEMBER 1994
'De liedjes moeten ook volwassenen aanspreken
Het familiegevoel op de set van De laatste carrière
In de regel heeft televisie-drama de pretentie in één
vloeiende verhaallijn de werkelijkheid van alledag te
verbeelden. De realiteit is veelal dat losse, tot in den
treure gerepeteerde, gespeelde en overgespeelde scènes
als legpuzzelstukjes achter elkaar gemonteerd in een
kant-en-klaar produkt aan de kijker worden gepresen
teerd. Met daarbij wel de kanttekening dat sommige Ne
derlandse soaps volgens de gaarkeukenmethode in el
kaar worden gedonderd. Hén draaidag volstaat dan om
één aflevering op video te zetten en dat er op z'n tijd
eens een richtmicrofoon in beeld komt, moeten de kij
kers maar voor lief nemen. Maar de produktie van de
EO-serie De laatste carrière laat zich op de set bekijken
als een almaar repeterende breuk van hollen, stilstaan,
opladen, ontladen en opnieuw opladen. Eenvoudig om
dat Nico Knapper het als eindverantwoordelijke regisseur
z'n beroepseer te na vindt z'n naam te geven aan pulp.
„Het is bar gesteld met som
mige series die op de Neder
landse televisie worden ge
toond. Je ziet het niveau achter
uit hollen. Neem Vrouwenvleu
gel, dan praat ik over een pro
duktie die is onderscheiden met
de Televizier Ring. Is heel goed
begonnen. Er werd een week
voor een aflevering van vijftig
minuten uitgetrokken, nu moe
ten ze twee maal vijftig minuten
per week draaien. Daarmee
pleeg je roofbouw op de ac
teurs, de techniek en de regie.
Bij gebrek aan een referen
tiekader ziet het publiek de ver
loedering niet toeslaan, maar ik
als 'pro' wel. Het zijn de bazen
en bonzen die vragen om het
massawerk. Nu heb ik zelf ook
wel goedkoop gewerkt, zo heb
ik Medisch Centrum West opge
zet. Maar ik heb een bepaalde
lijn en daar ga ik niet onder. De
laatste carrière ligt erboven, al
leen heeft het publiek de serie
nog niet ontdekt."
Frustrerend
Knap frustrerend vindt Knapper
dat. Al calculeerde hij het vante-
voren wel in dat De laatste car
rière niet onmiddellijk de grote
massa zou aanspreken. „Ik heb
de mensen van de EO ervoor
gewaarschuwd dat ze zich geen
al te grote illusies over kijkcijfers
moesten maken. De serie is
nogal ongelukkig geprogram
meerd op de zaterdagavond. Je
had op hetzelfde tijdstip De
Moppentoppers en je hebt nog
steeds te maken met de concur
rentie van Paul de Leeuw. Ei
genlijk zouden de tot dusver
uitgezonden afleveringen her
haald moeten worden als aan-
keiler van een tweede serie, die
alles in zich heeft een lange ter
mijn-succes te worden. Mits die
op een ander tijdstip gepro
grammeerd wordt."
De geroutineerde TV-produ-
cer/regisseur volgt de produktie
van De laatste carrière vooral
van afstand. Het werk aan de
regietafel laat hij aan anderen
over. „Nadat Jan Kéja als regis
seur was opgestapt uit onvrede
met het EO-besluit Frits Lam-
brechts niet als hoofdrolspeler
te accepteren, heeft producent
Han Peekei mij gevraagd de se
rie over te nemen. Daar had ik
dus geen tijd voor, gezien mijn
bemoeienis met allerlei come
dy's. Wel heb ik een grote in-
Het familiegevoel op de set van 'De laatste carrière'. V.l.n.r. De elfjarige
Nick van Buiten, Diana Dobbelman en Dick Rienstra.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER ROB HENDRIKS
breng gehad in het script. Fol-
kert Oldersma van het schrij
verscollectief Foks, Ton Valken
burg en ik hebben het script
vanaf deel 3 helemaal herschre
ven. Wat Kéja had achtergela
ten, leek teveel op een detecti
veroman. Nu is het een mooi,
geloofwaardig typisch Hollands
produkt. Mijn ervaring als regis
seur draag ik over aan drie jon
ge regisseurs. Ik heb ze al aardig
losgelaten, en dat is goed. Uit
eindelijk is er niets zo vervelend
als dat iemand over je schou
ders staat mee te kijken."
Bemiddeling
Het in Haarlem gesitueerde
perceel Van Beelslaan 26 heette
vorige week twee dagen Huize
Kraal. De EO kon dit pand hu
ren, omdat de bewoners toch
voor een paar maanden naar
het buitenland moesten en be
reid bleken de meubels elders
op te slaan. Ter plaatse werd
een aantal scènes opgenomen
voor de begin december uit te
zenden afleveringen 12 en 13
van de dramareeks, waarin
hoofdpersoon Thijs Kraal (Dick
Rienstra) de leegte gevoelt van
een onvrijwillig VUT-bestaan na
een alleszins gerespecteerde
loopbaan als werfbaas. De
thuissituatie komt onder druk te
staan, doordat de plots weinig
om handen hebbende Thijs zijn
echtgenote Loes voortdurend
voor de voeten loopt. Kortom,
het verhaal dat menige ouder
wordende mens niet onbekend
zal voorkomen.
Voor Loes, dat wil zeggen
voor actrice Diana Dobbelman,
was het al vroeg dag. Het opna
meschema gaf aan dat de draai
dag om kwart voor acht z'n aan
vang zou nemen en dan is het
wel zaak om een uur of zes de
sponde te verlaten. Op haar ge
zicht overigens niets dat zelfs
maar in de verte aan ochtend
humeur deed denken. Camera
man Ken Tan: „Nee, dat opge
ruimde acteert ze niet, de crew
is na een paar maanden één
grote familie geworden. We
kunnen nu lezen en schrijven
met elkaar. De regisseur speelt
in dat verband een belangrijke
rol. Die maakt of breekt de
sfeer. Ik heb het ook meege
maakt dat er op de set telkens
werd gescholden. En dan ben je
snel geneigd te zeggen: bekijk
het maar, morgen is er weer een
dag."
Hoezeer het familiegevoel be
zit heeft genomen van alle me
dewerkenden aan De laatste
carrière, ondervond die morgen
Diana Dobbelman nog eens.
„Ha, die Loes", was haar ter be
groeting toegeroepen, nadat ze
haar opwachting had gemaakt.
„Heel fijn dat collega's je gaan
identificeren met je rol. Daar
spreekt waardering uit. Nu al
vind ik het jammer dat straks de
familie uiteen valt, als de opna
men achter de rug zijn."
Karakter
Toen Dobbelman voor het eerst
kennis nam van het script,
sprak het karakter van Loes
Kraal haar al aan. „Alle facetten
van Loes worden met mijn ge
voelens gespeeld, maar zij is
toch een andere vrouw dan ik.
Persoonlijk ben ik niet zo be
sluitvaardig als Loes. Dan is het
leuk iemand te spelen die wel
eens met de vuist op tafel slaat.
Een rol gaat organischer groei
en, naarmate je die meer speelt.
En daarbij heeft de tegenspeler
natuurlijk ook een belangrijke
inbreng. De Thijs zoals Dick die
neerzet is introverter dan de
Thijs die Frits Lambrechts ge
stalte zou hebben gegeven. An
ders gezegd: ik trek nu wat meer
aan Dick, waar Frits meer aan
mij zou hebben getrokken."
Stilte gevraagd voor de opna
me van scène 22, deels een tele
foongesprek van Dick Rienstra
en deels een dialoog onderaan
de trap met Cynthia Abrria, in
de serie diens opgeschoten
dochter Nicole.
Rienstra telefonerend: „Is ie er
nog niet? Ja, ik kom. Hè, daar
gaat onze gezellige avond sa
men. Wat egoïstisch? Ik dacht
ook aan jou. Tot zo."
Rienstra tot Abma: „Kun jij zo
even op Jasper passen? Ik moet
naar Ina. Dachten we dat we uit
de problemen waren...
Cynthia Abma: „Wat is er
dan?"
Rienstra: .Ach, iets met Ina.
En nu is Harm er niet, die drinkt
zich misschien wel een stuk in
z'n kraag weet jij veel. Wat een
toestanden.
Eenvoud
Tekst, uitblinkend in de een
voud van het woord, ter lengte
van hooguit twee minuten.
Maar voordat zo'n fragment
goed en wel uitzendwaardig op
film staat! Welgeteld twaaif
maal moest de scène gespeeld
worden. De ene keer omdat het
geheugen Rienstra een stonde
in de steek liet, de andere keer
omdat hij niet voldoende power
gaf aan z'n tekst. Dan was er
ook nog een kapstok die het
tweegesprek uit het licht zette,
een richtmicrofoon die het
beeld overschaduwde en een
fotograaf die niets vermoedend
aanbelde tijdens de opname.
Veeleisende knaap inderdaad,
regisseur Harm-Ydo Hilberdink,
sical hebben gedaan op hun ba
sisschool en dan een liedje in
sturen, weet je wel. Volwasse
nen die jongerentaal gebruiken,
dat klinkt absoluut niet. Liedjes
over typische kinderproblemen,
daar hou ik ook niet van. Mijn
dochter zet een nieuwe Kinde
ren voor Kinderen-plaat drie da
gen lang achter elkaar op en als
het dan typische kinderliedjes
zijn, zou ik daar als ouder hele
maal gek van worden. De on
derwerpen moeten ook volwas
senen aanspreken."
Te vals
Het joch Daan Speelman heeft
op een zaterdag in maart op
eens twee blauwe ogen. „Wij
mishandelen ze niet hoor",
grapt Jan Rietman tijdens de ge
luidsopnamen in de Wissel
oordstudio's. Rietman, die borg
staat voor de muzikale leiding
en produktie, zit voor Kinderen
voor Kinderen achter de knop
pen. De eerste opnamedag was
een ramp, vertelt hij. Alles ging
traag, de kinderen waren onge
concentreerd, zongen vals en
moesten om de tien minuten
naar het toilet. Met heel veel
moeite zijn er drie liedjes 'inge
zongen'. „Soms is het echt een
verloren zaak, dan zijn ze on
rustig, vervelend. Moet je na
een half uur stoppen. Maar ja,
het zijn kinderen hè, je kunt er
niets tegen doen. Als het op is,
is het op. Je kunt niet hetzelfde
van ze vragen als van volwasse
nen."
Het opnemen van een liedje
blijkt iets heel anders dan het
zingen van een liedje. Regel
voor regel, woord voor woord
moet het perfect zijn. De ene
herhaling na de andere volgt.
Dan is het weer te hoog, dan
weer te laag gezongen. Dan zet
er eentje te laat in, dan zingt
een ander weer 'hij' in plaats
van 'ik', dan is het weer te snel
en dan weer te vals. „Nee, het
mag niet lager, want dan vallen
de vazen van de muur", grapt
Rietman. „Ik hoor zoveel ge
fluister tussendoor, dat kost te
veel concentratieverlies", waar
schuwt Lustenhouwer. Na twee
uur staat het refrein van De wij
de wereld op band. Tijd voor
een eet- annex speelpauze.
Na anderhalve maand in de
studio zitten de geluidsopna
men erop. Tijdens de wekelijkse
repetities in het VARA-gebouw
worden nu de plannen voor de
televisie-opnamen besproken.
Tijdens de ouderavond worden
maar welgemoed gingen
Rienstra en Abma telkenmale
op herhaling.
Cynthia Abma: „Vervelend
om zo'n scène zo veel keren
over te moeten doen? Valt wel
mee, hoor. Dat is nu eenmaal
het vak." Dick Rienstra: „Als ac
teur streef je perfectie na. Elke
keer probeer je nog meer karak
ter aan je tekst te geven. Tot de
scène er goed op staat. Dat ge
voel kreeg ik pas, toen we voor
de twaalfde keer bezig waren.
Beter een scène een keer teveel
gespeeld, dan genoegen nemen
met broddelwerk."
Hoewel niet deel uit makend
van het tableau de la troupe van
acteurs en actrices, speelt Ton
Valkenburg een dragende rol in
De laatste carrière. Zij het dan
achter de schermen. In de reeks
komt hoofdfiguur Thijs Kraal in
aanraking met de geestelijke ge
zondheidszorg, vanwege de op
name van z'n moeder int
verpleeghuis. De daarmeel
bandhoudende problematil.00
Valkenburg geheel en al|,24
kend, hetgeen in het scripj.31
uiting komt. Immers, tal vaj
ren voerde hij de directie
een verpleeghuis. Op zekere
besloot Valkenburg z'n goe(
taalde baan eraan te g(
Speciaal voor het projet
laatste carrière trok de EO
voor drie jaar aan als redact .01
/adviseur. Valkenburg:
wat is zekerheid in het le
Moet je dan je hele leven
zelfde doen? Na drie jaar
we wel weer. Er zal heus|
wel werk voor me te virt
zijn."
Valkenburg voelt zich
niet toe aan z'n laatste carii
zo veel is wel duidelijk. 1.21
1.32
Ruim een half jaar twee keer per week repeteren, een
maand lang je vrije zaterdag inleveren voor geluidsopna
men, twee maanden lang je weekeinde en je vakantie
dagen opofferen voor TV-opnamen. En dat allemaal gra
tis. Wie is er tegenwoordig nog zo gek? Kinderen voor
Kinderen, 42 stuks tussen de 8 en 15 jaar. Een verslagge
ver volgde het circus rond de vijftiende CD van begin tot
het eind.
Acht nieuwe kinde
ren schuifelen begin
februari bloedner
veus de VARA-kantine binnen.
De oudgedienden zijn er al en
begroeten elkaar uitbundig.
Nieuwe brillen, beugels en kap
sels worden luidruchtig bewon
derd. De nieuwelingen schuiven
bij elkaar aan tafel, maar niet
voor lang, want Majel Lusten
houwer, de leider van het koor,
roept de bende tot de orde. Hij
stelt vijf nieuwe jongens en drie
nieuwe meisjes voor aan de
groep, laat de stoelen opstellen
in rijen van drie en gaat aan het
werk. Regel één: ,,Als ik praat
zijn jullie stil." Regel twee:
„Kauwgom uitje mond." Hij zet
een canon in met de titel b'ietsie
foetsie is mijn fietsie, oefent met
tempowisselingen, oude liedjes
en met allemaal tegelijk stop
pen en beginnen. „Want het al
lermoeilijkste bij het opnemen
van de liedjes is het gelijk te
houden", roept hij.
Alles wat lijkt op de klank van
de Gooise 'r' wordt afgestraft.
Lustenhouwer stoort zich er
vreselijk aan. Alles wat op een
'kakkoor' lijkt, moet worden
vermeden, vindt ook Marijke
Van Egten, verantwoordelijk
voor de produktie van Kinderen
voor Kinderen. Ze zoekt altijd
naar kinderen uit alle lagen van
de bevolking. Toch lukt het niet
helemaal de indruk van 'Hol
lands welvaren' weg te nemen.
Niet alleen zien de meeste kin
deren er bijzonder smaakvol en
modern gekleed uit, ook de
Gooise 'r' blijft regelmatig te
rugkomen. Dirigent Lustenhou
wer vraagt wie er een solo wil
zingen. Voorzichtig gaan wat
vingertjes de lucht in. De eerste
gaat met een rooie kop de mist
in, de tweede doet het met een
bibberstemmetje, nummer drie
heeft het duidelijk vaker ge
daan. De vraag wie solist wordt
is echter nu nog niet van be
lang.
Twee keer per week van half
vijf tot half zeven moeten de
kinderen na school komen re
peteren in Hilversum. En dat
doen ze, op een wintersportva
kantie na, heel trouw. Zelfs als
Nederland eind februari onder
een heel dik pak sneeuw en ijzel
ligt. als er honderden ongeluk
ken zijn gebeurd en er die dag
maar liefst 360 kilometer file
staat, zijn de meesten aanwezig.
Er moet hard worden geploe
terd. Nieuwe liedjes worden
woord voor woord, zin voor zin
geoefend. De kinderen leren de
liedjes thuis uit het hoofd. Ook
Lustenhouwer heeft huiswerk,
want aan de nieuwe liedjes
moet worden gesleuteld: aan de
toonsoort bijvoorbeeld, die vaak
te hoog is voor kinderen.
Leraren
Henk Westbrock is de project
leider, de man achter de liedjes.
Hij vraagt en selecteert dit jaar
op, het thema 'verhuizen'. „Ik
weet precies wat ik hebben wil."
Ongevraagd ontvangt hij jaar
lijks toch nog vierhonderd cas
settebandjes met liedjes. Ook al
laat hij zich graag verrassen,
veel van wat hij binnen krijgt is
'ongehoord oubollig' of 'heel
gezocht'. Hij wil de 'troep' graag
laten horen. „Je hebt van die le
raren die zelf wel eens een mu-
Zingen tot je erbij neervalt in de studio tijdens de geluidsopnamen. Zin voor voor zin moet perfect op band
staan. foro gpd
Moeder 'zitvlees' (Carola Hamer) met haar kinderen kijken naar een TV-reportage van journalist Nokki Holtrip.
De kinderen hebben niet veel make-up nodig. Wat 'pancake' op het ge
zicht en wat 'gel' in het haar is alles. foto gpd
vooral de ouders gewaarschuwd
voor sterallures. Van Egten legt
nog een keer uit dat het onmo
gelijk is om 42 hoofdrollen te
verzinnen. Ook de beperkingen
die de Arbeidsinspectie stelt ko
men aan bod. De televisie-op
names mogen alleen op zater
dag en tijdens de schoolvakan
ties worden gemaakt. „Voorop
staat dat iedereen een leuke pe
riode moet hebben met een
hoop lol. Alleen is het net zoals
bij het voetballen: de ene keer
zit een speler op de bank, de
andere keer staat-ie in het veld.
Wat blijft is dat elke bijdrage be
langrijk is."
Dozen
De ouders droppen de kinderen
's ochtends vroeg bij Boerderij
Stofbergen in 's-Graveland.
Hoewel het kwik op deze dag in
juli de dertig graden weer dreigt
te passeren, zijn ze allemaal
verplicht gekleed in de winter
collectie '94 van Mexx. Ze zijn er
niet minder druk om. De boer
klost op oranje klompen tussen
het kroost door. Nederland
speelt vanavond een belangrijke
WK-wedstrijd. Regisseur Eric
Blom vertelt dat hij zelf ook nog
een beetje kind is en dat hij het
leuk vindt om met kinderen te
werken. „Volwassenen stellen te
veel vragen, bemoeien zich er te
veel mee. Acteurs doen het effe
tussendoor, trekken een trucen-
doos open. Kinderen niet. Al
zijn we professioneel bezig,
voor de kinderen is het een
feest. Ze zijn niet stuk te krijgen.
Mij kun je na een lange dag
aanvegen, hoor."
Blom houdt niet van comple
te koren die braaf hun liedjes
staan te zingen. Hij boetseert de
opnamen tot één doorlopende
videoclip over een boerenfami
lie en een grotestadsfamilie, die
vanwege een foute projectont
wikkelaar met elkaar worden
opgescheept. Het weiland voor
de boerderij wordt gebruikt om
de scènes voor het liedje dozen
op te nemen. Een spelregisseu-
se heeft de kinderen tijdens de
wekelijkse repetities al geleerd
wat er gedaan moet worden. Zij
dirigeert iedereen naar het wei
land. vraagt iedereen stil te zijn
en een doos te pakken. De kin
deren moeten een muur bou
wen. „Band loopt, stilte
tie, actie!" De kinderen
één voor één met een doos 5
de muur. Blom stopt vrijwe iree
middellijk. Veel te sloom. op
Als het tempo goed is, luk ivó<
opstapelen niet. Als het wel |onj
vindt de regisseur het toch j,en
een beetje kaal. Pas na vijf
hollen en opstapelen krijge ;!ve
kinderen het groene licht, oer
tig maken ze gebruik vanjderl;
aanbod hun truien en
te trekken. Blom is alwei
met het voorbereiden
volgende scène: het
van de muur. De kinde
ten achter een hoge
lege dozen gaan staan
dwars doorheen renner
lijkt gemakkelijker gezeg
gedaan. De keurige stape
bij het minste zuchtje
Na een paar
bouwen, bieden
de dozen echter
kinderen rennen twee ke<
veel plezier door de
ken vlak voor de camera
grond en dan is het goedJVan
'crew' kruipt voor de afspe4mrr
stallatie, de kinderen gaan*en<
drinken. |ze£
(Uitzending, morgenavif^
19.15 uur, Nederland 3)
