RARA-verdachten
zijn vooral lokaas
In raad kan racist roepen wat hij wil
Feiten &Meningen
V éai imcuKoPeffj-ne-
Verlagen van
minimumloon
verdient voordeel
van de twijfel
Verhuurconstructie
voor gemeenten truc onp
BTW terug te krijgen |§des
Advocaten: Justitie noemt te snel namen
DONDERDAG 17 NOVEMBER 1994
ve AdTWO0W>ö).- -Her yreu&J
m PEV^iqew lmt IMO+TQS-
WBqE, WA^T WE K&IT U
vjAnioeuJK AL Vöoe. K-T
Binnen twee weken tijd heeft minister
Melkert een ingrijpend pakket maatregelen
gepresenteerd om langdurig werklozen aan
de slag te krijgen. Eerst sleepte hij de nieu
we Bijstandswet door de Kamer met daarin
de mogelijkheid om bijstandsontvangers te
verplichten tot maatschappelijk nuttig
werk. Tegelijkertijd presenteerde hij een
plan voor 40.000 extra banen in de zorg,
kinderopvang en openbare veiligheid.
Deze week richtte hij de pijlen op het be
drijfsleven. CAO's worden straks alleen nog
dwingend opgelegd aan de bedrijfstak als ze
bepalingen bevatten voor meer lagerbe-
taald werk. F.n daarnaast gaat het mini
mumloon op de helling, langdurig werklo
zen moeten straks in het uiterste geval voor
zeventig procent van het minimumloon,
ruim I.500 gulden bruto, aan de slag. Wie
een gezin moet onderhouden, krijgt een
toeslag tot aan het bijstandsniveau.
Nieuw zijn de ideeën niet. In het roem
ruchte rapport 'Een werkend perspectief
uit I990 opperde de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid ze al. De
WRR wees er toen op dat in de meeste
CAO's ook de laagste loonschalen al (ruim)
boven het minimumloon lagen. Werkne
mers zonder of met heel weinig scholing
kunnen die lonen niet waarmaken. Zelfs het
minimumloon was volgens de Raad eigen
lijk te hoog, reden waarom deze mensen
niet meer aan de bak komen.
De WRR stelde daarom toen voor om
CAO's op dat punt van de laagste loonscha
len niet langer algemeen verbindend te ver
klaren en het minimumloon met dertig
procent te verlagen tot aan het bijstandsni
veau voor een alleenstaande. Want vergeet
niet, luidde de argumentatie, dat het mini
mumloon is gebaseerd op de kosten van le
vensonderhoud voor een gezin, terwijl in de
praktijk de 200.000 minimumloners in Ne
derland hoofdzakelijk alleenstaande jonge
ren of meerverdieners zijn.
Allemaal waar, maar tegelijkertijd bleef
(en blijft) de vraag of zo'n verlaging van het
minimumloon zoveel werk oplevert. Onder
zoeken naar de effecten van allerlei loon-
kostenverlagende maatregelen leren dat
'daarvan geen wonderen mogen worden
verwacht', zo gaf de WRR ruiterlijk toe.
Waar de winst van de maatregel nog on
duidelijk is, staat het verlies vast: verdrin
ging. Een 'echte' minimumloner kost zijn
baas 35 mille per jaar, een langdurig werk
loze gaat volgens de plannen van Melkert
zijn baas ruim zestien mille minder kosten.
I let ligt dus voor de hand, zo stelde een fu
rieuze FNV. dat straks goedkope langdurig
werklozen 'dure' minjmumloners gaan ver
vangen. Het feit dat de ontheffing van het
minimumloon maar voor twee jaar geldt,
zal in de praktijk daarvoor geen al te grote
drempel opwerpen.
Meikert erkent dat, maar neemt het voor
lief. Hij gokt er evenals de WRR vier jaar ge
leden op dat ondanks die verdringing het
uiteindelijke saldo toch positief is. Omdat
bedrijven de weggesaneerde Manusjes-van-
alles en de inmiddels beroemde koffiejuf
frouw weer in ere herstellen én omdat een
deel van het zwarte werk weer wit kan wor
den gedaan.
Het is de vraag of dat zo is. Maar bij die
twijfels en kritiek is het goed te bedenken
dat de banengroei van de jaren tachtig aan
de langdurig werklozen grotendeels voor
bijging en dat zonder ingrijpende maatre
gelen deze groep langs de kant zal blijven
staan. Geen samenleving kan het zich per
mitteren een grote groep mensen af te
schrijven. Om die reden verdienen de plan
nen van Melkert toch het voordeel van de
twijfel.
WIM STEVENHAGEN
Belasting Belicht
touzi
Door gebruikmaking van een verhuurconstructie "oeg
kunnen gemeenten BTW ontwijken. Volgens belas
tingadviseur mr. P.J. van Peperstraten besparen |Iq{
sommige gemeenten hierdoor vermoedelijk mil
jarden guldens belasting. Gemeenten en andere [oute
overheidsinstellingen worden door de BTW-wetge-ulaer
ving behandeld als particulieren. Ze kunnen daar- jurge
door niet, zoals ondernemers, de BTW die hen in jen tt
rekening wordt gebracht van de Belastingdienst te-|otel,
rug krijgen. Bij aankoop van bijvoorbeeld een ge- [rijgt
bouw kan dat aardig in de papieren lopen. De [jen v
BTW bedraagt dan al snel enkele tonnen. perste
Er is echter een constructie waardoor gemeenten
de BTW wèl terug kunnen krijgen. Een gemeente p
wil bijvoorbeeld de BTW over de aankoop- of LjT(
bouwkosten van een nieuw stadhuis terug hebben.l
De gemeente richt dan een stichting op met het
doel het bouwen en verhuren van een nieuw stad- ,n
huis aan de gemeente. Verhuren is ondernemen en'?n
de stichting mag daarom de BTW, die de aanne- ^ee
mer in rekening brengt, terugvorderen van de fis- P°°3
Over de huuropbrengst moet de stichting welis- 'oest<
waar BTW aan de fiscus afdragen, maar dit valt
over een reeks van jaren lager uit dan de BTW die ft0or
men van de fiscus terug krijgt. Per saldo levert de I
constructie voor veel gemeenten een welkom voor- Vai
deel op in het gemeentebudget.
In een interview in Belastingmagazine van deze tQQN
maand rekent een specialist op dit terrein, de fisca-per 1
list Van Peperstraten van VB Belastingadviseurs, ontsl
uit dat bij bijvoorbeeld de koop van een afvalver- frouv
brandingsinstallatie van een half miljard de bespa- Dun
ring ruim 40 miljoen is. Het loopt dus gigantisch bnde
op, aldus de fiscalist. jeide
De constructie zoals hiervoor beschreven is door over
de Hoge Raad in 1992 goedgekeurd en dus volko- jiurgi
men legaal. Struikelblok is echter of een gemeente
het wel kan maken of om deze wijze BTW terug te k*r
vragen en dus belasting te ontwijken. Zeker is dat
daar waar de staatskas in dit geval belasting derft, R RKR
de individuele gemeenten er beter op worden. Ge-
meenteraden blijken echter nogal eens hun beden-^en j1
kingen te hebben. f t
Van Peperstraten schat dat inmiddels meer dan de
helft van de gemeenten gebruiktmaakt van het ver- Lne
huurmodel of dat op korte termijn zal doen. Niet .jtje j
alle gemeenten maken dus gebruik van de con- t
structie. De gemeente Arnhem bijvoorbeeld ziet er l
bewust van af. Vanuit ethisch oogpunt gezien vindtFer^
men dat men het niet kan maken en daarnaast g(e
bleek de besparing na aftrek van kosten tegen te
vallen.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) f
krijgt heel veel vragen over de constructie van haar J
leden. De VNG geeft over de constructie echter i j
geen advies. Tal van gemeenten maken er gebruik
van, andere bewust niet. Degene die er niet voor
kiezen vinden vaak dat het toch een hellend vlak is,
aldus VNG-fiscalist mr. A. Kloeke.
De constructie is het ministerie van financiën i
Den Haag een doorn in het oog. Tot op heden lijkt
Financiën echter met de rug tegen de muur te
staan. Het enige succesje dat men heeft kunnen £AA1
boeken, is dat de verhuurconstructie voor over- I
heidsgebouwen niet meer mag worden toegepast 'eljei
op al bestaand onroerend goed. e va
Plannen om door middel van een wetswijziging de rer
constructie de nek om te draaien is op verzet ge- *i'
stuit in 'Brussel'. De BTW is binnen de Europese Dor
Unie in vergaande mate geharmoniseerd en Ne- fe
derland moet eerst in Brussel aankloppen of er be- Fn-
zwaren bestaan tegen een dergelijke wetswijziging. fster
Helaas voor Financiën werden de voorstellen door few*
de Europese Commissie afgewezen. ®aa'
Ondanks deze tegenslagen heeft het kabinet op ot
Prinsjesdag aangekondigd dat in de loop van 1995 fen
de verhuur-constructie zal worden aangepakt. Het £n l'
is alleen nu nog de vraag hoe men in Den Haag dit Vmr
varkentje denkt te kunnen wassen. erz''
Ijeh
Fortuyn
In de column van Pim Fortuyn in de krant van gistereif001"
stond dat volgend jaar vijfhonderd miljard gulden extr|^n
nodig is voor de opvang van asielzoekers. Dat bedrag *1eer
moet zijn vijfhonderd miljoen gulden. j
„Een belediging voor Rotterdam
Rotterdammers". Zo hebben de demo
cratische partijen in de Rotterdamse ge
meenteraad de uitlatingen bestempeld
waarmee het CP'86-raadslid Freling lan
delijk de aandacht op zich vestigde. Het
was niet de eerste en het zal ook niet de
laatste keer zijn geweest dat vertegen
woordigers van racistische partijen af
schuw hebben opgeroepen met ronduit
discriminerend taalgebruik.
Het interessante van het voorval in de
Rotterdamse gemeenteraad is dat het
CP-lid zich uitdrukkelijk heeft beroepen
op de bescherming die het lidmaatschap
van een vertegenwoordigend lichaam
hem biedt. Het staat vast dat zijn uit
spraken in aanmerking zouden komen
voor een strafvervolging als hij ze buiten
de gemeenteraad had gedaan. De man
pleitte er bijvoorbeeld voor alle gekleur
de mensen, met name de voetballers
Taument en Blinker, het land uit te zet
ten. Ook stelde hij dat etnische minder
heden gemiddeld crimineler zijn dan
blanke Nederlanders.
Freling bleek precies op de hoogte van
het strafbare karakter van zijn optreden.
Om die reden weigerde hij zijn uitspra
ken op televisie te herhalen. Leden van
de Tweede of Eerste Kamer, de gemeen
teraad of Provinciale Staten zijn niet ge
rechtelijk te vervolgen voor wat zij in de
vergadering hebben gezegd of schriftelijk
hebben overlegd. In het geval van ka
merleden heet dit parlementaire on
schendbaarheid. bij leden van raden en
Staten spreekt men wel van plaatselijke
onschendbaarheid.
Uit het Rotterdamse incident blijkt dat
de onschendbaarheid van volksverte
GUSSCHREUDERS
juridisch
medewerker
genwoordigers in de
praktijk kan worden
gebruikt voor de opzet
telijke belediging van
bevolkingsgroepen en
het aanzetten tot ras
senhaat. CP'86 maakt
hier al een tactiek van.
Daarmee komt voor
het eerst sinds de jaren
'30 de betekenis van de
parlementaire on
schendbaarheid weer
in discussie.
De bedoeling van deze
waarborg is dat geko
zen vertegenwoordi
gers zich in een debat in geen enkel op
zicht belemmerd hoeven te voelen door
angst dat zij wegens het uiten van hun
mening met de strafrechter in aanraking
kunnen komen. Daarom is de immuni
teit van volksvertegenwoordigers in Ne
derland ook uitdrukkelijk beperkt tot wat
er in de vergadering zelf gebeurt. Het ka
merlid Janmaat kon dus wèl worden ver
volgd op beschuldiging van racistische
uitspraken in de politieke zendtijd op te
levisie. In 1937 is een kamerlid tot een
boete veroordeeld omdat hij. nog in de
vergaderzaal maar pal na het sluiten van
de vergadering, iemand een landverra
der noemde.
In veel andere landen geldt de parle
mentaire onschendbaarheid ook voor
delicten die buiten de vergadering zijn
gepleegd. Of het nu een verkeersovertre
ding of zelfs een moord betreft: pas als
het parlement zelf de onschendbaarheid
van een van zijn leden opheft, kan Justi
tie optreden. Zo heeft een van groot
scheepse fraude verdachte finan
cier in Rusland zich onlangs in het
parlement laten kiezen om vervol
ging te ontlopen. In Frankrijk en
Italië regent het de afgelopen tijd
van de gevallen waarbij de on
schendbaarheid van in schandalen
verwikkelde poiitici pas na einde
loos touwtrekken kon worden op
geheven.
In Nederland konden kamerleden
tot 1848 alleen worden berecht
door de Hoge Raad. Sindsdien
geldt dit voorrecht alleen nog
maar bij ambtsmisdrijven en
wordt een politicus die een straf
baar feit pleegt net zo behandeld
als elke andere burger. Met als enige uit
zondering de waarborg van het vrije
woord in een vertegenwoordigend li
chaam.
De enige poging om aan deze vorm van
onschendbaarheid te tornen, dateert uit
1938. Toen stelde de regering voor de
onschendbaarheid niet te laten gelden
voor opruiing of schending van gehei
men. Voor die beperking van het vrije
debat was echter een grondwetswijzi
ging nodig, die bij de stemming niet de
vereiste tweederde meerderheid behaal
de. Het argument dat toen de doorslag
gaf, geldt nog steeds: weliswaar kan de
onschendbaarheid tot misbruik leiden,
maar het is onaanvaardbaar als volksver
tegenwoordigers uit vrees voor vervol
ging niet meer vrijmoedig kunnen spre
ken. De parlementaire onschendbaar
heid is een te groot democratisch goed
om daar onder invloed van racistische
volksvertegenwoordigers aan te gaan
morrelen.
jlmsti
Le v
loml
Het wapen tegen smaad, belediging, disftog
criminatie en aanzetten tot racisme in fcrete
de vergaderzaal van gemeenteraad of een
Kamer ligt in handen van de voorzitter. 0ffsl
Deze kan op grond van het reglement Vc
van orde iemand die de vrijheid van den
spreken misbruikt het woord ontnemenfiet 1
van het debat uitsluiten of zelfs de toe- tnaa
gang tot de vergadering ontzeggen. Die gent
bevoegdheid moet afdoende zijn om denen
tactiek van racistische vertegenwoordi- Matl
gers te doorkruisen. het t
De kamervoorzitter of in de gemeen-j
teraad de burgemeester is ook be
voegd ongepaste uitlatingen te schrap
pen uit het stenografische verslag van de
vergadering. Maar dat zal racistische m0
woordvoerders niets kunnen schelen. Efj
fectiever is het als de voorzitter hen on-1
middellijk afkapt. Hij moet dan afwegeiJ^g
wat de voorkeur verdient: de racistische!!"
woordvoerder zichzelf als het ware laten
ontmaskeren, zoals het CP'86-lid in Roti
terdam deed, of voorrang geven aan
bescherming van etnische minderheden
tegen belediging.
De vraag is of iemand als Freling eventi
eel wel voor de civiele rechter kan wor
den gedaagd door individuele burgers
die zich beledigd voelen. De tekst van d
wet geeft daar geen uitsluitsel over. Som
mige geleerden vyiden dat de parlemen
taire onschendbaarheid ook geldt in het
civiele recht. Anderen veronderstellen i
dat er alleen sprake is van een bescher
ming tegen strafvervolging, omdat de
parlementaire onschendbaarheid geen
vrijbrief kan zijn anderen in hun rechten
aan te tasten. In de toekomst kan een j
proefproces daar mogelijk uitsluitsel
overgeven.
PARlENWAl&E. &MQU0-E fotfmmovB-i K-AL Voof&IJzjJli...
r
Politie en Justitie zijn te weinig terughoudend
bij het uiten van ernstige beschuldigingen,
zoals in de RARA-zaak. Mensen raken op die
manier beschadigd en dat is nooit meer goed te
maken. Dat zegt deken De Waard van de Orde
van Advocaten in een reactie op de verdenkin-
gen die het Haagse openbaar ministerie publie
kelijk heeft geuit over twee journalisten en hun
betrokkenheid bij de actiegroep RARA.
Volgens De Waard gebeurt het steeds vaker dat
verdenkingen jegens mensen openbaar worden
gemaakt, terwijl die mensen nog niet eens zijn
veroordeeld door de rechter. De richtlijnen van
de procureurs-generaal waarin terughoudend
heid wordt bepleit, worden volgens haar steeds
vaker aan de laars gelapt.
De I laagse persofficier van justitie Zandbergen,
die de verdenkingen dinsdag openbaar maakte,
stelt echter in een reactie dat niet Justitie maar
de verdachten zélf hun volledige namen be
kendmaakten. Politie en Justitie maken hooguit
de initialen bekend. Over het wél verdenken,
maar niet aanhouden van het tweetal heeft Jus
titie een simpele verklaring. Arrestatie zou al
leen nodig zijn bij vluchtgevaar, of wanneer het
verdere justitiële onderzoek zou worden gehin
derd. Daarvan is in dit geval (nog) geen sprake,
aldus de officier van justitie.
den haag anp
Het maakt een rare indruk: Justitie verdenkt twee Amsterdamse journalisten van betrokken
heid bij de actiegroep RARA, maar arresteert hen niet. Hans Krikke en Jan Müter werden wel
keurig van de verdenking tegen hen op de hoogte gesteld. In beslag genomen bescheiden van
hun journalistieke collectief Opstand zouden harde aanwijzingen voor Justitie hebben opge
leverd.
Alles wijst er echter op dat Justitie te weinig tegen de
twee kan hard maken, zoals dat in politiejargon heet.
Werkelijk harde aanwijzingen zouden terstond tot de
aanhouding van het tweetal hebben geleid. In plaats
daarvan stonden Krikke en Müter gistermorgen in alle
vrijheid voor de deur van justitie in Den Haag te protes
teren tegen de inbeslagname van spullen die hun jour
nalistieke arbeid dwarsboomde en evenzeer tegen de
verdenking van betrokkenheid bij RARA. Een verden
king die ze 'absolute onzin' noemen.
Krikke en Müter werken behalve voor 'burgerlijke' me
dia als NOVA. de NCRV en Onze Wereld tevens voor het
actieblad NN. Dit periodiek geldt als de opvolger van
het niet meer verschijnende Amsterdamse krakersblad
Bluf. NN doet binnen het radicaal-linkse spectrum
dienst als een soort oproepblad voor acties en is tevens
een podium voor politieke beschouwingen. De RARA-
pamfietten die na acties werden verspreid, haalden
doorgaans integraal de NN-kolommen. RARA-leden
stuurden af en toe ingezonden brieven.
Dat op de redactie van Opstand RARA-bescheiden zijn
aangetroffen, hoeft op zich dan ook geen bevreemding
te wekken. Wat wel bevreemding zou wekken, is een
daadwerkelijke betrokkenheid van Krikke en Müter bij
RARA. Tot dusver werd aangenomen - althans door de
Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) - dat de leden
een onopvallend maatschappelijk bestaan leiden.
Het bestaan van Krikke en Müter als sterk links-geënga
geerde journalisten kan echter moeilijk onopvallend
worden genoemd. De twee weten als geen ander dat de
BVD voor dergelijke groepen grote interesse heeft.
Denkbaar is dan ook dat een mogelijke betrokkenheid
van de beide journalisten niet zozeer bestaat uit het
leggen van bommen, maar uit ondersteuning van RA
RA.
Met de actie tegen de twee journalisten heeft RARA van
het getergde ministerie van justitie, jarenlang modde
rend zonder enig resultaat, een duidelijk signaal gekre
gen. De boodschap luidt: 'We komen dichterbij'. BVD-
topman Doctors van Leeuwen heeft al eens pontificaal
laten weten dat zijn dienst precies weet wie lid zijn van
RARA, maar het was onduidelijk of dat werkelijk zo was
of dat hij slechts blufte in de hoop dat RARA-leden in
paniek zouden raken en fouten zouden maken. Of het
nu bluf was of niet, het werkte in elk geval niet. Er werd
slechts één iemand opgepakt, en Justitie slaagde er niet
in hem verdoordeeld te krijgen voor het lidmaatschap
van RARA.
Het lijkt er nog het meeste op dat de actie tegen de
twee journalisten een nieuwe poging is om (andere)
RARA-leden nerveus te maken in de hoop dat ze fouten
maken. Als de BVD echt over een lijst met verdachten
beschikt, zullen de BVD-agenten de komende tijd als
vliegen rond hen heen zoemen.
amsterdam hans leber
De twee verdachte journalisten geven een persconferentie bij het Haagse politiebureau waar ze zojuist hun spullen hebben opgehaald.
