Marsroute lijdensweg voor D66
Algerije blijft een broeinest van bruut geweld
Feiten &Meningen
Debat nodig
over extra geld
asielzoekers
Republikeinen in rij voor opvolging Clinton
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1994
De Nederlandse bevolking wordt de ko
mende vier jaar getracteerd op een bezuini
ging op de uitgaven in de collectieve sector
van 18,5 miljard gulden. Dat is nodig om de
uit de band gelopen overheidsfinanciën
enigszins op orde te helpen en om de col
lectieve lastendruk twee procent te verla
gen. Doordat we het zolang hebben laten
aanzieken, zijn nu draconische maatregelen
nodig om een klein beetje resultaat te boe
ken.
We beleven op het ogenblik de stilte voor
de storm. Het is nog alles pais en vree bin
nen paars, want de grote besluiten en voor
al de uitvoering van die besluiten moeten
nog komen. 18,5 miljard gulden dat is niet
niks en dat doet dus een hoop pijn.
De eerste slachtoffers hebben zich al aan
gediend. Defensie zal flink moeten bezuini
gen en dat kost militairen en burgerperso
neel hun baan. Het universitaire onderwijs
krijgt de zoveelste korting aan zijn broek.
Dit keer echter een hele forse, een half mil
jard gulden. Dat lijkt te doen, maar dat is
niet zo. Een dergelijke besparing valt alleen
te bereiken door ontslagen. Het betreft hier
echter ambtenaren met nog steeds een in-
takt zijnde goede wachtgeldregeling. Die re
geling moet ook worden betaald door de
universiteiten. Dus om de besparing van
een half i
niljard te r
nog ambtenaren mi
i ook
eten ontslaan om de
wachtgelden te
kunnen betalen en
zo kom je tot een
veelvoud van ont-
slagen.
Ook in de gezond
heidszorg zal flink
worden gesneden.
De tandheelkundige
hulp verdwijnt vrij
wel in zijn geheel
uit het ziekenfonds
pakket. Verkeer en
Waterstaat ziet geen
PIM FORTUYN ®nd£[e ma»ier om
medewerker ']el file-probleem in
de Randstad op te
lossen dan de men
sen maar in de file te laten staan.
Wat bij deze greep uit noodzakelijk ge
achte bezuinigingen opvalt is het defensie
ve karakter daarvan. Het zijn stuk voor stuk
bezuinigingen die de toekomst van ons
land aantasten. Geen misverstand. Het we
tenschappelijke onderwijs is in vele secto
ren al jaren zwaar verloederd. De verbete
ring daarvan is lang niet alleen een kwestie
van geld, maar ook van ingrijpende her
structurering. Het zou goed zijn minder
universiteiten te hebben, het wetenschap
pelijke personeel de ambtelijke status te
ontnemen en de universiteit in de gelegen-
heid te stellen naar eigen inzicht onderwijs-
produkten te produceren inclusief de lengte
van de daarvoor benodigde studieduur.
Het kan best dat het resultaat van een
dergelijke operatie is dat we beter weten
schappelijk onderwijs hebben, voor minder
mensen, tegen lagere kosten. Dat slaat ech
ter niet op het programma. Het gaat om
een generieke korting en dal zal de verloe
dering een paar stappen verder brengen.
Soortgelijke verhalen zijn te houden over
veel van de opgevoerde bezuinigingen. Als
deze niet worden gecombineerd met een
andere manier van werken en een ander
soort arbeidscontracten waardoor ook jon
geren een kans krijgen, dan zal het resultaat
slechts kunnen zijn verloedering en daar
helpen we het land natuurlijk geen stap ver
der mee.
In dit licht bezien is de plompverloren
mededeling van mevrouw Schmilz, staats
secretaris van justitie in het paarse kabinet,
dat volgend jaar vijfhonderd miljard gulden
extra nodig is voor de opvang van asielzoe
kers, verbazingwekkend. Het wordt gepre
senteerd als een voldongen feit, waaraan
niet valt te tornen en waarvoor geen poli
tiek debat nodig is.
In een volwassen politieke democratie
zou je toch verwachten dat een publieke af
weging wordt gemaakt. Dat de korting op
het wetenschappelijke onderwijs of die op
de krijgsmacht wordt afgewogen tegen de
extra uitgaven voor de huisvesting van
asielzoekers. De extra uitgaven zijn geen
natuurlijk gebeuren, maar behoren een po
litieke keuze te zijn.
Dit klemt des te meer nu de directeur van
de ambtelijke dienst van het ministerie van
justitie die de asielstroom moet opvangen,
een boekje heeft opengedaan. Dit zijn fei
ten. Nederland geniet een uitstekende re
putatie onder asielzoekers vanwege de
voortreffelijke opvang en huisvesting. Een
met ons te vergelijken land als Relgië vangt
er negenduizend op. wij 55.000 per jaar. In
België gaat gewoon de deur op slot als de
beperkte opvangcapaciteit vol zit. In Neder
land blijft de deur open staan en wordt
naarstig gewerkt aan de uitbereiding van de
opvangcapaciteit. Daarnaast wordt gezorgd
voor een redelijk inkomen, gezondheids
zorg en onderwijs.
Intussen weet niemand in ons land pre
cies hoeveel aan asielzoekers wordt uitge
geven, het financieringstekort echter ken
nen we tot twee cijfers achter de komma.
Het ministerie van justitie heeft inmiddels
145 'reisorganisaties' getraceerd die op een
professionele manier zorg dragen voor de
aanvoer van asielzoekers en daar uiteraard
een dikke boterham aan verdienen. Voorts
neemt de gezinshereniging van voormalige
asielzoekers een'grote vlucht. Alleen al dit
jaar zijn 87.000 aanvragen voor het Neder
landsestaatsburgerschap in behandeling.
Het is uiterst cynisch de eigen bevolking
op te schepen met een aantal akelige gevol
gen van noodzakelijke bezuinigingen en
dan extra uitgaven voor de huisvesting van
asielzoekers niet te willen zien als een poli
tiek besluit dat moet worden afgewogen te
gen al die andere besluiten. Mocht na een
openbare afweging het besluit toch zijn om
mevrouw Schmitz die half miljard te geven,
dan hebben we dat te accepteren. Bii de
eerstvolgende verkiezingen kunnen we la-
ten blijken hoe we over een dergelijk besluit I
denken.
THE INDEPENDENT
Algerije glijdt steeds verder af naar de totale chaos van
een niets ontziende burgeroorlog. Het Westen speelt in
het conflict tussen de Algerijnse regering en het FIS (het
Islamitisch Reddingsfront) een dubieuze rol. Enerzijds
wordt angstvallig gezwegen over de afgelasting twee
jaar geleden van de democratische verkiezingen, die
door het FIS zouden zijn gewonnen. Anderzijds wordt
de Algerijnse president Liamine Zeroual diplomatiek
onder druk gezet om de dialoog met het FIS te openen.
Maar vooralsnog heeft deze dialoog jammerlijk gefaald.
De FIS-leiders die uit de gevangenis werden vrijgelaten
om hun volgelingen tot kalmte te manen, hebben de
door de regering beschikbaar gestelde faxen gebruikt
voor de verspreiding van een nieuwe lijst van doelwit
ten voor de moordenaars van het islamitische guerrilla-
leger.
Mogelijk staat het Algerijnse volk een burgeroorlog te
wachten die nog gruwelijker wordt dan de grote onaf
hankelijkheidsoorlog van 1954 tot 1962 waarbij bijna
een miljoen mensen het leven lieten. De Franse pa
ratroepen van de koloniale heersers traden meedogen
loos op. Berucht waren de martelkamers van de Franse
generaal Massu.
Het huidige conflict kent zijn eigen gruwelijkheden.
Het officiële dodencijfer over de afgelopen twee jaar
bedraagt 20.000. Veel slachtoffers uit beide kampen
werden op brute wijze vermoord. Jonge meisjes werden
doodgeschoten, omdat ze weigerden een sluier te dra
gen. Jongens werden onthoofd, omdat hun vader poli
tieagent was. Vrouwen werden in politiekerkers ver
kracht tot de dood erop volgde. Buitenlanders werden
zpnder pardon neergemaaid.
De meest recente gruwelijkheid vond plaats op het Al
gerijnse platteland. Twee jonge vrouwen werd de keel
doorgesneden, omdat ze weigerden een 'prethuwelijk'
aan te gaan met islamitische guerrillastrijders. Vooral in
het buitenland werd met ontzetting op dit nieuws gere
ageerd. Floe is het mogelijk dat islamitische fundamen
talisten moslim-meisjes vermoorden, omdat ze weige
ren zich te prostitueren?
Een zwaar gewapende politieman voor de Notre Dame in Algiers. Een kapel in deze basiliek is
gewijd aan de nagedachternis van twee vermoorde Fransen, een monnik en een non. foto epa
Maar voor het Algerijnse volk is deze alles verscheuren
de broederstrijd dagelijkse realiteit. ,,Ik leef in voortdu
rende angst, omdat zoveel vrouwen worden ontvoerd",
klaagt een huisvrouw. ,,De guerrilla's nemen oude
vrouwen om de was te doen en te koken en jonge vrou
wen voor hun plezier."
Een man vertelt: „In het gebouw waar ik woon, waren
twee jongemannen die samen naar school waren ge
gaan. De één werd fundamentalist, de ander politie
agent. De fundamentalist werd naar een gevangenen
kamp in het zuiden gestuurd. Toen hij weer vrijkwam,
wilde hij wraak, dus vermoordde hij zijn oude school
kameraad, de politieman. Daarop vermoordde de vader
van de politieagent de fundamentalist. Iedereen in de
buurt kende de twee mannen. Maar als je naar de be
grafenis van een politieman gaat, zegt het FIS dat je
met de regering heult. En wie naar de begrafenis van
een islamist gaat, krijgt de politie op zijn nek. Uit angst
besloten alle bewoners van ons gebouw naar beide be
grafenissen te gaan.
De regering heeft 50.000 manschappen ingezet voor de
bestrijding van de 'islamitische terreur', die zich bedie
nen van 'heimelijke liquidatie' van verdachte islamis-
ten. Als een lid van de veiligheidsdienst is vermoord,
wordt ter vergelding een willekeurig handjevol mannen
uit de omliggende huizen gesleurd en standrechtelijk
geëxecuteerd.
Jules Roy, voormalig officier van de Franse luchtmacht
en schrijver van La Guerre d'Algerie, een moedig boek
over Franse wreedheden tijdens de Algerijnse onafhan
kelijkheidsoorlog, houdt met hart en ziel van Algerije.
Maar vorige week zei hij: „Het land is verrot, ik wil het
niet meer zien. Alles is verworden tot sloppenwijken ei
ruines door het FIS en door de dictatuur van rege
ring en leger, die door het grote geld zijn gecorrum
peerd".
Het schort in Algerije vooral aan deugdelijke leiders. N
de onafhankelijkheidsoorlog verraadde het FLN (Natie
naai Bevrijdingsfront) zijn eigen revolutionaire princi
pes, stelde een corrupte dictatuur in en stuurde de
60.000 vrouwelijke vrijheidsstrijders terug naar het aar
recht. Van de vrijheden die het FLN de Algerijnse be
volking had beloofd, kwam niets terecht.
Een op socialistische leest geschoeide industrialisatie
veranderde het potentieel rijke Algerije in een verpau
perd land van bedelaars. In de uitgebreide krottenwij
ken is het niet uitzonderlijk dat zestien mensen één
slaapkamer delen.
Na 132 jaar brute Franse onderdrukking en een afgrij
selijke onafhankelijkheidsoorlog is in Algerije een cpl-
tuur van geweld ontstaan die diep in de nationale ziel
lijkt verankerd, zowel bij islamitische als bij seculaire
Algerijnen. En de geweldspiraal neemt alleen maar toe
Algerije koerst regelrecht op een totale burgeroorlog af
en een dergelijk conflict op leven en dood kan gemak
kelijk Bosnische proporties aannemen. Berbers tegen
islamisten, islamisten tegen de regering en de westers
opgeleide elite als een onafhankelijke, goed bewapend
militie. Kan Europa zich dan nog afzijdig houden van
een calamiteit die op zijn minst de Franse veiligheid in
gevaar zal brengen? Of moet het Westen met behulp
van de Verenigde Naties nu al preventief ingrijpen om
de uit de hand lopende binnenbrand in Algerije te blus
sen?
ALGIERS ROBERT FISK
afg
VERTALING: MARGREET HESLINGA
Democraten zorgen voor chaos in debat over kerncentrale Borssele
hebl
mig
(INI
het I
Na bijna vijf uur debat
walst een geïrriteerde
Tweede Kamer over
D66 heen. Wat willen
de Democraten nu
toch in hemelsnaam
met de kerncentrale
Borssele? De duidelijk
heid en helderheid
waarmee D66 zo graag
pronkt, zijn ver te zoe
ken. „Dit verwacht je
toch alleen maar van
een stelletje begin
ners", spuwt CDA-
woordvoerder Lansink
zijn gal. „Geweldig
hoor, D66 in de rege
ring."
D66-fractievoorzitterWolffensper-
ger heeft dan zijn woordvoerster
lorritsma al lang aan de kant gezet.
De hoog opgelopen politieke span
ning verdraagt geen beginners.
Wolffenspergers bezwerende woor
den missen echter elk doel, brengen
de verwarring en irritatie alleen
maar op een hoger peil. De partij
heeft tegen die tijd het smalle brug
getje naar de uitweg uit het Borsse-
le-conflict zelf opgehaald.
Voor de tweede keer binnen een
week boog de Kamer zich gisteren
over de toekomst van de kerncen
trale. Aanvankelijk biedt het debat
niet meer dan een slaapverwekken-
Minister Wijers van economische zaken, die tijdens het debat door zijn eigen partij D66 ernstig werd gehinderd.
de herhaling van zetten. De coalitie
is verdeeld en blijft dat. De WD
steunt D66-minister Wijers van eco
nomische zaken die de kerncentrale
langer wil openhouden opdat de ge
plande opknapbeurt rendabel is. De
PvdA is mordicus tegen en stuurt
aan op snelle sluiting.
De pijn zit bij D66, dat al wekenlang
aanhikt tegen het standpunt van de
eigen minister. De Democraten wil
len niets weten van een langere
draaitijd van Borssele, hun verkie
zingsprogramma laat zich ook op
die manier lezen. Vorige week be
sloten de Democraten na 4,5 uur
fractieberaad vast te houden aan
die mening.
Om Wijers niet in een al te moeilijk
parket te brengen en omwille van
de eenheid in de coalitie, stippelden
de Democraten een marsroute uit
voorliet als 'definitief aangekondi-
ge debat. 'Uitstel' luidde de naam
van die marsroute. Meer informatie
over de noodzaak van de langere le
vensduur van Borssele zou de rege
ringspartijen de kans geven alsnog
op één lijn te komen.
De minister is in eerste instantie
dol-enthousiast over het voorstel
van zijn partijgenoten om nog eens
met de eigenaar van Borssele te
gaan praten. Geen wonder, het is
hem al ruim voor het debat voorge
legd. Een iets zuiniger opknapbeurt,
dat is toch heel logisch voor een
Zeeuwse centrale. Als gevolg daar
van hoeft de draaitijd niet te wor
den verlengd en kan de centrale in
2004 dicht, de hartewens van D66.
Drie jaar eerder dan gepland.
Dat D66 deze kruideniersmentali
teit ('mag het ietsjes minder') tot
politiek verheft, komt de partij op
forse kritiek te staan van de opposi
tie. De coalitiegenoten houden wij
selijk hun mond. Wijers stemt in
met het nadere gesprek en belooft
binnen drie weken het resultaat op
tafel te leggen. De marsroute nadert
foto anp ed oudenaarden
het doel, totdat Jorritsma opnieuw
het woord neemt. Twee politieke
blunders van formaat staan er ver
volgens borg voor dat de marsroute
overgaat in een lijdensweg voor
D66.
Het onervaren D66-kamerlid Jorri
tsma staat erop hetgeen Wijers
reeds heeft toegezegd in een voor
stel te gieten waarover de Kamer
dan moet stemmen. „Het lijkt me
wel plezierig om te horen hoe de
standpunten liggen", schuttert de
Democrate. Welwillend wordt ze er
nog op gewezen dat D66 daarmee
een enorm risico neemt. Immers,
als de Tweede Kamer het voorstel
voor een gesprek'afwijst, vervalt
Wijers' belofte en staat D66 met le
ge handen.
Jorritsma is echter niet op andere
gedachten te brengen. Ook niet
door Wijers zelf, die bijna wanhopi
zegt 'geen behoefte te hebben' aan
het voorstel. Een laatste poging var.
de kamervoorzitter om het nade
rende onheil af te wenden, wordt
eveneens hardhandig door de De
mocraten zelf om zeep geholpen.
De voorzitter suggereert eerst het
gesprek tussen Wijers cn Borssele 2
te wachten alvorens te stemmen.
'Njet' klinkt het uit de mond van
Jorritsma, waarna de voorzitter de
hamer laat vallen en de chaos com'
pleet is.
De oppositie schampert na afloop
over het politieke gekluns van D66J
Lansink (CDA) maakt zich vrolijk ei
verklaart 'nooit en te nimmer' D66
te zullen steunen. WD-woordvoer
der Remkes laat weten dat zijn par
tij, in navolging van Wijers, even
eens 'geen enkele behoefte' heeft
aan de D66-gedachtenkronkel. Cro
ne (PvdA) vraagt zich openlijk af
wat de coalitiepartner toch bezielt.
D66-voorman Wolffensperger
dringt zich afloop van het debat
naar voren. Omstandig probeert hij
de politieke blunders te verkopen
als een daad van duidelijkheid. De
Kamer moet zich direct uitspreken
over de wenselijkheid van nieuwe
gesprekken tussen Wijers en Bors
sele. Voorkomen moet worden dat
de minister terugkomt met een re
sultaat waarvan de Kamer zich ver
volgens toch niets aantrekt. Een
meerderheid moet zich nu maar
uitspreken voor sluiting van Borssej
le in 2004. Een kamermeerderheid,
best bereid om D66 via een wat
mistige marsroute een uitweg uit dt
partijpolitieke perikelen te gunnen,
blijkt van die studeerkamer-ethiek
niet gediend.
DEN HAAG MARC PEEPERKORN
dig.
TOM JANSSEN
Hun overtuigende zege in de
verkiezingen voor het Ameri
kaanse Congres heeft een
toenemend aantal Republi
keinse prominenten extra
moed gegeven om het in
1996 bij de Amerikaanse pre
sidentsverkiezingen tegen
Bill Clinton op te nemen. De
president is aangeschoten
wild, en de ene na de andere
Republikeinse jager staat nu
al te trappelen om hem
straks de genadeslag toe te
dienen.
Zover is het natuurlijk nog
niet, maar wie een gooi wil
doen naar het president
schap kan daar niet vroeg
genoeg mee beginnen. Geen
enkele Republikein heeft
zich al officieel kandidaat ge
steld. maar de lijst met kans
hebbers die zeggen 'dat zij
een kandidatuur zullen over
wegen' telt al zo'n tien na
men.
Begin deze week kondigde
senator Arlen Specter de op
richting van een comité dat
zijn mogelijkheden gaat on
derzoeken. Niemand buiten
zijn staat Pennsylvania en de
1n heeft
ooit van Specter gehoord,
maar dat remt zijn ambities
allerminst.
Specter begon nog diezelfde
dag aan een toernee langs de
staten New Hampshire en
Iowa, waar begin 1996 vol
gens de traditie de eerste
voorverkiezingen zullen
plaatsvinden. Deze bezoeken
zijn altijd het eerste teken
dat een Amerikaanse politi
cus hogerop wil.
Senator Phill Gramm, een
conservatieve Texaan, is
Specter al lang voor geweest.
Gramm maakt er geen ge
heim van presidentskandi
daat te willen worden, maar
ook hij heeft 'nog niets be
sloten'. Ook oud-minister
Lamer Alexander (arbeid) is
op pad. Maar ook dat is niet
iemand waar Amerika spon
taan 'Oh, die!' op zegt.
Het lijstje is gemakkelijk uit
te breiden. Uiteraard met
senator Bob Dole. Hij zou
vanwege zijn functie en sta
tus binnen de partij de
meeste kans moeten maken.
Maar Dole is geen charisma
tische figuur en geen begaaf-
dp rprit
zijn topfunctie in de Senaat
moeilijk te rijmen met een
zware verkiezingscampagne.
Maar er blijven er genoeg
over: oud-vice-president
Dan Quayle, die achter de
schermen driftig bezig is om
een machtsbasis op te bou
wen bij de oer-conservatieve
religieus-rechtse vleugel van
de partij. Maar ook oud-mi
nister James Baker (buiten
landse zaken) is de weg naar
het Witte Huis voorzichtig
aan het verkennen. Hij wordt
op de voet gevolgd door Jack
Kemp, oud-minister van
huisvesting onder Ronald
Reagan, die al zo vaak is ge
noemd dat niemand hem
meer echt serieus neemt.
Maar het kunnen natuurlijk
ook 'outsiders' worden, zoals
de veelgeprezen gouverneur
van Massachusets, William
Weld, de Republikein met
het sociale gezicht. Of Colin
Powell, de ex-generaal die
door de Amerikanen op han
den wordt gedragen, maar
nog steeds iedereen laat gis
sen of hij een Republikein,
een Democraat of misschien
Het is dus nu al een indruk
wekkende lijst, die nog wel
langer zal worden alvorens
de echte kandidatenstrijd
losbrandt. Dat is al komende
zomer, want wie in het voor-;
jaar van 1996 bij de favorie
ten wil komen bovendrijven,
moet nu al beginnen geld in
te zamelen. Met minder dan
tien miljoen dollar op zak
hoeft een zelfverklaarde kan
didaat het niet eens te pro
beren. Dat geld is nodig om
een campagnestaf op te zet
ten en het land door te rei
zen om bekendheid te ver-
Het is overigens niet on
denkbaar dat ook Democra
ten zullen opstaan die een
paleisrevolutie tegen Clinton
durven ontketenen. Niets,
behalve de gewoonte, ver
plicht de Democratische Par
tij immers om in zee te gaan
met een kandidaat die de
minst populaire president
van deze eeuw is.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT