'Je kunt er doen watje wilt'
Tips voor het omgaan met Nederlanders
'Beaujolais Primeur is
gelijk Hollandse Nieuwe'
Rijmen
op de
computer
Het Gesprek van de Dag
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1994
Wijnkenner Kees Klerks opent seizoen:
Hij beseft dat hij zich op glad
ijs begeeft met zo'n vergelij
king, maar desondanks durft
Kees Klerks 'm wel aan. „Be
aujolais Primeur", herhaalt
hij ergens halverwege zijn
openingszin nog maar eens,
„Beaujolais Primeur is gelijk
Hollandse Nieuwe. Daar
moet je niet moeilijk over
doen, die moet je gewoon
naar binnen laten glijden. Zo
ongecompliceerd mogelijk.
En vervolgens constateren
dat het seizoen weer is be
gonnen. Of het nou om wijn
of om haring gaat."
Morgen is het weer zover:
dan pronkt de Primeur weer
in de winkel. Voor veel men
sen reden om op die vaste
donderdag in november naar
de slijter te snellen om voor
weinig geld een aardig wijn
tje in huis te halen. Prettig
geprijsd, soepel van smaak
en beperkt houdbaar, dat
zijn zo'n beetje de trefwoor
den die Kees Klerks gebruikt.
De grootste slijter van de
streek mag er zelf graag open
trekken. „Jazeker, ik ben een
absolute liefhebber.
Van de mythevorming rond
de Beaujolais Primeur, zoals
die een aantal jaren geleden
werd gecultiveerd, moet
Klerks niet zoveel hebben.
„Vroeger had je dat gedoe
met ronkende motoren, snel
le auto's, helicopters en
vliegtuigen om die eerste fles
maar zo snel mogelijk op die
bewuste donderdag na 0.00
uur in Holland te krijgen. Al
lemaal leuk natuurlijk, maar
niet meer dan een verkoop
stunt. Tegenwoordig hebben
wij hier de flessen al op
maandag in huis. Je mag ze
alleen niet voor donderdag in
de verkoop doen. Dat is nu
eenmaal traditie."
Aan de andere kant heeft
Klerks een nog grotere hekel
aan, wat hij noemt, „Van die
typische wijnsnobs die doen
voorkomen als zou een Pri
meur helemaal niets voor
stellen. Dat zijn dezelfde ii-
Wijnkenner Kees Klerks.
guren die zeggen dat een wijn
onder de 25 gulden die naam
niet eens mag mag hebben.
Klinkklare onzin natuurlijk.
Het aardige van Beaujolais is,
zoals ik al zei, dat je er hele
maal niet moeilijk over moet
doen. Die is gewoon lekker
licht, smaakt naar fruit, naar
frambozen en is qua prijs nog
niot door de markt verziekt.
En dat moet zo blijven, al ver
dien ik dan nog geen twee
kwartjes op een fles."
Zijn goedkoopste Beaujolais-
primeur van '94 - volgens
Klerks een prima jaar - kost
5,95. „Dat is toch geen geld,
niet? Verder hebbben we nog
een Villages Primeur van 6,95
en een Pial Nouveau van 9.95.
FOTO HENK BOUWMAh
Allemaal nog onder een tien
tje, dus voor iedereen betaal
baar. Of de Nederlander de
Primeur op prijst stelt? Dat
mag je wel zeggen, ja. Die
vliegt bijna letterlijk de winkel
uit."
Wat is nu het unieke aan een
Primeur? „Dat-ie zo jong is.
Kan alleen maar omdat ze in
het Beaujolais-gebied de
gamay-druif gebruiken. Hoe
ze daarachter gekomen zijn
dat die wijn zo jong drinkbaar
was? Geen idee. Dat vermeldt
de historie niet. Met een Pi-
not-druif lukt het in elk geval
niet. Dan is de wijn na een
paar maanden nog zo wrang
als het maar zijn kan."
'Voor een buitenlander lijkt het
soms alsof er in Nederland
geen normen zijn. Dat is niet
waar, maar soms lijkt het wel
zo. Buitenlandse kinderen den
ken soms dat op school alles
mag. Want op school mogen de
onderu'ijzers worden tegenge
sproken, je mag 'je' en 'jij' te
gen ze zeggen en er worden
soms proppen papier door de
klas gegooid. Buitenlanders
vinden het in een land altijd
moeilijk om de regels te ont
dekken die daar gelden. De Ne
derlanders kunnen u de regels
ook niet vertellen: Die regels
kennen ze onbewust.
Dit is één van de 99 tips die
Hans Kaldenbach geeft in zijn
boekje 'Doe maar gewoon', een
handleiding voor het omgaan
met Nederlanders. De om
gangsregels in ons land zijn
voor de Nederlanders zélf zo
vanzelfsprekend, maar buiten
landers daarentegen kunnen er
vaak geen soep van koken. De
cultuurverschillen leveren soms
grappige, maar ook lastige situ
aties op. Hoe ga je daarmee om
als niet-Nederlander? Kalden
bach schreef de ongeschreven
regels. Voor Nederlanders zelf is
het boekje als een spiegel, die
soms vermakelijk en soms een
beetje gênant kan zijn.
Als Koen Selleslags het boekje
van Kaldenbach inkijkt ver
schijnt er al snel een brede
grijns op zijn gezicht. Blijkbaar
herkent hij de Nederlandse ei
genaardigheden die de schrijver
opsomt. Koen is een Erasmus-
student uit België. „Het klopt
bijvoorbeeld inderdaad dat de
Nederlanders informeler zijn. In
een restaurant zou een ober
kunnen vragen 'Wat moeten
jullie hebben?' In België is dat
ondenkbaar. Ik moet zeggen dat
ik die directheid wel kan waar
deren, in België is men soms
misplaats formeel.
Angel Calle, afkomstig uit Span
je is het eens met zijn vriend.
Maar hij voegt daar meteen aan
toe dat de Nederlanders niet
echt open zijn. „Ik ontmoette
laatst iemand in een bar met
wie ik in gesprek raakte. Twee
dagen later zag ik het meisje in
de supermarkt, maar toen ik
haar wilde aanspreken liep ze
me heel koel voorbij. Je legt dus
misschien snel contact maar
dat is dan vrij oppervlakkig.
Na even denken zegt Koen,
„Het is misschien een cliché,
maar de zuinigheid van Neder
landse mensen is toch ook iets
dat me wel opvalt. Het calvinis-
Buitenlanders kunnen nu lezen hoe ze moeten omgaan met Nederlanders.
me maakte de Nederlanders
nijver en zakelijk, en toch ook
krenterig. Men heeft ook nog al
tijd dat paternalistisch toontje
tegenover de Belgen, ook buiten
de moppen om." De Vlaming
ergert zich er echter niet aan.
„Het amuseert me meer dan
dat ik me er aan stoor."
Dorota Niedziolka komt oor
spronkelijk uit Polen en rea
geert een beetje afhoudend op
de vraag of zij 'typisch Neder
landse' gewoonten en om
gangsregels kent. „Tja, ik vind
het wat vervelend om aandacht
te schenken aan de verschillen
tussen de culturen. We zijn alle
maal maar mensen. Bovendien
is het studentenleven overal wel
vergelijkbaar."
Ze zegt wel dal bepaalde dingen
haar opvallen aan Nederlan
ders. „Nederlanders zijn bij
voorbeeld niet echt open, veel
mensen horen bij een 'groepje'
en daar kun je soms maar
moeilijk tussen komen." Toch
vind ze deze verschillen abso
luut niet van belang.
De uit België afkomstige schrij
ver en docent Frans aan de
Leidse universiteit reageert op
een soortgelijke manier. „Ik ben
eem humanist en geen nationa
list. Ik houd er niet van om cul
tuurverschillen te benadrukken.
Vooral niet in deze tijd. Na de
val van de Berlijnse muur is het
ethnisch denken weer sterk op
gekomen, de behoefte aan een
eigen identiteit neemt toe en
dat vind ik een slechte zaak."
Toch meent ook Verhuyck dat
er wel verschillen zijn in ge
woonten tussen culturen, en
herinnert zich een voorval toen
hij zo'n 16 jaar geleden naar
Nederland kwam. „Ik was op
een congres in Amsterdam waar
een internationaal gezelschap
aanwezig was. Veel van de deel
nemers vonden de lunch nogal
tegenvallen. Er werd namelijk
zure melk, eeh... karnemelk ge
serveerd met van die zompige
broodjes,vertelt Verhuyck.
„Wat ik ook wel typisch vind is
de evidentie waarmee Neder
landers verjaardagen vieren, dat
heeft hier een hoog must-gehal-
te", is zijn mening. „Zo herinner
ik me een lezing, iemand kon
niet komen want hij 'had een
verjaardag'. In België zou dit ex
cuus niet werken."
De docent kan zich voorstellen
dat mensen moeite hebben met
het ontdekken van de geldende
regels in Nedeland maar zelf
heeft hij er weinig moeite mee.
„Ik ben nu al lang geïntegreerd
en bovendien verschilt de Belgi
sche cultuur natuurlijk niet zó
veel van de Nederlandse", aldus
Verhuyck.
Anorexiadag
in Brabant
De Stichting Anorexia Ner
vosa houdt op 26 november
een contactdag in Eindho
ven, de tweede van dit jaar.
De bijeenkomst is bedoeld
voor mensen die aan deze
ziekte lijden - of aan Buli
mia Nervosa - en hun fami
lieleden, vrienden en ken
nissen.
Doel van deze contactdag is
dat mensen ervaringen
kunnen uitwisselen. Onder
leiding van deskundigen
wordt vooral in groepsver
band gepraat. De stichting,
die in 1978 werd opgericht,
stelt zich ten doel hulp te
bevorderen aan personen
die aan deze eetstoornissen
lijden en hun gezinsleden.
Volgens de stichting is de
hulpverlening, ook de pro
fessionele nog steeds zeer
beperkt.
Men kan zich schriftelijk
opgeven voor deze dag bij
Organisatie LC/CN, Vin
cent van Goghstraat 4,
2391 VB Hazerswoude.
Reacties en suggesties voor
"Gesprek van de Dag"
Telefoon 071-356444
of
Postbus 54,2300 AB
te Leiden
Bruikbare tips worden
I beloond met een cadeauboni
van 25 gulden.
Aan hoefijzervormige bars
of aan leestafels. Overal
zie je ze zitten. De
stamgasten. Ze behoren
bij het meubilair van café
of kroeg. Meestal hebben
ze hun vaste stek, nooit
hoeven ze te bestellen,
want de kastelein kent het
recept. Als ze doodgaan,
durft een tijdlang
niemand op hun plaats te
gaan zitten. Alsof ze er
nog zijn.
In aflevering 8 aandacht
voor café De Spons aan de
Korte Mare in Leiden. Een
momumentale
uitspanning met een
fraaie veranda. En met
een stamgast uit
Valkenburg. Een vrouw
voor de verandering.
Saskia van Haaren.
Nog niet eens zo heel lang gele
den was het café het domein
van de man. Als er al eens een
vrouw binnenkwam, was dat
een vrouw van lichte zeden.
Tenminste, dat dachten de
mannen die er zaten. Het kwam
niet in ze op dat de bezoekster
wellicht was gekomen om rustig
een drankje te drinken. Een
vrouw in het café was loslopend
wild. En daar mocht op worden
gejaagd.
En al komt daar langzamerhand
verandering in, nog steeds zijn
er mannen genoeg die in bijna
elke vrouw die over de drempel
stapt een potentiële verovering
zien. Maar niet in café De
Spons, zegt Saskia van Haaren
(32). Daarom heeft ze ook geen
enkele moeite om uit te leggen
i het etablissement aan
Saskia van Haaren achter een tafel in De Spons. „Je kunt hier als vrouw rustig alleen binnen stappen."
De Sponseen monumentale kroeg
de Korte Mare in Leiden nu juist
haar favoriet is. Daarom reist ze
nog steeds na haar verhuizing
naar Valkenburg drie jaar gele
den naar De Spons. „Hier kun
je als vrouw alleen naar binnen
stappen. Hier komen niet van
die jonge gastjes binnen die
denken dat ze je wel even kun
nen versieren. En ik spreek echt
niet alleen voor mezelf hoor. Al
le vrouwen die hier komen den
ken er hetzelfde over."
Saskia hoeft in elk geval niet zo
nodig meer naar een andere
kroeg. Ook al deed ze dat vroe
ger wel. „Je weet wel hoe dat
gaat. Als je vijftien, zestien bent,
ga je stappen met je vrienden
en vriendinnen. Dus ik ook.
Dan gingen we naar allerlei
kroegen en discotheken. Maar
ik hier eenmaal was ge
weest, was ik min of meer ver
kocht. Al snel leerde ik hier ook
allerlei mensen kennen."
Dat was een jaar of elf geleden,
schat ze zelf. In de beginperiode
van de kroeg, die volgens eige
naar Henk, die samen met Mar
jolein de scepter zwaait in de
kroeg, een jaar of twaalf, dertien
bestaat. Daarvpor was het een
slijterij en een café samen. En in
een nog wat grijzer verleden
functioneerde het gebouwtje als
een uitspanning voor paarden.
„Iedereen die met paard en wa
gen naar Haarlem ging, langs de
Haarlemmertrekvaart, stopte
hier", zegt Henk. „En wie uit
Haarlem kwam, deed datzelf
de."
Dat heeft hij van horen zeggen.
Want het gebouwtje van De
Spons is al heel oud. „Van 1600
of zo", vertelt Henk. „Ooit was
het een herberg. Het is nu in elk
geval een monument. Onlangs
is het nog helemaal gerestau
reerd."
Buiten is het pand geschilderd
in de kleuren groen en (gebro
ken) wit. Binnen zet een bor
deaux-rode kleur de toon. „Ei
genlijk is het een bordeaux
kroeg en geen bruine kroeg",
lacht Saskia. Qua kleur, bedoelt
ze, want qua sfeer is De Spons
wèl een echte bruine kroeg. „Je
kunt hier doen wat je wilt: een
biljartje leggen, poolen en dar
ten. Of je gaat gewoon even rus
tig de krant lezen als je binnen
komt. Dat is nooit anders ge
weest en het zal ook wel nooit
anders worden."
Geen wonder dat ze zich thuis-
voelt, zegt ze. „Ik kom hier elke
weekend. Niet alle dagen hoor.
Dat is afhankelijk van wat voor
'n afspraken ik heb op vrijdag,
zaterdagen zondag. Doorde
weeks stap ik wel eens op koop
avond binnen. Je weet wel, de
stad in en dan even een pilsje
pakken. En ik stap hier wel eens
binnen na een zware werkdag.
Even een uurtje lezen. Of ge
woon niks zeggen. Vaak komen
de mensen hier na hun werk
nog even binnenstappen. Om
een uurtje of vijf. Dat kan hier
ook. En om een uurtje of zeven
gaan ze weer naar huis orn te
eten. Hebben ze lekker even
uitgerust."
Zij doet dat aan het eind van de
middag geregeld als ze van haar
werk op de Emily Knappert -
school komt, een opleiding voor
kappers en kapsters in Leiden.
Daar staat ze in de kantine. Dat
betekent niet dat ze in De
Spons extra op de bediening lel.
Wel dat ze af en toe een handje
helpt. „Want er worden hier
veel dingen georganiseerd. Een
kinderbingo op zondag bijvoor
beeld. Dan begeleid ik de kinde
ren en ik draai een bingootje."
Evenementen en De Spons, ze
horen bijelkaar, vindt Saskia. ,,'s
Zomers plukken we wel eens
een voetbalelftal bijelkaar en
spelen we tegen andere cafés.
Zelf doe ik dan ook gewoon
mee. Krijg je een T-shirt van De
Spons en een koud buffetje na
afloop. We hebben ook geroeid
tegen andere kroegen. En De
Spons was één van de eerste ca
fés met een dartteam."
Kortom, De Spons doet veel
voor zijn klanten. Een dagtocht
je naar een brouwerij bijvoor
beeld, of een karaoke avond. Of
een Beaujolais Primeur Party,
die voor morgen op hel pro
gramma staat. „I let is gewoon
leuk om mee te doen", lacht
Saskia, die zegt graag actief te
zijn. „Straks als we oud zijn,
gaan we wel wat rustiger leven."
Want ook in haar huis in Val
kenburg, waar ze met haar
vriendin woont („ik ben baarbij
De Spons tegengekomen") is
genoeg te doen. „Af en toe wat
opknappen, je kent dat wel."
Tijd om nog meer aan te pak
ken, heeft ze niet. „Vorig jaar
nog zouden we gaan tennissen.
Nou, meestal kwam het daar
niet van. Als het mooi weer was,
zaten we op het terrasje bij De
Spons. De hele middag zon. Dat
is hartstikke leuk. Af en toe
komt er iemand aanschuiven. Je
ziet hier alles en iedereen voor
bij komen. Ook 's winters ja, als
we binnen zitten. Dat is wel
eens lachen als de brug glad is.
Maar het voornaamste is, dat ik
hier onder de mensen ben.
Daar hou ik van."
Zeker als er gepraat kan wor
den. „De bar loopt hier rond.
Dat is ook ideaal. Je hebt zo
contact met iemand. Komt ook
door de muziek. Rustige muziek
op een rustig volume.' En dat is
nog zo'n pluspunt ten opzichte
van andere kroegen. „Als je daar
naar buiten stapt heb je vaak
een ruis in je oren van alle her
rie. Hier niet. Nou ja, af en toe
als er een bandje speelt. Dat
moet kunnen. Joh, ik hoop dat
er hier voor mij nog veel jaartjes
bijkomen."
Saskia van Haaren is een wan
delend reclamebord voor De
Spons.
HERMAN JOUSTRA»
Wie kent het niet
je speelt Zwarte Piet
en moet dan gaan rijmen
zonder te slijmen
of de buurman te lijmen
Maar dan opeens, dan zit je
vast. De rijmwoorden zijn
op, de fantasie ver te zoe
ken.
Daar is wat opgevonden.
De SDU, de drukkerij die
tot voor kort de respectabe
le Staatscourant uitgaf,
komt de pseudo-sinterkla
zen dit jaar te hulp met de
spiksplinternieuwe moder
ne Rijmschijf. Voor de com
puter. Bruikbaar voor DOS
en Windows.
Stopje
hetjlopje
liet jiopje
in het pc-tje
dan weet je
het zit goed
het rijmt zoals het moet
Vieze woorden staan er ge
lukkig ook op. „De gangba
re ten minste. Zoals pies en
poep en ook wel een paar
lichaamsdelen. Maar geen
enge ziektes of echt aan
stootgevende dingen", zegt
Sylvia Janssen van de SDU.
De rijmwoorden - er staan
ruim 100.000 woorden op
de schijf - zijn voor een be
langrijk deel afkomstig van
de verslagen van hel
'gebabbel' in Tweede Ka
mer. „En dus staat er ook
wel wat vaktaal op zoals het
beleggingsgebeuren, afpro-
cederen, en belubheren.
Ook de krant heeft als basis
voor de woordenschijf ge
diend."
Een beetje creaticvcling
wat voor dingt) kan zelf wel
bedenken dat wat op zaten
dit op zit rijmt. Dat zou je
denken. De belangstelling
voor de rijmschijf blijkt
echter gigantisch te zijn,
„I Jet rijmwoordenboek is
ook heel populair en dit is
eigenlijk de moderne vari
ant ervan", aldus Jansen.
De rijmschijf biedt ook soe
laas voor rijmers die bui
tenlandse woorden door
hun rijmpjes vlechten. Op
carpoolen rijmt autostoelen
en depot krijgt hbo, zo laat
het schijfje weten.
1 Jet idee dat voor de echte
taaifanaat het schijfje te
min zou zijn, blijkt een mis
vatting. „De echte taai
freaks willen alles hebben
wat met taal te maken
heeft."
Op het schijfje is een grapje
uitgehaald: zodra er een
'window' wordt aangeklikt,
verschijnt op het scherm
een knipogende Vondel.
Die voor zijn Gysbrecht -
het Hemelse gerecht heeft
zich ten langen leste erbar-
met over mij en mijn be
nauwde veste - heeft hij
geen schijfje nodig gehad.
MONICA WESSEUNC
'Ik houd er niet van om cultuurverschillen te benadrukken
