'Bejaarde acteurs zijn ijdeltuiten'
vidre
Cultuur Kunst
Hervormd kerkkoor best op dreef in begin concert
Schone
Schijn
Willen alle rijke stinkerds
zich melden?
Grafiekprijs voor trio
Black, Blanc, Beur in
swingende Hiphopshow
Manke mus krijgt vleugels
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1994
Literaire wedstrijd Visser 't Hooft
leiden De uitslag van de literaire prijsvraag voor de leerlingen
van het Visser 't Hooft college uit Leiden is gisteren bekendge
maakt. De prijzen voor het beste gedicht gingen naar Opa van
losje van den Heuvel en 'was hel maar zo'xan Charlotte d'Alex.
Bij het proza wonnen Hij die zittend loopt van Heieen van den
Bos en De witte rivierxan Ellis Penning. De winnaars ontvingen
elk 250 gulden. In de bloemlezing Ik heb de wind naar bed
bracht zijn de inzendingen gebundeld. Het boek is voor vijftien
gulden te koop bij boekhandel De Kier.
Bijzondere hoogmis in Hartebrugkerk
leiden» Het kamerkoor Musiqu'amis uit Brielle luistert morgen
de hoogmis in de Hartebrugkerk op ter ere van het jubileumcon
cert voor René Verhoeff. Het koor voert onder leiding van Aart
Bergwerff vanaf 10.30 uur de 'Messe a 4 voci da capella' van
Claudio Monteverdi uit. De Schola Cantorum van de I lartebrug-
kerk ondersteunt met Gregoriaanse gezangen het optreden van
Musiqu'amis.
Voetbal op het toneel
Leeuwarden Tryater, toneelgezelschap te Leeuwarden, gaat een
voetbalwedstrijd uit een grijs verleden naspelen. De voorstelling
heet voorlopig Abe, naar de legendarische voetballer Abe Len
stra, en wordt gehouden in het naar hem genoemde stadion in
Heerenveen. De première is voorzien op 13 september. Het gaat
om de gedenkwaardige wedstrijd van 7 mei 1950 waarin
Heerenveen Ajax versloeg met 6-5. Een half uur voor het einde
stonden de Friezen nog met 1 -5 achter. Us Abe werd gevierd als
de held van Friesland. Door de nederlaag verspeelde Ajax de na
tionale titel.
Kerkmusicus Akkerhuis overleden
De Haagse organist en dirigent Gerard Akkerhuis i:
afgelopen woensdag plotseling overleden. Hij werd zestig jaar.
Akkerhuis, echtgenoot van de alt Sylvia Schlüter. wordt komen
de dinsdag in Warmond begraven. Hij vierde onlangs nog zijn
25-jarig jubileum als cantor-organist in de Haagse Moosterkerk.
Akkerhuis was onder meer verbonden aan het Residentie Bach-
koor, het Residentie Bachorkest, het Residentie Kamerkoor en
het Rotterdams Kamerkoor.
Demonstratie Ikebana in Volkenkunde
leiden De Japanner Junko Benoist geeft morgen een demon
stratie Ikebana in het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Lei
den. Ikebana betekent het tot leven brengen van bloemen en
planten in een schikking. In het kader van de tentoonstelling 'Ja
pan anno 1850' laat Benoist een compositie zien met drie lijnen,
die de hemel, de mens en de aarde symboliseren. De rondlei
ding bij de tentoonstelling begint om 14.00 uur en 15.00 uur
start de demonstratie.
Hollandia brengt Grieks drama met drie Roelofarendsveners (70+)
"Toen ik door de regisseur ge
vraagd werd voor het koor
dacht ik dat ik moest zingen, ik
kende de betekenis die het
woord in de Griekse tragedie
heeft niet eens." Tuinder Theo
van der Zwet was zeer verbaasd
toen hij voor een toneelstuk
werd gevraagd. „Ik had van te
voren ook niet gedacht da! ik
het zou kunnen." Ook al was tot
voor kort geen van drieën be
kend met de Griekse tragedie,
Theo van der Zwet, Piet Koek en
Piet Huigsloot staan vanaf 17
november toch vijf weken ach
tereen in een professionele
voorstelling.
'De Perzen' van Aischylos is
het oudste volledig bewaard ge
bleven theaterstuk dat bekend
is uit de westerse traditie. Het
werd in 472 voor Chr. geschre
ven. In die tijd was Perzië een
grote wereldmacht. Daar komt
een eind aan wanneer het land
wordt verslagen in een oorlog
tegen Griekenland. Het stuk
vertelt het verhaal van de ach
terblijvers, de vaders die hun
zonen de oorlog in hebben la
ten gaan, de moeders, kinderen
r deze v
In de oude fabriekshal zijn de muren in verschillende tin
ten blauw uitgeslagen. De betonnen vloer is in het mid
den opengebroken. Drie mannen zitten verslagen op een
grote houten bank want dit is drama, een Grieks drama.
Theatergroep Hollandia repeteert de 'Perzen' op lokatie
in een oude autosloperij in Westzaan. Het indrukwek
kende decor is niet de enige bijzonderheid in deze thea-
terproduktie. De drie 'wijze mannen', zoals ze door de
rest van de groep genoemd worden, zijn allen de zeven
tig voorbij en komen uit Roelofarendsveen. Nog nooit
speelden zij in een theaterstuk.
Hollandia heeft
oorstelling de classi-
i Altena het stuk op
nieuw laten vertalen.
Regisseur Paul Koek was voor
de produktie lang op zoek naar
oudere mannen. Volgens acteur
Bart van Gerwen, die ook deel
uit maakt van het koor, was dit
niet gemakkelijk. „Bejaarde ac
teurs zijn ijdeltuiten, Hollandia
zocht naar mensen die nog fris
zijn. Paul Koek heeft daarom
zijn vader en twee van zijn ma
ten gevraagd. Ze kunnen op een
oorspronkelijke manier spelen."
Uitleven
Omdat z
ze stemtraining t
begeleiding. „We
erg prettige mensei
muleert enorm,"
Koek. Van der Zwet vervolgt:
„Het is allemaal natuurlijk ook
erg interessant en ik vind het
een uitdaging. Ik merk dat ik
me tijdens het spelen echt kan
uitleven." Een tragedie als de
'Perzen' is één en al emotie, op
de vraag hoe de heren daarmee
omgaan wordt enigzins laco
niek gereageerd. „Nou ja, ik
probeer dat zoveel mogelijk
vanuit mezelf te doen. En we
recensie lidy van der spek
Jubileumconcert van het Koudekerks Her
vormd Kerkkoor o.l.v. Karin Jense. Esthelle
Linssfen, sopraan, Amand Hekkers, tenor,
Gert van Surksum, organist en het Toon
kunstorkest, Leiden. Gehoord op 11 no
vember in het Anker, Hazerswoude-Rijn-
dijk.
Hoe sfeervol de Hervormde
kerk in Koudekerk ook mag we
zen, de ruimte is niet geschikt
om een groot koor, een orkest,
solisten en niet te vergeten een
de luisteraars onder te brengen.
Uitwijkplaats: Het Anker van de
inmiddels zeer in het belang
stelling staande architect Albers,
de man van de 'organische'
bouwwerken. Akoestisch is er
op de grote zaal wel wat aan te
merken. Met het historische or
gel vormt het een mooi decor
voor feestelijke 'uitspattingen',
zoals dit jubileumconcert.
Veel nieuwe gewaagde compo-
Spiegelwanden
Spiegels op maat
Spiegels met lijst
Glazen meubelen
GLAS EN SPIEGELS
Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NL)
Telefoon: 071 -21 80 55
sities stonden niet op het pro
gramma, maar voor dit koor
was het toch een hele onderne
ming. Karin Jense, een dirigente
in hart en nieren, heeft hier
weer hard aan gewerkt.
Vaak zijn de eerste programma
punten voor dirigent en koor
een warming-up. Dit koor zong
juist het mooist aan het begin
van de avond. Alle teksten ston
den geheel afgedrukt in het pro
grammaboekje; voor de liede
ren van eigen bodem was dat
niet nodig geweest, zo' glashel
der, perfect articulerend, in een
onaflaatbaar goed ritme en bo
venal in een ijzersterk tempo
werd er gezongen.
Minder overtuigend weer
klonken de werken van Bach,
Haydn en Handel. De uitspraak
werd -minder doorzichtig, die
pittige cadans verflauwde en in
het hoge register konden de so
pranen het niet meer helemaal
behappen. Toch gaven liederen
als 'O praise the Lord' een fees
telijke kleur aan dit jubileum-
Donkere wolken pakken zich
samen boven de Leidse culture
le instellingen. De gemeente
moet de komende vier jaar 18
miljoen gulden bezuinigen en
de kunsten zullen niet buiten
schot blijven. Cultuurwethou
der Langenberg (D66) heeft ge
zegd dat hij zal vechten voor de
kunst, maar hoe straks de uit
breiding van De Lakenhal of de
programmering van de schouw
burg en Stadsgehoorzaal moet
worden gefinancierd weet hij
nog niet. Op zijn collega's van
de PvdA of het CDA hoeft hij
niet te rekenen. Ja, vroeger had
den de socialisten nog de ver
heffing van het volk hoog in het
vaandel staan, maar als je daar
nu over begint denken ze: sterft
gij oude vormen en gedachten.
Een affiche aan een punaise' is
mooi genoeg.
De kassa moet rinkelen. Het
stedelijk museum zal meer be
zoekers moeten trekken zodat
er een soort Europacupsfeer
ontstaat in de schilderijenzalen.
En de zaalbezetting van de
schouwburg moet omhoog.
Maar die is al 80%. Dus om nog
meer kaartjes te verkopen mag
directeur Wallis de Vries Viola
Holt wel achter de kassa zetten
of elke avond Jos Brink op de
planken brengen. En dan nog:
het zal geen kapitalen opleve-
Nee, ik kan wel raderi waar
het heen gaat. Als directeur Bol
len van De Lakenhal niet haar
enige Rembrandt wil verkopen,
Wallis de Vries zijn schouwburg
rniet tot een RTL-4-kloon wil
omtoveren en toekomstig
Stadsgehoorzaaldirecteur We-
KM|ArjiM|ig|KMi^
"Menno Smitsloo: je kunt het
toch niet meenemen."
ARCHIEFFOTO WIM DIJKMAN
"Henk de Bolster: geld maakt niet "Harry Mens: geld stinkt niet."
vloer wil. dan moeten er meer
sponsorgelden op tafel komen.
Dat zet pas zoden aan de dijk.
Bent u weieens naar de dr.
Anton Philipszaal in Den Haag
geweest? Voor drieënhalf mil
joen gulden aan apparatuur
werd deze concertzaal aan het
Spui genoemd naar deze cap
tain of industry. De Nutsspaar-
bankfoyer leverde een half mil
joen gulden op, terwijl Haagse
ijdeltuiten voor 350 gulden hun
naam in een stoel konden laten
vereeuwigen. Da's pas kassa!
Bedrijven delen graag in de
roem van kunstenaars. Het is
immers heel sjiek om bij de
opening van een expositie van
een beroemd kunstenaar of bij
een concert je relaties uit te no
digen: gratis catalogus, borrel
en bal na afloop, een gezellig
babbeltje. U kent dat wel: high
iUiliiiiiiitii
van? Ik? Eh Stegeman. Daar
hou ik van." En, wat is er mooi
er om aan vriend en buur na te
kunnen vertellen dat je Jan Cre-
mer of Jaap van Zweeden in le
vende lijve hebt gezien?
Als ik de Lakenhaldirecteur
was zou ik elke politicus die
voor m'n voeten liep een schop
onder z'n kont geven en regel
recht naar een plaatselijke verf-
fabrikant stappen om hem te
vragen over twee jaar de nieuwe
AKZO-vieugel te openen, in ruil
voor een paar miljoen uiteraard.
En bij de eerstvolgende premie-
're in de schouwburg zou ik, als
ik Wallis de Vries was, een doos
folders over de hoofden van het
hoge pieten-publiek uitstrooien
met de oproep: willen alle rijke
stinkerds zich melden?
Nu zult u denken: zijn er wel
genoeg Rockefellers in Leiden
Vlnr: Piet Koek, Theo van der Zwet e
worden natuurlijk door de regie
geleid," zegt Van der Zwet
schouderophalend.
Het thuisfront in Roelo
farendsveen leeft erg met de
drie mee. „Men is verbaasd dat
we meedoen, veel mensen zijn
nieuwsgierig en vragen hoe het
i Piet Huigsloot: „We werken met erg prettige
gaat", vertelt Piet Koek. Er wor
den straks, als de voorstellingen
beginnen, busreizen georgani
seerd vanuit Roelofarendsveen.
„Nu wij meedoen komen er
misschien ook mensen kijken
die anders niet zo snel naar zo n
stuk zouden komen." zegt Piet
Koek. Zenuwachtig zijn de
mannen nog niet. „Het is wel
spannend, maar zonder span
ning kun je niet acteren," aldus
Van der Zwet.
De 'Perzen' gaat op 17 no
vember In pemière in autoslo
perij Jan Smit in het Noordhol-
landse dorp Westzaan. De
speelperiode is van 17 novem
ber tot 23 december, woensdag
tot en met zaterdag om 20.30
uur en zondag om 14.30 uur.
Voor informatie en reserverin
gen: Tel 075-310231.
Na de pauze begeleidde het
Toonkunstorkest zeer wisse
lend. In de Hymne behoorlijk
slordig met griezelige vioolpar
tijen, tijdens het eerste koraal
'Wer nur den lieben Gott laszt
walten' van Mendelssohn
prachtig evenwichtig. Ook het
koor was hier weer helemaal op
dreef.
Franck en Fauré, beide met
weelderig in het gehoor liggen
de, oude vertrouwde werken
Psalm 150 en Cantique de Jean
Racine, oogstten veel applaus.
Toch vraag ik me af of er niet
beter gekozen had kunnen wor
den voor één werk na de pauze.
Door de overvloed aan pro
gramma-onderdelen vermoeide
dit concert. Dit uitstekende
kerkkoor kan best een niet al te
moeilijk Te Deum, Mis of Stabat
Mater aan. En die vreselijke be
werkingen, zoals Every valley
shall be exalted' van Handel
moeten verboden worden. Laat
de Messiah nou maar gewoon
heel.
amsterdam
De Bredase Jacomijn den Engel
sen (1958), de Groninger Si
meon Nijenhuis (1969) en de
Amsterdammei Harald Vlugt
(1957) hebben de Grafiekprijs
1994 gekregen. Zij ontvingen de
prijs van 6000 gulden gisteren
in Amsterdam uit handen van
staatssecretaris Nuis van cul
tuur.
Dat gebeurde bij de opening
van de Grafiek Biënnale in de
Nieuwe Kerk. liet werk van alle
vijftien genomineerden is in de
ze kerk te zien op de tentoon
stelling Grafiek Nu. ()p dezelfde
plaats wordt tot 7 december ook
werk geëxposeerd van 117 an
dere Nederlandse en buiten
landse grafische kunstenaars.
Gloedvol concert in Kapelzaal
Black, Blanc, Beur in Rapetipas.
Beur. Geziei
1 Leidse Schouwburg
ARCHIEFFOTO HENK BOUWMAN
maar. En er zijn er ook genoeg
die hun naam wel in vergulde
letters boven de entree van de
foyer willen zien. Ik denk aan
een Mens (geld stinkt toch, Har
ry), aan een Smitsloo (je kunt
het toch niet meenemen, Men
no) of aan een De Bolster (geld
maakt echt niet gelukkig,
Henk).
Maar, waar zal dat eindigen,
zult u zich.afvragen? Tja, voor je
het weet laat Wallis de Vries
zich alleen nog maar fotografe
ren in een Endemol-T-shirt leu
nend tegen de bar in de Cora
van Mora-foyer, en brengt K
&O directeur Tjitte Weber geen
strijkkwartet meer op de plan
ken zonder Moulinex-label aan
de strijkstok. Molen de Valk
heet voor we het weten molen
Van der Valk. Een kniesoor die
daar op let, zult u zeggen. Maar,
Rap en Hiphop zijn in de Ame
rikaanse ghetto's ontstaan. In
deze dansen en teksten uitten
de zwarte bewoners onvrede
met hun bestaan aan de onder
kant van de samenleving. Ook
in de arme wijken van Parijs
ontstond een bloeiende Rap- en
Hiphopcultuur onder kanslo
zen. Zij hingen de hele dag op
straat rond en vulden hun tijd
met straatdansen. In 1984 werd
er eën wedstrijd voor jonge
straatdansers gehouden, waar
aan 600 kinderen deelnamen.
Uit de winnaars stelden de arts
Jean Djemad en jazzdanscho-
reografe Christine Coudun de
groep Black, Blanc, Beur samen.
Djemad werd zakelijk leider,
Coudun artistiek leidster.
Coudun was uitgekeken op de
jazzdans, die volgens haar te
academisch geworden was. Ze
zocht een danssoort waar direc
te spontaniteit van afstraalde en
vond die in Rap en Hiphop. De
ze dans, op het eerste gezicht
niet meer dan een modieus ver
schijnsel, blijkt waardevolle
kwaliteiten te hebben, die het
uitstekend doen in het theater.
'Rapetipas' is een wervelende,
aanstekelijke show, waarin de
groep de veelzijdige ontwilcke-
ling laat zien die Rap en Hiphop
sinds het begin van de jaren '80
hebben doorgemaakt.
In het begin zien we snelle, vaak
zeer kunstige bewegingen, die
veel beheersing en kracht van
het lichaam vergen. De superi-
stunts met snel ronddraaien op
het hoofd of langs schouders en
nek, waarbij de benen als laai
ende vlammen omhoog ge
gooid worden, en de robot-ach-
tige bewegingen in electric
boogie maken grote indruk. Di
verse scènes laten belangrijke
momenten in de Hiphop-ge
schiedenis zien, zoals de dans
wedstrijden tussen Savage No
mads en Black Spades, Ne-
wyorkse groepen die elkaar tel
kens probeerden te overtreffen.
Daarna de invloed van Africa
Mombata en Public Enemy en
contacten met de graffiti-kunst.
Later werd de Hiphop minder
acrobatisch. Vrouwen gingen
een grotere rol spelen en de
dans kreeg een zachter karakter.
De slotscène laat zien hoe Hip
hoppers groepsdansen uitvoe
ren in kleurige kostuums en
met maskers op.
Ook het door drugs en crimina
liteit beheerste milieu waarin
Rap en Hiphop opkwamen,
wordt in de voorstelling weer
spiegeld. De Hiphoppers waren
zo arm dat er geen stroom voor
de DJ was. De draaitafel moest
op een fietsdynamo aangeslo
ten worden!
Vooral als de dansers hun per
soonlijke kwaliteiten kunnen la
ten zien is Black, Blanc. Beur
sterk. Ieder heeft duidelijk een
eigen manier van bewegen en
eigen stunts, waar het publiek
vaak voor applaudisseerde. Ze
stralen veel vrolijkheid uit en la
ten met overtuiging zien hoe
veel het betekent als iemand die
machteloos is in de harde maat
schappij, zoveel macht heeft
licha;
ten Hillemus piano en Oscar Ramspek
klannet Muziek van o a Schubert. R
Strauss en Schonberg Gehoord op 11/11
in de Kapelzaal Leiden
Als een negentiende eeuwse
verschijning verscheen ze op
het podium, de sopraan Alisa
Kasmir, met opgestoken haren
en een fraai de'collete'. Een
mooie omlijsting voor Schu
berts liederen, waarvan de eer
ste, ondanks de geestelijke
tekst, soms zelfs op wufte salon-
muziekjes leken. Het verlangen
naar meer theater en diepgang
dat door deze inleiding gewekt
werd, werd totaal bevredigd
door de gloedvolle uitvoering
van 'Der Hirt auf dem Felsen'.
De klarinet, nog een beetje op
dringerig in lotus in corde',
werd hier de perfecte inleider
enta
de
praan. Het nadrukkelijke vibra
verhaal.
Van de latere liederen vond ik
de 'Kinderliederen' (So pretty
en Yesterday) het meest natuur
lijk vertolkt; ze weerspiegelen de
onbedorven, kinderlijke ge-
dachtengang en werden gezon
gen ter herdenking van de wa
penstilstand aan het eind van
de Eerste Wereldoorlog op 11
november 1918. In deze liede
ren kwam de mooie, heldere
stem van Alisa Kasmii het dui
delijkst tot zijn recht.
Dat neemt niet weg dat ook
zulke tegengestelde liederen als
'Bcfreit' van Richard Strauss en
'F.rwartung' van Arnold Schön-
berg schitterden door innigheid
en geheimzinnigheid. Pianist
Maarten Hillenius bleef een
beetje in de schaduw en had
wel iets meer aandacht voor de
vaak briljante pianobegeleidin
gen kunnen opeisen.
Het spel van Schouten en
Melsen is naturel. Dat is knap,
want vaak wil amateur-travestie
uitlopen in een genante verto
ning. Zij maken het bizarre hila
rische stuk dat Rijnders beoog
de. Vermoedelijk mede geïnspi
reerd door de desolate omge
ving de betonnen onderwe
reld van het LAK-theater ge
holpen door een lelijke contai
tuinbank,
recensie susanne lammers
Voorstelling Nadien van Gerardjan Rijn
ders door Art-i-shock Regie Lisette van
Oosterhout Spel Joost Melsen en Willem
?n Geziér
LAK-thea
12/11,18/11 en 19/11
I Iet stuk zelf is een beetje raar.
Rijnders deed dan ook zijn best
een 'bizar' stuk te schrijven. Ik
ben bang dat het niet echt een
goed stuk is. Maar voor de rest
is de voorstelling van Art-i-
shock, de toneelgroep van stu-
dentenverening Augustinus,
okee.
Jo, een Almelose burgertrut
die tegen de zeventig loopt,
heeft net haar enige vriendin
begraven op Zorgvliet. Op de
begrafenis is haar verweten de
dood van Gerda te hebben ver
oorzaakt. Wat haar zo van de
kook brengt, dat ze niet de bus
naar het station neemt, maar
per abuis in de methadonbus
stapt naar het centrum van Am
sterdam. Dinie, een verknipte
zwerfster met een voorliefde
voor vogeltjes, treft haar met
opgezwollen voeten op een
bankje in het schijnsel van een
straatlantaarn. De dames ko
men via allerhande communi
catiestoornissen tot elkaar
JcgcriUj
de dames. Het stuk overtuigt
niet echt: het hupt en hipt als
een mank musje.
Zeker zijn er aardige observa
ties in de dialogen verwerkt. Di
nie best inkt ;iK mafketel na
tuurlijk i
ende
cks,
en dan komt er ook een spitse
opmerking uit Jo's mond. Dat
de zwerfster het gefrustreerde
provinciaaltje echter zo snel los
weet te krijgen, is onwaarschiin
lijk. Psychologische ontwikke
ling dient het publiek zelf in te
brengen. Rijnders laat dat na.
Daarom is het des te knapper
dat ie vriendelijk gestemd de
krochten van het IAK verlaat.
Dat heeft alles te maken met de
komische talent en de yolledige
overgave van de spelers, die niet
alleen in de kleren maar ook in
de huid van twee oude v
