Roman over schilder die danste
Bundel vol 'miskend talent'
'De Engelenbak' rijp voor
papierversnipperaar
Simone Schell schrijft ontwapenend avonturenboek
life:
Boeken
Riskante bloemlezing:
Wilmink sprong èn slaagde
Moordenaars aan het woord:
tien verhalen van spijt
DONDERDAG 10 NOVEMBER 1994
944
RECENSIE *JOS DAMEN
Kinderen Verzameld en toegelicht door
Willem Wilmink. Uitgeverij Prometheus,
Amsterdam, 25.-
Bloemlezingen en verzamel
bundels zijn gruwelen. Net als
een verhaal interessant wordt,
en net als je nóg zo'n mooi ge
dicht van juist dié schrijver wilt
lezen, komt er iets heel anders.
Gerard Reve geeft daarom tradi
tiegetrouw nooit toestemming
om zijn gedichten in bloemle
zingen op te nemen: A. Th. Leh-
mann vaardigde ooit zelfs een
gebod uit: "Gij zult niet bloem-
lc/on".
Gedichten over kinderen zijn
riskant. Ze lopen snel het risico
te sentimenteel te worden, mo
ralistisch of inhoudelijk niets
zeggend en kleurloos.
Willem Wilmink is dichter.
Hij schrijft veel gedichten en
andere mooie zaken voor kin
deren (Stratemakeropzee-show!
Hij durfde het aan een bloem
lezing te maken met meer dan
honderd gedichten over kinde
ren. Hij sprong. Hij slaagde.
Ik las de bundel 'Kinderen'
met plezier, daarbij niet gehin
derd door de toelichting die
Wilmink bij elk gedicht gaf. Wil
mink deelde de 113 gedichten
in in elf categorieën: onder an
dere 'op weg naar de volwas
senheid', 'ouders en kinderen',
'portretten van kinderen', 'de
dood' en 'de betoverde wereld'.
Veel vreemds en leuks staat
erin: 'Toen wij van Rotterdam
vertrokken' en 'O, o Den Haag'.
Naast elkaar staan Martinus
Nijhoff en Jules Deelder (de
laatste met het prachtige ge
dicht 'Wees niet bang' voor zijn
dochter Ari).
Annie M.G. Schmidt en Paul
van Ostayen kijken elkaar aan,
en Liselore Gerritsen staat naast
Ida Gerhardt te stralen. Willem
Wilmink was zo onbeleefd om
ook vijf zelf geschreven gedich
ten in deze bloemlezing op te
nemen. Het zij hem vergeven:
drie van de vijf zijn mooi.
Wilmink nam ook enkele ge
dichten op van de door hem zo
bewonderde Hendrik de Vries:
'Wat ik heb gevonden, je raadt
het nooitEen keisteen, midden
doorgebroken;/ Daar binnen wa
ren 't prachtige kleuren:/ Een zee
met wolken, een zeilend bootje,/
Een vlag, door de wind in rim
pels geplooid;/ Er stonden ook
letters en cijfers boven,/ Maar
voor ik dat allemaal goed kon
lezen,/ Heeft een man mij die
twee helften afgenomen/ Én ze
over de schutting weggegooid'.
Ter promotie huisvrouwen, scholieren en andere schrijftalenten
Marcel Möring: „We kunnen concluderen dat e
gepubliceerd, vrijwel nooit publicabel is."
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
Heel veel beginnende
kampen met hetzelfde pro
bleem: het boek is af, maar hoe
vind je een uitgever? Gerrit en
Peter Bosman van uitgeverij
Free Media denken nu een op
lossing te hebben gevonden.
Vorige week presenteerden ze
het eerste deel van een uitgave
die wat hen betreft zeker een
vervolg krijgt: het boekje 'Veel
belovende eerste pagina's'.
In het boekje, dat voor fl.
24,95 in de boekhandel te koop
is, zijn honderd fragmenten van
nog niet uitgegeven manuscrip
ten van onbekende schrijvers
opgenomen. De fragmenten
vertegenwoordigen allerhande
genres: thrillers, autobiografie-
en, oorlogs- en historische ver
halen, reisverslagen, kinderver
halen en science fiction.
De schrijvers ervan zijn huis
vrouwen, scholieren, weten
schappers of kunstenaars. Eén
auteur is in het dagelijks leven
priester, een ander assurantie
adviseur. „Het is een simpel
maar leuk leesboekje geworden
met weinig andere pretenties
dan debutanten onder het voet
licht te brengen.", aldus G. Bos-
Achterin het boek is een en
quêteformulier opgenomen,
waarop de lezers hun favoriete
fragment kunnen invullen. De
schrijver die de meeste respons
krijgt, wordt volgend jaar 'be
loond' met de uitgave van zijn
of haar boek. De broers Bosman
kwamen op het idee toen ze fi
losofeerden over de ontelbare
onuitgegeven manuscripten die
in diepe laden liggen te verstof
fen, omdat uitgevers niet geïn
teresseerd zijn. Een advertentie
in de Volkskrant met een ver
zoek aan miskende schrijvers
om hun pennevruchten op te
sturen, leverde zakken vol post
op. „Toen bedachten we deze
opzet", aldus Bosman. „In een
boekwinkel of bibliotheek lees
je doorgaans ook de eerste pagi
na. Bevalt het geschrevene, dan
huur of koop je het boek op ba
sis van die eerste pagina."
Niet enthousiast
Auteur Marcel Möring en win
naar van de. AKO-literatuurprijs
1993 kreeg in Amsterdam het
eerste exemplaar van het boekje
aangeboden. Maar de auteur
toonde zich niet bijster enthou
siast over de schrijfsels van de
schrijvers-in-dop. „De druk
proeven gaven mij niet de in
druk dat we onontdekt talent
hebben aangeboord. Het heeft
weinig met literatuur te maken.
Lezers hebben geen behoefte
aan een literair stalenboek. Zij
willen de boekhandel ingaan,
wat rondneuzen en iets gewel
digs op de kop tikken, of des
noods het lid op de neus krij
gen", aldus een kritische Mö
ring.
De schrijver, wiens eerste
boek al na één postzegel werd
aangenomen door een uitgever,
zei niet te geloven in „de mo
derne mythe van de miskende
genieën die op talloze zolderka
mertjes lijden in stilte". Echte
miskende talenten, zoals James
Joyce of Emily Dickinson die
pas na hun dood werden er
kend, hadden de tijd tegen.
Max Dendertnonde: „Mondriaan had een 10, ik een 7-
De titel bedacht hij op de fiets in het Vondelpark, in het
voorjaar van 1964. „Mondriaan was twintig jaar dood. Ik
had veel over hem in de krant gelezen. Ik vond het fasci
nerend dat die stijve schilder zo'n geweldige danser
was." Zoals steeds, sloeg Max Dendermonde het idee op
in z'n geheugen, tussen dertig andere titels van boeken
die hij nog ooit zou willen schrijven. Twee jaar geleden
begon hij met het schrijven van zijn roman die nu af is:
'Mondriaan, de man die de charleston danste'. ,,Die man
was de ikonenmaker van zijn tijd."
twee jaren heb beleefd. Het is
mijn beeld van Mondriaan, van
de tijd waarin hij leefde. Want
dat is natuurlijk het fascineren
de: Mondriaan zag zichzelf als
het einde van de schilderkunst,
en in zekere zin was hij dat ook.
Zijn schilderijen zijn typerend
voor de periode tussen de we
reldoorlogen, het zijn ikonen
van de tijd. Ze stralen het opti
misme uit dat je bij heel veel in
tellectuelen in de jaren twintig
nog vindt."
Zijn eerste confrontatie met
het werk van Mondriaan herrin-
nert hij zich nog goed. Het was
in de jaren dertig in Groningen,
in het huis van Hendrik Werk
man. In het trappenhuis hingen
drie doekjes die hij niet direct
kon thuisbrengen. „Ze bezaten
een geweldige helderheid die
me me zeer trof. Ik vroeg Werk
man wie de maker was. ,Weet je
dat niet', zei hij, ,die zijn van
Mondriaan'. Achteraf gezien is
dat ook verklaarbaar. Zijn werk
uit het begin van de jaren dertig
was een hoogtepunt. Als die
man in 1918 gestorven zou zijn,
had hij zeker niet de statuur die
hij nu heeft. Maar ook wat er in
Amerika nog komt, is minder.
Dan krijg je de boogie-woogie-
schilderijen. In Manhattan krijgt
hij een frivoliteit die ik in het
boek 'zijn afgesneden oor'
WINTERSWIJK HERMAN HAVERKATE
Hij is 75 jaar, inmiddels. Max
Dendermonde, de schrijver van
'De wereld ging aan vlijt ten on
der', het boek waarmee hij in
1954 een even plotseling als
eenmalig verkoopsucces beleef
de. „Achteraf gezien heb ik daar
vreselijk veel last van gehad.
Mijn volgende boeken deden
bitter weinig. Ik heb altijd tegen
dat eerste succes moeten vech
ten." Met zijn roman over Mon
driaan hoopt hij alsnog het tij te
keren. „Ik denk dat dit boek het
in zich heeft om een zelfde
soort effect te bereiken. Het is
de eerste keer dat de schilder
wordt voorgesteld als een man
van vlees en bloed."
De roman speelt zich af in Pa
rijs en Amerika. Dendermonde
voert Mondriaan op als een
man die vriendschappen heeft,
op vrouwen jaagt en, vooral,
avond aan avond op de dans
vloer staat. Zo bevat het boek
een deel dat zich als een pure
biografie van de schilder laat le
zen. „Wat er in het boek alle
maal gebeurt, heeft een bepaal
de logica. Het zou gebeurd kun
nen zijn. Ik baseer me op een
uitvoerig onderzoek naar die
man. Ik heb hem beschreven
zoals ik hem gedurende die
Bewondering
De laatste bladzijden schreef hij
in Puerto Rico. „Waar ik ook
zat, die man zat in m'n kop. Het
kostte me geen moeite me in
hem te verplaatsen." Max Den
dermonde gaat ver in zijn be
wondering. „De bezetenheid
waarmee hij heeft gewerkt, daar
kan ik jaloers op zijn. Zelf ben ik
ook bezeten, maar mijn thema's
zijn niet verrassend. Mondriaan
geloofde onvoorwaardelijk in
zijn kunst, het vernieuwende
ervan was eigenlijk ook zijn the
ma. Hij heeft iets van een he
remiet. Mondriaan is steeds el
ke verbintenis uit de weg ge
gaan, trouwde nooit en zelfs ten
opzichte van De Stijl ging hij
zijn eigen weg. Toen hij een
maal, dank zij Van Doesburg,
zijn weg had gevonden, volgde
hij die tot in de uiterste conse
quenties. Zijn dansavonden in
de bars van Parijs waren niet
meer dan een uitlaatklep, een
mogelijkheid om zichzelf uit te
laten."
Bij zijn speurtocht naar de
man achter de schilderijen,
stuitte Dendermonde soms op
verrassende, lichtelijk shoc
kerende zaken. Zoals de ont
dekking dat Mondriaan met een
zeker antisemitisme was be
hept. In het boek gebruikt hij
dat door een van de hoofdfigu
ren, Paul Begeleiter, typisch
joodse trekken te geven. „Mon
driaan was een antisemiet, daar
kan geen twijfel over bestaan.
Wellicht niet wezenlijk, maar in
elk geval verbaal. De meesten
van zijn generatie waren dat
ook. Wim Hazeu, mijn uitgever,
is nu bezig met een boek over
Slauerhoff. Ze waren het bijna
Belgen kopen steeds minder literatuur
De Vlaamse uitgevers zijn tevreden over de resultaten van de ver
koop van boeken in 1993. De omzet steeg met 9,3 procent ten op
zichte van het voorgaande jaar tot ruim 300 miljoen gulden. Het
succes heeft echter nauwelijks nog iets te maken met literatuur. De
omzet in deze categorie daalde met 13,5 procent tot een marginale
4,3 miljoen gulden.
RECENSIE KOOS POST
Bert Voskuil, 'Tien moordenaars'. Uitgeverij
Het Spectrum, f.24,90.
Een al wat oudere gevangenis
bewaarder noemt Rolf F. 'een
goeie jongen'. Maar Rolf wurg
de wel de 35-jarige secretaresse
van de burgemeester van Sneek.
Nagenoeg alle tien verhalen
in Voskuils moordenaarsboek
beginnen in die toonzetting.
Een vrij positieve getuigenis te
genover de dodelijke daad. Als
verslaggever van de Nieuwe Re-
vu kreeg Bert Voskuil tien
moordenaars zover dat ze hem
aanloop, daad en gevolg uit de
doeken deden. Er zit ook een
interview met misdaadkoning
Klaas Bruinsma bij, kort voordat
hijzelf werd vermoord. De tien
verhalen zijn nu gebundeld tot
een boek. Tien bekentenissen
die c
r de c
Max Dendermonde: „Waar ik ook zat, die
allemaal. Ook ik heb daar in
m'n Groningse jeugd last van
gehad. De spreektaal toen zat
vol met toespelingen op joden.
Zelfs in de oorlog kwam het bij
me voor. Het boek is in die zin
ook duidelijk een mea culpa."
Met het boek hoopt hij een
nieuwe stap te zetten in de in
haalslag die hij sinds zijn over-
foto cpd
winning op de drank voert. Van
de dertig titels in zijn hoofd wil
hij er nog zoveel mogelijk
schrijven, want „de ultieme
Dendermonde is nog steeds
niet verschenen."
Max Dendermonde, Mondri
aan, de man die de charleston
danste, uitgeverij De Prom,
prijs: 45 gulden
keerbare lijn zijn heengegaan.
Ze hebben een ander het leven
ontnomen. „Ik deed mijn werk
net als een soldaat", zegt de
huurmoordenaar. „Ik moest het
wel doen", zegt de vrouw die
twee kinderen ombracht. Van
mensen die wel of niet voor
spelbaar zich aan het leven van
een ander vergrepen. In het
boek vertellen ze breedvoerig
over hun ellende, hun leed, hun
ongenoegen en soms ook hun
spijt. Tien verhalen van perso
nen die er nog wel over wilden
praten. Vele anderen wilden -
volgens Bert Voskuil - hun
schokkende ervaringen niet op
nieuw beleven.
Degenen die dat wèl deden
hebben het vaak over hun straf
fen, hun belevenissen in de ge
vangenissen. Eén van hen zegt
fel: „Ik had liever tien jaar ge
vangenis gehad dan die tbr. Dat
is een soort doodstraf. Ik weet
dat er mensen vermoord zijn bij
het toepassen van die tbr. Ik
weet dat er nog steeds mensen
worden vermoord. Letterlijk. Of
dat mensen tot zelfmoord ge
dreven worden. In een tbr-in-
richting probeert men een an
der mens van je te maken.
Voortdurend. Het is een grote
horror."
Een ander zegt: „Je kan in de
bajes onmogelijk beter worden.
Je moet knokken om niet slech
ter te worden. Met negentig
procent van de mensen hier valt
geen zinnig woord te wisselen.
Zestig a zeventig procent is
junk. Er is volop cocaïne en hasj
te krijgen. Van anderen leer je
precies hoe je een bank moet
overvallen, hoe je een kraak
moet zetten of fraude moet ple
gen. Maar als je uit de gevange
nis komt zit er niemand op je te
wachten. Daar zit je. dan. zon
der huis, zonder geld. Een
maatschappelijk werker zei let
terlijk tegen me: je moet maar
terug naar wat je gedaan hebt,
je moet alleen zorgen wat meer
in de marge te blijven."
„In die tijd
voldoen aan strikte literaire re
gels. Daar is in onze tijd geen
sprake meer van", aldus Mö
ring. „Tegenwoordig wordt al
leen gekeken naar de kwaliteit
dan wel het gebrek aan kwali
teit. Een uitgever zoekt altijd
naar iets nieuws, naar onbe
kend talent. We kunnen dan
ook concluderen dat een boek
dat niet wordt gepubliceerd,
vrijwel nooit publicabel is."
- Kenzaburo Oë, Het eigen lot
De hoogmoedige doden De
knoppen breken De dag dat
de keizer hoffelijk mijn tranen
droogt. Vier boeken van de Ja
panse Nobelprijswinnaar litera
tuur van 1994, uniform heruit
gegeven als Meulenhoff Quarto.
Prijs f 25,00 per stuk.
- Vliegend vaatwerk. Verha
len over oorlog en vrede in het
huishouden van o.m. Ariane
Amsberg, Yvonne Kroonenberg,
Heen Montijn e.v.a. Uitg. Con
tact, 93 pag., prijs f 14,90.
- De duivel loopt los. Erica
Jong schreef een boek over
Henry Miller waarmee ze hem
wilde 'redden' van beschuldi
gingen van vrouwenhaat en an
tisemitisme. Jong beschouwt
Miller als haar literaire peetva
der. Uitg. De Prom, 280 pag.,
prjjs f 45,00.
- Carolijn Visser, Brandend
zout. Reisverhalen uit Austra
lië, Haïti, Estland, India en
Noord-China Uitg. Meulen
hoff, 230 pag., prijs f32,90
Kees Ouwens, Een twee drie
vier. Anthony en Agnes zijn
jong, aantrekkelijk, en beiden
tegelijk acteurs en slachtoffers
van de zwoele droomwereld die
overal te koop is. Uitg. Meulen
hoff, 291 pag., prijs f 49,90.
- Stella Müller-Madej, Door
de ogen van een kind. De ge
schiedenis van een meisje van
Schindler's lijst. De negenjarige
joodse Stella werd met haar ou
ders en 14-jarige broer opgeslo
ten in het getto van Krakow en
daarna naar Birkenau getrans
porteerd. Schindler redde haar
en haar familie van de dood.
Uitg. De Geus, gebonden, 33
pag., prijs f 44,90.
- Meir Shalev, De vier maal
tijden. Roman van bekende Is- i
raëlische schrijver over een
moeder, een zoon en haar drie
Een liefdesverhaal
met botanische
wijsheden, zoölogie en legen
den en joodse humor. Uitg. Are
na, 337 pag., gebonden, prijs f
49,90.
- De vertellingen van dui
zend en een nacht, deel 5/6. De
eerste Nederlandse vertaling uit
het Arabisch van de grootste 1
verzameling vertellingen uit de
wereldliteratuur. De delen 3/4
verschijnen nog, deel 1/2 kwam
in 1994 uit. Uitg. Bulaaq, ge
bonden, 510 pag., prijs f95,00.
- A. Moonen, Naar Portugal.
Autobiografische verhalen van
een van Nederlands grofste au
teurs. Uitg. Veen, 92 pag., prijs f
24,90.
- Armistad Maupin, Als de
maan vierkant is. Het levens
verhaal van de Gerieve Cadence
Roth: Hollywoodactrice en
kleinste vrouw ter wereld. Ro
man van Amerika's meest tren
dy schrijvende auteur. Uitg.
Anthos, 295 pag., prijs f 37,50.
Aan het eind van De Engelenbak werpt Jana
Kardoen het verleden van zich af en besluit op
nieuw te beginnen. Ze is dan 92. Had de schrijf
ster ook maar zoiets gedaan: het manuscript in
de versnipperaar, een frisse washand door het
gezicht, een nieuw schriftje en aan de slag, om
toch dat 'spannend thrillerachtig boek dat zich
afspeelt in een mysterieus bejaardenhuis' te
schrijven, zoals het begeleidend briefje van de
uitgever belooft.
Dit boek is in het geheel niet spannend:
steeds opnieuw wordt de vaart eruit gehaald
door intermezzo's die tegen het eind van het
verhaal stukjes van een puzzel blijken te zijn
maar die op het moment zelf irrelevant schij
nen. Nu is er op zich niets tegen irrelevante uit
weidingen. Kisling schrijft echter nogal houte
rig, waardoor je het idee krijgt dat ze dubbel zo
lang duren.
Dit boek is evenmin mysterieus. Het bejaar
denhuis trouwens ook niet. Kisling heeft het
wel geprobeerd, een geheimzinnige sfeer cre-
eren; door alleen een paar kwebbelende roze
lippen 'in beeld' te brengen, door enkel een
stem te laten horen zelfs of door een rolstoel op
te voeren met 'iemand' erin. Ongetwijfeld met
de bedoeling de lezer te laten denken: 'goh, wie
zou dat nou zijn?' Zoals dat in sommige krakke
mikkige speelfilms gebeurt, in thrillers ja, van
de tweede garnituur. Het thrillerachtige, tot
slot, is al even opgelegd en doorzichtig, en de
ontknoping, hoewel dat eigenlijk teveel is ge
zegd, laat ik het het eind noemen, heeft niets
verrassends (afgezien van het feit dat er een 92-
jarige door een raam klimt).
Jammer. Als Kisling haar kansen had benut,
had er een heel broeierig boek kunnen ont
staan - vooropgesteld dat ze in staat zou zijn
enigszins geloofwaardige figuren neer te zetten,
het zoveelste manco van deze roman, en wan
neer ze haar neiging geestig te willen zijn had
onderdrukt, want ze is niet geestig.
Het verhaal in een notedop. Er is ene Jana
Kardoen en er is de familie Hama. Zij is van
haar 14e tot haar 72e bij de familie in dienst ge
weest, om te eindigen in het bejaardenhuis.
Een levenlang dienstmaagd, èn maagd; dat
laatste op het nippertje want de familie Hama
schuwde de bijzit niet en er moeten her en der
nogal wat foetussen dobberen. De herinnerin
gen daaraan, die komen steeds bij Jana boven
drijven.
Er werd dus een hoop leven voortijdig beëin
digd maar als Jana niet bij de Hama's in dienst
was geweest, was ook zij niet oud geworden: de
Duitsers hebben in WO II haar geboortedorp
Oudestein met de grond gelijk gemaakt en alle
inwoners, haar familie incluis, gedood.
Op haar 50e gaat ze er voor het eerst een kijk
je nemen. De beschrijving die Kisling geeft van
de ruïnes - de plek is een gedenkplaats gewor
den - komt teveel overeen met wat er in werke
lijkheid in het Franse Oradour-sur-Glane ge
beurde om toevallig te zijn. Veel fantasie heeft
ze ook al niet, die Kisling.
Shakespeare-teksten droog naverteld
JEUGDBOEKEN RECENSIE
JOKE DIEBEN-F
Een zeer geheime reiskist, Simone Schell
met ill Fiel van der Veen. Uitgeverij
1 lolland, vanaf 10 jr., 23,90.
Vertellingen van Shakespeare, bewer
king Charles en Mary Lamb. vertaling
H.I. Onnes de Groot/Catalien Neelis
sen/Willem van Passen, ill. Karei To
man. Uitgeverij Holland, vanaf 10 jr.
Er zijn van die boeken, waarin
de dingen niet worden uitge
legd, maar gewoon gebeuren.
De oude sprookjesschrijvers
hadden daar een handje van en,
anno nu, een auteur als Paul
Biegel. Diens generatiegenote
Simone Schell een schrijfster
met een lange staat van dienst,
die ondanks een niet eens zo
onregelmatige produktie steeds
weer haar come-back lijkt te
vieren weet er eveneens weg
mee. De onverbiddelijke logica-
van-de-daad maakt haar nieu
we boek Een zeer geheime reis
kisttot een ontwapenend avon
turenverhaal met een sprook
jesachtige inslag.
'Een mens moet dankbaar
zijn. Dat ben ik. De bovenmees
ter ook', schrijft 'juffrouw' Ham
stra in haar dagboek na de ge
boorte van haar zoon Pieter Jo
hannes Ebel. Naast de flaporen
en de dopneus van zijn vader,
erft Pieter Johannes ook diens
vlugge verstand. En boven
meesters' reislust, die diens
soms' grijs van verlangen ma
ken.
Pietje, die pas 8 is als zijn va
der sterft, woont een tikkeltje
boven zijn stand in een deftig
huis in een kleine kustplaats.
Dat huis heeft zijn moeder voor
zijn geboorte geërfd van haar
tante, Ebeltje Kroos, die zich in
het dorp 'madame Ebeline van
Krooswijk' liet noemen en wijd
en zijd bekend stond als het
liefje van een Spaanse kapitein.
De reiskist van die kapitein
staat nog op zolder, en zit vol
gens Pietjes moeder vol 'verle
den' wat de jongen uiteraard
moet laten rusten. Pieter Johan
nes echter wil naar zee en lapt
moeders' verboden aan zijn
laars. Met de gouden tressen,
knopen en andere snuisterijen
die hij stiekem uit de reiskist
opdiept, verwerft hij de vriend
schap van twee zieke kinderen
die kuren bij de dokter. Maar
waarom is de huisknecht van de
dokter ook zó in de reiskist van
de kapitein geïnteresseerd dat
hij er de kinderen tijdens hun
geheime bijeenkomsten zelfs
voor afluistert?
Simone Schell heeft rond de
ze intrigerende geschiedenis
een onderhoudend verhaal ge
componeerd. Mooi van taal,
luchtig geschreven (tante Ebel
tje bij voorbeeld paste in het
dorp 'als een haring in appel
moes') en met een ontwape
nende directheid, die het lezen
Pietje diept uit de hutkoffer de jas op van de kapitein. Illustratie uit 'Een
zeer geheime reiskist' van Simone Schell. tekening fiel van der veen
vanaf een jaar of 9 a 10 tot een Een prachtband die mij vanaf
waar genoegen maakt. De pot- de stapel nog te bespreken
loodtekeningen van Fiel van der jeugdboeken al een tijdje be-
Veen geven een sfeervol beeld schuldigend ligt toe te glanzen,
van hoe het er in de vooroorlog- is De vertellingen van Shake-
se jaren in zo'n zee-kuuroord speare. Deze keuze uit de be-
theaterteksten door Charles
Lamb en zijn zuster Mary, geldt
in het Engelse taalgebied (waar i
de oorspronkelijke uitgave al in
1807 verscheen) als een klassie
ker. De Lambs hadden met hun
bewerkingen niet de bedoeling
de oorspronkelijke tragedies en j
komedies te vervangen, maar
wilden het toneelwerk juist bij
de jeugd introduceren.
Een nobel voornemen, want
voor de algemene ontwikkeling
is kennis van Shakespeare en
diens werk nu eenmaal onont
beerlijk. Hoewel Holland de ex
pressieve (kleuren)illustraties
van de Tsjech Karei Toman in
haar groot formaat-uitgave alle
recht doet, blijven de vijftien in
De vertellingen van Shakespeare
opgenomen theaterteksten naar
mijn smaak toch teveel het ka
rakter houden van een samen
vatting. De droge navertellin
gen, waar nodig gecomplemen
teerd met informatieve inleidin
gen, hadden van mij best wat
smeuïger gemogen. Spannen
der, lolliger sfeervoller ook.
Want wie deze platte, één-di
mensionale teksten leest, mist
des te smartelijker de theater-
magie, die Shakespeare's werk
op het toneel tot zo'n onverge
telijke belevenis kan maken.
Niettemin verdraaid handig
om in de boekenkast te hebben,
deze kloeke uitgave, zeker voor
wie snel even wil nagaan waar
De getemde feeks of Othello ook
