'Ik ben verslaafd aan afkicken' 'Dame Edna is sprekend Beatrix!' Cultuur&Kunst Actie Leids Museum voor Volkenkunde voor herstel Malinese stad Djenné Concertzender blijft Veiling manuscript Leonardo da Vinei DINSDAG 1 NOVEMBER 1994 15 Organist/dirigent Admiraal overleden noordwuk Op 83-jarige leeftijd is afgelopen weekeinde de Noordwijkse organist en dirigent Johan Admiraal overleden. Ad miraal was ruim 50 jaar organist van de Grote of St. Jeroenskerk in Noordwijk en leidde als dirigent ook het kerkkoor. De begra fenis van Johan Admiraal is op donderdag 3 november. Vooraf gaand aan de teraardebestelling is er om twee uur in de Grote kerk te Noordwijk-Binnen een herdenkingsplechtigheid. Drie concerten Eric Clapton Rotterdam Onder de titel 'Eric Clapton plays the blues' geeft Eric Clapton in april 1995 drie concerten in Nederland. Op maandag 17 en dinsdag 18 april speelt hij in Ahoy in Rotterdam en op woensdag 19 april in het MECC in Maastricht. De kaart verkoop begint op zaterdag 5 november. Foto's Rwanda van Teun Voeten leiden In fotogalerie 'De Kleine Klup' is tot 10 november een fo toreportage te zien van Teun Voeten. Deze fotograaf die antro pologie in Leiden studeerde, was al twee weken in Rwanda en Burundi toen op 7 april de oorlog in Kigali uitbrak. Na een paar dagen werd hij geëvacueerd maar hij keerde terug om onder meer de vluchtelingenkampen te fotograferen. Het resultaat is een overzicht van de vele aspecten van het Rwandese drama. De expositie is op maandag tot en met zaterdag van 10.00 tot 22.00 uur en op zondag van 12.00 tot 22.00 uur te bezichtigen in de fo togalerie aan de Nieuwe Rijn 1 in Leiden. Mijke Loeven band op jazzpodium leiden» Het jazzpodium van sociëteit De Burcht aan de Burg- steeg staat donderdag 3 november open voor de Mijke Loeven band. De jonge zangeres Mijke Loeven brengt in haar repertoire traditionele en moderne jazz. Ze wordt hierin bijgestaan door de gitarist Maurice Ruberecht, de tenorsaxofonist Tom Beek, bas sist Jo Didderen en Rob Sprinkhuizen achter het slagwerk. Het optreden begint om 21.30. Drie exposities in de regio regio Maria Mehlem exposeert tot eind dit jaar schilderijen in 'De Barbaar' aan de Grachtweg 11 in Lisse. Het werk van de Franse schilderes is zowel figuratief als abstract. In de Centrale Bibliotheek in Leiden is in de maand november de tentoonstel ling 'Op weg met klank en kleur' te zien. Het gaat om werk van cursisten van het Vrij Kunstzinnig Centrum 'De Zonneboom' Op twee zondagen, 6 en 27 november wordt de tentoonstelling ver levendigd met demonstraties. In Het Oude Raadhuis aan de Dorpstraat 36 in Warmond zijn tot 24 november schilderijen van Ans Rotteveel en sculpturen van Janie Bontenbal te zien. De expositie is op woensdag, donderdag en zondag geopend van 14.00 tot 16.00 uur en op zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur. Roemeense band in Hillegom De Roemeense formatie 'Royal' treedt zondag 6 no vember om 21.00 uur op in bar dancing 'Blues Brothers'. Deze band, die in Roemenië veel bekendheid geniet, speelt zowel ou de als nieuwe nummers en vertolkt deze op een volledig eigen manier. 'Blues Brothers' aan het Henri Dunantplein In Hillegom is komende zondag tot 4.00 uur geopend. Middeleeuwse muziek in de X leiden Alison Gould treedt donderdag 10 november op in de X in Leiden met het programma 'The world of the Troubadours'. De middeleeuwse muziek wordt gebracht in passende kostuums en verlevendigd met verhalen uit die tijd. Ze vertelt de geschie denis van de vrouwen en mannen uit de Languedoc, die stierven in de strijd om hun manier van leven. De Britse Alison Gould put uit een bijzonder repertoire van zang en luitmuziek uit de periode 1000 tot 1650. Het optreden begint om 21.00 uur, de kassa is vanaf 20.15 leiden anp Het Rijksmuseum voor Volken kunde in Leiden gaat zich inzet ten voor de restauratie van hui zen en andere gebouwen in de stad Djenné in het zuiden van Mali. Verval bedreigt de karak teristieke leemarchitectuur van de beroemde stad, die op de Wereldmonumentenlijst van de Unesco staat. geld bij elkaar te krijgen. Daar- zale naai c Rogier Bedaux, Afrika van het museum, heeft het initiatief genomen om sa men met de Malinese autoritei ten tot een restauratieplan te komen. Met de tentoonstelling „Djenné, de mooiste stad van Afrika" die op 2 december van begint, wil het museum de aan dacht van het publiek op de stad vestigen. Djenné werd in de dertiende eeuw gesticht en werd het mid delpunt van de trans-Saha- rahandel, zowel van oost naar west als van noord naar zuid en omgekeerd. In de zestiende eeuw ging het kosmopolitische karakter van de stad verloren, toen nieuwe handelsroutes naar de kustgebieden van West-Afri- ka aan belang gingen winnen. Djenné werd later ook voorbij gestreefd door de stad Mopti die de Fransen begin deze eeuw stichtten en veel beter bereik baar is. De lemen huizen in Djenné, dat wordt gedomineerd door de moskee, vergen jaarlijks onder houd. Daar komt weinig van door de slechte t tuatie. Bovendien trekken de metselaars weg om elders naar werk te zoeken. Zij gebruiken traditiegetrouw leem om in de zon gedroogde tichelstenen te maken en de muren af te dek ken. Zware regenval, zoals Mali die het afgelopen jaar gekend heeft, tast de gebouwen aan. Voor de restauratie van delen van de stad is betrekkelijk wei nig geld nodig. Toch kan Mali. een van de armste landen ter wereld, dat niet opbrengen. Be daux schat het noodzakelijke bedrag op één ct twee miljoen gulden. Daarmee zou ook een fonds in het leven kunnen wor den geroepen om na de restau ratie het onderhoud tot in leng te van jaren veilig te stellen. Be daux verwacht niet dat het grote problemen zal opleveren het té worden gevormd. Specialisten van de Techni sche Universiteit Eindhoven gaan samen met Bedaux en en kele andere deskundigen een projectbeschrijving maken van de te restaureren stadsdelen. In Nederland en met name op de TU Eindhoven is veel kennis over Djenné aanwezig. Jaren lang hebben Nederlandse archi tecten, archeologen, sociaal geografen en antropologen we tenschappelijk onderzoek in de stad verricht. Bedaux hoopt dat voor de zomer 1995 met de res- worden begonnen. Première 'De Tolvan Freek de Jonge vanavond in Rotterdams Luxor Wie verre reizen doet.... Freek de Jonge toerde een maand of vier door het Verre Oosten, Australië en Nieuw-Zeeland en zijn fans zullen dat weten ook. 's Lands vindingrijkste cabaretier heeft zijn nieuwe (twaalf de) theaterprogramma alleen nog net niet 'Chinezen' ge noemd. Vond hij bij nader inzien toch te nadrukkelijk. Dus werd het 'De Tol', een bondige codenaam waarmee iedereen alle kanten op kan. De voorstelling gaat van avond in het Rotterdamse Luxor-theater in première. rotterdam louis du moulin „Ik zie deze voorstelling vooral als luchtig en vrolijk, met hier en daar een ernstig accent." De overheersende toon valt volgens zijn voórlopige inschattingen te vergejijken met 'Losse Num mers', zijn vorige solo van twee jaar geleden. Ook omdat zijn motivatie, zijn benadering na genoeg hetzelfde is gebleven: zo pretentieloos als voor hem maar mogelijk is. Gewoon op het toneel gaan staan en vanuit niets komen tot iets dat 'heel erg theatraal' is, dat is zo'n beetje het voornaamste streven van de volrijpe De Jonge, die vorige maand onopgemerkt zijn vijftigste verjaardag vierde. Ouder ('Ik ben op de helft, maar nog wel topfit') is voor hem niet noodzakelijkerwijs ook milder. Ruim een kwart eeuw enerverende theaterprak tijk heeft in zijn geval echter wel geleid tot wat meer verhulling van zijn engagement. „Je kunt nu eenmaal niet op volle kracht tekeer blijven gaan, dan luistert er op een gegeven moment he lemaal niemand meer." De uit China mee teruggenomen be zorgdheid over de daar plaats vindende economische groei- explosie is in 'De Tol' dan ook verpakt in enkele kwinkslagen die zijn opgehangen aan de 'vermenigvuldigingsfactor' waartoe dat land al snel op- roëpt: een consumptie-artikel of een handeling maal meer dan een miljard. Televisiegedrag Het verschil in innerlijke be schaving tussen de Aziaat en zijn westerse medemens is een van de reisindrukken die hij wel in zijn programma moest ver werken. De discipline en het ge duld van de Japanse kabuki-ac- teur, die op het podium alleen al anderhalf uur nodig heeft om naar zijn feitelijke speelplaats te schuifelen, koppelt De Jonge spelenderwijs aan het zoge noemde 'televisiegedrag', waar hij zich hier meer dan ooit aan ergert. „Tegenwoordig is het veel moeilijker om mensen gecon centreerd weg te halen uit hun omgeving dan 10, 15 jaar gele den. Men kijkt inmiddels naar het toneel alsof het televisie is. Het enige dat ontbreekt is de af- standsbediening.De jeugd gaat er sowieso al van uit dat wan neer er zich iets voor je neus af speelt je er ook doorheen kunt praten. Je moet tegenwoordig ook echt beginnen met een toon op te zetten om duidelijk te maken dat we niet bijelkaar aan tafel zitten. Afkeer en verslaving bepalen de laatste jaren goeddeels zijn podiumritme. „Typisch junkge-1 drag," weet hij ook zelf. „Ik ben als het ware verslaafd aan afkic- ken. Op anderen komt dat mis schien wat zeurderig over, maar al die evaluaties, al die discus sies over wel of niet doorgaan met theater hebben voor mij wel degelijk z'n nut gehad." Sinds 1986 heeft Freek be wust gebroken met het stra mien van achter elkaar in eigen land theatertoernees maken. Hij trok daarna nogal eens de wijde wereld in, leefde zich ook volop uit als romanschrijver en waag de zich vorig jaar aan - zoals hij AMSTERDAM. C.PD Voor Barry Humphries telt slecht het contact met het publiek amsterdam john oomkes vervolg voorpagina „Het publiek houdt van ver mommingen. Het speelt graag onder één hoedje met degene die zich anders voordoet dan hijzelf is. Dat is op een of ande re manier ook de belangrijkste reden waarom het publiek altijd de weg naar het theater zal blij ven vinden. De acteur kan nog zo geloofwaardig spelen ie dereen beseft tegelijkertijd dat ook hij eens in de week naar de supermarkt moet voor bood schappen." Barry Humphries, keurig gekleed in een ruitjespak met snelgesneden hoedje, ver schilt hemelsbreed van zijn be langrijkste theaterpersonage. the ever so lovely Dame Edna Everage. Voor me staat, behoed zaam formulerend, een wat de Engelsen noemen character ac tor een Australiër die het graag in het officiële theater had willen maken, maar als een the- aterdier in travestie wereldbe roemd is geworden. Humphries (60 jaar, geboren in Melbourne) is momenteel bezig aan een wereldtournee langs theaters van grote reputa tie. Hij heeft eigenlijk zijn buik vol van de tv-talkshows die hem in het zachte huidje van Dame Edna wereldwijd succes hebben verschaft. Wie herinnert zich nie.t het verbluffend gemak waarmee deze Huisvrouw der Huisvrouwen megasterren als Jane Fonda, Charlton Heston, Liza Minnelli aftroefde en zich nog net mede-Aussie Mel Gib son van het lijf wist te houden door hem eerst naar de sauna te verwijzen. Voor Humphries telt slechts het echte contact met het ware publiek. „In het thea ter is alles onvoorspelbaarder. Als ik een opgedirkte trien op rij drie vraag waarom ze er zo uit ziet, kan er van alles naar mijn hoofd worden geslingerd. Dat is oneindig veel spannender dan een tv-show waarin je bent overgeleverd aan de macht van de knopjes." Onhandigheid Humphries is een zorgvuldig ar ticulerende heer op middelbare leeftijd eentje waaraan je de vele tropenjaren in het Londen- se West End-theaterdistrict kunt afzien. Ondanks zijn bestudeer de elegance schuilt er een ele ment van onhandigheid in zijn optreden, dat eigenlijk even clumsy overkomt als de dol driestheid waarmee Edna Everage tijdens tv-shows danst of zingt. Een zeldzaam voor beeld daarvan treffen we aan op de CD The Dame Edna Party Experience, waarin de megaster in travestie Cyndi Lauper, Ma donna en Cher naar de kroon steekt. Girls just wanna have fun, zingt ze. Óm er heel ondeu gend, trés camp aan toe te voe gen: „Maar de jongens ook!" We keren weldra terug naar de wereld van de dramaturgie, geholpen door een verwijzing naar de recente Hollywood-pro- duktie The Mask, waarin ko miek Jim Carrey zich allerlei vreemde grimassen en typetjes kan veroorloven dankzij een voor het publiek zichtbare me thode om in een andere huid te kruipen. Barry: „Bij mime- shows, vooral van de wat bele- gener soort, tie je hoe acteurs aan het eind van hun program ma hun masker afzetten. Als het ware de illusie verstoren. Dat is zeer fout het publiek zegt dan: ach, nee, wat doe je nou? Dat wisten we toch al de hele tijd! Gun ons toch de magie, let us have the magie." Nog steeds in monoloog: „Een vriend van me zei laatst: 'Waarom doe je niet meer ty petjes op het toneel? Zodat je Freek de Jonge: „Je kunt nu eenmaal niet op volle kracht tekeer blijven gaan, dan luistert er op het zelf nog altijd noemt - het Grote Toneel: als de nar in 'King Lear', naast titelrolspeler André van den Heuvel, onder regie van Franz Marijnen. In meerde re opzichten een zeer geestver ruimende ervaring. Allereerst door als erkend individualist tij delijk op te gaan in een groter geheel (Het Nationale Toneel) en voorts door zijn ontdekking van Shakespeare. „Ik kende zijn werk natuurlijk wel tot op zekere hoogte, maar het was voor mij toch altijd be hoorlijk gesloten gebleven. Maar via al die repetities en voorstellingen is er voor mij een onvermoede schatkamer ge opend, ongelooflijk. Ik begrijp ook nu waarom Shakespeare de tand des tijds heeft doorstaan." Een uitnodiging om met inte ressante teksten van anderen te stoeien zegt hem als erkenning van zijn talent meer dan de offi ciële onderscheidingen. Van daar ook zijn weigering van de toegekende Schevenjngen Ca baretprijs twee jaar geleden, een besluit waar hij nog steeds geen spat spijt van heeft. „Vroeger werden er prijzen uitgereikt om kunstenaars he kender te maken. Maar bij zo'n onderscheiding als in Scheve- ningen had ik veel meer het idee dat mijn naam werd ge bruikt om die prijs zelf op te waarderen. Als je ook ziet hoe men met dat soort gebeurtenis sen tegenwoordig omgaat. Neem nou de toewijzing van de AKO Literatuur Prijs. Om dat niet te hoeven meemaken ben je als schrijver eerder blij dat je niét genomineerd bent. Je zal er maar bij zitten. Nee, alleen een pnjs r iet een zekere geschiede nis, zoals de Nobel, heeft voor mij nog enige betekenis. Maar zelfs daarmee wordt het lastig nu ze die voor de Vrede aan al die tot inkeer gekomen terroris ten geven. Je kunt er al bijna vanuit gaan dat Saddam Hus sein daar rond het jaar 2000 ook nog wel een keer mee vandoor gaat!" Freek de Jonge in 'De Tol'. In Luxor van 1 t/m 20 november. Daarna elders in het land. De concertzender blijft bestaan. Het bestuur van het klassieke sta tion besloot gisteravond dat de financiële basis stevig genoeg is om voorlopig door te gaan met uitzenden. Het besluit werd genomen na een bijeenkomst met de aangesloten muziekinstellingen. „We hebben er alle vertrouwen in dat we in 1995 en ook daarna door kunnen gaan", aldus een opgeluchte directeur A. van Nieuwkerk. Wegens een dreigend begrotingstekort voor 1995 besloot de lei ding van de concertzender de uitzendingen per 1 november te stoppen. Vorige week kwam een aantal muziekinstellingen in actie tegen dat besluit.- Sponsors en donateurs werden aangezocht om een tekort van 250.000 gulden op te heffen. De concertzender gaat zoeken naar een structurele oplossing voor de financiële proble- kunt tónen dat je over de kwali teiten van een actéur beschikt?" Ik zeg: 'Maar wat vind je dan écht van dame Edna en van Sir Lesley Colin Patterson, de altijd dronken diplomaat, de parel van het Australische corps di plomatique?' Waarop hij zegt: ,Maar dat is geen acteren. Dat zijn echte mensen! Dus: wat is nou echt acteren?" Onze conversatie is dan al an derhalf uur onderweg zij het dat Dame Edna pas een half uurtje geleden de kamer bin nensloop. Helemaal aan het be gin van het gesprek is Humphries zichzelf en plaatst hij de zijdelingse opmerking: „Stel je voor dat ik Edna's manager ben." Volgt een litanie van klachten aan het adres van een hebzuchtige, alle aandacht opslokkende vrouw die hem als zakelijk verantwoordelijke man geen enkele ruimte gunt. „Maar dit is helemaal niet een vrolijk gesprek we hebben helemaal niet verteld dat Dame Edna wel erg lijkt op jullie Ko ningin Beatrix. Zij het dan na tuurlijk in een, eh ...upgraded Dubbelalbum The Beatles Op 30 november komt een dub belalbum van The Beatles uit met 56 songs, waarvan er dertig nooit eerder op de plaat zijn uitgebracht. De meeste van de dertig liedjes, zijn rock'n'roll- klassiekers zoals The Beatles die in de jaren zestig speelden in hun Liverpool- en Hamburg periode, aldus EMI, de platen maatschappij die het album uit brengt. De opnames van de niet eer der uitgebrachte nummers zijn afkomstig uit BBC-program- ma's als Saturday Club, Easy Beat en de twee eigen tv-shows die The Beatles voor de BBC hebben gemaakt (Pop Go The Beatles en From Us tot You). Het nieuwe album, met de ti tel 'Live at the BBC', heeft een speelduur van 130 minuten. Het is samengesteld door George Martin, die als producer verant woordelijk was voor alle studio opnamen die The Beatles voor EMI gemaakt hebben. Dame Edna treedt vrijdag 4 november op in Carré Amster dam Voor bijna 17 miljoen gulden wordt op 11 november bij het veilinghuis Christie's in New York het laatste omvangrijke ma nuscript van Leonardo da Vinei uit privé- bezit te koop aangeboden, de zogeheten 'Codex Hammer'. De codex geldt als het sleutelwerk van de ze 'uomo universale' van de Renaissance. Zonder dit werk was de Mona Lisa, Da Vin ci's beroemdste schilderij, er nooit geweest, schreef de Leonardo-expert Carlo Pedretti. Het 72 bladzijden en 360 tekeningen om vattende manuscript werd in 1980 bij Chris tie in Londen voor meer dan zes miljoen gulden verkocht. Tot nu toe een recordprijs voor een kunstwerk in dit genre. De geluk kige bezitter was Armand Hammer, een Amerikaanse olie-magnaat. Hij doopte het manuscript van Leonardo om in 'Codex Hammer', zoals ook de eerste graaf van Lei- cester zijn naam aan het kunstwerk had ge geven toen hij het in 1717 in Italië kocht. Leonardo da Vinei, algemeen erkend als één van de grootste en meest universele geesten die de mensheid ooit gekend heeft, werkte van 1506 tot en met 1508 in Floren ce en Milaan onafgebroken aan het ma nuscript. Ook de daarop volgende jaren zou hij er nog zijn energie aan besteden. In deze jaren had Leonardo weinig grote opdrach ten, hoewel hij een reputatie had als vol tooier van de klassieke stijl. Zijn werken werden geroemd als voorbeelden van de hoogste graad van perfectie. Als wetenschappelijk onderzoeker had Da Vinei een uiterst veelzijdige belangstelling. De autodidact verzamelde kennis op bijnn- elk wetenschappelijk gebied en legde die vast in zijn veelal geïllustreerde notities. In zijn 'Codex Hammer' verschenen ook ont werpen voor werktuigen als watermolens, hefbomen, baggermachines, muziekinstru menten, fietsen, liften en vliegmachines. Problemen als de versnelling van de zwaar tekracht, het ontstaan van fossielen en de vraag waarom de hemel blauw is hielden deze 'uomo universalis' eveneens bezig. Talloze onderzoekers hebben zich op het handschrift van Leonardo da Vinei gestort en in vele talen vertaald. Zij menen bepaal de ordeningsprincipes en wetmatigheden te hebben ontdekt. Hammer zegt het vol gende over het werk van de 'alleskunner' uit de Renaissance: „Leonardo benaderde de wetenschap met de ogen van de kunstenaar en met het bewustzijn van de onderzoe ker".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 15