Machtsstrijd dunt
Sandinisten uit
Kleine huurder dupe van jacht op grote geld
Feiten &Meningen
Varma moet
kiezen tussen
Kamer en hulp
aan illegalen
Bisschoppensynode: 'Betrek vrouwen bij besluitvorming
ZATERDAG 29 OKTOBER 1994
RDAC
COMMENTAAR
De positie van Groen Links-kamerlid
Varma begint onhoudbaar te worden.
Zeer tegen de zin van de kamerfractie in
rakelde het Groen Links-ledenblad dit
najaar het zoekraken van 12.000 gulden
van het Grenada-Kdmitee op in de tijd
dat Varma daarvan penningmeester
was. Korte tijd later volgde de onthulling
dat Varma nauw was betrokken bij een
inzamelingsactie voor de Franciscaanse
zuster Gerda, die van de opbrengst nooit
een cent heeft gezien. De ortthullingen
noopten fractievoorzitter Rosenmöller
tot het instellen van een speciale onder
zoekscommissie onder leiding van oud-
CDA-staatssecretaris van binnenlandse
zaken De Graaff-Nauta.
Deze week kwam er nog een nieuwe
zaak bij: Varma is de motor achter een
door haarzelf opgerichte stichting die il
legaal in Nederland verblijvende Surina-
mers helpt. Ook hier speelt geld een
vreemde rol: Varma ontfermde zich over
het geld dat de stichting voor haar advie
zen kreeg en deelde dat naar eigen zeg
gen uit aan illegalen die voor hulp
aanklopten bij de stichting. Omdat ze
weigerde daarover verantwoording af te
leggen, legde penningmeester Van Am-
mers zijn functie neer.
Met is nog te vroeg om een antwoord
te geven op de vraag of Varma zich
schuldig heeft gemaakt aan verduiste
ring of gewoon niet in staat is om een
boekhouding te voeren. Afgaande op
wat er de afgelopen weken aan feiten
naar buiten is gekomen, valt ook ernstig
te betwijfelen of het de onderzoekscom
missie wel zal lukken om met een slui
tend antwoord te komen. Dat zal haar
functioneren als kamerlid blijvend be
moeilijken.
Maar er is méér: Varma helpt illegalen.
In NRC-Handelsblad van donderdag
stelt ze dat ze daartoe ook het recht
heeft. ,,Ik ben van Groen Links, ik kan
dat doen. Dat is het verschil tussen mij
en andere kamerledenzegt ze, om
daar aan toe te voegen dat „niemand,
ook de Groen Links-fractie niet, bij mij
moet aankomen met regeltjes dat dit
niet mag."
Maar zo simpel ligt het natuurlijk niet.
Met kamerlidmaatschap schept verplich
tingen. Waar iedere Nederlander wordt
geacht zich aan de wet te houden, geldt
dat in nog veel sterkere mate voor een
kamerlid. Strikt juridisch is het helpen
van illegalen niet strafbaar als die hulp
geen commercieel doel dient en zo be
zien valt Varma niets te maken. Maar
oud-partijleider Beckers zei gisteren te
recht dal een kamerlid 'medewetgever
is, en dat schept consequenties'.
Een van die consequenties is dat Var
ma als kamerlid niet kan opereren op
het randje van de wet, maar daar ruimer
dan andere burgers binnen dient te blij
ven. Met haar stelling dat ze wèl op dat
randje mag balanceren, omdat ze ka
merlid voor Groen Links is, gaat ze over
de schreef. Ze kan toch niet serieus me
nen dat voor Groen Links-kamerleden
andere normen gelden dan voor die van
de andere partijen? Met tekent de ver
warring in de partij dat waarnemend
fractievoorzitter Sipkes niet verder
kwam dan de kwalificatie 'dom'.
Groen Links-prominenten als Beckers
en senator De Boer stellen terecht dat
Varma voorlopig op non-actief moet tot
dat het onderzoeksrapport er is. Of ze
daarna kan terugkomen, is niet alleen
afhankelijk van de uitslag van het rap
port. Want zelfs éls de commissie haar
naam volledig zuivert, zal Varma moe
ten kiezen tussen haar stichting Infor
matiepunt Surinamers en Uitgeweken
Surinamers en het kamerlidmaatschap.
Weigert ze dit, dan zal de partij dat voor
haar moeten doen. Al was het maar voor
de geloofwaardigheid van Groen Links
zélf.
Oud-president Ortega van Nicaragua houdt vast aan harde lijn
Het Sandinistische Bevrijdingsfront (FSLN), ooit de mo
tor achter de ontwikkeling en opbouw van Nicaragua, is
momenteel een schim van zijn verleden. Door de inter
ne machtsstrijd is de organisatie van bovenaf flink uit
gedund, waarbij partijvoorzitter en oud-president Da
niel Ortega zijn greep op de partij heeft versterkt.
LV(
Ortega vertegenwoordigt bin
nen de partij de 'linkse demo
cratische' vleugel en probeert
daarmee de hele partij te over
vleugelen. Het FSLN is getuige
van een uittocht van leden, met
name van kaderleden, die het
niet eens zijn met de wijze
waarop hun partijleider vast
houdt aan de orthodox-revolu
tionaire grondbeginselen van de
voormalige guerrillabeweging.
Zelfs aanhangers van het eerste
uur houden het voor gezien.
Deze week kondigde de nestor
van de Sandinisten, priester
dichter Ernesto Cardenal, zijn
vertrek aan temidden van grie
ven en aanklachten jegens de
partij. ..Dit FSLN is niet die or
ganisatie waarbij wij ons jaren
geleden aansloten. Dit is een
gecontroleerd FSLN, in de greep
van de orteguistas", zoals Car
denal de volgelingen van Ortega
noemde.
„Zij zijn niet links, niet demo
cratisch, maar totalitairzei
Cardenal, die gedurende het
sandinistische bewind (1979-
1990) minister van cultuur was.
Cardenal verweet Ortega maan
dag zich als een 'caudillo' te ge
dragen, een plaatselijke poten
taat die doet wat hij wil. Ook
trok de priester-dichter Ortega's
smetteloze staat van dienst in
twijfel, gezien de kostbare villa
waar de partijvoorman woont.
Met Cardenals vertrek lijkt de
formele oprichting van een par
tij door dissidente Sandinisten
dichterbij gekomen, zeker in het
licht van de volgende presi
dentsverkiezingen in 1996.
Hiertoe was al in mei de aanzet
gegeven door het ontslag van
Sergio Ramirez, onder Ortega
vanaf 1984 tot 1990 vice-presi
dent van Nicaragua.
Als voorzitter van de sandinisti
sche fractie in het Nicaraguaan
se parlement probeerde Rami
rez het FSLN te moderniseren
en een gematigder koers te la
ten varen. Begin dit jaar werd
onder zijn leiding een waslijst
van grondwetswijzigingen voor
gesteld, echter zonder hiervan
de partijleiding op de hoogte te
stellen.
Niet verwonderlijk, want de
fractie suggereerde onder meer
herverkiezing voor presidenten
af te schaffen. Daarmee werd de
aanval tegen Ortega geopend,
gezien diens allesoverheersende
ambitie om in 1996 opnieuw
het presidentschap te verove
ren. Bovendien moeten Ortega
en de zijnen bijzonder geschokt
zijn geweest dat de fractie volle
dig haar eigen gang was gegaan.
Voor Ramirez was er geen
plaats meer in het FSLN. Tij
dens een buitengewoon partij
congres in mei laeeg hij zijn
ontslag als fractievoorzitter. In
september, onder zware druk
van de 'orteguistas', gaf hij zijn
parlementszetel op. In het kiel
zog van Ramirez hebben vele
gematigde Sandinisten de partij
verlaten.
Eind mei keerde Carlos Tunner-
mann het FSLN de rug toe.
Tunnermann was in de glorieja
ren van de Sandinisten ambas
sadeur van Nicaragua in de Ver
enigde Staten. Hij stond in Was
hington bekend als de 'diplo
maat met de witte handschoe
nen' dankzij het respect dat hij
onder Democraten en Republi
keinen genoot wegens zijn ge
lijkmoedigheid en politieke
evenwichtigheid.
Zowel politici als intellectuelen
zijn het erover eens dat het
FSLN van nu niet meer dat is
van de jaren zeventig, toen het
een volksbeweging leidde tegen
de dictator Anastasio Somoza
en in juli 1979 aan de macht
kwam.
De crisis onder de Sandinisten
heeft deze week ook het dag
blad Barricada bereikt. Dit was
van oorsprong de spreekbuis
van het FSLN, maar volgde on
der leiding van directeur Carlos
Chamorro, zoon van president
Violeta Chamorro, steeds meer
een onafhankelijke koers. „Het
doel was een professioneel,
evenwichtig instrument te cre
ëren dat open stond voor alle
meningen binnen de Nicaragu
aanse samenleving", aldus Ro
berto Fonseca, vroeger waarne
mend directeur van Barricada.
Fonseca n^m ontslag, nadat
Chamorro dinsdag door de par
tijleiding uit zijn functie was
ontheven. Als zijn opvolger is
commandant Lumberto Camp
bell aangewezen, die niet de
minste notie van de dagblad
journalistiek zou hebben.
„Campbell heeft me gevraagd
niet af te treden", onthulde
Fonseca, want dat zou hem een
piloot maken in een cockpit
zonder enig idee welke knop
pen hij moet bedienen. „Ik
dacht dat ik op je kon rekenen,
ik weet hier helemaal niets
van", had Campbell volgens
Fonseca gezegd.
Chamorro beschouwt zijn ont
slag als 'politieke interventie'.
„Zij hebben me uit de krant ge
zet, omdat ik hun politieke
doeleinden niet diende", zei hij.
„Maar wij konden niet langer,
zoals in het vorige decennium,
propagandamiddel zijn."
Woensdag namen tientallen
mensen, Sandinisten en ande
ren, contact met de media in
hun land op om hun steun aan
Chamorro te betuigen. Sommi
gen hebben hun abonnement
op Barricada opgezegd, ande
ren zelfs hun lidmaatschap van
het FSLN.
Ortega meent dat hij alleen een
kans heeft om de verkiezingen
in 1996 te winnen met de rug
gesteun van een eensgezind
FSLN. Maar politieke waarne
mers zien de Sandinisten steeds
verder van de terugkeer naar de
macht afdrijven. Hard-liner To-
mas Borge verzekerde dinsdag
dat het FSLN onsterfelijk is.
„We zullen zien hoe onsterfelijk
het is, want het ziet er eerder
naar uit dat het nooit de macht
zal herwinnen zolang de ortho
doxe leiders het nodig vinden
om met de rug naar de geschie
denis voort te gaan", zei een
journalist van Barricada. die
anoniem wenst te blijven.
managua felipe jaime/
Tijdens de herden- V1.1
king op 19 juli varfc lie
jaar van de sandin
tische revolutie in uit
1979 sprak oud-pr
sident Daniel Qrtej haa
in Managua nog etkkei
menigte van vele oer K
zenden aanhangerik ha
toe. foto rankin
>k sti
dod
ha,
inist
5rdt
ink
it gis
ibes
'o!
-k
Bisschop Wiertz: Over cdles valt te pratenbehalve over het ambt'
De roomskatholieke kerk moet luisteren naar de stem
van de vrouw en haar ook meer betrekken bij de alge
mene besluitvorming. Dat is een van de opvallende uit
komsten van de bisschoppensynode over het gewijde
leven die vandaag, na bijna vier weken van vergaderen,
wordt afgesloten.
Er lijkt zich in Rome een kleine revolutie te hebben vol
trokken. ook al moet daarbij meteen worden aangete
kend dat de synode betrekking had op de bijna een mil
joen religieuzen (kloosterlingen en leden van congrega
ties en andere religieuze instituten) die de wereld rijk is.
Wanneer men spreekt overeen belangrijker rol van de
vrouw, wordt gerefereerd aan deze groep. Zaken als het
vrouwelijke priesterschap blijven taboe en zijn tijdens
de synode dan ook niet aan de orde geweest.
Dat de vrouwen, die driekwart van het totale aantal reli
gieuzen vormen, recht hebben op meer aandacht, had
ook het Vaticaan onderkend. Voor het eerst was tijdens
een synode een groot aantal (59) vrouwen aanwezig en
konden zij op alle niveaus aan de discussie deelnemen.
De 178 bisschoppen, 39 kardinalen, 90 priesters en 7
patriarchen hoorden zo uit 'eerste hand' verzoeken om
meer zeggenschap, maar ook bijvoorbeeld om bijstel
ling van de regels van de clausuur de afsluiting van
de kloostergemeenschap van de buitenwereld.
Het Nederlandse episcopaat was in Rome vertegen
woordigd door bisschop Wiertz van Roermond. Hij re
lativeert direct de discussie rond de rol van de vrouw.
„Men is geneigd binnen een grote groep meteen een
klassenstrijd te zien. Tijdens een synode is daar echter
absoluut geen sprake van", aldus Wiertz. „Iedereen
draagt uit zijn stad of streek een steentje aan voor het
uiteindelijke mozaïek. Er zijn geen polemieken, of pro-
contra-discussies. Een synode dient om gedachten en
ervaringen uit te wisselen. Het slotdocument is daarom
vaak vaag en krijgt pas waarde als de paus, doorgaans
een jaar later, er zijn visie op geeft".
Bisschop Wiertz:
„Mannen en vrou
wen moeten geza
menlijk de kerk dra
gen".
foto anp ray
mond rutting
Wiertz is laconiek over de aanwezigheid van de vrou
wen. „Voor ons bisschoppen is het de normaalste zaak
van de wereld dat zij hier zijn. Het gaat om personen
die belangrijke functies vervullen, grote groepen verte
genwoordigen en dus moeten worden betrokken bij de
discussie en de besluitvorming." Hij voegt er lachend
aan toe: „Hun aanwezigheid heeft ook een beschaving
verhogend effect: men is attenter en er is geen sprake
meer van die oude-jongens-onder-mekaar-sfeer die
kenmerkend is voor elk soort mannenbijeenkomst".
Bisschop Wiertz, die zijn eerste synode meemaakte,
zegt te zijn getroffen door de eisen van de vrouwelijke
religieuzen. Niet omdat ze zo uitzonderlijk waren,, maar
voor hem zo vanzelfsprekend. „Als moeder-oversten
vragen om zelfbestuur, meer onafhankelijkheid van de
bisschop en dezelfde rechten als hun mannelijke colle
ga's, zeg ik: dat is nogal vviedes; was dat dan niet al zo?
Een synode dient er voor om dit soort dingen te verne
men en daar iets mee te doen bij thuiskomst."
Volgens Wiertz is het van fundamenteel belang dat het
vijf jaar geleden verschenen document Mutuae Relatio
ne* dat een verbetering beoogt van de 'wederzijdse be
trekkingen', wordt nageleefd. „Mannen en vrouwen
moeten naar elkaar luisteren: gezamenlijk de kerk dra
gen. Daarom is er behoefte aan goede overlegstructu-
tot op het hoogste niveau. In Nederland is dat
jba£
nog niet het geval, maar bijvoorbeeld wel en datrcjj
hoor je dan tijdens zo'n synode in Zuidamerikaans^
of Afrikaanse landen." ^tje
De bisschop van Roermond pleit voor overleg, samen st;
werking, het uitbannen van discriminatie, maar erkei^
dat de speelruimte van de vrouwen beperkt blijft. „H^
priesterambt is niet toegankelijk voor vrouwen. Paus ^el
Johannes Paulus II is daar onlangs weer zeer duidelijk^
over geweest. Het streven naar gelijkheid moet je ech^j
niet reduceren tot een machtsvraagstuk en het willen
veroveren van het priesterambt." I
De synode ging echter niet alleen over de positie van I
vtouw, maar ook over de positie van de religieuzen inG^
het algemeen en de vergrijzing en leegloop van de
kloosters, waarvan vooral in het Westen sprake is. He^-
voorstel van de bisschop uit Tibet om de gelofte niet
meer voor het hele leven te laten gelden, vindt Wiertzi»
niet realistisch. „Er zijn mensen die op een radicale
manier Christus willen volgen en voor hen is een radi
cale keuze noodzaikelijk. Als je je nuttig wilt maken vol
AIDS-patiënten of prostituées, zijn er genoeg mogelijk h,
heden buiten het klooster. De Tibetaanse bisschop pr|
pageerde overigens vooral dat jongeren voor een be- t r
paalde periode in een klooster verblijven, net als dat bf V
de boeddhisten het geval is. Een proefperiode om meii
sen kennis te laten maken met het kloosterleven, is h
mijns inziens positief, maar die mogelijkheid bestaat ird
feite bij ons al." fid
De crisis in de roeping in het Westen hangt volgens idt
Wiertz samen met de crisis die de kerk hier in het algajld
meen doormaakt. „Deze twee zaken zijn niet los te )eli
koppelen. Tijdens zo'n synode hoor je echter ervarin- |M
gen uit andere landen die je aan het denken zetten, tid
Daar zou de westerse kerk van kunnen profiteren." ioi
N
rome. eelco van der linden ier
correspondent
TOM
Woningcorporaties laten sociale doelstellingen steeds meer los
De achthonderd woningbouwcorpora
ties gaan in zaken. De overheid heeft
zich grotendeels teruggetrokken uit de
volkshuisvesting en de verleiding is
groot. Vorig jaar ging 145 miljard gulden
om in corporatieland, maar met veel
geld kan ook veel mis gaan. Onverant
woorde miljoenenspeculaties kostten de
woningbouwvereniging Eigen Haard in
Enschede deze zomer tachtig miljoen
gulden.
De Bank Nederlandse Gemeenten
(BNG) wijdde er deze week een congres
aan. Uitgenodigd waren alle achthon
derd corporaties, die met 2,3 miljoen
huizen veertig procent van alle wonin
gen en driekwart van de huurwoningen
beheren. Dat bezit is de afgelopen tien
tallen jaren opgebouwd met forse finan
ciële steun van de rijksoverheid. Bouw-
subsidies zorgden voor lage investerin
gen en huursubsidie voor mensen die de
huur kunnen opbrengen. Maar de over
heid is platzak en wil bovendien zoveel
mogelijk aan de markt overlaten. Van
daar dat bouwsubsidies inmiddels zijn
afgeschaft, woningbouwverenigingen le
ningen vernoegd aflosten en regelgeving
verdween.
Dat laat corporaties achter met vaak
honderden miljoenen guldens op de
bank. duizenden woningen in eigendom
en een overheid die hen amper meer
voorschrijft wat daarmee te doen. En dat
lokt extreme reacties uit. „Woningbouw
verenigingen moeten nog veel leren",
zegt BNG-bankier Hekkelman, wiens
bank per jaar zo'n slorige vijf miljard gul
den aan woningbouwverenigingen leent.
De bank merkt dat bij een aantal corpo
raties de neiging bestaat onverantwoor
de financiële risico's te nemen. Hekkel
man: „Speculeren werkt verslavend. De
zaken die nu in de publiciteit zijn geko
men, hebben veel weg van roulette spe
len in het casino."
Inmiddels zijn dit najaar de touwtjes
aangetrokken. De BNG wil van corpora
ties weten wat ze met het hun geleende
geld doen en ook het Waarborgfonds So
ciale Woningbouw heeft de eisen ver
scherpt. „Gelukkig dal er al snel een paar
de fout in gingen. Daarmee is waar
schijnlijk erger voorkomen", zegt Hek
kelman.
Het voorbeeld van de speculaties illu
streert hoe corporaties zich een weg zoe
ken binnen de nieuwe verhoudingen. Nu
grofweg alles mag en niets meer moet,
staan woningbouwverenigingen bloot
aan meer verleidingèn dan alleen specu
leren met grote sommen geld. De 'be
drijfstak' vraagt zich hardop af of het nog
wel mogelijk is om tegelijkertijd winst te
maken en goedkope woningen te blijven
bouwen. Tot voor kort ontleenden cor
poraties hun bestaansrecht aan het huis
vesten van groepen als jongeren, oude
ren, gehandicapten, mensen met lage in
komens en asielzoekers. Daarvoor kre
gen ze van de overheid geld. Nu die
steun grotendeels wegvalt, weten veel
commercieel ingestelde corporaties het
wel. Zij willen het liefst hun bezit te gel
de maken door bijvoorbeeld bepaalde
delen van hun bezit te verkopen, of de
huren van bepaalde populaire com
plexen extra verhogen.
„De combinatie van een sociale doel
stelling met een zuiver marktgerichte
taakstelling is niet zo eenvoudig en van
zelfsprekend. De beide elementen kun
nen conflicteren en zijn maar zelden
evenwichtig vertegenwoordigd in één
persoon of organisatie", meent wethou
der Claessen van Den Bosch. Tijdens het
symposium pleitte hij voor hernieuwd
overheidstoezicht. Aangezien de wet dat
niet meer mogelijk maakt, zoekt Claes
sen het in de vorm van vrijwillige afspra
ken, convenanten.
De wethouder ziet een enorme strijd
ontbranden om de paar laatste grote
bouwlocaties. Aangezien de moeilijkste
plekjes voor het laatst zijn bewaard,
moeten enorme kosten worden gemaakt
om er te bouwen, met alle risico's va
dien. Gezien de hoge grondkosten is h>
bouwen van betaalbare woningen bijr
ondoenlijk voor woningbouwverenigi]
gen. Maar ze hebben veelal wel geld j
kas, dat kan worden ingezet voor
bouw van (dure) koopwoningen. H
vervelende is alleen dat ze daar geen ve
stand van hebben.
Hoogleraar volkshuisvesting Priemt
ziet liever dat corporaties weer meer a
banden worden gelegd. Nu zijn de grei
zen zoek. „Hoe we in de komende tij
het kaf van het koren kunnen ondei
scheiden en aan welke eisen corporatie
moeten voldoen, daarover heerst groi
onduidelijkheid. Zonder heldere criteri
en zonder een regelmatige toetsin
dreigt de volkshuisvesting in nevels ve
sluierd te raken."
Volgens Priemus is er voorlopig
slachtoffer van alle veranderingen:
huurder met een kleine portemonnei
Tot voor kort had die via de ledenverga
dering nog invloed. „Het zijn de corpo
ratiedirectcuren. de professionals en ee
aantal adviseurs die thans richting e
tempo bepalen. Bewonersorganisatie
hebben niet meer het voortouw."
utrecht dolf rogmans