'Ik vecht voor de cultuur' Reeks evenementen ter herdenking Peter de Grote Cultuur&Kunst Regiewisseling bij TGA Kunst en 'Winkeldochters' niet trefzeker Niets is meer heilig voor het CDA vliegwerk in een gouden lijst 1 |U"ERDAG 29 OKTOBER 1994 19 CHEF ANNtMlfKRU> GSOK. 0^1-356471, PIV CHEF «FAN RIJSOAM.OF1 }W1 Collectie Mauritshuis Van Laer rijker 0n haag Het Mauritshuis in Den Haag heeft deze week een )af Onlangs ontdekt schilderij van Pieter van Laer ontvangen. 1 Iet lu,c) gjchilderij, getiteld landschap met jagers, werd kort geleden ont- dekt in een particuliere Engelse verzameling. Het is een van de (zeldzame schilderijen van de Hollandse zeventiendf-eeuwse heester Pieter van Laer. Het werk. 31 bij 43.5 centimeter is een (geschenk van Procter and Gamble Nederland. Landschap met artierjja8ers 's een van mooiste panelen van Van Laer (1599-1642). |Hij schilderde het tussen 1635 en 1640. Poppen in hal CS Den Haag den haag Liefhebbers van poppen, poppenhuizen, miniaturen. quilt kunnen dit weekeinde hun hart ophalen in het Centraal Station van Den Haag. In zeven zalen van het Za lencentrum van het CS zijn ruim 1500 bijzondere en vaak zeld zame poppen te bewonderen. Masterclass Christina Deutekom amsterdam De sopraan Cristina Deutekom geeft morgen een masterclass in Salon Cristofori in Amsterdam. Zij zal met zes zangers werken aan hun voordracht van het operarepertoire. De lessen worden 's avonds afgesloten met een concert. Pianist Han Louis Meijer begeleidt zowel lessen als concert. Kindermuseum vier maanden dicht amsterdam Het Kindermuseum (onderdeel van het Tropenmu seum) in Amsterdam sluit morgen zijn deuren voor vier maan den. Daarmee komt een eind aan de expositie Onzichtbare Gas- Ruim 60.000 zichtbare gasten maakten vanaf juni 1992 ken- net een tempelverjaardag op Bali. De komende tijd wordt gewerkt aan de opbouw van de tentoonstelling 'Verhalen om verdwalen'. Deze presentatie gaat over het leven van Aborigines in Arnhemiand, Australië. Confrontaties met Strijkkwartet Het Rotterdamse muziekfestival Confrontaties is dit jaar gewijd aan het strijkkwartet. Ensembles als het Britten Quartet, Schönberg Kwartet en Arditti Quartet geven een 'con fronterend' overzicht van de hedendaagse kwartet-literatuur. Het festival omvat vier premières en wordt afgesloten met een Rembrandthuis neemt tijdelijk extra veiligheidsmaatregel amsterdam gpd Pex Langenberg sluit pijnlijke beslissingen niet uit O Het Rembrandthuis in Amster dam heeft tijdelijk 'een extra veiligheidsmaatregel' getroffen ieuwe diefstallen te voor komen. Directeur Ed de Heer wilde geen mededelingen doen de aard van deze noodop lossing. ..Dat zou iemand maar i een idee brengen. We willen elk geval voorkomen dat hier 'g een derde keer wordt inge broken. Ik was na de tweede 'keer al behoorlijk kapot". De Heer wilde wel kwijt dat begin oktober, direct na de tweede diefstal binnen enkele maanden, meteen een werk groep met specialisten is inge steld. ,,Ze zijn nog bezig een heel nieuw beveiligingsysteem te ontwerpen. Alle voors en te- gens worden uitgebreid onder zocht en intussen blijft de tijde lijke maatregel van kracht." 'Het museum is nog steeds met een elektronisch waarschu wingssysteem beveiligd. Bij de diefstallen in juli en oktober sloeg dit systeem meteen alarm maar toen de politie arriveerde waren de daders al verdwenen. In juli werden twee werken van Rembrandts leermeester Pieter Lastman ontvreemd, begin ok tober betrof het een werk van een navolger. Volgens de politie ontbreekt nog elk spoor van de daders en zijn ook na het uitge loofde tipgeld van "35.000 gul den nog geen reacties binnen gekomen. Onder normale omstandig heden zou D66-wethouder Pex Langenberg voor het verstrijken van zijn wet houdersperiode de ver nieuwde Stadsgehoorzaal of de nieuwe vleugel van Stedelijk Museum De La kenhal feestelijk openen. Maar de omstandigheden zijn niet normaal. Collega wethouder Walenkamp (fi nanciën) kondigde een be zuinigingsoperatie aan van 18 miljoen gulden. Verzet de cultuurwethouder zich tegen de dreigende kortin gen op zijn cultuurbegro ting of legt hij het hoofd in de schoot? Langenberg wil er eigenlijk niet over pra ten. ,,Ik kan nog niets zeg gen. Alles is mogelijk." Pas na enig aandringen stemt hij toe in een gesprek. Een interview tegen heug en meug. ,,De nieuwe vleugel Lakenhal? Wie zegt dat dat niet doorgaat?" Uiterst behoedzaam begint Langenberg, net een half jaar wethouder, aan een uiteenzet ting: „We hebben afgesproken in het college van B en W dat we vooruitlopend op een besluit over de bezuinigingen niet in detail treden, nog niet zeggen waarop nu wel en waarop niet bezuinigd gaat worden, ook omdat we het nog niet weten. Pas begin december hebben we resultaten en dan moeten we voor 18 miljoen gulden, tussen nu en 1998, aan kortingen heb bengevonden." Dat de cultuursector niet ge heel buiten schot kan blijven is volgens Langenberg onont koombaar. „Maar in het colle geprogramma staat ook dat de k'T eerste die er uitgaan. Of: dit of dat moeten jullie doen om de eigen inkomsten te vergroten. Ik verwacht dat de instellingen daar zalf over meedenken, we hebben De Lakenhal opgedra gen volgend jaar de eigen in- komsten met 23.000 gulden te vergroten. Dat kan bijvoorbeeld via de entreegelden. Zelf ben ik daar niet zo'n voorstander van. Maar, ik wacht de voorstellen van de directeur af." „Ik zou het gek vinden als het college eerst afspreekt twee mil joen gulden te stoppen in De Lakenhal, voor de uitbreiding en dan grootscheeps zou gaan bezuinigen op het museum. Daar ben ik dus tegen." Te grabbel „Het allee 'Grote saaiheid' slaat nooit toe recensie lidy van der spek Gottfuu-Concert door Jaco van Leeuwen- orgel en lourens Kuyper-hobo. met wer ken van o a Frescobakti, Buxtehude. H.ln- del en Tclemann Gehoord op 28 oktober In de Dorpskerk te Sassenheim In de oude gedeeltelijk Ro maanse Dorpskerk te Sassen heim werd onder een zee van kaarslicht weer een mooi fun dament gelegd voor de serie Goltfus/ concerten. Het Golt fus/-orgel bezit lang niet zo veel manuaal- en pedaal registers als het gemiddelde concertorgel. Nadeel: slechts renaissance muziek komt volledig recht. C irote voordeel da gen: z'n warme timbre, de hel dere overzichtelijke registratie en bovenal de directheid waarir de muziek op je afkomtniei over 'i hoofd heen, maar recht streeks naar het hart. De combi naties met andere instrumenter in deze serie zijn elke keer wcei verrassend; de 'grote saaiheid zijn Pex Langenberg: „Wie zegt dat de n cultuur zoveel mogelijk wordt ontzien. Daar houdt ik mijn col lega's aan. Daarmee wordt cul tuur toch op een andere manier behandeld dan andere terrei nen, met uitzondering van de sport. Zoveel mogelijk ontzien dus, maar niet voor honderd procent." „Als we gedwongen zijn de hoeveelheid geld voor cultuur te verminderen, dan wil ik dat dat gebeurt met visie. Dus niet door de botte bijl te zetten in een cul turele voorziening omdat er misschien wat minder bezoe kers komen dan in een zwem bad, maar omdat we vinden dat er op cultuur gewerkt kan wor den aan vergroting van de eigen inkomsten, of omdat we zeggen dat een bepaald onderdeel van de cultuur geen kerntaak meer is van de gemeente. In die dis cussie zitten we nu." „Alles is mogelijk," zegt Lan genberg om keuzes nu uit de weg te gaan. „Gedwongen ont slagen in de culturele sector of euwe vleugel v het sluiten van instellingen sluit ik niet uit. Ik zeg bijvoorbeeld niel dat molenmuseum De Valk altijd in gemeentelijke handen moet blijven. Maar er moet wel, een redenering achter zitten' een visie op grond waarvan we zenen: dii is niet meer een kerntaak van de gemeente." Sluiten Welke instellingen behoren vol gens de wethouder absoluut wel tot de kerntaken van de ge meente? Langenberg: „Dat zijn bijvoorbeeld De Lakenhal en di verse podia, maar ook zaken als cultuurparticipatie, instellingen die cultuur onder de Leidse be volking brengen. Dat een stede lijk museum en een schouw burg tot de kerntaken van een gemeente behoren staat voor mij buiten kijf." De vraag of het Centrum Beeldende Kunst daar ook toe behoort brengt de wethouder enigzins in verwarring. „Ik ga in dit stadium niet concreet over bepaalde instellingen praten. Dan ga ik verder dan de bedoe ling is van dit interview. Ik wil eigenlijk geen instellingen noe men... ik trek dat terug... Ik wil gewoon zeggen; we hebben een lijstje van instellingen die geza menlijk zorgen voor het ge meentelijk cultuurbeleid. Daar horen bijvoorbeeld ook het LAKtheatcr, de Waag en de Stadsgehoorzaal bij. En binnen dat hele conglomeraat van in stellingen zijn er die heel veel bijdragen aan de doelstellingen van cultuur, cultuurparticipatie, en anderen die dat minder doen. Zo wil ik de discussie be naderen. Dus discussiëren over de vraag of wat ze doen alle maal tot de kerntaken van het gemeentelijk cultuurbeleid be hoort. En als je nu een volgende vraag stelt, dan ga ik daar niet op in..." Na een korte pauze: „Op dit moment zeg ik tegen geen van die instellingen, jullie zijn de de", wil Langenberg graag kwijt. „Het project Lakenhal staat op de rails, bij het GBK wordt orde op zaken gesteld, in de tweede helft van '96 gaat de nieuwe Stadsgehoorzaal open. Daar re ken ik op." Aan het slot van het gesprek zegt Langenberg zich af te vra gen welke kop er hoven z'n ver haal /al staan, om vervolgens op onderwijzerstoon te recapi tuleren: „De. boodschap is niet 'Langenberg gooit de cultuur te grabbel', de cultuursector kan er op rekenen dat ik voor ze vecht, tegelijkertijd vecht ik voor de uitvoering van het col legeprogramma. Die 18 miljoen is onder meer nodig voor nieuw beleid. Daaronder vallen ook nieuwe taken in de cultuursec tor. Want we bezuinigen ook 18 miljoen om die twee miljoen in De lakenhal te kunnen investe ren. Zo is het. Dat is best een in gewikkelde boodschap. Ik ben bereid te vechten voor de cul tuursector. als de cultuursector ook bereid is een bijdrage tc le veren aan vernieuwingen. En voor die vernieuwingen moet een aantal budgetten worden herschikt." Al werden de snelle loopjes met name in het lage register niet altijd even mooi gearticu leerd gespeeld, de eerste vier variaties van Sweelinck moch ten er zijn door de frisse aanpak van Jaco van Leeuwen zonder <-niK etecdMjag weemgeven, evenals de 'Gan/.ona prima' van I rescobaldi met het opvallend helle/schelle register van de quintfluit. De dorpskerk herbergt ook een piano en dat kwam gister avond goed uit. De hoboïst l ou reus Kuyper had zich tijdens de voorbereiding van dit concert in de maand augustus goed verke ken, liever gezegd verhoord op de lage toonhoogte van dit ha rok orgeltje (hij had het natuui lijk kunnen weten). De piano bood uitkomst en eigenlijk klonk de Sonate in c voor hobo en orgel (clavecym hel?) wél zo leuk. IV klank van Kuypers' hobo is bijzonder warm en gedekt, zeer geschikt voor de barok-muziek. Kuypers heeft zijn opleiding dan ook hoofdzakelijk in Duitsland ge noten, waar deze klank 'bon Titus Muizelaar en Gijs de Lange hebben de regie overgenomen van de Ilias, de nieuwe produktie van Toneelgroep Amsterdam. De voorstelling van regisseur Peter Oosthoek zou op 12 november in het Transformatorhuis op het Westergasterrein in Amsterdam in première gaan. Verschil van artistiek inzicht leidde tot de wisseling. 1CHONE ÏCHIJN De Leidse schouwburg en con certzalen zijn nog maar net uit hun zomerslaap ontwaakt of CDA-wethouder Walenkamp kondigde aan het mes te zullen zetten in dè cultuursector. „Het wordt steeds moeilijker om te verdedigen dat je iets moois volledig in stand moet houden als het publiek nauwelijks be langstelling toont," verklaarde de wethouder. Hij doelt daar mee ongetwijfeld op de schouwburg, waar voorstellin gen niet de kijkdichtheid scoren van de SoundmLxshow, of op de belangstelling voor het Centrum Beeldende Kunst, die zich niet kan meten met de schare be wonderaars van Jomanda. Walenkamp kijkt ook zeker met een schuin oog naar het Stede lijk Museum De Lakenhal waar 17de eeuwse meesters, jonge kunstenaars met een (inter)nationale reputatie, de geschiedenis van deze stad en meer van dat soort oppervlak kigheden zijn te aanschouwen die niet thuis vanaf het leren bankstel te volgen zijn. I Die Joop... Eerst het evangelie op z'n buik geschreven, toen de heilige koe de binnenstad uitge- I werkt, en nu moeten dus de kunsten er aan geloven. Niets is I meer heilig voor het CDA. Wat moeten we in dit godverge ten land ook met kunst? Kunst is nu eenmaal iets waar de mensen niet van houden, de kwebbelkonten in de gemeente raad moeten er ook niet veel van hebben, dus waar zou je je als wethouder druk om maken? Efficiency en de economie van deze stad. dat is waar het vol gens Walenkamp om draait. Waarom denk ik toch dat de economie-wethouder Walen kamp op het verkeerde spoor zit, dat hij bezig is het ezeltje achter de wagen te spannen? Wel. laat ik het maar eerlijk be kennen, soms sta ik gewoon vierkant achter Elco Brinkman. Een paar jaar geleden verklaar de de toenmalige kroonprins van het CDA in een interview het volgende: „Een goed kunst- Joop Walenkamp: „Het wordt steeds moeilijker iets moois volle dig in stand te houden." archie ffoto loek zuydfrduin Elco Brinkman: „Een goed kunst beleid is in staat om de economie te stimuleren." archieffoto p. beleid is in staat om de econo mie te stimuleren. Als een stad een goed cultureel klimaat heeft, dan trekt het mensen aan om zaken te doen, te winkelen, 2 leve Een stad moet een zekere varia tie bieden in kunstzinnige acti viteiten: grootschalig toneel naast kleinschalige produkties. Theaters en musea naast terras jes, cafés en restaurants. In een kunstzinnig actieve stad voelen mensen zich veilig. Mensen vin den het niet plezierig om in een uitgestorven stadscentrum te komen. Cultuur kan daarin een motorfunctie vervullen. Een goed voorbeeld van een buiten gewoon actieve stad is mijn ei gen woonplaats Leiden. Na vele jaren van restauratie en uitste kend museumbeleid is het er aangenaam toeven," aldus Brinkman. Nu weet ik wel: Elco staat niet hoog aangeschreven als kunst paus, en \touw Janneke is nou ook niet bepaald een 'nieuwe wilde', maar in het bovenstaan de heeft Brinkman gelijk. Lei den is een aantrekkelijke stad. met prachtige musea, een fraaie schouwburg eq tal van andere uitstekende accomodaties. Maar een sprankelend cultureel leven komt pas tot stand bij een allesomvattende visie op het economisch- en kunstbeleid. En dat ontbreekt. Neem nu De Lakenhal, in een topjaar trekt het museum 50.000 bezoekers, onlangs nog stond het (inter)nationaal in de schijnwerpers met de Vivienne Westwood-expositie, en direc teur Jetteke Bolten slaagt er in, in twee jaar, meer dan een mil joen aan sponsorgelden binnen te halen. Welke gemeentelijke dienst doet haar dat na? Trek ken B en W meer en meer hun handen van het museum af, dan kan het niet anders dan langzaamaan wegzakken in het moeras van het provincialisme. Als u het mij vraagt wordt het tijd voor een nieuwe Aktie To maat. Voor de nieuwe genera tie: de Aktie Tomaat was een iniatiefvan ontevreden theater makers die eind jaren zestig ageerden tegen de vastgeroeste verhoudingen binnen het thea ter. De gevolgen waren van gro te betekenis voor het toneel na dien. Het is niet zo moeilijk om een parallel te trekken tussen de verstarde situatie in het theater toen, en de gemeentelijke over heid nu, die in tijden van bezui nigingen op net zo verkrampte wijze het culturele klimaat dic teert. Niet op grond van artistie ke motieven, daar moeten ze de komende maanden nog op stu deren, maar op basis van ach terhaalde kosten/baten gedach ten. Nu effe concreet: ik stel voor dat theatermakers, museumdirec teuren enz. zich opwerpen als 'De NieuweTomatisten'. Het Nederlands toneel kan mis schien zonder tomaten, maar de politiek niet. Dus: op met een kratje*naar de kwebbeltafel van de gemeenteraad. Niet met van die stevige Hollandse vlees tomaten, maar meer die van het waterige soort, een tikkeltje overrijp, liefst. Men gooie ze, met gestileerde schoonheid, richting politiek, onder het sla ken van de kreet 'Leiden, cultu rele hoofdstad van Europa'. Zouden Bolten en Wallis de Vries een beetje goed kunnen mikken? Ze wil niet meer, ze heeft zelfs een ander. Terwijl jij in een Pa- rijse hotelkamer je wonden zit te likken en hypnotherapie overweegt om er overheen te komen. Liefdesradeloosheid is zo universeel, dat idereen daar over wel eens een voorstelling wil maken. Sommigen laten het. Robert Lepage niet. Het programmaboekje maakt je lekker. Het noemt de Cana dese regisseur Robert Lepage 'een ster die tovert met ideeën'. Het vergeet echter te zeggen dat het wel andermans ideeën zijn waar dit 'theatrale genie' het best mee aan de slag kan gaan. Hij'tovert inderdaad, met licht, beelden en geluid, maar hij weet de boel niet aan elkaar te heksen. Observaties van Coc- teau brengt hij als het neefje van inspecteur Clouseau. Aardi ge citaten, heus, maar door dat accentje gaan ze wel op je zenu wen werken. Deze teksten wor den afgewisseld met stukjes film, existentialisme in de per soon van Juliette Gréco en mu ziek van Miles Davis. Allemaal trucs van de hoofdpersoon om Haar te vergeten. Of trucs die de hotelkamer uithaalt, want Gré co en Davis (en Sartre trou wens) hebben ook ooit deze ka mer bewoond. Maar het blijven trucs, die niet overtuigend aan elkaar worden gepraat. Het is misschien een beetje flauw om hartverscheurend lief desverdriet zo te beoordelen, want Labrèche weet wel duide lijk te maken dat hij vreselijk op zijn hart is getrapt. Dat voel je het duidelijkst hij het hopeloze telefoongesprek dat hij met zijn ex probeert te voeren, terwijl in de kamer naast hem een vrouw in liefdesextase verkeert. Met zulke eenvoudige middelen overtuigt hij wel. Maar de rest heeft veel van pretentieuze bombast, hoe kunstig en door dacht het ook in elkaar zit en hoe mooi het ook is om naar te kijken. Gocteaus opmerking dat het in New York - en bij uitbreiding in het hele continent aan de overkant van de oceaan - altijd tocht, zodat ideeën geen tijd krijgen om te rijpen, moet mis schien wel ernstiger worden ge nomen dan de makers van deze voorstelling lief is. Arsenaal Spel Lisette van Öosterhout, Mirjam de Bont, Ruud Wessels en Willem Schouten Regie Jaap MeUlar Gezien 28/10, LAKtheater Leiden Aldaar nog te Het toneelbeeld is helder en ef ficiënt. Voor zover er een raampartij om naar buiten te kijken nodig is, wordt daar door een eenvoudig toneelwandje in voorzien. Verder wordt de ruim- beheerst door vele, vele choenendo Met' s dui delijk: dit was ooit een schoe nenzaak. en wat we zien, zijn de talloze 'winkeldochters', dat wil zeggen de moeilijk verkoopbare schoenen. De titel van het stuk heeft echter ook nog een andere be tekenis. De in deze winkel woonachtige dochter zit nog al tijd als een oude vrijster bij haar ouders. Het zijn drie mensen die tegenover elkaar om aan dacht schreeuwen, maar niet bij machte blijken om dat echt aan elkaar te geven. Ma vlucht in al dan niet gefin geerde kwalen, muisgrijze dochter lijdt aan anorexia en pa zoekt zijn heil regelmatig ergens anders. Hun maatschappelijk isolement vertaalt zich in voort woekerend geruzie die groten deels hun conversatie bepaalt. Dat zou zo eindeloos kunnen door gaan, maar het is uiteinde lijk moeder die meent haar ei gen radicale weg te moeten kic- De Leidse theatergroep Het Arsenaal ziet dit stuk als een bittere lachspiegel. Ruud Wes sels, die meestal als regisseur bij het gezelschap optreedt, is dit maal als acteur actief en treft over het algemeen de vereiste toon het best. Zijn wanhopig Het Arsenaal staat met 'Winkeldochters' ook vanavond nog In het LAK- Theater. gefoeter roept in weerwil van al le ellende gelach op. Mirjam de Bont speelt op haar sterkste momenten een grauwe kleur loosheid waarachter verdriet, frustratie en woede schuil gaat. Maar de moederrol moet hier de spil van het stuk zijn. Helaas grijpt Lisette van Oosterhout hier iets boven haar macht. Er is gegarandeerd heel veel aan dacht aan haar tekstregie be- foto pr/marjol fi steed. De noten, de akkoorden en het tellen kloppen om zo te /.eggen, maar het geheel wil jammer genoeg geen muziek worden. De kunstmatige ma nier waarop zij met toneelmid delen is dik gemaakt, kieeit ook aan haar spel. Het leidt ertoe, dat de produktie als geheel niet trefzeker is. Er sluipt een be paalde mate van ongepaste Koddigheid in. Met een reeks tentoonstellin gen, publikaties, films, weten schappelijke congressen en an dere activiteiten herdenken Ne derland en Rusland in 1995, 1996 en 1997 het feit dat Peter de Grote driehonderd jaar gele den naar Nederland kwam. De Russische tsaar verliet St. Petersburg in augustus 1696 voor een verblijf van een half jaar als scheepsbouwer op de werven van de Verenigde Oost- indische Compagnie in Amster dam. Het zwaartepunt van de herdenking ligt dan ook in 1996 1997, maar een aantal ac tiviteiten begint volgend jaar al. Tevens is in 1996 de herdenking van het 300-jarig bestaan van de Russische vloot. Tentoonstellingen zijn onder meer Oranje en de Romanovs (in Nederland in Het Haags His torisch Museum, winter 1996- 97), De Schatten van het Krem lin (Bovmans-van Beuningen. winter 1995-96), Schatten uit de kunstkamer van Peter De (irote (Amsterdams llistorisih Muse um, i996-'»7(, Peter de irote in Nederland: feit en fictie (Neder lands Scheepvaartmuseum Am sterdam, 1996-97), en De Kunstschatten van de Yous- sopovs (1996) en Het Kabinet van de Tsaar (1995-96), beide in het Noordbrabants Museum in i )en Bom h. In 1996 zijn in St. Petersburg Nederlandse en in Zaandam Russische cultuurdagcn en is er in St. Petersburg en in Moskou een Nederlandse filmweek plaats. De bedoeling is dat bei de landen de herdenking ook aangrijpen om de handeiscon tacten te intensiveren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 19