n
Wintersiakantie
Ski-liefhebbers doen
steeds langer met hun
materiaal. De fabrikanten
zijn daarvan de oorzaak: er worden
geen slechte ski's meer
gemaakt.
Wintervakantie in de
(sub(tropen wordt een
steeds populairder
alternatief voor de
sneeuw. Geluk schijnt daar alle
kanten op te kunnen.
i De witte dood is
|B..4, gevaarlijker dan Russisch
roulette. Lawines zijn
niet te voorspellen.
De groei is er uit. En er wordt hier en daar zelfs beweerd dat er sprake is van een lichte terugval. De ANWB houdt er
op dat ook komend seizoen 1,2 miljoen Nederlanders naar de wintersport gaan. Net als vorig jaar en het jaar daar-
Andere bronnen echter spreken van 950.000 of zelfs 880.000. Tellingen worden bemoeilijkt omdat het gros van
de wintersporters self supporting is. Zowel vervoer als accommodatie wordt in eigen beheer geregeld. De trend
het hele pakket door een reisbureau te laten regelen, zet zich slechts zeer langzaam door.
Naar de reden van de stagnerende, dan wel verminderde belangstelling voor een wintersportvakantie is niet
echt onderzoek gedaan. Experts houden het er op dat potentiele skiërs vooral worden afgeschrikt door de prij
zen, die zelfs in Oostenrijk, tot astronomische hoogte zijn opgeschroefd. I let succes van Amerika als nieuw win-
tersportland is daarmee ook enigszins verklaard. Een vakantie in de Rockies kost alles bij elkaar opgeteld weinig
meer dan een verblijf in de Alpen.
Daarbij duurt de reis niet eens zo erg veel langer. Althans als men in Europa gebruik maakt van auto. trein of
bus. Wie het vliegtuig neemt, is uiteraard sneller ter plaatse. De mogelijkheden naar een Oostenrijkse of Zwitser
se wintersportplaats te vliegen, zijn plotseling een stuk groter geworden. Tot voor kort boden alleen Tyrolean en
Swissair speciale arrangementen (met transfers van het vliegveld naar het wintersportdorp) aan. Nu zijn Transa-
via (vanaf Schiphol) en VIP (vanaf Rotterdam) daarbij gekomen.
Dat heeft consequenties gehad voor de prijs. Moest vorig voor een Alpen-retourtje tussen de zes- en zevenhon
derd gulden worden betaald - nu is sommige gevallen de prijs gedaald tot net beneden de grens van vierhon
derd gulden. Niettemin blijven bus en trein goedkoper. Zeker als men bereid is op zondag te vertrekken. Dan is
het zelfs al mogelijk voor 133 gulden een retourbiljet naar Innsbruck te kopen. Voi
veer hetzelfde gevraagd. Behalve als en Royal Class wordt gereisd: circa 200 guldei
i buskaartje wordt onge-
Neemt de trek naar de Alpen af (slechts Frankrijk
en Scandinavië noteren een bescheiden 'plus'): die
terzon groeit en bloeit als nooit tevoren. Begin deze maand
maakte het NIPO bekend dat het aantal boekingen voor vliegva
kanties in vergelijking met vorig jaar met 37 procent is toegeno
men. Met namen de Canarische Eilanden 56 procent) mag de
komende maanden een Nederlandse invasie verwachten. Maar
ook Cyprus en de Carribean scoren fors hoger hetgeen uiteraard
vooral te danken is aan de goedkope KLM-vluchten naar Cura
Cao/Aruba en de nieuwe dienst die Martinair opende op Bar
bados. Ghana (ruim 6.000 boekingen deze eerste winter) is even
eens verrassend populair. Maar dat zal ongetwijfeld veel te ma
ken hebben met de prijs die voor een vakantie in het Westafri-
kaanse land worden gevraagd.
htige groei en ook streken als Oost-Europa
I.' "'I i li
Met de trein v
terug.
r 133 gulden n
ROVANIEMI GERARD VAN PUTTEN
Probeer er maar eens aan te ontkomen
om Fins Lapland te duiden met een
meer of minder rake metafoor. Wie
oog in oog komt te staan met de tamelijk onge
repte natuur rond de Poolcirkel, moet wel heel
erg sterk in de (ski)schoenen staan om dit ge
bied niet te beschrijven als het gezondheidsza
del van Europa.
Strikt genomen is hier van - zeg - half oktober
tot begin mei alles door sneeuw geblindeerd. En
het naburige Zweden mag dan het patent heb
ben ep eeuwig zingende bossen, reken maar dat
het in de Finse wouden ook galmt. Op de maat
die wordt aangegeven door de wind, wuiven de
ontelbare bomen in de nabije en verre omtrek
van Rovaniemi hun melodie. De natuur is hier
haar eigen componist. Statistieken geven aan
dat in Zuid-Lapland 2,8 zielen per vierkante ki
lometer schijnen te wonen. Ruwweg gezegd an
derhalve Fin en een Lap in een carré van dui
zend bij duizend meter in het oorspronkelijke
domein van het nomadische Samen-volk. Want
de verhoudingen liggen vandaag de dag wel zo
dat de van elders gekomen Finnen de meerder
heid vormen.
Los daarvan kan het voorkomen dat je zelfs
tijdens dagenlange trek- of skitochten geen ster
veling in het vizier krijgt. Meer dan elders komt
de mens, die zich wenst te onttrekken aan toe
ristische trivialiteiten vooral zichzelf tegen. Be
houdens een enkele overvliegende straaljager
van de Finse luchtmacht weet alleen de stilte
hier de geluidsbarrière te doorbreken. Het is
voor de meer ondernemende toerist overigens
wel zaak in deze omgeving niet alleen maar op
het eigen richtingsgevoel af te gaan. Wie Zuid-
Lapland heeft gekozen als bestemming voor een
overlevingstocht, is welhaast verplicht de assis
tentie in te roepen van een gids, die met de
plaatselijke omstandigheden bekend is. Anders
kan men licht hetzelfde trieste lot ondergaan als
vorig jaar dat ene echtpaar dat louter omgeven
door bomen en sneeuw uit de koers raakte. Da
gen later werden ze doodgevroren aangetroffen.
In het dichtbeboste nergens ligt Rovaniemi als
pronkstuk van naoorlogse architectuur de
hoofdstad van de provincie Lapland te wezen. In
de nadagen van de Tweede Wereldoorlog
brandden retirerende Duitse troepen de stad
plat. De wederopbouw van Rovaniemi na de
oorlog voltrok zich naar een idee van de lokaal
beroemde architect Alvar Aalto. Fantasierijken
van geest menen in de vorm van het stadsplan
een rendiergewei te herkennen. Het zal wel. Vast
staat in elk geval dat binnen de gemeentegren
zen Artikum is gevestigd, het provinciaal muse
um van Lapland. In de perminente expositie The
Survivors wordt het laat zich raden het no
madenbestaan van de Lappen met al z'n ins en
owtsuit de doeken gedaan.
Eigenzinnig volk trouwens, die Samen. De
laatste individualisten van Europa, zo wordt hier
gezegd. Ze claimen de oudste rechten en de Fin
se overheid is wel zo pragmatisch ingesteld hun
tal van privileges te gunnen. Ook op plaatsen
waar geen douanekantoren gevestigd zijn, mo
gen de Lappen onbekommerd de grenzen met
Noorwegen en Zweden oversteken. Ze zijn sinds
1927 ontslagen van militaire dienstplicht. Ook al
omdat destijds veertig procent van de opgeko
men Lappen in de kazernes last kreeg van tuber
culose.
Finland, dat sinds maart de uitermate gewich
tige want 140 kilo wegende Matti Ahtisaari
als president heeft, peurt vier procent van het
nationale inkomen uit het toerisme. Volgens
Henrik Cronström, sinds een jaar directeur
het Fins Nationaal Verkeersbureau voor de Be
nelux, mag dat best een ietsje meer zijn. ,,Als het
de acht procent maar niet te boven gaat", ver
tolkt Cronström het nationale gevoel dat Suomi
in geen geval mag verwórden tot een fabriek
vakantiegenoegens.
Het pal tegen de poolcirkel aanleunende Ro
vaniemi biedt winters genoegen in nachtelijke
verduistering, ook al is het officieel dan overdag.
Gevoel voor tijd verlies je hier, de biologische
klok raakt niet zelden van slag, stress is een on
bekend begrip en de sneeuw ligt meters hoog
opgetast van half oktober tot begin mei. Gele
genheid tot cross-country, alpine-skiën, langlau
fen bestaat er volop. Noorderlicht kan helaas
niet op bestelling geleverd worden, al wil het
verhaal dat met name Japanse gasten er de em
ployés van de plaatselijke WV en horecaperso-
neel bij herhaling om vragen.
Concessie
ondermijnt lichtelijk de Sami-cul-
tuur en ook het milieu. Noem het een concessie
aan de moderne tijd. Menige Lap kan zich niet
langer bedruipen met het hoeden van rendieren
alleen. De hang naar luxe is tegenwoordig ook
voelbaar in de nabijheid van de kudden; in me
nige tent heeft de portable-TV z'n intrede ge
daan. Het toerisme houdt nu volgens ingewijden
in belangrijke mate de nomadencultuur van de
Sami, zoals de Finnen zeggen, in stand; de Lap
pen gedogen pottekijkers
die op rendierfarm-safari
van nabij hun zeden en ge
woonten komen bekijken.
De sneeuwscooter brengt
daarbij uitkomst als snelste
middel van vervoer in de
wit bepoederde wouden en
over het ijs op een van de
187.888 Finse meren.
Je moet wel met die kvwalijke dampen ver
spreidende krengen kunnen omgaan. Wie een
beetje te veel in de gashandle knijpt, kan de be
scherming van een helm ten spijt nare blessures
oplopen. Zoals die ene dame. die enkele pialen
over de kop sloeg en haar vakantie een week zag
verlengd in het ziekenhuis. En ook schrijver de
zes bleek motorisch zo gestoord dat de tocht een
jonge boom als voortijdige eindbestemming
kreeg. Dank u: met deze gemankeerde
sneeuwscooterpiloot gaat het naar omstandig
heden redelijk wel; de stam knakte helaas in
tweeën.
Er zijn trouwens ook Finnen met een paar
druppels Laps bloed in de aderen, die zich gaar
ne uitdossen in klederdracht. Speciaal voor bui
tenlandse gasten willen ze zich dan uitgeven
De sneeuwscooter brengt uitkomst als snelste middel v
(k)raakt.
voor een volbloed Lap, volgaarne bereid een ri
tuele dans op te voeren die naar het heet boze
geesten op de vlucht doet slaan. Als argeloze be
zoeker krijg je daarbij wel het een en ander te
verduren. Meneer de geestenbezweerder priemt
je een dolkmes in de nek, hij brengt twee asstre-
pen op het voorhoofd aan en hij duwt een
sneeuwbal in je kraag. En dan moet het volgens
zeggen wel heel gek lopen, wil de bezoeker na
dit leven niet als rendier terugkomen. Nog een
tip: drink de aangereikte kom rendiermelk in
één teug op, dat schijnt goed te zijn voor de po-
Maar dié (zoge
naamde) Lapse
geestverdrijvers
zeggen in hun
tent zo veel. Bij
voorbeeld dat
slokgewijs ren
diermelk consu-
op
In Fins Lapland
komt de mens de kerstman
en zichzelf tegen
stijve nek komt te staan. En onafhankelijk van
elkaar beweren de heren dat alleen hun rituele
dans deugt, zodat de gast zich alles nog eens
moet laten welgevallen. Je moet wat doen om in
een volgend leven als rendier terug te komen!
Koning
Van harte welkom in het koninkrijk van Kamp-
suherra, tien kilometer van Rovaniemi. Op aan
vraag te bezoeken. De prettig gestoorde beheer
der voelt zich er koning en draagt alle kenmer
ken uit van de bohémien die de buiten zijn terri
torium geldende regels volledig aan z'n laars
lapt. Hij hoedt rendieren, hij schildert en in zijn
tent vertelt hij sagen, wier pointes nogal eens
onder de gordel zakken. Amusant voor Finnen,
ze kunnen er in elk geval onbedaarlijk om la
chen, maar buitenstaanders missen node de on
dertitels.
Het koninkrijk van Kampsuherra heeft in de
verte wat van Bobbejaanland in Lapland. En al
zal de regent Heer van de Zwarte Pudding
met uw welnemen nooit die ene conférence
van Paul van Vliet over die ondernemende boer
hebben beluisterd, hij handelt er wel naar. Hij is
zo'n agrariër die leuke dingen voor de mensen
bedenkt, 's Zomers kan de toerist bij hem
aankloppen voor een nachtelijke boottocht naar
het door de midzomerzon beschenen eiland Yx-
pihlaja, naar hij beweert zo ongeveer de enige
plek in Lapland die niet door zwermen muggen
wordt bezocht. Zin om de hengel uit te gooien in
de Ounasjoki-rivier? Natuurlijk kan dat in het
koninkrijk van Kampsuherra, desnoods bij nacht
en ontij. IJn 's winters organiseert hij tochten
met de slee, voortgedreven door husky's.
Kortom: deze vorst verkoopt geen 'nee', zeker
niet als een reisgezelschap zich bij hem aan de
poort meldt en bereid is per persoon 150 Finse
marken (iets meer dan 50 gulden) te dokken.
Mocht zijn bezoek iets verlangen dat niet op zijn
programma staat, dan is hij wel het type dat
even in gepeins verzinkt om dan vervolgens met
pretlichtjes in de ogen te laten blijken dat hij op
het voorgelegde vraagstuk het volgende heeft
gevonden.
hij de kinderstemmi
horen. De mare ging
laat zich raden dat t
met de weldoei
weg na«
gaanbaa
te kome
terklaas
Kerstman
Nee, het verhaal dat de kerstman
ving zijn permanente residentie
heeft de Heer
deze omge-
iet hebben,
de Zwarte Pudding niet ver
re toekomt, dat was in 1927
ene oom Marcus, een vermaard sprookjesvertel
ler. Voor de microfoon van Radio Finland hield
hij zijn trouwe luisteraartjes voor dat de kerst
man woonde op de berg Korvatunturi,
uit de hele wereld kon
n eigen leven leiden. Het
grote behoefte ontstond
r in contact te treden, maar de
zijn residentie was nagenoeg onbe-
Santa besloot in 1985 van de berg af
In dat jaar opende de collega van Sin-
'n postkantnor in Napapiiri, op
"Pw<
zit de kerstman, althans een verklede ambten
van het Finse ministerie van handel en indu
strie, daar van tien tot vijf uur aardig te zijn. On
vermoeibaar laat de man zich kieken, voor ie
dereen heeft hij een hartelijk woordje over en
dat terwijl er jaarlijks toch 40().(XK) toeristen bij
hem langskomen. En natuurlijk ontvangt hij het
hele jaar door post, pakken post. Uit 160 landen.
Mits de kindervriend het handschrift Jcan ontcij
feren. krijgt ook iedereen antwoord.
Verwacht overigens rond de kerst in Rovanie
mi geen rendiervlees op het menu. Jari Kaila,
een van de eigenaars van Skv Hotel Ounasvaara,
kijkt wel uit. En andere noreca-exploitanten
evenzeer. Menig kind gilde het vroeger uit, zo
dra het kerstmaal werd opgediend. „Bochoehoe,
daar ligt Rudolph the Red nosed Rendeer.De ou
ders hadden dan ook meteen gegeten en ge
dronken.
De Finse koks hebben ervan geleerd. Ze be
denken eind december culinaire hoogstandjes,
die zich doorgaans met aller instemming laten
uitserveren. Nu geen kinderen meer, wier gehuil
klanten op de vlucht doet slaan. En Rudolph
heeft wat meer zekerheid over de vraag of hij de
kerst wel haalt. Zo is iedereen weer tevreden in
Lapland.
Info: Fins Nationaal Verkeersbureau, Stadhou
derskade 69, 1072 AD Amsterdam, telefoon
020-6719876.