Renamo vraagt uitstel
Tijd om Midden-Oosten tot bloei te brengen
Buitenland
Laat uw Spaargeld
Snel naar Ongekende
Hoogte Klimmen.
Chissano rekent op
winst in Mozambique
Ernstige humanitaire nood in Bihac
n
Li ij hebben
Rode Khmer doodt drie
westerse gijzelaars
■JDERDAG 27 OKTOBER 1994
\.;i nee reneePrasse ANP* AlgwntenN
OPA Deutsche Presse Agentur CPD Ge
Independent IPS Inter Press Service
rote schade aan Duitse Dom
Een uit-
nde brand
ft grote schade
'oorzaakt aan
Duitse Dom in
ijn, een histo-
h bouwwerk
|de 18e eeuw
en van de
[oemdste plei-
in neo-ldas-
e stijl van Eu-
MiCK
oorr3>rdebrand-
^^_er worden ge-
Maar de
j^^iade loopt in de
^^^Hjoenen. De
1989/9md 'n de kerk
1987/80 deGendar-
knmarkt in het
brmaligeOost-
ïggVlijn ontstond
jtermiddagtij-
fisbouwwerk-
198Btnheden. De
jiitse Dom werd
Jde Tweede We-
jdoorlog groten -
Iels verwoest, net als de Franse Dom en het Schauspielhaus-
leater die samen een bouwkundige eenheid vormen. De res-
liratie van de Franse Dom en het theater werden in 1987 afge-
jnd. De voltooiing van de Duitse Dom was gepland voor 1996.
'Z'Z\ foto» peer grimm
1
1.
ii
1991
taper met Russisch vliegtuig ontploft
ipsKOuDe kaping in de Zuidrussische republiek Dagestan is
llorbij. De kaper heeft het toestel vanmorgen opgeblazen en is
Uarbij zelf ook om het leven gekomen. Volgens een woordvoer-
]fr van de luchthaven kon de laatste van de 21 gijzelaars, de pi
jpt, vannacht tijdig het toestel verlaten toen de kaper in slaap
el.
Trans luchtruim open voor concurrent
1989rus De Franse regering heeft na en uitspraak van het Europe-
JlHof in Luxemburg besloten vanaf begin volgend jaar andere
j chtvaartmaatschappijen dan alleen Air Inter toe te laten op de
1 ensten Parijs-Marseille en Parijs-Toulouse. De KLM vliegt van-
1 31 oktober twee maal daags op het Parijse vliegveld Orly en
1 jf keer per dag op Charles de Gaulle, de internationale luchtha
ven van Parijs.
jtokslagen voor verlopen visum
49!ngapore. Een rechtbank in Singapore heeft een 45-jarige Fran-
l zakenman veroordeeld tot vijf stokslagen op de blote billen en
75(eertien maanden cel wegens het uitschrijven van ongedekte
67ineques en het in Singapore verblijven met een twee jaar verlo-
593en visum.
ƒ795
ƒ695
/-«Leger Burundi doodt 25 burgers
^^Lirobl» Het leger van Burundi heeft in de buurt van de hoofd-
^KadBujumbura 25 gewapende burgers doodgeschoten. Volgens
^ten legerwoordvoerder raakten soldaten in gevecht met 50 ge-
1990/apende Hutu's die geweren en granaten bij zich hadden. Of er
19ok soldaten zijn omgekomen, is niet bekend. De Hutu's zouden
19e t niet eens zijn met de huidige regering van president Syl-
Wjjèstre Ntibantunganya waarin zowel Hutu's als Tutsi's zitten.
i
{Protest tegen dierentransport
jrtTRAATSBURG Dierenbeschermers hebben gisteren het Europees
1 parlement een petitie met 3,3 miljoen handtekeningen aangebo-
len waarin wordt aangedrongen op bescherming van dieren op
.'eg naar het abattoir. Leden van dé Internationale Liga voor de
lescherming van paarden, die de actie had opgezet, wijzen erop
lat elk jaar ongeveer 230.000 paarden vanuit Polen en Rusland
inder erbarmelijke omstandigheden' naar slachthuizen in de
iuropese landen gaan. Ze komen meer dood dan levend aan.
ïaltische staten snel lid EU
$russelDe Europese Commissie wil de drie Baltische staten
{Estland, Letland en Litouwen zo snel mogelijk het recht geven
ijid te worden van de Europese Unie. gezegd. De commissie zal
bij de raad van EU-ministers een mandaat vragen om met de
drie landen onderhandelingen te openen over een EU-toetre-
tiingsverdrag. Daarnaast moet strategie voorde relaties met alle
Dostzeestaten opgesteld worden, zo meent de commissie.
A
Als u nu een tweejaarsdeposito afsluit bij \bn Lanschot
(minimale inleg f 10.000,-) kunt u rekenen op een
vaste hoge rente van 6%. \&n Lanschot is immers geen bank
als alle andere. Meer informatie?
Bel gratis 06 - 022 19 87 of vul de bon in.
van Lanschot.
Wanneer U toe Bent aan e'en Bankier.
Stuur mij meer informatie over uw spaaraanbicding.
Naam
Adres
PostcodeWoonplaats
Stuur deze coupon in een envelop zonder postzegel naar F van Lanschot Bankiers.
.Afdeling Particulieren, Antwoordnummer 289. 5200 \Ti 's-Henogenbosch.
Mozambique vandaag voor het eerst in vrijheid naar stembus
MAPUTO Rtr-ANP
De voormalige terreurbeweging Renamo heeft zich op
het laatste moment teruggetrokken uit de parlementsver
kiezingen in Mozambique. Enkele uren voordat de stem
bussen openden, kondigde partijvoorzitter Afonso
Dhlakama aan dat zijn partij niet meedoet, omdat de
voorbereidingen onvoldoende waren en de verkiezingen
niet vrij en eerlijk konden verlopen. Hij vroeg om uitstel
van de stemming voor een dag of vijf.
maputo runa hellinga
De aankondiging wordt in Mo
zambique vooral gezien als een
van de vele stappen die Rena
mo, officieel geheten het Natio
nale Verzet van Mozambique,
in de afgelopen weken heeft ge
zet om deze verkiezingen bij
voorbaat in diskrediet te bren
gen. Gisteren heeft de partij nog
geprobeerd om alle kleinere
partijen in Mozambique over te
halen tot een gezamenlijke ver
klaring. Maar die weigerden
daaraan mee te werken, omdat
het volgens hen te laat was voor
zo n drastische stap.
Volgens Renamo-woordvoer-
der Gulamo Jafar is de hele
campagne oneerlijk geweest.
Renamo en de andere partijen
hadden nauwelijks toegang tot
de media, die worden beheerst
door de regeringspartij Frelimo.
In het oordeel van de interna
tionale waarnemers heeft Rena
mo geen vertrouwen, zegt hij:
,,We hebben in Angola gezien
hoe het daar ging. Daar werden
de verkiezingen ook geldig ver
klaard en toch zijn er later hele
stembussen met verduisterde
en vervalste stembiljetten ge
vonden".
Zowel de Venenigde Naties
als de Nationale Verkiezings
commissie maakten vanoch
tend bekend dat de verkiezin
gen volgens plan door zullen
gaan. Uitstel, aldus een VN-
woordvoerder, was gezien al het
werk dat erin was gestoken, op
dit moment niet meer mogelijk.
De stembussen gingen van
ochtend vroeg dan ook gewoon
open, zij het op de meeste
plaatsen wat later dan het offi
ciële tijdstip van zeven uur.
Maar dat lag vooral aan het feit
dat kiescommissies te laat met
de inrichting van de stemloka
len waren begonnen en wat
moeite hadden met de montage
van de zelfbouwstemhokjes die
de VN hadden geleverd.
Voor alle stembureaus ston
den om zes uur vanochtend al
lange rijen wachtenden. De
meeste kiezers in Maputo wa
ren niet op de hoogte van de te
rugtrekking van Renamo. Toen
het nieuws door begon te sijpe
len, leverde dat wel gesprekken
op, maar over het algemeen re
ageerden mensen vrij gelaten.
„Dat zal de verkiezingen niet
stoppenaldus een man bij
een kiesbureau in de sloppen
wijk Luis Cabral. De voorzitter
van een kiesbureau in de bin
nenstad meende dat de stap
van Renamo weinig invloed op
het verloop van de verkiezingen
zal hebben. Toen bij het begin
van de stemming de waarne
mers van de verschillende poli
tieke partijen hun geloofsbrie
ven bij het stembureau in Luis
Cabral kwamen inleveren, dook
ook de vertegenwoordiger van
Renamo op. Hij was niet op de
hoogte van het besluit van zijn
partijleider.
Naar verwachting zullen de
meeste kiezers zich dan ook
weinig aantrekken van het
Renamo-besluit De partij staat
op het stembiljet en neemt in
die zin gewoon deel aan de ver
kiezingen. Onduidelijk is nog
wat er gebeurt met de Renamo -
stemmen. Op dit moment
wordt nog van alle kanten druk
op Dhlakama uitgeoefend om
alsnog deel te nemen. Een di
plomaat speculeerde vanoch
tend vroeg al dat de verkiezin
gen mogelijk met een dag tot
zaterdag worden verlengd om
Renamo alsnog de kans te ge
ven volledig deel te nemen.
Vandaag en morgen stemmen
in Mozambique naar schatting
6.4 miljoen geregistreerde kie
zers voor een president en een
250 leden tellende volksverte
genwoordiging, de eerste vrije
democratische verkiezingen in
het Afrikaanse land. De voor
malige guerrillabeweging Rena
mo zegt echter dat 3,3 miljoen
mensen gaan stemmen en
wenst een zorgvuldige registra
tie van de twee miljoen extra
kiezers.
Belangrijkste kanshebber bij de
verkiezingen in het Afrikaanse
land, dat na zestien jaar oorlog
is verwoest en door droogte is
uitgeput, en de grootste rivaal
van Renamo is het Bevrijdings
front voor Mozambique (Freli
mo) van president loaquim
Chissano dat het land regeert
sinds de onafhankelijkheid in
1975. Eind jaren tachtig nam
hel front afstand van het stren
ge marxisme leninisme. Het be
gon een politieke en voor het
hogere partijkader lucratieve
economische liberalisering.
Indien Frelimo wint zal volgens
Premier Rabin en koning Hussein wachten tevreden lachend in de zon
op de komst van de Amerikaanse president Clinton, foto Patrickbaz
Israël en Jordanië hebben gis
teren onder het toeziend oog
van de Amerikaanse president
Bill Clinton in de Arava-woes-
tijn op de grens tussen beide
landen een vredesakkoord ge
sloten. Met de handtekening
van de Israëlische premier Yit
zhak Rabin en zijn Jordaanse
ambtgenoot Abdelsalam al-
Majali kwam een einde aan
een 47 jaar durende vijand
schap. De Jordaanse koning
Hussein keek toe.
wadi ara va ad bloemendaal
correspondent
„Als ik vanaf dit podium rond
kijk zie ik, zowel aan de
Jordaanse als de Israëlische
kant van de grens, tot aan de
horizon alleen maar dorre
woestijn. »Zo waren de betrek
kingen tussen Israël en Jordanië
de afgelopen 47 jaar. Maar er
komt een tijd dat men sterk
moet zijn en een moedige be
slissing moet nemen, om de
mijnenvelden, de droogte en de
wildernis tussen twee volkeren
uit de weg te ruimen."
Dat was de boodschap van de
Israëlische premier bij de on
dertekening van het vredesver
drag van zijn land met Israël.
Het was gisteren ook de eerste
dag van het bezoek van Clinton
aan het Midden-Oosten. Van
middag arriveert de Amerikaan
se president vanuit de Syrische
hoofdstad Damascus in Jeruza
lem, waar ongekende veilig
heidsmaatregelen zijn getroffen.
De woeste leegte van het Is-
raëlisch-Jordaanse grensgebied
vormde gistermiddag een voor
de hand liggende bron van in
spiratie voor alle sprekers bij de
ondertekening van het vredes
verdrag. Niet alleen Rabin, maar
ook koning Hussein van Jorda
nië en president Clinton vertel
den dat de tijd is gekomen om
het Midden-Oosten tot bloei te
brengen, niet alleen letterlijk
maar ook in politieke zin.
Onder de tientallen vlaggen
die voor kleur zorgden in het
dorre woestijnlandschap, waren
die van een aantal landen waar
mee Israël nog geen officiële re
laties onderhoudt, zoals Marok
ko, Mauritanië, Oman en Qatar.
Volgens Omans minister van
buitenlandse zaken, sjeik
Yousouf Bin-Alawi, is het mo
ment waarop zijn land de jood
se staat de hand toesteekt dicht
bij. „Wij hoeven geen vredes
verdrag te sluiten, maar kunnen
gewoon diplomatieke betrek
kingen beginnen."
Uit de toespraken kwam naar
voren dat Jordanië en Israël in
menig opzicht al jaren klaar wa
ren voor vrede. „Niet alleen on
ze staten sluiten vandaag vre
de", zei Rabin, „ook u en ik,
majesteit, sluiten hier vrede,
onze eigen vrede, de vrede van
soldaten en de wede van vrien
den." Rabin heeft Israël vele ja
ren gediend als stafchef en mi
nister van defensie. Hussein is
opperbevelhebber van het
Jordaanse leger.
Clinton herinnerde de koning
eraan dat diens grootvader, ko
ning Abdallah al vrede met Is
raël nastreefde. Om die reden is
hij in 1951 vermoord. „Hij heeft
u achtergelaten met een zware
last en met een grootse droom.
Hij geloofde dat op een dag Ara
bieren en joden aan beide kan
ten van de Jordaan in vrede
zouden leven. Wat heeft u die
last moedig op uw schouders
genomen en die droom behou
den. En nu, na zoveel gevaar en
zoveel lijden, is die dag geko
men. U heeft de wens van uw
grootvader vervuld.
Ook later op de dag, in een
toespraak voor het Jordaanse
parlement, verwees Clinton
naar Abdualah. Clinton maakte
van de gelegenheid gebruik een
felle aanval te lanceren tegen is
lamitisch radicalisme. Amerika
heeft eerbied voor de islam, zei
hij, 'maar we bestrijden extre
misten die godsdienst misbrui
ken als een dekmantel voor het
ondermijnen van Israëlisch-
Arabische vrede'.
president Chissano de oppositie
geheel buiten de regeringsboot
vallen. Chissano wil geen rege
ringvan nationale eenheid. I lij
heeft gezegd dat 'er geen sprake
van kan zijn dat de oppositie in
de uitvoerende macht deel
neemt'.
Renamo kan rekenen op steun
in het midden en westen van
het land. Het zuiden, met de
hoofdstad Maputo, geldt als
pro-Frelimo, omdat veel promi
nenten uit de partij er vandaan
komen. Wie de meeste steun
krijgt in het noorden is onbe
kend.
Frelimo en het aanvankelijk
door Rhodesiërs en Zuidafrika
nen gesteunde Renamo legden
pas begin jaren negentig de wa
pens neer. Onderhandelingen
in Kenya en later in Italië leid
den in oktober 1992 tot een ak
koord. Daarbij werd Renamo,
onder leiding van Dhlakama,
verheven van een van de wreed
ste guerrillabewegingen in Afri
ka tot serieuze politieke stro
ming. I Iet kreeg naar schatting
tien miljoen dollar om als de
mocratische oppositiepartij
campagne te voeren.
Tegen het einde van de plechtigheid zetten premier Rabin en zijn Jordaanse collega Abdelkarim al-Majali hun
handtekeningen onder het verdrag en de bijbehorende kaarten met de permanente grenslijnen. President
Clinton tekende als getuige. Daarna wisselden voor het podium de Israëlische en Jordaanse chefs van staven
en andere opperofficieren geschenken uit. Clinton, Hussein en de Israëlische president Weizman (van links
naar rechts) keken tevreden toe. foto pa trick baz
Protest tegen
Roemeense
anti-homowet
boekarest ap
Een Roemeense mensen rech
tengroepering heeft gisteren
protest aangetekend tegen
een wet die de Roemeense
overheid de mogelijkheid
geeft om homoseksuelen ge
vangen te zetten. Volgens de
Helsinki Commissie Roe
meense Mensenrechten Or
ganisatie heeft de Roemeense
staat het recht niet om zich
met het persoonlijke leven
van de Roemeense burgers te
bemoeien.
Het protest kwam nadat het
parlement dinsdag had beslo
ten de wet uit het communis
tische tijdperk, die vijf jaar ge
vangenisstraf voor homo
seksuelen toestaat, te hand
haven. De wet is er echter nog
niet volledig door. De senaat
heeft eerder dit jaar een wijzi
ging van de wet voorgesteld
waardoor homoseksuelen al
leen kunnen worden opge
pakt als ze 'een openbaar
schandaal' veroorzaken.
„Ik ben geschokt", zei
Renate Weber, het hoofd van
de mensenrechtenorganisa
tic. „Dit idee van ,een open
baar schandaal' laat ruimte
voor misbruik", aldus Weber.
„Het betekent dat iets als een
schandaal kan worden gezien
als de pers erover schrijft."
„Homoseksualiteit onder
mannen en vrouwen is tegen
de Roemeense moraal, en dat
moeten we respecteren", zei
Mircea Ciumara, een afge
vaardigde van de oppositio
nele Boerenpartij die voor de
handhaving van de oude wet
stemde.
Een van de voorwaarden
die vorig jaar gesteld werden
voor de toelating van Roeme
nië tot de Raad van Europa
behelsde de afschaffing van
de discriminerende wetgc
ving tegen homoseksuelen.
Ciumara noemde het 'belang
rijker' om af te rekenen met
andere praktijken uit het
communistische tijdperk.
„Dit is niet zo belangrijk", al
dus Ciumara.
Anderen vinden echter dat
alle burgers gelijk moeten
worden behandeld, als het
land vijf jaar na de val van het
communisme een serieuze
democratie wil worden. „De
staat moet zich niet bemoei
en met de rechten van het in
dividu", zei Theodora Bertzi
van de oppositionele Liberale
Partij die tegen het behoud
van de oude wet stemde.
Bosnische enclave heeft nauwelijks voedsel
zagreb RtrDe door moslims bewoonde provincie Bihac in
de noordwest-hoek van Bosnië is sinds 1992 om
singeld en wordt geregeld beschoten door Bosni
sche Serviërs. Bosnische regeringstroepen heb
ben bij een groot tegenoffensief de afgelopen da
gen Bosnisch-Servische troepen ten oosten en
zuiden van de enclave teruggedrongen. Een VN-
woordvoerder zei te verwachten dat de Bosnische
Serviërs binnenkort een tegenaanval zullen uit
voeren. Volgens de VN is er geen garantie dat het
regeringsleger zich kan handhaven in de door
haar veroverde gebieden
Ten noorden van Tuzla, bij Cradacac, vielen
Bosnische Serviërs gisteren een Deense tankpa
trouille aan die in VN-verband de luchthaven van
Tuzla beschermt. Volgens een VN-woordvoerder
raakte daarbij een Deense Leopard-tank bescha
digd. Er vielen geen slachtoffers en de Denen be
antwoordden het vuur, alvorens zij zich uit de
omgeving terugtrokken. De NAVO verleende
geen luchtsteun, volgens de woordvoerder 'om
dat het beste wapen om een tank te vernietigen
een andere tank is'.
Hongerige burgers in de Bosnische enclave Bihac
bedelen dagelijks bij vrijwel lege VN-voedselde-
pots in de sinds mei door Serviërs belegerde stad.
Serviërs in Kroatië hebben in die periode slechts
630 ton voedsel doorgelaten voor de 165.000
mensen in Bihac minder dan één kilo per per
soon per maand.
Servische troepen die de belangrijkste bevoor
radingscorridor naar Bihac beheersen, hebben de
afge.lopen vijf maanden rond zeventig voedsel
konvooien teruggestuurd die de Verenigde Naties
via Kroatisch gebied naar de enclave trachtten te
sturen. Met de harde Balkan-winter voor de deur
'ligt nog maar twintig ton voedsel in onze de
pots', verklaarde een woordvoerder van het Hoge
Commissariaat voor de vluchtelingen Unhcr.
De Unhcr overweegt de komende dagen de
voedseldroppings voor Bihac, waar behalve inwo
ners ook veel vluchtelingen verblijven, te hervat
ten. Maar zelfs onophoudelijke vluchten 'kunnen
in de verste verte niet de noden dekken' voor zo
veel ontvangers.
Stichting Vluchteling I
Meer dan 20 miljoen
vluchtelingen 6lk6
Stichting Vluchteling
helpt hen
aan onderdak
voldoende
lichaams
beweging
9iro
Den Haag
Wereldvluchtelingenweek 1994
svdnev-PHNOM PENH Rtf AFP-UPI
Drie westerlingen die drie
maanden geleden door de
Cambodjaanse maoïstische ver
zetsbeweging Rode Khmer wer
den ontvoerd, zijn al op 27 sep
tember geëxecuteerd. De Cam
bodjaanse luitenant-generaal
Sok Bunsoeun verklaarde giste
ren dat een plaatselijke com
mandant van de Rode Khmer
opdracht had gegeven de drie
buitenlanders te doden. „De li
chamen werden naar de plaats
Andong Pralit gebracht om daar
te worden begraven", aldus de
luitenant. Van de drie westerlin
gen was sinds 29 augustus niets
meer vernomen.
De Australische minister
Evans (buitenlandse zaken) ver
klaarde vandaag sterke aanwij
zingen te hebben dat de drie
waren vermoord. Premier Paul
Keating sloot zich later bij de le
zing van Evans aan.
De gegijzelden, een Frans
man, een Brit en een Australiër,
werden op 26 juli ontvoerd na
dat de Rode Khmers de trein
waarin zij zaten, hadden over
vallen. Bij die overval kwamen
dertien mensen om het leven.
Het Cambodjaanse leger nam
dinsdag het Rode-Khmerkamp
Phnom Vour in de provincie
Kompot in waar de drie gijze
laars werden vastgehouden.
Van de gegijzelden ontbrak ech
ter elk spoor. Vice-minister Tea
Chamrath van defensie ver
klaarde eerder deze week dat de
gijzelaars nog leefden.
