Concurrentie HBO en
universiteit spaart geld
Binnenland
lt
Jongere moet aan de tiener-pieper
aiding politie-eno uetc
ïzet politieke ruzie
Nok: Kohl twijfelde al
andfeel langer aan Lubbers
Van Mierlo: Kritische grens bij kortingen Defensie
Zetmeel en jodium als waarschuwing voor AIDS
Trucker heeft zwaar werk
maar is niet snel ziek
Kamer legt zich neer bij
korten energiesubsidies
■JDERDAG 27 OKTOBER 1994
ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Diensten
rie zware ongelukken in Drenthe
Vijftien mensen zijn gisteravond gewond door drie ver-
rsongelukken in Drenthe. Een aantal van hen verkeert in le
isgevaar. Negen mensen raakten gewond in Zwiggelte (ge-
lente Westerbork) toen een inwoonster van Westerbork met
ar auto op een kruising geen voorrang verleende. De auto die
ramde raakte te water. Vijf van de zes inzittenden, onder wie
r kinderen, wisten uit de auto te komen. Even later ontstond
a grote ravage op de weg Hoogeveen - Duitse grens, toen bij
anderen een personenauto, een bestelbus en een vrachtauto
tsten. Het ongeluk gebeurde vermoedelijk toen de personen-
to bezig was de vrachtauto in te halen en frontaal met de be
lbus in botsing kwam. Drie gewonden vielen korte tijd later
[Eext, waar een auto in de berm kwam, op de verkeerde weg-
|ft belandde en botste op een tegenligger. Twee auto's reden
Ie wrakstukken in.
I* 1TL buigt voor reisbureau
Lhaag» RTL Nieuws heeft gisteravond uitgebreid excuses
hgeboden aan een Bredaas reisbureau dat in een reportage op
Iktober over met zakenreizen rommelende zakenlieden in een
■aad daglicht was gesteld. ,,We hebben getracht de reisbu-
lus daarbij niet al te herkenbaar in beeld te brengen", aldus
i RTL-woordvoerder in een toelichting, „maar dat is bij de be-
Jiste firma niet gelukt. Die was daar niet zo blij mee". Voor het
Isbureau is met de verontschuldigingen van RTL de kous af, zo
left een woordvoerder laten weten.
TKLuiiïö claimt voorzitterschap, WD wil Van Traci
reen
nu dil
:ou d{ js nQg njet eens zeker of er
t er »rhaupt een parlementaire
igen yiétecommissie komt, maar
aa' wordt nu al gebakkeleid over
nalys voorzitterschap van de co-
lenQbie, die de opsporingsme
thoden van de politie aan de
ai8er\k zou moeten stellen.
^066 reageerde gisteren ver-
aak%sd op uitlatingen van
et z lordvoerders van PvdA en
maa'D dat PvdA-kamerlid Van
?nu<ka voorzitter zou moeten
n- irden, zo liet woordvoerder
1 ver"pz gisteravond na afloop van
D66-fractievergadering blij-
3eri|i.
"^PvdA-kamerlid Kalsbeek ver-
te haarde dinsdag namens haar
een ictie dat haar partij voor een
toe- Uuête is en dat haar collega
n 0°in Traa voorzitter moet wor-
1 nu in. Volgens de PvdA is D66
1- lor de zomer benaderd voor
ïenify voorzitterschap van de
°8e,Jrkgroep, die moest onder-
3r leken of er aanleiding zou zijn
}"P3or een parlementaire enquê-
is val
rdai
!us kuzie over Frankfurt gaf niet de doorslag
der-
che
a'. e tegenstelling tussen oud-
^'"remier Lubbers en de Duitse
tokfyndskanselier Kohl over Bonn
a's[ Frankfurt als vestigingsplaats
ior de Europese Centrale Bank
1netCB) is niet doorslaggevend
Oe^weeSt voor het stuklopen van
h etybbers' ambitie om Delors op
I volgen als EC-voorzitter. Kohl
keröd al voor de ruzie over Frank-
Kotyrt een voorkeur voor de Belgi-
°Pjhe premier Dehaene, zo heeft
PeiVemier Kok gisteren gezegd tij-
te'"ens zijn kennismakingsbezoek
s in&n Bonn.
Var' Met die opmerkingen nam
VNjok afstand van de reportage
de pn KRO's Brandpunt afgelopen
feekeinde, die de ECB-contro-
°°%rse aanwees als reden voor
/orjet falen van Lubbers' kandida-
S Tur'
aar' Kok's woorden staan ook
Jaaks op de verklaring van oud-
,mjtaatssecretaris van buitenland-
e zaken Dankert, die dinsdag
Ie
bevestigde dat in oktober 1993
een adviseur van Kohl "ernstige
consequenties' voor Lubbers in
het vooruitzicht stelde als deze
bleef vasthouden aan Bonn als
thuishaven van de centrale
bank. Kok zei van dit dreige
ment niet op de hoogte te zijn.
Kok beklemtoonde dat hij als
minister van financiën goed in
gevoerd was in de gang van za
ken rond 'Frankfurt' en Lub
bers' kandidatuur. ,,A1 voor de
kwestie van de bank speelde,
beschikte ik over aanwijzingen
dat Duitsland bezig.was om de
kaarten op Dehaene te zetten",
verklaarde Kok zonder verder in
bijzonderheden te willen tre
den. De kwestie is in het ge
sprek met Kohl slechts zijde
lings aan de orde geweest: ,,Dat
boek is uitgelezen en dichtge
slagen. Vervolgens zijn de re
censies nog eens doorgenomen
en hebben we besloten om ver
der te gaan."
SMAKELIJK
Amsterdam Als het aan PTT-Te-
lecom ligt, is binnenkort jeugdig
Nederland de hele dag bereikbaar
via de speciale tiener-semafoon,
de buzzer. De in snelle kleuren
uitgevoerde apparaatjes liggen
binnenkort voor tussen de 249 en
395 gulden bij Dixons en andere
electronica-ketens waar veel jon
geren komen. Voor het apparaat
zijn verder geen abonnements
kosten verschuldigd, maar een
oproep kost overdag 1,95 gulden
en 's avonds drie kwartjes, ruim
twee keer zoveel als een gewone
semafoon met abonnementskos
ten. PTT-Telecom verwacht veel
van de tiener-pieper en stopt vijf
tien miljoen gulden in een recla
mecampagne voor het nieuwe
electronische speeltje.
FOTO ANP SANDER VAN DER TOR-
„Toen kon D66 niemand le
veren. Vervolgens heeft Van
Traa de klus op zich genomen
en dat naar ons oordeel goed
gedaan", aldus Kalsbeek. Hoe
wel de WD volgende week pas
definitief beslist over de wense
lijkheid van een enquête, liet
WD-kamerlid Korthals gisteren
weten Van Traa ook een goede
kandidaat te vinden.
Volgens de D66-fractie is D66
nu echter aan de beurt om een
voorzitter voor een enquête
commissie te leveren. Het was
een PvdA-er (Buurmeijer) die
de laatst gehouden enquête
over sociale zekerheid voorzat
en eveneens een PvdA-er (Klaas
de Vries) die de bouwenquête
leidde.
Volgens woordvoerder Dietz
heeft D66 meerdere kandidaten
die geschikt zouden zijn voor
het voorzitterschap. Wie dat
zijn, wilde hij niet zeggen. „Het
is belangrijk dat eerst besloten
wordt dat er een enquête komt.
Daarna komt de invulling van
het voorzitterschap.
Kamer eens met
verruiming van
de winkeltijden
den haag anp
Een meerderheid in de Tweede
Kamer steunt minister Wijers
(economische zaken) in zijn
plan de winkeltijden te verrui
men. Over opening op zondag
bestaat nog geen duidelijkheid;
CDA en de kleine christelijke
partijen zijn tegen verstoring
van de zondagsrust en de PvdA
twijfelt nog.
Alle regeringspartijen waren
voor verruiming van de winkel
tijden. ilei CDA wil echter niet
verder gaan dan een tweede
koopavond, een idee van de
vakcentrale FNV. D66-minister
Wijers wil juist volledige vrij
heid. Winkeliers moeten zelf
maar bekijken wanneer het
gunstig is om open te zijn.
PvdA- woordvoerder Vreeman
is voor 'een behoorlijk sterke
verruiming', maar vindt wel dat
er rekening moet worden ge
houden met veiligheid op straat
en in de winkel, en met de soci
ale positie van het winkelperso
neel.
Een commissie met ambtena
ren van het ministerie moet nu
met voorstellen komen.
Onderzoeksinstituut: Meer vrijheid voor inrichten studies
Het kabinet kan de voorgenomen bezuiniging van een
half miljard op het hoger onderwijs bereiken door de
concurrentie tussen universiteiten en hogescholen te sti
muleren. Het plan van PvdA, WD en D66 om die bespa
ring te bereiken door het hoger onderwijs te splitsen in
basis- en vervolgopleidingen, leidt daarentegen onher
roepelijk tot kwaliteitsverlies.
den haag anp
Dat schrijven de onderzoekers
Haring en Vrancken van het In
stituut voor Onderzoek van
Overheidsuitgaven (IOO) in het
vandaag verschenen Jaarboek
Overheidsuitgaven. Ze namen
de onderwijsbegrotingen van de
en jaren en die voor
1995 onder de loep.
Haring en Vrancken verwach
ten dat instellingen veel doel
matiger werken als ze met el
kaar gaan concurreren. Zo zou
den hogescholen en universitei
ten de vrijheid moeten krijgen
om zelf de hoogte van het colle
gegeld en de duur en inrichting
van de opleidingen vast te stel
len. De onderzoekers van het
IOO vrezen voor de kwaliteit
van het hoger onderwijs als de
regeringspartijen hun plannen
voor een stelselwijziging door
zetten. Het instituut publiceer
de eerder dit jaar al een rapport
waaruit blijkt dat in het hoger
onderwijs doelmatiger gewerkt
kan worden. Universiteiten
kunnen daardoor tot 6 procent
besparen, hogescholen zelfs tot
17 procent.
Het IOO werkt momenteel
mee aan een onderzoek naar de
haalbaarheid van de voorgeno
men bezuinigingen op het ho
ger onderwijs. Haring en Vranc
ken achten de geplande bezui
niging op de studiefinanciering,
die oploopt tot één miljard in
1998, reëel en een prikkel voor
studenten om snel af te stude
ren. Wel tekenen ze aan dat
steeds minder sprake is van fi
nanciële onafhankelijkheid van
ouders, een van de doelstellin
gen van het huidige stelsel van
studiefinanciering.
Het IOO constateert dat mi
nister Ritzen de onderwijsbe
groting in de vorige kabinetspe
riode beter onder controle heeft
gekregen. Mee- en tegenvallers
hebben zich minder vaak voor
gedaan dan in de jaren tachtig.
den haag gpd
Tot grote ergenis van de PvdA-fractie in de
Tweede Kamer heeft minister Hans van
Mierlo (buitenlandse zaken) gisteren een
rem gezet "op verdere bezuinigingen op de
defensiebegroting. Na afloop van een
speech voor de assemblée van Atlantische
Commissies te Den Flaag zei de minister in
'sterke mate te betwijfelen' of de opgelegde
extra uitgavenvermindering van ruim 900
miljoen gulden wel te verenigen is met de
taken die aan de krijgsmacht zijn opgedra
gen.
In zijn toespraak tot de assemblée had
Van Mierlo ook al zijn zorgen uitgesproken.
Hij vervult in de komende strijd over de
verdeling van miljarden tussen Defensie en
Ontwikkelingssamenwerking een sleutelrol.
„We hebben al verschillende rondes van
bezuinigingen op Defensie achter de rug.
Tegelijkertijd zijn we bezig met een ingrij
pende herstructurering. We naderen nu de
kritische grens."
Begin volgende maand presenteert mi
nister Voorhoeve van defensie zijn plannen
voor de langere termijn. Eerder al lekte uit
dat het ministerie alternatieven zoekt voor
investeringen in gevechtshelikopters voor
de landmacht. Ook zouden ruim 4.000 ba
nen meer worden geschrapt. De CDA-frac-
tie vindt dat hiermee uitvoering van de
Prioriteitennota, waarin de nieuwe defen
sietaken zijn omschreven, op losse schroe
ven komt te staan.
Van Mierlo wees er met nadruk op dat in
het regeerakkoord is afgesproken dat uit
voering van de Prioriteitennota belangrij
ker is dan het halen van de afgesproken be
zuinigingen. Het financiële probleem dat
daardoor eventueel ontstaat moet maar in
het kabinet opgelost worden, aldus de be
windsman.
den haag marieke de vries
Rami is ervan overtuigd dat ze
het AIDS-virus heeft opgelopen.
Drie keer heeft ze onveilig ge
vreeën. Gewoon omdat ze con
dooms eng vindt. Want wie gaat
daar nu over praten? De test be
vestigt haar vermoeden. Net als
bij het gros van haar klasgeno
ten.
Eenendertig leerlingen in de
HAVO 4-klas van het Aloyius-
college uit Den Haag beten gis
teren het spits af met het A1DS-
bekerspel, een spel waar leerlin
gen kunnen zien hoe besmet
ting met HIV (het virus dat AIDS
veroorzaakt) verloopt en hoe ze
dat kunnen vermijden.
De makers van het spel heb
ben alles uit de kast getrokken
om jongeren bewust te maken
van de risico's van onveilig vrij
en: ongewenste zwangerschap
pen, geslachtsziektes en het
AIDS-virus. De gevolgen van het
niet gebruiken van condooms
zijn groot. De hedendaagse pu
ber wéét dat hij veilig moet vrij
en. Maar als het erop aan komt,
blijkt er een groot verschil tus
sen weten en doen.
Veel jongeren gebruiken de
eerste keer geen voorbehoeds
middel. „Met het bekerspel wil
len we mensen laten zien hoe
snel jde infectie zich verspreidt.
Dat één keer onveilig vrijen de
sastreuze gevolgen kan heb
ben", zegt de bedenkster van
het spel Van Rens. Zij heeft het
spel in Afrika ontwikkeld. „AIDS
grijpt daar enorm snel om zich
heen. De ziekte en praten over
seksualiteit zijn daar een taboe.
Om dat te doorbreken heb ik
het rollenspel bedacht. Na af
loop praten de mensen makke-
Twee leerlingen 'vrijen onveilig' en moeten dus water overgieten. Of
dat besmet is 'met het HlV-virus, blijkt pas aan het eind van het spel.
FOTO» ANP
lijker over seks", zegt Van Rens. en een druppeltje melk erin. In
In Zimbabwe en Botswana is één bekertje zit ook wat zei-
het bekerspel een groot succes. meel. Dat moet het AIDS-virus
De Haagse scholieren lopen voorstellen. Niemand weet wie
giechelend rond in de biblio- dat kopje in zijn bezit heeft,
theek van hun school. Allen De pubers krijgen allemaal
hebben een bekerje met water een rol. De een is een muur
bloempje, de ander een stoere
versierder en een derde doet het
alleen met zijn vriendin. In
twintig minuten moeten de
leerlingen contact met vier klas
genoten maken. Willen ze seks
met iemand, dan doen ze dat
afhankelijk van de rol die ze
hebben veilig of onveilig. On
veilig betekent dat ze de vloei
stof uit hun bekertje met elkaar
vermengen. Aan het eind van
het spel is met een paar drup
peltjes jodium vast te stellen
hoe de besmetting uit het 'sero
positieve' bekertje zich heeft
verspreid. Door het jodium ver
kleurt het zetmeel.
Tessa vindt het saai. Zij mag
niets. Breed lachend zegt ze; „Ik
ben nog nooit zo braaf ge
weest". Fatima zoekt de prins
op het witte paard. Alleen voor
hem gaat ze. Als ze hem vindt
en met hem in bed belandt,
doet ze het onveilig. Ze staat
dan niet meer voor zichzelf in.
Dennis vindt meiden leuk.
Populair als hij is, vrijt hij heel
wat af. Condooms gebruikt hij
niet. Hij heeft ze „gewoon nooit
bij de hand als-ie ze nodig
heeft." Henk maakt zich ner
gens zorgen over. Hij heeft al
een maand een vaste vriendin
dus waarom moeilijk doen?
Als biologieleraar Molenaar
Dennis aan het eind van het
spel aanwijst als dader van de
dodelijke epidimie, barst de klas
in luid gelach uit. „Dat zat er
ook wel in. Hij heeft zich als een
beest gedragen", roept een
meisje. „Maar", zegt Molenaar,
„als alle vriendinnetjes van
Dennis na hem veilig hadden
gevreeën, hadden zij het virus
niet overgebracht. Dat is niet
gebeurd."
AMSTERDAM ANP
Helft chauffeurs klaagt over pijn
manshoge containers met la
ding moeten trekken en duwen.
Vervoerders van stukgoed en
pallets belasten hun rug zwaar
tijdens het tillen. Uit meting van
stresshormonen zoals adrenali
ne blijkt dat chauffeurs onvol
doende herstellen van hun zwa
re werk. Werkers in hel bulk
goed (graan, tarwe; alles wat
zonder verpakking in een schip
wordt gestort) komen er het
best vanaf. Zij hoeven de minste
inspanning te leveren.
Onderzoeker A. van der Beek
vindt het opvallend dat ondanks
de lichamelijke klachten het
ziekteverzuim onder chauffeurs
meevalt. „Het is een harde we
reld, waar je je niet vlug ziek
meldt." Chauffeurs gaan eerder
ander werk doen als ze hun
baan te zwaar vinden.
Van der Beek doet een aantal
aanbevelingen om klachten te
voorkomen. Zo stelt hij voor om
bij laden en lossen van rolcon
tainers elektrische hulpmidde
len te gebruiken. De FNV zal in
ile komende CAO-onderhande-
lingen aandringen op meer bij
rijders, zodat chauffeurs het
werk en dus de zware belasting
meer kunnen verdelen.
Vrachtwagenchauffeurs werken
veel te lang door en de arbeid is
te zwaar. Eén op de twee chauf
feurs klaagt over pijn en stijf
heid, vooral in de rug. Dat is
ook niet zo verwonderlijk want
uit onderzoek blijkt dat de truc
ker dagelijks elf uur werkt. Hij
brengt de helft van zijn werktijd
achter het stuur door, maar
meldt zich niet snel ziek.
Het studiecentrum arbeid en
gezondheid van het Acade
misch Medisch Centrum in Am
sterdam heeft vijf jaar lang on
derzoek gedaan naar de werk
omstandigheden van vrachtwa
genchauffeurs. Het onderzoek is
betaald door de vakbeweging.
De vervoersbond FNV dringt al
jaren aan op maatregelen om
hel werk voor chauffeurs te ver
lichten.
Niet alleen tijdens het rijden
maar ook bij het laden en los
sen wordt de trucker zwaar be
last. De onderzoekers conclude
ren dat na meting van de hart-
frequentie en zuurstofopname.
Vervoerders van rolcontainers
hebben lichamelijk het meest te
lijden omdat ze de meer dan
Hier kunt u altijd op rekenen.
J°Oo~
Hierop maar tijdelijk.
Hart Nibhng A Creeve B.\ importeur van Mitsubishi, bestaat
70 jaar. Rn om ilat te vieren maken wij, als u één dezer dagen
een nieuwe Mitsubishi personenauto koopt, duizend gulden op
uw rekening over. Buiten uw overeenkomst met de dealer om.
Daar kunt u in ieder geval op rekenen
7Q
Bij elke Mitsubishi een importcursbonus
van duizend gulden op de koop toe.
Bezuiniging levert 300 miljoen op
den haag «anp
Een meerderheid van de Twee
de Kamer gaat akkoord met de
bezuinigingen op technologie-
en energiesubsidies van 300
miljoen gulden per jaar. Alleen
CDA en Groen Links zijn tegen.
Het voorstel van minister Wij
ers (economische zaken) stuitte
eerder op groot verzet bij de
milieubeweging en technologi
sche instituten als TNO. Ze zijn
bang dat veel nuttig onderzoek
straks niet meer kan worden ge
daan. Regeringspartij WD heeft
moeite met de bezuiniging op
de technologie, maar gaat toch
akkoord.
WD woordvoerder Remkes
verwijl het CDA dal de partij
wel tegen is maar niet met een
alternatief komt om het finan
ciële gat te dichten. De WD wil
de mogelijkheid open laten om
in de komende jaren de techno
logiesubsidies alsnog te ontzien.
CDA en Groen Links verwij
ten Wijers dat de doelstellingen
van het Nationaal Milieune-
leidsplan niet worden gehaald
als er wordt bezuinigd op ener
giesubsidies. 7k doelen daarbij
vooral op subsidies aan bedrij
ven.
