'Ik denk dat het door mijn geloof komt.
Delegatie kerken schrikt
van Amerikaans racisme
Kerk Samenleving
Het roer gaat om ,plt
VRIJDAG 21 OKTOBER 1994
BUITENLAND KORT
Popieluszko 1
De Poolse kardinaal Jozef
Glemp wil dat de tien jaar
geleden vermoorde priester
Jerzy Popieluszko zalig wordt
verldaard. Hij kondigde de
oprichting aan van een com
missie van deskundigen, die
een aanvraag moet voorbe
reiden. Glemp deed zijn uit
spraak deze week tijdens een
mis ter nagedachtenis van
Popieluszko. Drie leden van
de communistische geheime
dienst vermoordden de Pool
se priester, die nauwe ban
den met de verboden vak
bond Solidariteit had. op 19
oktober 1984. De priester is
voor de Polen een symbool
geworden van de strijd voor
democratie en onafhanke
lijkheid.
Volgens Glemp moet de
beoogde commissie onaf
hankelijk te werk gaan en
zich niet door politieke over
wegingen laten leiden. De
kardinaal constateerde dat er
landgenoten zijn die Popie
luszko liever vandaag dan
morgen heilig verklaard wil
len zien. De Rooms-Katholie-
ke Kerk heeft echter niet de
gewoonte zich in ..zaken van
martelaarschap en heilig
heid" te haasten, aldus
Glemp. die pleitte voor een
zeer nauwgezet onderzoek.
Popieluszko 2
Onder de 8000 kerkgangers
bevonden zich president
Lech Walesa, parlementsle
den en vertegenwoordigers
van Solidariteit. Glemp uitte
tijdens de mis kritiek op de
vrijspraak van degenen on
der wier verantwoordelijk
heid de moord op Popielusz
ko is gepleegd.
De drie daders zijn nog on
der het communistische be
wind veroordeeld, maar twee
voormalige hoge functiona
rissen van het ministerie van
binnenlandse zaken, die er
van werden verdacht op
dracht tot de moord gegeven
te hebben, gingen in augus
tus wegens gebrek aan be
wijs vrijuit.
In een tijdens de mis voor
gelezen verklaring noemde
paus Johannes Paulus II
Popieluszko een 'verdediger
van de waarheid, de gerech
tigheid en de menselijke
waardigheid'.
Ruanda
Internationale kerkelijke or
ganisaties verwijten de Vere
nigde Naties laks optreden in
Ruanda. De VN slagen er
geenszins in eigen aanbeve
lingen en besluiten op het
gebied van de mensenrech
ten in beleid om te zetten, al
dus de organisaties.
Daardoor is de volkerenor
ganisatie medeverantwoor
delijk voor de onzekere situa
tie in het land. zo schrijft
Church World Action
Rwanda in een verklaring.
Dit is een tijdelijk samenwer
kingsverband van de Wereld
raad van Kerken, de Lutherse
Wereldfederatie en vele
hulporganisaties, waaronder
de Nederlandse Stichting Oe
cumenische Hulp (SOH).
De,VN zijn er volgens de
organisaties niet in geslaagd
vertrouwen, recht en orde in
Ruanda te herstellen en zo
doende de terugkeer van
vluchtelingen mogelijk te
maken. Zij verwijten de VN
vooral onvoldoende waarne
mers voor de mensenrechten
naar het verscheurde land te
hebben gestuurd.
Er is nog niets gerealiseerd
van het veelvuldig geëiste tri
bunaal voor oorlogsmisdadi
gers en de opbouw van een
nieuw rechtssysteem in
Ruanda, zo luiden de klach
ten. „Zes maanden na het
begin van de crisis in Ruanda
is praktisch geen enkele aan
gekondigde maatregel van
krach t geworden.
REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071 -356443
Ineke de Kam beschrijft relatie vrouwen, religie en hulpverlening
UTRECHT. WIM SCHRIJVER
„Ik denk dat het door mijn ge
loof komt", verzuchtte Marleen
(34) tegenover maatschappelijk
werkster Ineke de Kam. Voor De
Kam. woonachtig in Utrecht,
was die opmerking van groot
belang. Ze hadden al een hele
reeks gesprekken gevoerd en nu
moest zij als hulpverleenster
bekennen dat de geloofsover
tuiging nog steeds niet aan bod
was gekomen. De Kam reali
seerde zich dat zij de religieuze
achtergrond van haar cliënten
meestal vermeed, terwijl ze
werkzaam was in een overwe
gend orthodox-gereformeerde
gemeenschap.
De Kam besloot haar kennis
over de levensbeschouwelijke
achtergrond van haar cliënten
op een gedegen manier aan te
vullen. In het kader van haar so-
ciologiestudie zette ze haar
praktijkvragen om in een we
tenschappelijk onderzoek. Zij
interviewde uiteenlopende ge
reformeerde vrouwen ('gewoon'
gereformeerd, vrijgemaakt en
bevindelijk ('zwaar') gerefor
meerd). Dit onderzoek werd be
kroond met de Anna Maria
Schuurman-prijs van de Rijks
universiteit Utrecht. Van haar
hand verscheen onlangs bij uit
geverij Kok in Kampen 'Ik denk
dat het door mijn geloof
komt...'.
Met dit boek wil De Kam een
brug slaan tussen hulpverleners
en -vragers. Dat is niet overbo
dig, weet ze. Het is echt een he
le stap voor behouden-christe
lijke wouwen om aan te klop
pen bij bijvoorbeeld het Riagg.
Soms is de omgeving, een pre
dikant bijvoorbeeld, daar zelfs
op tegen. En als wouwen dan in
in die wereld terecht komen,
dan is er sprake van een enor
me cultuurschok, aldus De
Kam. De taal van de hulpverle
ner blijkt nogal eens doorspekt
met al of niet halve vloeken en
zijn of haar kleding is vaak ook
behoorlijk afwijkend.
En dan het jargon! De wou
wen krijgen dingen te horen als
'voor jezelf opkomen' en 'asser
tief zijn'. De Kam: „En dat ter
wijl wouwen uit de gerefor
meerde wereld is bijgebracht
dat ze hun vuile was niet buiten
mogen hangen en dat hun wen
sen ondergeschikt zijn aan die
van anderen, zoals ouders,
echtgenoot en kinderen. Kiezen
voor zichzelf is nu juist datgene
wat hun van jongsaf is afge
leerd." Dit proces van jaren
waarin iemand leert om aan
verwachtingen van de omge
ving te voldoen (in vaktermen
'socialisatie') is slechts heel
moeizaam te veranderen.
Dat laatste moeten hulpverle
ners zich ook goed realiseren,
vindt De Kam. Uit gesprekken
die zij ook heeft gevoerd met
collega's, blijkt dat deze nogal
eens teleurgesteld zijn over het
feit dat er weinig of niets veran
dert bij een cliënt, ondanks alle
De vrouwen waarmee Ineke de Kam te maken kreeg, vonden zichzelf niets v
schuldig tegenover God.
goede bedoelingen. De ver
gaande opofferingsgezindheid
van behoudend-christelijke
wouwen - ze cijferen zichzelf
soms helemaal weg ten behoe
ve van hun echtgenoten - is
voor een buitenstaander soms
moeilijk te accepteren. „Geduld
is een schone zaak", is volgens
De Kam een belangrijke les voor
hulpverleners.
De vrouwen die De Kam
sprak waren over het algemeen
genomen niet blij met de ma
nier waarop zij tegemoet waren
getreden. Er waren wouwen bij
die zich niet altijd serieus geno
men voelden en soms zelf ge
kleineerd. Of ze vonden de aan
dacht voor de levensbeschou
welijke kant te beperkt. Van één
van hen vertelt De Kam
„Vreemd vond ze het te ontdek
ken dat haar hulpverleners hun
vooroordelen ten opzichte van
de kerk en dominees maar
moeilijk konden loslaten. Ze
konden zich eenvoudig niet
voorststellen dat zij hulp kreeg
van de dominee bij haar schei
ding en dat hij haar niet allerei
sch uldgevoelens aanpraatte.
Uit de verhalen met de hulp
verleners blijkt dat in hun visie
'een aantal aspecten die met
het gereformeerde geloof sa
menhangen hebben bijgedra
gen tot het ontstaan of het ver
ergeren van de problemen van
de wouwen die zij hebben be
handeld'. De Kam illustreert:
„Zoals bijvoorbeeld de eis tot
perfectionisme bij de vrijge-
maakten, de opdracht tot som
berheid voor de zondige, slech
te mens bij de bewndelijken en
de geringe aandacht voor emo
ties en gevoelens bij de synoda-
len. De ingrediënten voor een
depressie zijn, hoewel per groe
pering verschillend, op zich
voorhanden."
Daar tegenover staat intussen
wel het feit dat het geloof vol
gens De Kam ook een grote
steun kan zijn. „Mijn opvatting
is dat er geen sprake is van oor
zaak en gevolg, van een direct
verband tussen wouw-zijn, ge
reformeerd-zijn en problemen
hebben." De gereformeerde
achtergrond speelt wel een be
langrijke rol. „Gebleken is dat
de problematiek waar wouwen
mee te maken krijgen, vaak is
terug te voeren op het feit'dat ze
het moeilijk vinden nee te zeg
gen, ten ondergaan in de zorg
voor anderen of zich vaak
schuldig voelen."
In orthodox-christelijke
milieus vervult de vrouw vaak
de traditionele rol van huis
wouw en moeder, waarbij be
langrijke kernwoorden nog al
tijd zijn: zachtaardig, begrip, ge
duld en liefde. In zo'n sfeer kan
de weerbarstige werkelijkheid
van de opvoeding bijvoorbeeld,
erg moeilijk te verwerken zijn,
aldus De Kam. „Er komt een
schuldgevoel tegenover God om
de hoek kijken. Hij heeft im
mers gemaakt dat je zo'n groot
wonder als het krijgen van een
kind kan beleven. En dan heb je
af en toe de neiging datzelfde
kind eens goed door elkaar te
rammelen omdat het je het
bloed onder de nagels vandaan
haalt. Deze beide gevoelens zijn
niet met elkaar te rijmen."
De Kam: „De wouwen waar
ik mee te maken heb, komen
niet als ze zich een beetje 'de
pri' voelen, maar komen met
ernstige en langdurige klachten
van somberheid, uitputting,
vergeetachtigheid, concentra
tiegebrek en een scala van li
chamelijke klachten die door de
huisarts psychosomatisch ge
noemd worden." Vrouwen wij
ten dit immer aan zichzelf. „Zelf
heb ik een cliënte gehad die bij
na iedere zin begon met: ja, het
is natuurlijk stom, maar... Waar
door ze alles wat ze wilde zeg
gen al bij voorbaat de grond in
boorde."
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Woudenberg J Veld-
huijzen te Putten. Te Heenvliet (part
time) D. Kluiver, predikant voor bij
zondere werkzaamheden te Capelle
aan den IJssel (pastoraat in Capelse
verpleeghuizen).
Aangenomen: naar Oude en Nieuwe
Wetering S. Dierx. kandidaat te Lei-
GEREF.KERKEN VRIJGEM.
Beroepen: te Leens A.A. van Essen.
I I. zendingspredikant te Irian Jaya,
wonende te Drachten. Te Baflo-Warf-
fum i.c.m Pleterburen. te Haarlem en
te Uithuizermeeden A.A. van Essen,
I izendingspredikant te Kalimantan
Barat (Indonesië), wonende te Drach-
Beroepbaarstelling: W. Noordzij.
Keulsestraat 60, 8262 TX Kampen,
tel: 05202-28984.
GEREF.KERKEN
Beroepen te Donkerbroek drs. J.
Kolk, kandidaat te Uithuizermeeden,
die dit beroep heeft aangenomen
Aangenomen: naar Amsterd.am-Slo-
termeer/Geuzenveld (SoW) mw. G.W,
de Jong, kandidaat te Amsterdam.
CHR.GEREF.KERKEN
Beroepen: te Urk (Eben-Haëzerkerk,
tweede pred.plaats) J.P. Boiten te
Schiedam.
keveld te Zeist Bedankt: voor Doetin-
chem en voor Terwolde de Vecht A.
Bac te Bodegraven; voor Emmeloord
J. Kareis te Oudemirdum.
GENEVE EPD
Een internationale kerkelijke
delegatie is tijdens een veertien
daags bezoek aan de Verenigde
Staten geschrokken van de 'ern
stige vormen van racisme' in
vele geledingen van de Ameri
kaanse samenleving.
De delegatie van de Wereld
raad van Kerken en de Nationa
le Raad van Kerken roept de
Verenigde Naties op de situatie
van de mensenrechten in de
Verenigde Staten te onderzoe
ken. Tevens waagt zij de Ameri
kaanse regering een onderzoek
naar racisme in eigen land te
beginnen.
De tien delegatieleden heb
ben zich twee weken lang in ze
ven Amerikaanse steden op de
hoogte gesteld van het lot van
talrijke etnische groepen. Al
snel bleek hen dat gekleurde
Amerikanen op het gebied van
huisvesting, arbeid, gezond
heidszorg en opleiding worden
gediscrimineerd.
De zwarte inwoners worden
ook getroffen door het milieu
beleid van de politici, stelt de
delegatie verontrust vast. Stee
vast worden in de nabijheid van
hun woonwijken afvalbergen
gecreëerd of gevaarlijke indus
trieën gevestigd, met alle geva
ren vandien.
De kerkelijke vertegenwoordi
gers heffen de beschuldigende
vinger ook in de richting van de
overwegend blanke kerken. De
ze stellen zich vaak passiëf op
en verzuimen hun „profetische
rol in de strijd tegen racisme als
zonde". De enige initiatieven
die tot nu toe genomen zijn,
waren afkomstig van de zwarte
kerken.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
HE WiE LOOPT DAAR
BesjeDeM K<JM JU
DAT Z.ÏEM GR.iT=FiE"R.?
roee....
/viisscHiew
ALS iK. VJAT VJETRD^R
VOOROVER-UeUN
EM WiE iS HET
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeverij Damiate bv
DIRECTIE BM Essenberg, G P Arnold (ad|), J
Kiel (adj);
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R.D Paauw.tel dag 9 30-
11 30 uur 071 -356215, of per post
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties 071 -323508
Fam. berichten 071 -323508
Redactie071-321921
ADVERTENTIES
ma-vrij van 08.30-17.00 uur
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma-vnj van 8.30-17.00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij vooruitbet (incl. BTW)
per acc giro autom bet
per maand 29.30
per kwartaal ƒ85,55 84,55
per jaar 329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvrij 18 00-19.30 uur,
zat. 10 00-12.00uur Tel. 071-143241
HET WEER
Een sterk luchtdrukmaximum bo
ven Rusland heeft de afgelopen
dagen de regenzones keurig buiten
onze landsgrenzen gehouden, zo
dat het zonnige oktoberweer nog
kon worden geprolongeerd. De
energie van de Atlantische slecht-
weergebieden werd nu afgebogen
naar de Middellandse Zee. De be
kende vakantie-oorden moesten
het ontgelden; aan de Cote d'Azur
werd binnen 24 uur plaatselijk
meer dan 100 millimeter regen ge
dumpt.
De restanten van dit zware weer
waren donderdagmiddag boven ons
land zichtbaar in de vorm van
vriendelijke sluierwolken, waar de
zon geen moeite mee had. De zuid
oostenwind voerde wat minder dro
ge lucht aan, waarbij het niet meer
zo schraal aanvoelde. Opvallend
waren de verschillen in tempera
tuur boven ons land. Groningen
kreeg nog een staartje van de kou
de lucht uit Centraal-Europa bij
een maximum van maar 9 graden,
langs de westkust was het bij een
gezapig najaarszonnetje al gauw
12 a 13 graden. In Limburg werd
nog 17 graden bereikt; een föhnef
fect zal hier ongetwijfeld aan heb
ben meegewerkt. In de luchtaan-
voer vanuit Zuid-Duitsland isi
kleine hindernis van de Arden
genoeg. Ondanks de betrekke
geringe hoogteverschillen ont
na de passage van de Limburj
heuvels een dalende bewegm:
enigszins vergelijkbaar met d<
fohnwerking, die met zuidenw
aan de noordkant van het Alpj
massief optreedt. uven
Na een droogteperiode van ru'j c(
twee weken gaat het roer om f v
gen passeert het regengebied331
een bruisende Ierse depressiegen
gelijkertijd neemt de zuidenwr(it c
toe tot krachtig of hard. Uit di f
hoek wordt nog betrekkelijk z^'
lucht aangevoerd met een miqi bi
maximum tot circa 15 graden. -ec
Zondag liggen we in "open we^
achter het front met flinke opFTOira
ringen, kans op een paar buie^gg j
een harde zuidwester. Ook naL^p,
weekeinde zorgt de depressie'e
tamelijk wisselvallig herfstwee opf
Rond de kern, ten westen van lSlaei
Noorwegen stroomt geleidelijk'
weer iets koudere lucht via IJs11-
naar het zuiden. Begin volgemjwus
week mogen we een mix van zl^
buien verwachten bij maxima i
13 graden. De nachttemperatin de
blijft ruim boven nul. mee
?EN»/
HET WEER IN EUROPA
zonnig
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
zaterdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Half tot zwaar bewolkt en
perioden met regen. Mor
gen vooral in het zuiden
van Engeland veel wind.
Middagtemperatuur rond
12 graden, maar morgen
in de omgeving van Lon
den enkele graden war-
België en Luxemburg:
Vandaag in het oosten nog
wat zon. Verder van het
westen uit toenemende
bewolking en vooral mor
gen af en toe regen. Mid
dagtemperatuur ongeveer
15 graden.
Noord- en Midden-Frank-
In de oostelijke departe
menten vandaag nog wat
zon en op de meeste
plaatsen droog. Verder ta
melijk veel bewolking en vooral morgen
af en toe-regen Maximumtemperatuur
tussen 15 en 19 graden.
Portugal:
Vooral in het noorden wolkenvelden en
misschien wat regen. In de Algarve gere
geld wat zon en droog. Maximumtempe
ratuur van 19 graden rond Porto tot cir
ca 23 rond Lissabon en langs de zuid
kust.
Madeira:
Perioden met zon en droog Middagtem
peratuur omstreeks 25 graden.
Spanje-.
In het noorden flink wat wolkenvelden
en op beide dagen kans op regen. Naar
het zuiden toe van tijd tot tijd zon en*
droog weer. Middagtemperatuur van
daag rond 20 graden, aan de Zuids-
'paanse Costa's rond 25 graden; morgen
wordt het overal iets warmer.
Canarische Eilanden:
Flinke zonnige perioden, vooral op de
zuidstranden, en droog. Middagtempe
ratuur rond 27 graden.
Marokko:
Westkust perioden met zon en droog.
Middagtemperatuur van 23 graden bij
Tanger tot rond 26 in de omgeving van
Agadir.
Tunesië:
Onbestendig weer. met op beide dagen
flink wat bewolking en enkele buien,
soms met onweer. Middagtemperatuur
ongeveer 23 graden.
Zuid-Frankrijk:
Half tot zwaar bewolkt en vandaag in het
zuidoosten eerst nog enkele stevige re
gen- en onweersbuien. Morgen neemt in
de westelijke departementen de kans op
neerslag weer toe. Middagtemperatuur
op veel plaatsen rond 18 graden; mor
gen iets hoger.
Mallorca en Ibiza:
Vandaag nog veranderlijk bewolkt en en
kele regen- en onweersbuien. Morgen
droog en flink wat zon. Stijging van tem
peratuur, met morgen maxima rond 25
graden.
Italië:
Onbestendig weer met in het algemeen
veel bewolking en op beide dagen vooral
in het midden en zuiden buien, soms
met onweer en veel neerslag. Winderig.
Middagtemperatuur van 17 graden m
het noorden en langs de kust ten noor
den Pescara tot rond 22 graden elders.
Corsica en Sardinië:
Half tot zwaar bewolkt en perioden met
buiige regen, soms ook onweer Vrij win
derig. In de loop van morgen klaart het
waarschijnlijk iets op. Middagtempera-
tuur vandaag rond 20 graden, morgen
iets hoger.
Griekenland en Kreta:
Onstandvastig weer met veel bewolking,
stevige regen- en onweersbuien en flink
wat wind. Middagtemperatuur van 18
graden plaatselijk in het noorden van
Griekenland tot rond 22 langs de mees
te kusten.
Turkije en Cyprus:
Vooral langs de Turkse westkust vrij veel
bewolking en van tijd tot tijd buien,
soms met onweer en flink wat neerslag;
er waait ook een stevige meest oostelijke
wind. Ten oosten van Antalya en op Cy
prus is het rustiger weer. Maxima meest
rond 24 graden.
Duitsland:
Perioden met zon en droog maar in het
westen meer bewolking en later kans op
wat regen. Middagtemperatuur rond 14
graden, in het noorden vandaag nog
aanmerkelijk kouder. In het zuiden op
■beide dagen maxima van ongeveer 17
graden
Zwitserland:
Vandaag wolkenvelden en mogelijk wat
regen. Morgen meer zon en droog. Mid
dagtemperatuur omstreeks 16 graden.
«CG> sneeuw kou,ron{jn V
L lagedruljraat
H hogedrulal, F
1000- luchtdrul T1U
hecto P^uk
erki
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
20 eeft
70 .Dat
8 liier
WEERRAPPORTEN en
Zon op 07.16 Zon onder 1'V"
Maan op 18.57 Maan onder lü
Waterstanden Katwijk
Hoogwater04.39 16.49
Laagwater 00.31 12.35 j gr(
Weerrapporten 20 oktober 19
station weer wind
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Aberdeen
Athene
Barcelona
Boedapest
Dublin
Frankfurt
Kopenhagen
Las Palmas
licht bew
half bew.
half bew.
ml 19 10
np4 35 28
19 16
29 19
25 18
17 12
26 15
HEINZ
De avond was gevallen over
Johannesburg
Het was Pik Donker
die om de boek kwam
zetten
BOES