'In vier jaar
tijd 600.000
banen extra'
'Als je ziet in wat voor een zooitje ik ben opgegroeid'
Binnenland
Max Ha velaar komt met eigen banaan
Incestslachtoffers in hongerstaking
op de stoep van het Binnenhof
Graven van verre voorouders in ere hersteld
VOENSDAG 19 OKTOBER 1994
Mooie paardetanden in Zuidlaren
'ZUIdlaren Schijnbaar glimlachend laat een bijna verkocht paard
zich door een handelaar in de mond kijken. Het dier was giste
ren te koop op de Zuidlaarder paarden- en runderenmarkt die
voorde 794-ste keer werd gehouden. De markt, traditioneel op
de derde dinsdag in oktober, trok zo'n 150.000 bezoekers. Er
stonden in totaal 1600 runderen en 1810 paarden in de etalage.
FOTO ANP KAREL ZWANEVELD
Drente bestaat straks uit elf gemeenten
assen De 34 gemeenten van de provincie Drente gaan op in elf
nieuwe. Dat hebben Gedeputeerde Staten van Drente gisteren
bepaald. Eerder wilden ze tien nieuwe gemeenten stichten,
maar daartegen kwam teveel protest. Volgens de plannen wor
den de Noorddrentse gemeenten Vries, Eelde en Zuidlaren sa
mengevoegd. Ook Norg, Roden en Peize worden één. Aanvanke
lijk zouden deze zes dorpen samen één grote Noordenveld-ge
meente gaan vormen. In het najaar van 1995 worden de plannen
n Provinciale Staten voorgelegd.
Drie jaar en TBS voor moord bejaarde
j zutphen De rechtbank van Zutphen heeft een 18-jarige Zutphe-
naar veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf en TBS met
dwangverpleging wegens de roofmoord op een 76-jarige vrouw
1 uit Dalenberg. De veroordeelde, die de vrouw vaag kende,
bracht haar met 26 messteken om het leven nadat ze weigerde
hem geld te lenen. Bovendien zou ze hem in het verleden een
keer niet hebben gegroet. De buit was nog geen honderd gulden.
Nederland telt twee 109-jarigen
groesbeekJohanna van Dommelen-Hamer uit Groesbeek wordt
vandaag 109 jaar. Hiermee wordt zij de tweede 109-jarige in Ne
derland. De andere is Ann Jemima Flower uit Rheden. Zij werd
op 8 juli 1885 in EUecom geboren en is Nederlands oudste inge
zetene. De oudste man is 105 jaar en woont in het Drentse Vries.
Werkgeversorganisaties maken rekensom
Grotere inkomensverschillen, minder regels op de ar
beidsmarkt en een strengere sociale zekerheid leiden sa
men tot 600.000 banen extra in de komende vier jaar. Dat
zeggen de werkgeversorganisaties VNO en NCW. Zij heb
ben hun rekensom laten controleren door topambtenaar
Van Sinderen van het ministerie van Economische Za
ken. ,,Daar kan geen banenplan aan tippen", aldus VNO-
voorzitter Rinnooy Kan op een persconferentie in Den
Haag.
EU-bananenbeleid schaadt Latijnsamerikaanse boeren
utrecht anp
De stichting Max Havelaar in Utrecht wil
volgend jaar september Max Havelaar-ba-
nanen introduceren. Consumenten die de
bananen kopen, steunen daarmee kleine en
middelgrote boeren in Equador en de Do
minicaanse Republiek.
Max Havelaar brengt ook al koffie en cho
cola op de markt, afkomstig van kleine boe
ren uit ontwikkelingslanden. De stichting
heeft tevens plannen thee, honing en noten
onder de eigen merknaam te verkopen. Bij
de introductie van de Max Havelaar-ba-
naan wordt samengewerkt met Solidaridad,
de interkerkelijke ontwikkelingsorganisatie
voor Latijns-Amerika.
Doordat de Europese Unie de import van
bananen aan nieuwe regels bond, kwamen
talloze kleine boeren in Latijnsamerikaanse
landen in de problemen. Brussel bevoor
deelt sinds ruim een jaar bananen afkom
stig uit voormalige Europese kolonies bo
ven zogeheten dollarbananen uit Latijns
Amerika. Jaarlijks mag nog slechts twee mil
joen ton dollarbananen worden ingevoerd.
In de praktijk is dat een vermindering van
30 procent. Het gevolg is dal veel bananen-
boeren in Latijns-Amerika hun markt kwijt
raakten. Met name de kleine, minder goed
georganiseerde boeren zijn daar de dupe
De Max Havelaar-banaan moet de soci
aal-economische omstandigheden van deze
boeren verbeteren. Max Havelaar wil met
de banaan een Europees marktaandeel van
1 procent, oftewel 30.000 ton veroveren.
Nederland is het eerste EU-land waar de
banaan wordt geïntroduceerd.
Het probleem is dat supermarkten veelal
slechts één merk banaan verkopen. De Max
Havelaar-banaan moet dus de huidige mer
ken verdringen. De stichting hoopt daar
over contracten te kunnen sluiten met su
permarkten.
Solidaridad ontvangt eind oktober verte
genwoordigers uit de Latijnsamerikaanse
bananensector in het kader van de najaars
campagne 'Maak recht wat krom is'. Het
bezoek aan Nederland is bedoeld om aan
dacht te vragen voor de gevolgen van de ba
nanen-handelspolitiek van de EU. Volgens
Solidaridad hebben ruim vier miljoen ge
zinnen in Latijns-Amerika te lijden onder
het EU-beleid.
den haag gpd
VNO en NCW willen meer
marktwerking in de vorming
van de lonen. Voor hoog pro-
duktieve en schaarse werkne
mers kunnen de lonen omhoog,
maar voor laag produktief werk
geldt het omgekeerde. Als dat
leidt tot lonen onder het sociaal
minimum, dan moet het loon
worden aangevuld via een soort
toeslagenwet. Een baan weige
ren, wordt bestraft met forse
kortingen op de uitkering.
Deze aanpak, in combinatie
met minder regels rond winkel
tijden, ontslagbescherming en
dergelijke, leidt tot 1 procent ex
tra economische groei. „Dat
versterkt het effect van de las
tenverlichting en levert in deze
kabinetsperiode 600.000 èxtra
banen op." Ter vergelijking: het
paarse kabinet hoopt de ko
mende vier jaar 120.000 èxtra
banen te verwezenlijken. De
werkgevers menen dat een flo
rerende economie vanzelf tot
meer werkgelegenheid leidt.
VNO en NCW zijn niet per defi
nitie gekant tegen banenplan
nen maar het blijft gerommel in
de marge, vinden ze.
De loonmatiging blijft een be
langrijk ingrediënt in de werk
geversplannen. Gemiddeld ge
nomen mogen de lonen niet al
te veel stijgen, vindt Rinnooy
Kan, want de loonkosten per
eenheid produkt moeten verder
omlaag.
Om langdurig werklozen aan
een baan te helpen zien VNO en
NCW wel iets in het plan van
EG-commissaris Delors om
'dienstenvouchers' te introdu
ceren. Dat zijn waardebonnen
waarmee particulieren en be
drijven bij een soort 'diensten-
winkel,' een aantal uren laagge
schoold werk kunnen 'kopen'.
Hierbij valt te denken aan ba
nen als koffiejuffrouw of schil
der. Mocht de arbeid minder
opleveren dan het
loon, dan kan dat ook
worden aangevuld met de
gestelde toeslag.
zwartsluis gpd
Incestslachtoffers Yolanda uit
Epe en Joke Bonhof uit Zwart
sluis gaan op 1 november op de
stoep van het Binnenhof in
hongerstaking tot minister
Sorgdrager van justitie bereid is
het zwartboek over slachtoffers
van zedendelicten in ontvangst
te nemen. Sorgdrager heeft
Bonhof al laten weten, dat ze
zich daartoe niet geroepen
voelt.
Bonhof voert al geruime tijd
een strijd om de verjaringster
mijn voor zedendelicten afge
schaft te krijgen. Ze kreeg daar
bij enkele weken geleden steun
van Nederlands bekendste in-
cestslachtoffer Yolanda uit de
geruchtmakende Eper incestaf
faire. Samen hebben zij een
zwartboek gemaakt waarin de
ervaringen van slachtoffers van
zedenmisdrijven zijn verwerkt.
Maar ook hun problemen met
justitie, hulpverleningsinstan
ties of met de politie worden er
uitvoerig in beschreven. De
twee vrouwen willen dat de ver
jaringstermijn, die op 1 septem
ber via een wetswijziging is ver
ruimd, helemaal wordt afge
schaft. Sorgdrager laat in een
brief via haar voorlichtster we
ten dat de nieuwe wet van 1
september al zeer vergaand is.
Bonhof is vooral woedend over
een passage waarin wordt ge
wezen op beschermingsmaatre
gelen in het strafrecht voor de
dader. „Hoe bitter het ook in
uw oren mag klinken, ons straf
rechtsysteem kent ook een be
scherming van de dader. Er
dient een eind te komen aan de
periode waarop deze vervolgd
kan worden. Hoe zwaarder het
delict des te langer zijn de verja
ringstermijnen, zo wordt in de
brief gesteld.
Voorts wordt door de woord
erster
de
ge
schreven, dat door de
wet ook gevallen van voor de in
werkingtreding op 1 september
onder de nieuwe zwaardere re
geling vallen, tenzij ze zijn ver
jaard. „Dat is heel bijzonder,
omdat het een regel is in ons
strafrecht, dat bij wetswijzigin
gen de verdachte van dat mo
ment onder de gunstigste rege
ling zal vallen aldus het minis
terie in de brief aan Bonhof.
Joke Bonhof, zelf slachtoffer
van seksueel misbruik, heeft
twee zoons die hetzelfde lot on
dergingen. Voor een van hen
was het te laat om aangifte te
doen, omdat op dat moment de
verjaringstermijn was verstre
ken. Dat heeft Bonhof nooit
kunnen verkroppen.
Wachtlijsten voor
speciaal onderwijs
—groeien erg hard
pen haag gpd
T>e wachtlijsten in het speciaal
onderwijs voor moeilijk lerende
kinderen nemen onverwacht
snel toe. Bijna 900 kinderen van
ier tot en met twaalf jaar staan
ip de wachtlijst van dergelijke
scholen, maar kunnen wegens
plaatsgebrek geen lessen vol
gen. Staatssecretaris Netelenbos
(onderwijs) laat naar de sterke
groei van de wachtlijsten een
onderzoek verrichten
De bewindsvrouwe tast zelf in
het duister over de oorzaken
de problemen. Vooral bij
LOM-scholen (voor kinderen
met leer- en opvoedingsproble
men) MLK-scholen (voor moei
lijk lerende kinderen) is de
vraag groter dan het aantal be
schikbare plaatsen. De langste
wachtlijsten doen zich voor in
de provincies Noord- en Zuid-
Holland en Brabant.
Volgens Netelenbos heeft dit
niets te maken met het streven
het ministerie om zoveel
mogelijk moeilijk opvoedbare
_i en lerende kinderen naar
j 'gewone' scholen te sturen.' Bij
W de scholen waar dit beleid
W ('Weer samen naar school') suc-
ces heeft en het aantal leerlin
gen voor het speciaal onderwijs
daalt, stijgen de wachtlijsten
desondanks toch.
Nederlandse
bos verdroogt
Bijna dertig procent van het
Nederlandse bos, ongeveer
100.000 hectare, is verdroogd
als gevolg van de dalende
grondwaterstand. Dat con
cludeert het Staring Centrum
in Wageningen, het over
heidsinstituut voor onder
zoek naar het landelijk ge
bied.
Door kanalisering van wa
terlopen en het toenemend
waterverbruik van consu
ment. landbouw en industrie
daalt de stand van het grond
water. Van oorsprong natte
bossen veranderen daardoor
ingrijpend. Het aantal plan
ten en dieren neemt af, ter
wijl bomen minder vitaal
worden. In extreme gevallen
leidt verdroging zelfs tot
sterfte van bomen.
Volgens C. Hendriks, een
van de onderzoekers, gaat
het om een 'vrij groot ge
bied'. Niet alle bossen heb
ben in gelijke mate te lijden
van verdroging. De sterkst
verdroogde bossen (11.800
hectare) zijn te vinden in de
grensstreek van Noord-Bra
bant en Limburg, het noord
westelijk deel van de
Utrechtse Heuvelrug en
West-Drente.
norg» Een van de 107 grafheuvels op het Noorsche veld in Norg (Drente) wordt met plaggen opgevuld. In Drente is deze week begonn
i de periode van 3000 jaar voor Christus tot het jaar Nul de lichamen van verre voorouders bijgezet.
i met een omvangrijke restauratie v
Groepsleider asielcentrum voor kinderen op non-actief wegens verleden
nunspeet teake dukstra
„Natuurlijk wist ik dat het niet goed was. Ik wist
dat het niet klopte dat ik een seksuele relatie met
mijn dochter had. En je wilt wel stoppen, maar je
weet niet hoe. Je zit in zo'n verwrongen situatie
dat je de beslissing over wel of niet doorgaan bij
je dochter legt. Dan zei ik tegen haar: als je wilt
dat ik stop moet je gewoon zeggen 'pappa, ik wil
het niet'. Het lukte me zelf niet om te stoppen. Ik
kon de verleiding gewoon niet weerstaan."
De onlangs op non-actief gestelde groepsleider
van het asielcentrum Valentijn voor kinderen in
Nunspeet wil best zijn verhaal doen. Hij kan er
goed over praten. Nadat hij in 1988 was veroor
deeld voor incest met zijn dochter stortte hij zich
op de studie voor hulpverlening. Hij werkt naar
ieders tevredenheid in het opvangcentrum voor
alleenstaande minderjarige asielzoekers in Nun
speet. Hij weet nu de woorden te vinden voor wat
in het verleden mis ging.
Liever had hij ze niet allemaal uit hoeven spreken
tegenover de pers, want zijn nieuwe leven bevalt
hem uitstekend. Hij is hertrouwd en heeft een
kind en een heerlijke baan. Hij droeg zijn verle
den met zich mee; een verleden wat maar aan
een klein groepje mensen bekend is.
Maar zijn ex-familieleden namen daar geen ge
noegen mee. Begin september lichtte een van
hen de directie van Valentijn in over het verleden
van de man. Hij zou ook zijn zuster en een pleeg
dochter seksueel hebben misbruikt en hij zou zijn
moeder hebben verkracht. De directie sprak met
de groepsleider die hen in contact bracht met de
reclasseringsambtenaar die hem had begeleid.
Daaruit bleek, bevestigt directeur F. Hoeksema
van Valentijn, dat de man ook zelf het slachtoffer
was geweest van incest.
In zijn werk in Valentijn is volgens Hoeksema
nooit iets voorgevallen op seksueel vlak. De man
werd en wordt er gezien als een prima groepslei
der die goed met het andere personeel en de kin
deren overweg kan. De directiq zag geen aanlei
ding hem te ontslaan. De ex-familie dreigde ech
ter om alles in de publiciteit te brengen. De ande
re groepsleiders werden pardoes op de hoogte ge
steld van het verleden van de man. De directie
besloot de groepsleider op non-actief te zetten en
samen met hem een functie te zoeken waarin hij
niet 24 uur per dag met kinderen te maken heeft.
Toch waarschuwde de familie deze week de me
dia. De dader zou hangen.
Triest, vindt Hoeksema de gang van zaken. Op
Valentijn sneuvelt een goede groepsleider. Tra
gisch, vindt ook de groepsleider zelf. Voor zich
zelf, maar vooral ook omdat dit soort publiciteit
daders van incest er volgens hem alleen maar van
zal weerhouden er voor uit te komen en hulp te
zoeken. „Deze hele toestand draagt er toe bij dat
incestsituaties langer duren Zolang de maat
schappelijke situatie zo is dat incestplegers aan
de schandpaal worden genageld zonder ze de
kans te geven te veranderen, zullen de daders
hun mond houden. Sterker nog, ze zullen alleen
maar meer gaan ontkennen. Slachtoffers moeten
natuurlijk opgevangen worden maar het is ook
hard nodig dat met daders goed wordt omge
gaan."
De groepseider erkent dat wat hij met zijn doch
ter heeft gedaan niet mag en niet kan. Ook met
zijn moeder heeft hij toen hij dronken was en
naar eigen zeggen werd verleid seksueel con
tact gehad. Met zijn zus had hij wel dingen uitge
haald, maar toen vond hij dat ook allemaal heel
gewoon. Thuis lagen de seksboekjes overal en zijn
vader pleegde incest met zijn zusjes. Die werd
daar in 1962 voor veroordeeld tot een half jaar ge
vangenisstraf. In die periode moest de 10-jarige
jongen bij zijn moeder in bed komen liggen.
„Seksuele normen behoren tot aangeleerd ge
drag. Als je ziet in wat voor zooitje ik ben opge
groeid, is het niet verwonderlijk dat ik op zo'n
manier met mijn dochter omging." Uiteindelijk
kwam aan alles (het bleef overigens bij strelen
tussen de benen) een eind toen zijn 14-jarige
dochter van huis wegliep. „Toen ging pas echt de
knop om. Je voelt je zo ontzettend schuldig. Dit
heb je nooit gewild. Ik hield heel veel van mijn
dochter en ik heb haar nooit pijn willen doen."
De zaak kwam terecht bij de politie en justitie. Hij
moest voorkomen en hij vond ook dat hij gestraft
moest worden. Het werd 160 uur dienstverlenen
de arbeid. Zijn dochter en zijn vrouw wilden niets
meer van hem weten. De hulpverlening heeft
voor hen gefaald, meent hij met zijn inmiddels
verworven kennis op dit gebied. Zijn dochter
heeft hij sindsdien niet meer gesproken.
„Toen de werkelijkheid tot mij doordrong voelde
ik me een inferieur mens. Ik vond dat het ik recht
op het leven had verspeeld. En je bent angstig. Je
hebt het gevoel of iedereen het weet." Hij heeft
overwogen zelfmoord te plegen, maar koos toch
voor het leven. Door zijn studie en veel lezen
heeft hij zijn eigen situatie leren begrijpen.
Daarom ook is hij met overgave en vol vertrou
wen aan de slag gegaan als groepsleider. „En weet
je wat het is; ik ben een verdomd goede groeps
leider. Ik vind het heerlijk om de kinderen te zien
lachen. Als ze binnen komen druipt de ellende en
angst van ze af. Het zijn net oude mannetjes, zo
schichtig en bang. Dan ben ik trots als ik ze weer
kind zie worden.
'PKK bedreigt
ondernemers
Arnhem niet'
Turkse en Koerdische onderne
mers uit het Arnhemse Spijker
kwartier zijn boos op de Arn
hemse politie. De politiewaar-
schuwing anderhalve week ge
leden dat zij bedreigd en afge
perst kunnen worden door de
PFF, de politieke arm van de
Koerdische arbeidersbeweging
PKK, heeft onrust gezaaid onder
de ondernemers. De spanning
tussen de zevenduizend Koer
den en l urken in Arnhem is ook
beduidend toegenomen.
De ondernemers brachten
hun onrustgevoelens gisteren
op een persconferentie in Arn
hem naar buiten. Volgens Koer
dische en Turkse ondernemers
beschikt de politie niet over be
wijzen dat de PKK hen geld af
perst. Koerdische ondernemers
vinden dat zij worden afgeschil
derd als criminelen. Enkele on
dernemers vertelden dat zij vrij
willig geld geven aan de PKK.
Een Arnhemse politiewoord
voerder zegt wel degelijk over
sterke aanwijzingen te beschik
ken dat de PKK geld afperst en
dat ondernemers zich om die
reden hebben bewapend. „Wij
willen Wild-West taferelen in
het Spijkerkwartier voorko
men", aldus de politiewoord
voerder. Ook bij de politie van
de regio Gelderland-Zuid is in
formatie binnengekomen over
afpersing en bedreiging door de
PKK, zo meldde het bureau na
de persconferentie.
Gehandicapte
verricht zwaar,
eentonig werk
Voor mensen met een lichame
lijke handicap is werken vaak
een zaak van alles of niets. Ze
verrichten lager gewaardeerd,
lichamelijk zwaar en eentonig
werk voor een lager salaris, om
dat er slechts één alternatief is:
niet werken. Dit staat in de Rap
portage Gehandicapten die het
Sociaal Cultureel Planbureau
(SCP) vandaag uitbrengt.
Het SCP beschrijft in het rap
port de leefsituatie van mensen
met een lichamelijke of verstan
delijke handicap, hun maat
schappelijke positie en het ge
bruik van voorzieningen. Er is
een vergelijking gemaakt met
mensen zonder handicap en er
is onderscheid gemaakt naar de
ernst van de handicap en het
soort beperking dat de handi
cap veroorzaakt. In Nederland
zijn 2 tot 2,5 miljoen mensen
die in het dagelijks leven te ma
ken hebben met een handicap.
Het gaat daarbij om beperkin
gen die worden veroorzaakt
door (chronische) ziekten, on
gevallen en aangeboren afwij
kingen.
Voor alle lichamelijk gehandi
capten geldt dat zij een lager in
komen hebben dan anderen.
Het maakt niet uit of ze werken
of niet, of ze ouder of jonger
zijn en of ze alleen wonen of
een huishouden met anderen
delen. Ongeveer een kwart mil
joen mensen met lichamelijke
handicap is aangewezen op het
sociaal minimum inkomen, bij
na een half miljoen heeft een
inkomen dat niet meer dan 15
procent boven dat sociaal mini
mum uitkomt.
Ondanks de verbetering en
uitbreiding van het speciaal on
derwijs blijven mensen met een
lichamelijke handicap op een
lager niveau van opleiding ste
ken. Dit geldt vooral voor jonge
mannen, meldt het SCP. Onge
veer 30 procent heeft niet meer
opleiding dan het basisonder
wijs. Het voortgezet speciaal
onderwijs werpt bij meisjes
meer vruchten af dan bij jon
gens Het volwassenenonder
wijs levert daarentegen nauwe
lijks problemen op. Alleen men
sen die beperkt zijn in de per
soonlijke verzorging ondervin
den moeilijkheden als zij vol
wassenenonderwijs willen vol-
gen.