Leiden leent dubbel zo veel kunst
'iiS
Dromerige 'prins' is ook grillig
Luxor blijft open
Cultuur Kunst
Noordervliet en Fondse
op voor Europese prijs
'Stillevens' en krachtpatser bij Kunstuitleen
Cellini is nu een echte galerie
Beatrix opent Groninger Museum
yOENSDAG 19
OKTOBER 1994
Bouw Kunst bij Pulchri
den haag Onder de titel Bouw Kunst wordt in Pulchri Studio
in Den Haag van 22 oktober t/m 13 november een tentoonstel-
,f ling gehouden van schilderijen, grafiek en ruimtelijk werk van
us) entwintig beeldende kunstenaars. Zij lieten zich inspireren door
het onderwerp 'bouwen'. Het resultaat is onder meer een muur
van beelden, opgetrokken rond een portret van de Spaanse ar
chitect Gaüdi, een Toren van Babel. een plattegrond in perspex
van het Haagse Binnenhof en schilderijen met feestelijk varende
=rs gebouwen.
Theaterfestival 'Images'
arnhem Van 21 t/m 29 oktober wordt in Arnhem 'Images' ge
houden, een tweejaarlijks internationaal festival voor beeldend,
objecten- en poppentheater. Er treden 21 gezelschappen op die
;e l santen ruim vijftig voorstellingen geven. Van de eenentwintig
produkties beleven er veertien hun première. Bijna alle buiten-
00 landse voorstellingen zijn voor het eerst in ons land te zien en
zes Nederlandse groepen gaan tijdens het festival in première.
Het festival ontplooit ook een aantal randactiviteiten, zoals
boekpresentaties en een educatief programma. Tevens zal er
i een fototentoonstelling ontstaan die per dag aangroeit en een
impressie geeft van het evenement. Deze tweede editie van Ima-
,se j ges is verspreid over acht plekken.
Stradivarius-viool 27 jaar zoek
los angeles Het museum van de universiteit van Califomie in
Los Angeles moet een 262 jaar oude Stradivarius-viool terugge
ven aan de rechtmatige eigenaar. Dat heeft de rechtbank beslist.
De musicus David Magretts leende het instrument in 1967 van
de universiteit. Na een stop bij een tankstation bleek de viool
spoorloos te zijn verdwenen. Het instrument dook dit jaar plot
seling op bij een vioolhandelaar in het Californische stadje Peta-
luma. De universiteit eiste het instrument op. Maar de man die
de Stadivarius te koop had aangeboden zegt dat zijn tante het
instrument ooit langs de snelweg heeft gevonden en claimt
daarom de eigenaar te zijn van de viool met een geschatte waar
de 1,5 miljoen gulden.
Kunstuitleen floreert in nieuwe pand aan de Hooglandse Kerkgracht
Der
'De r
t de v
der' van Nelleke Noordervliet is
genomineerd voor de Europese
Literaire Prijs 1994, één van de
twee Aristeion-prijzen van de
Europese Unie. Het boek staat
op de lijst van zes boeken waar
uit de jury een keuze moet ma
ken. Op de lijst van de Europese
prijs voor de beste vertaling, de
andere Aristeion-prijs, staat de
vertaling die Marko Fondse
heeft gemaakt van Werken van
Majakovski. De winnaars vyor-
den op 2 december in Lissabon
bekendgemaakt. De prijzen zijn
20.000 ecu (44.000 gulden)
groot.
De lijsten zijn samengesteld
uit 36 nominaties per categorie,
drie uit elk EU-land. Voor Ne
derland heeft de Raad voor de
Kunst de selectie gemaakt. Deze
had voor de literaire lijst naast
de roman van Noordervliet de
novelle 'Bandoeng-Bandung'
van F. Springer en de poëzie
bundel 'Soldatenliederen' van
Anna Enquist uitgekozen. Bij de
vertalingen waren dat naast
Marko Fondse Jan Eikelboom
met de vertaling van 'De ui, her
innering van Craig Raine' en
Henry Kammer met de vertaling
van 'Het boek der herinnerin
gen' van Péter Nódas.
Vorig jaar won Cees Noote-
boom de Europese literaire prijs
met 'Het volgende verhaal'. De
vertaalprijs ging toen naar de
Belgische Francoise Wuilmart
voor haar vertaling in het Frans
van 'Das Prinzip Hoffnung' van
Ernst Bloch.
Het aantal bezoekers van het Centrum Beeldende Kunst is danig geste
gen. Het aantal uitgeleende kunstwerken, in vergelijking met eenzelfde
periode vorig jaar, is zelfs verdubbeld. archieffoto loek zuyderduin
De belangstelling in Leiden voor het lenen van kunst is
enorm toegenomen. De uitleen in het Centrum Beelden
de Kunst is in het afgelopen jaar verdubbeld. Volgens Lex
Kamphues, medewerker van het centrum, is deze groei
vooral te danken aan de nieuwe locatie van de Kunstuit
leen in het CBK aan de Hooglandse Kerkgracht.
dere art-o-theken komt.
Aanbod
De Kunstuideen probeert een
zo gevarieerd mogelijk aanbod
te realiseren. Dit betekent dat
de kwaliteit belangrijker is dan
kwantiteit. Nu de vraag naar
werken zo groot is, is dit extra
moeilijk. ,,Het probleem is dus;
hoe kunnen we de collectie uit
breiden zonder kwaliteitsver
lies?", aldus Kamphues. Nieuwe
aankopen worden gefinancierd
door de provincie en de ge
meente. Het CBK mag sinds het
begin van dit jaar kunstwerken
verkopen, dit biedt de Kunstuit
leen ook de mogelijkheid zijn
collectie af en toe wat te verffis-
Sinds september 1993 is de
Kunstuitleen onderdeel van het
Centrum Beeldende Kunst. ,,De
oprichting van het CBK gaf na
tuurlijk veel publiciteit, en dit
bracht veel mensen op het idee
om eens te komen kijken." Het
stijgende aantal kunstleners is
volgens Kamphues geen lande
lijke ontwikkeling. ,,Het CBK
krijgt ook meer leners omdat we
in het centrum exposeren, dit
werkt als een soort 'kruisbestui
ving'. Mensen komen voor de
tentoonstelling en kijken ook bij
de Kunstuitleen en andersom."
leiden
Op dit moment hebben 560
particulieren in Leiden en om
geving een kunstwerk van de
art-o-theek in huis. Dat zijn er
ruim 250 meer dan een jaar ge
leden. In het afgelopen jaar wa
ren er zo'n 900 mensen die re
gelmatig kunst leenden bij het
centrum. De nieuwe locatie van
de Kunstuideen in het CBK is
volgens Kamphues de belang
rijkste oorzaak van het groeien
de aantal leners. Ook het lage
tarief dat de Kunstuideen nu
nog hanteert, noemt hij als re
den voor de grote belangstel-
ling.
„We zijn het goedkoopste uit
leen-centrum van de Randstad,
onze leners betalen geen abon
nementsgeld, alleen wanneer ze
daadwerkelijk iets mee naar
huis nemen betalen ze zestien
gulden voor drie maanden."
Vanaf 1 januari volgend jaar
worden de tarieven verhoogd,
maar nog niet duidelijk is hoe
veel iemand na die datum voor
het lenen van een kunstwerk
moet neertellen. Op dit mo
ment wordt hierover intern
overlegd. De tariefsverhoging is
volgens Kamphues nodig om
dat het CBK in Leiden anders te
veel in
Een beroemde leeghoofdige
krachtpatser gaat een geheel
nieuwe betekenis geven aan
het thema 'Stilleven' op zater
dag 5 november tijdens de
open dag van het Centrum
Beeldende Kunst. De zwijgza
me gast, wiens naam nog een
geheim is, wordt op die dag in
het centrum ontvangen in het
kader van de landelijke Dag
van de Kunstuitleen. Het Leid-
se Centrum Beeldende Kunst
(CBK) gaf speciaal voor deze
gelegenheid vijf kunstenaars de
opdracht vorm te geven aan
het thema 'stilleven'. Het resul
taat is op een ééndaagse ten
toonstelling, tijdens de Dag van
de Kunstuitleen, in het gebouw
aan de Hooglandse kerkgracht
te zien. Het gaat om een object,
een kleurenfoto, een litho, ke
ramiek en een mezzotint.
De Federatie Kunst Uitleen,
een overkoepelende organisa
tie van art-o-theken, organi
seert al jaren de Dag van de
Kunstuitleen om de aandacht
te vestigen op de mogelijkhe
den die dergelijke instellingen
bieden. Het thema wordt tel
kens in overleg met alle kunst-
uitleen-centra bepaald en dit
jaar is dat dus 'Stilleven', een
concreet thema en bovendien
één waarmee de kunstenaars
alle kanten op kunnen.
De open dag is niet de enige
activiteit van het CBK in de ko
mende maand. Zoals elk jaar
houdt het centrum een aan
koopronde van beeldende
kunst onder Leidse kunste
naars. De Kunstuitleen heeft
bijna 250 kunstenaars bena
derd en hen gevraagd om
maximaal vier werken aan te
bieden voor selectie. In decem
ber wordt al het werk bekeken
door de commissie voor aan
koop die 60.000 gulden te be
steden heeft. De onlangs ge
vormde commissie van vijf
deskundigen beoordeelt de
kunstwerken op originaliteit en
kwaliteit. Een ander belangrijk
criterium is of het werk opzich
zelf staat, series worden zelden
aangekocht omdat die maar
weinig wordt uitgeleend. Deze
nieuwe aanwinsten zijn, voor
dat ze aan het publiek worden
aangeboden, op een expositie
in december te zien.
Van Goghmuseum toont grote overzichtstentoonstelling van Odilon Redon
BEELDENDE KUNST
SANDRA JONGENELEN/ANP
Halverwege de tentoonstelling
hangen op ooghoogte vijf
bistro-ac'ntige stoelen tegen de
muur. Ze zijn in een ovale vorm
geplaatst, om een denkbeeldige
tafel heen. Als gezellig zitje om
even uit te rusten zijn ze niet
bedoeld. De stoelen bieden
plaats aan kunst; litho's van de
Franse kunstenaar Odilon Re
don.
Vrijdag gaat de tentoonstel
ling Odilon Redon (1840-1916)
'Droom en fantasie' in het Van
Goghmuseum in Amsterdam
officieel open.
De vormgeving van de stoe
len is meer dan een leuk ideetje
van een fantasierijk ontwerper,
vertelt Fred Leeman, hoofdcon
servator van het Van Goghmu
seum. De stoelen verwijzen
naar een brief van Frederik van
Eeden aan Lodewijk van
Deyssel, waarin hij schrijft dat
hij de litho's van Redon op stoe
len om zich heen heeft 'geëta
leerd'. ,,En dan wordt het groot
en duister en verschrikkelijk om
je heen", citeert Leeman de
brief.
En Van Eeden heeft gelijk. De
werken uit de serie In de Droom
(1879) zijn nachtmerrieachtig.
Donkere, angstaanjagende af
beeldingen van grillige mon
sters, gnoompjes. De donker
blauw geschilderde zaal ver
hoogt het spookachtige gevoel.
Ook het werk tegenover de
Droomserie is niet bepaald vro
lijk. Leeman richtte er een kop-
pensnellershoekje in, met teke
ningen van afgehakte hoofden.
Sommige koppen hebben een
vredige uitdrukking. Andere
vertonen een pijnlijke grimas.
Het Van Goghmuseum laat
voor het eerst zo'n compleet
overzicht zien van het werk van
de Franse kunstenaar. De ten
toonstelling bestaat uit 170 wer
ken, waarvan bijna de helft af
komstig is uit particulier bezit.
De presentatie werd samen met
The Art Institute of Chicago en
de Royal Academy in Londen
georganiseerd. Afgelopen zomer
was de kunst van de 'prins der
dromen' in Chicago opgesteld.
Na 14 januari, de laatste dag in
Amsterdam, reist de tentoon
stelling naar Londen.
Goed en slecht
Het eerste zaaltje van de ten
toonstelling geeft een soort sa
menvatting van Redons werk.
De kunstwerken - schilderijen,
grafiek, houtskooltekeningen,
pastels - hangen gewoonlijk
verspreid over de wereld. Nu il
lustreren ze de verschillende
technieken en thema's uit de
carrière van Redon. De
mismaakte figuren steken af te
gen de zoetsappige engelachti
ge portretten en de vazen met
vrolijk gekleurde bloemen. Er is
goed en slecht, donker en licht.
Demonen, satans, Christusbeel
den. Redon is vooral bekend om
z'n zoete, lieflijke werk, zegt
Leeman. Maar uit onderzoek
blijkt dat hij de grillige fantasie-
en als de kem van z'n werk be
schouwde.
Redons oeuvre is moeilijk in
een bepaalde stroming te plaat
sen. Hij stond in nauw contact
met kunstenaars als Gauguin en
werd bewonderd door Picasso
en Matisse. Redon op zijn beurt'
was erg onder de indruk van
Rembrandt en Goya, onder an
dere getuige zijn serie Homma
ge a Goya (1885).
Het werk hangt verspreid over
de twee bovenste verdiepingen
van het museum. De derde eta
ge is ingeruimd voor vooral de
schilderijen en pastels. Een ver
dieping lager biedt de 'zaal der
suggestie' het zogenoemde ver
borgen werk. Leeman wijst op
een litho van een vrouwenkop.
De afdruk is uniek, zegt hij. De
steen brak waardoor de voor
stelling niet nog een tweede
keer kon worden afgedrukt.
Het is voor het eerst dat de
werken onder de juiste titel en
met de exacte datering zijn te
zien. Redon bracht nooit data
aan. De namen van zijn werken
veranderden soms onder in
vloed van de mode. Een team
van onderzoekers uit Chicago,
Amsterdam en Londen, was de
afgelopen vier jaar bezig de oor
spronkelijke namen en jaartal
len te achterhalen. Dat deden ze
aan de hand van Redons kas
boeken en de chronologische
lijst van zijn werken. Tot dan
toe waren die documenten niet
beschikbaar. Maar The Art In
stitute of Chicago, wist de hand
te leggen op de kopieën die de
biograaf van Redon maakte. Die
biografie kwam overigens nooit
af.
Nederland is voor Redon al
tijd een tweede vaderland ge
weest. Z'n kunst werd gewaar
deerd en gekocht door mensen
als Van Eeden, Isaac Israëls, Jan
Toorop en Andries Bonger, de
RECENSIE ROOS VAN PUT
t hoofde van', Annelies Jansma, Vittorio Roerade
Koen de Vries. Te zien do. t/m za. 13.00-17.00 u
oktober. Galerie Cellini, Hooigracht 50, Leiden.
Sinds juni dit jaar is galerie Cellini duidelijk ver
anderd. Niet alleen wat de inrichting van de gale
rie zelf betreft maar ook is het artistiek beleid in
houdelijk gewijzigd. De galerie is nu veel meer
een galerie en niet zoals voorheen een volgesta-
pelde winkel waar van alles te koop was, van op
Cobra geïnspireerde olieverfschilderijen tot edel
smeedkunst uit verre landen. De ruimte zelf is
aanmerkelijk leger dan in het verleden, waardoor
een uitgewogen visueel geheel ontstaat en aan de
wanden wordt kunst getoond waar duidelijk een
helder beleid achter steekt.
De kunsthistorica J. Surie, sinds juni verant
woordelijk voor het artisiteke beleid, heeft duide
lijke criteria om een kunstenaar voor een exposi
tie uit te nodigen: niet een bepaalde generatie
kunstenaars, ook niet één discipline of een be
paald genre, maar, wat ze zelf goed vindt binnen
de beeldende kunst komt in aanmerking. Over
persoonlijke smaak valt uiteraard te twisten, maar
door zo'n uitgangspunt, waar een uitgesproken
voorkeur naar voren komt, zal een galerie zich
kunnen onderscheiden van andere. Het is bij
voorbeeld nu al duidelijk dat je aquarellen met als
onderwerp bloemstillevens, er niet zal vinden.
De groepstentoonstelling die er nu te zien is
toont werk van kunstenaars waarin 'het portret'
het uitgangspunt is. Annelies Jansma heeft primi
tief geschilderde portretten waarop de personen
je enigszins wezenloos en uitdrukldngsloos aan
staren. Meer tot de verbeelding sprekend zijn
echter de werken van Vittorio Roerade en Hennie
Roest.
Roerade probeert los te komen van de vaste ge
gevens van een gezicht bij zijn 'landschapsgezich
ten'. Eigenschappen van een gezicht zoals ogen,
neus en mond zijn in de verte herkenbaar. Roera
de deformeert een gezicht en alle onderdelen
daarvan en vreemd genoeg ontstaat dan een as
sociatie met een niet nader te definiëren land
schap.
Hennie Roest werkte op groot formaat. Recen
telijk is zij overgestapt op doeken of panelen van
kleinere afmetingen. Zij kent de anatomie van
een gezicht goed. Met losse penseelstreken laat zij
koppen met allemaal een andere uitdrukking
zien. Enkele lijnen geven aan of het een gezicht
van een man of een vrouw is. Soms is zelfs dit niet
te zien. Maar heel duidelijk komt de gemoedstoe
stand van de persoon naar voren door middel van
simpele verfstreken. Op de kleinere doeken en
panelen is het opvallend dat deze personen veelal
melancholiek, somber gestemd of verdrietig zijn.
De verstilde sfeer die eruit spreekt staat in schril
contrast met de op expressionistische wijze ge
schilderde dikke verfstreek waarmee Roest haar
personages neerzet.
Koningin Beatrix opent op 29
oktober het nieuwe Groninger
Museum. De nieuwbouw is een
ontwerp van de Italiaan Ales-
sandro Mendini. Philippe
Starck, Michele Lucchi en Coop
Himmelblau zijn de gastarchi-
tecten. De Gasunie schonk 25
miljoen gulden voor de bouw
ter gelegenheid van het 25-jarig
bestaan in 1987.
De openingstentoonstelling
Atelier Mendini 1990-1994, die
tot en met 31 december duurt,
geeft een overzicht van de ver
schillende terreinen waarop de
Italiaan actief is. Mendini is be
halve architect ook designer. Te
zien zijn produkten die hij
maakte voor grote industriëlen
als Alessi (vazen, Alessofoon),
Olivari (deurkrukken), Swatch
(horloges) en Philips (huishou
delijke apparatuur).
Mendini's ontwerp voor het
Groninger Museum bestaat uit
drie simpele geometrische ge
bouwen, losstaand in het water.
Ze zijn met elkaar verbonden
door. gangen die ook als brug
dienen. Een loop-en fietsbrug
verbindt het museum met de
oevers van het kanaal.
In de dertig meter hoge toren
Goed en slecht, mismaakte figuren tegenover zoetsappige portretten. Tegenstellingen kenmerken het werk
van Odilon Redon. Boven links: 'Mephistoles', houtskool op papier, rechts: 'Cactus'. Linksonder: 'Made
moiselle Jeanne Roberte de Domecy', rechtsonder; 'Vreemde bloem'. foto pr/van goghmuseum
sn, het koppensnellershoekje in
an Amsterdam.
en 'Droom en fantasie', Odilon
Redon (1840-1916), 21/10 t/m
14/1, geopend dagelijks van
tien tot vijf uur, Van Gogh Mu
seum, Paulus Potterstraat 7,
Amsterdam.
zwager van Theo van Gogh.
Toorop was ook mede-initia
tiefnemer van de eerst grote
overzichtstentoonstelling van
Redon. Dat eerste overzicht van
de Haagsche Kunstkring werd
dit jaar precies een eeuw gele
den gehouden. Er waren toen
'maar' zeventig werken te zien,
waaronder een tekening van
een onthoofd figuur op een
schaal, eigendom van Jan Toor
op. De tekening behoort nu tot
de collectie van het Kröller-
Müllermuseum in Otterlo. Tot
en met 14 januari hangt hij in
ROTTERDAM GPD
De dreiging dat het Luxor Theater in Rotterdam nog maar zes
maanden per jaar open zou zijn is afgewend. De Rotterdamse ge
meenteraadscommissie Kunstzaken is akkoord gegaan met een
jaarlijkse verhoging van het budget van Luxor met 230.000 gulden.
Luxor was door een reeks van oorzaken in de problemen geko
men. Het faillissement van de Landelijke Reserveerlijn, een interne
fraudezaak en verbouwingen van het verouderde theater die nood
zakelijk waren door het steeds maar uitstellen van een besluit over
nieuwbouw veroorzaakten een tekort van bijna zeven ton. Luxor
kon alleen nog maar een sluitende begroting indienen als het thea
terseizoen zou worden ingekort tot zes maanden. Dat zou echter
de marktpositie van het theater ernstig aantasten.
bevindt zich het depot. Bij de
meeste musea liggen de opslag
plaatsen voor de kunstwerken
onder de grond. Voor Mendini
is het depot echter de spil is van
een museum. Daarom maakte
hij van de toren een heuse
schatkamer, van buiten bekleed
met goudkleurig laminaat.
De verschillende paviljoens
waaruit het museum is opge
bouwd, herbergen de collectie
moderne en oude beeldende
kunst en Chinees en Japans
porselein. Ook zijn er paviljoens
voor de archeologie en de ge
schiedenis van Groningen en
omstreken.
ATTENTIE, PAS OP
DINSDAG 15 NOVEMBER
(v.a. 8.00 uur 's ochtends)
start de losse kaartverkoop
voor de voorstellingen van
YOUP
VAN 'T HEK
op 29, 30 november en
12 en 3 december a.s.
in de Leidse Schouwburg.
