Gods werkterrein in de bush
Kerk Samenleving
Wiesel schrijft na lange tijd weer over holocaust
V
WOENSDAG 19 OKTOBER 1994
BUITENLAND KORT
Oost-Timor
Twee Indonesische soldaten
die eind juni een kerkdienst in
Oost-Timor verstoorden, zijn
uit het leger verwijderd en tot
gevangenisstraffen veroor
deeld. Dat maakte het Indone
sische leger gisteren in Jakarta
bekend. De 20-jarige islami
tische soldaten. Bakhrul Ulun
en Nurcahyo Wahyudi, had
den tijdens een mis in de Sint
Jozefkerk in het dorpje Rem-
exio hosties vertrapt. De
krijgsraad, die maandag in de
Oosttimorese hoofdstad Dili
zijn zitting begon, veroordeel
de Bakhrul tot tweeëneen half
jaar en Nurcahyo tot twee jaar
gevangenisstraf. De militaire
procureur had voor beiden
drie jaar geëist.
In de door Indonesië gean
nexeerde voormalige Portuge
se kolonie leidde het incident
tot hevige protesten van de
overwegend rooms-katholieke
bevolking. De protestmars van
ten minste 150 Oosttimorezen
in Dili was de grootste uiting
van verzet sinds het neerschie
ten van demonstranten door
het Indonesische leger in 1991
Opleiding
De protestantse kerken in
Oost-Europa hebben geen
geld genoeg voor de opleiding
van predikanten. Dit heeft de
Wereldbond van Hervormde
en Gereformeerde Kerken
(WARC) in Genève bekendge
maakt. In de nieuwe politieke
situatie hebben de kerken gro
te behoefte aan predikanten
en aan theologisch opgeleide
medewerkers, zegt de WARC
in een verslag van een in
Hongarije gehouden conferen
tie. Maar de vaak kleine Her
vormde Kerken hebben te wei
nig inkomsten. Bovendien is
er vaak onduidelijkheid over
het bezit van de Kerk.
De WARC wil nu een ronde
tafelconferentie houden van
representanten van theologi
sche opleidingen in Oost-Eu
ropa en hulpwerkorganisaties
uit het Westen. De predikan
tenopleiding in Wuppertal-El-
berfeld heeft reeds aangebo
den in 1996 een zomerschool
in Hongarije te houden. De
WARC dringt er bij de Oost-
europese lidkerken op aan
vooral de scholing van leken
en \Touwen ter hand te ne
men. De Hervormde Kerken in
Oekraïne, Kroatië, Servië-
Montenegro en Litouwen be
schikken niet over een eigen
predikantenopleiding. Die zijn
er wel in Roemenië, Tsjechië.
Slowakije en Hongarije.
Dalai Lama
De Chinese politie heeft op de
markten van de Tibetaanse
hoofdstad Lhasa portretten
van de Dalai Lama. de geeste
lijke leider van de Tibetanen,
in beslag genomen. Dit meld
de gisteren het in Londen ge
vestigde Tibet Information
Network (TIN). De organisatie
beroept zich op de verklarin
gen van een Chinese rege
ringsfunctionaris en van wes
terse toeristen.
Volgens TIN is de maatregel
onderdeel van een nieuwe
campagne van de Chinese
overheid tegen de Dalai Lama.
In 1959 ontvluchtte deze Tibet
met duizenden volgelingen na
de bloedige onderdrukking
van een anti-Chinese opstand.
China houdt Tibet sinds 1949
bezet. De maatregel van de
Chinese politie is opvallend,
omdat het in Tibet al jaren
niet meer verboden is om por
tretten van de Dalai Lama in
het openbaar te tonen. Afbeel
dingen van de geestelijke lei
der sieren dan ook veel hui
zen, tempels en kleine altaren
in het gebied, zonder dat de
Chinese autoriteiten daar aan-
Frans en Karin landstra voor internationale Wycliff-organisatie in Nieuw-Guinea
Ze wonen met z'n vieren in
een dorpje van nog geen
honderd mensen in de
oostelijke hooglanden van
Papoea Nieuw-Guinea. In
een grote woning op palen.
De zijkant is, behoudens
een gordijn van muskie
tengaas, open en kijkt op
de brede bush uit. Rondom
staan nog een twintigtal
kleinere paalwoningen.
Daar heeft God hun werk
terrein gekozen, zo voelen
Frans (41) en Karin Zand-
stra (35) het.
ENSCHEDE JAN TER HAAR
Sinds drie jaar doen ze er alfa-
betiseringswerk, met als doel de
bevolking de boodschap van Je
zus Christus over te brengen.
Deze herfst zijn ze met hun kin
deren Judith (8) en Abner (6)
voor enkele maanden verlof in
hun oude woonplaats Ensche
de.
Het i
,vel t
Ka
rin: ..Bijvoorbeeld in de super
markt. Het is er zo druk en vol
en zo verschrikkelijk veel aan
bod. Je wilt gewoon even een
zakje hagelslag halen en dan sta
je voor een schap met wel tien
soorten. Bij de bakker en de sla
ger stond ik in het begin met de
mond vol tanden toen ze me
vroegen wat ik wilde hebben.
Dan moet je je al die soorten
weer herinneren." Ze lacht: ..Bij
ons zie je de mensen soms een
hele middag bij een winkeltje
staan, soms gewoon om naar de
artikelen te kijken zonder iets te
kopen."
Het levenstempo in Neder
land heeft hen overvallen.
Frans: .,A1 die flitsende tv-beel-
den. Vooral bij jongerenpro
gramma's is mij dat opgevallen.
Je krijgt de tijd niet om echt stil
te staan bij wat je ziet. Mis
schien was dat voordat we ver
trokken ook wel zo, alleen valt
Abner, Karin, Judith en Frans Zandstra even terug in Nederland: Je kunt ons werk vergelijken met de kerstening van West-Europa."
heto
3 op-
Drie jaar harde arbeid voor de
internationale Wycliff-organisa
tie voor bijbelvertaling zitten er
nu op. Bergen werk hebben ze
verzet in het op schrift stellen
van de lokale taal (Amanab),
één van de honderden Papoea-
en Melanische talen die er op
Papoea Nieuw-Guinea gespro
ken worden. Ze hebben de
mensen teren lezen en schrijven
en hen opgeleid om die vaar
digheid weer aan andere dorpe
lingen door te geven. Parallel
daaraan werkten ze mee aan de
opbouw van het kerkelijk leven
in de regio die in totaal uit 23
dorpen bestaat waar ook andere
Wycliff-mensen werkzaam zijn
en met wie een gerej^
bestaat. Op tal van punten
ondersteuning voor de westerse
pioniers in de bush.
- Jullie blanken uit het verre
Nederland leren de mensen daar
veel. Gebeurt er ook iets in om
gekeerde richting?
Karin: „We spreken in Neder
land al gauw van onderontwik
kelde volkeren in de Derde We
reld, maar als je daar leeft, voel
je je al gauw zelf onderontwik
keld. Want in feite weet je in
vergelijking met hen niets. Ze
kennen elk paadje in de jungle,
ook al lijkt er geen weggetje te
lopen. Kennen elke boom, we
ten sporen van dieren thuis te
brengen, kennen alle planten en
weten wat eetbaar is en wat
niet. Ze zoeken zelf hun eten in
het bos op, bladeren van bo
men, jonge bamboescheuten
enzovoort en weten ook welke
maanstand het beste is om op
jacht te gaan. Ze leven veel
meer met de natuur om hen
heen."
Frans vult aan hoe de mensen
daar in staat zijn om iets uit het
ogenschijnlijk niets te maken.
Bijvoorbeeld het bouwen van
een huis uit allerlei materialen
om hen heen. „Wij in het Wes
ten zijn die vaardigheden alle
maal kwijt geraakt en afhanke
lijk geworden van anderen. Zij
zijn in staat om geheel in hun
eigen behoeften t
- Vragen ze zich niet af wat
jullie nu eigenlijk komen doen?
„Je ontmoet bij mensen die
voor ons open staan zeker be
grip, zo niet dankbaarheid dat
we van zo ver zijn gekomen om
hen te leren lezen en schrijven
met hulp van allerlei eenvoudi
ge lesboekjes over de dagelijkse
dingen in hun leven. Ze zijn
echt blij omdat ze die vaardig
heden als een verrijking zien",
aldus Frans. Dit onderwijs, als
basis om verder met de bijbel
kennis te maken, wordt breder
geaccepteerd dan de christelijke
boodschap zelf, is zijn ervaring.
De helft van de mensen, zo niet
nog meer, voelt niet zoveel voor
de kerk. Frans: „Onder hen zijn
inmiddels ook enkelen die zich
enthousiast meester hebben ge
maakt van de vaardigheid van
lezen en schrijven maar die de
bijbel verder niets zegt."
Opvallend genoeg zijn het
voornamelijk vrouwen en kin
deren die naar de kerk gaan, al
niet veel anders dan in Europa,
stelt Karin vast. De mannen op
Papoea Nieuw-Guinea houden
hun familieleden in de deelna
me in het kerkewerk niet. Over
het algemeen wordt onze aan
wezigheid gewaardeerd, con
cludeert ze. „De houding is ze
ker niet vijandig, eerder tref je
bij hen zorg aan dat ons iets
overkomt en staan ze je bij. Ze
vinden onze blanke huidskleur
en het sluike haar wel interes
sant. Dat willen ze stiekem wel
eens aanraken, want zelf heb
ben ze allemaal kroes haar."
Uitvoerig is het thuisfront (de
Zandstra's zijn uitgezonden
door de Nederlandse Hervorm
de Kerk in Enschede) de afgelo
pen jaren met lesbrieven op de
hoogte gehouden van hun wel
en wee. Knieblessures, malaria,
motor- en radiopech, het vieren
van Sint Nicolaas en Oud en
Nieuw, het opgroeien van de
kinderen, de soms moeizame
resultaten van hun werk. En het
thuisfront schreef terug. „Daar
door hebben wij Gods liefde
kunnen doorgeven aan een
volk, dat pas werkelijk uit het
duister in het licht kan komen
door Gods Woord in de taal van
hun land", staat er op de uitno
diging aan alle 'supporters' om
binnenkort op een drietal zater
dagen in hun tijdelijke huis in
Enschede Frans, Karen en de
kinderen de hand te drukken en
dia's en videobanden te komen
bekijken.
op Papoea
Nieuw-Guinea echt in het duis
ter?
Frans: „Je kunt het vergelijken
met de kerstening van West-Eu
ropa. Door het christendom zijn
wij toch ook verrijkt. Daar gaat
het al niet anders. Al merk je er
aan de buitenkant niet zo veel
van, toch leeft bij de meeste
mensen nog animisme. Ze zien
in allerlei dingen geesten en zie
len die hen in de macht hou
den. In stenen en bomen bij
voorbeeld. Die krachten hebben
hen in de ban waardoor ze erg
angstig leven. Het Woord van
de Bijbel kan hen echt tot vrije
mensen maken. Dat is onze
overtuiging, waarvan we geluk
kig, zeker het laatste half jaar,
tastbaar resultaten zien en die
ons de moed geven om straks
weer terug te gaan voor een
periode."
Vele jaren geleden hield de joodse auteur
Elie Wiesel op met schrijven over de holo
caust, nadat critici hem ervan beschuldigd
hadden dat hij de verschrikkingen van de
jodenvernietiging voor eigen roem en ge
win uitbuitte. Maar nu heeft de Nobelprijs
winnaar nogmaals zijn hart gelucht en zijn
pijnlijke herinneringen aan de concentra
tiekampen Auschwitz en Buchenwald te
boek gesteld.
„In de jaren zestig stopte ik met schrijven
over de kampen omdat ik de kritiek niet
aankon", zegt Wiesel bij de publikatie van
zijn memoires onder de titel Tous les fleu-
ves vont a la mer (Alle beken stromen naar
de zee). „Mensen zeiden: 'Hoe lang blijf je
je nog wentelen in je lijden?' Nu heb ik er
spijt van, want als ik stop, en als anderen
stoppen, wat zal er dan gebeuren?"
In 1986 werd hij door het comité dat hem
de Nobelprijs voor de Vrede toekende,
schreven als een „boodschapper aa
mensheid", die bijdroeg aan
nen van apathie en twijfel en de wereld er
toe dwong de holocaust niet te vergeten.
Wiesel beschreef zijn kampervaringen voor
het eerst in De nacht, dat in 1960 ver
scheen. Zijn memoires beginnen echter bij
zijn kindertijd in het stadje Sighet in Roe
menië, waar zijn godsdienstige studie de
jonge Wiesel drijft tot pogingen om op mys
tieke wijze de Messias op te roepen.
In het boek, dat eindigt met zijn huwelijk
in 1969, gaat Wiesel in op zijn eerste, on
handige toenaderingen tot het vrouwelijk
geslacht, zijn beginnende carrière als be
rooid journalist en zijn vriendschap met de
rooms-katholieke Franse schrijver Francois
Mauriac en de Israëlische politica Golda
Me'ïr.
De periode na de Tweede Wereldoorlog,
waarin hij naar eigen zeggen zijn weg zoekt
in 'het leven na de dood', wordt overscha
duwd door de weinige bladzijden die hij
wijdt aan de vernietigingskampen. Daar
verloor hij zijn moeder, vader en zuster.
Als zijn vader op sterven ligt, hoort de 16-
jarige Wiesel ineengedoken diens noodkre
ten aan. Hij zit vlakbij, maar mag van de
kampbewakers niet naar zijn vader toe.
Diens laatste woorden - zijn eigen naam,
steeds opnieuw geroepen - achtervolgen
Wiesel nog steeds.
Alleen in De nacht had Wiesel tot nu toe
over zichzelf geschreven. In zijn memoires
vertelt hij veel over zijn relatie met zijn va
der en over de sterke band met zijn jongere
zuster die de vernietigingskampen niet
heeft overleefd. „Er waren veel dingen die
gezegd moesten wordenaldus Wiesel. „Ik
wilde datgene onthullen wat nodig is voor
het begrip van mijn overige boeken. Alles
wat ik gezegd heb is waar, maar ik heb niet
alles gezegd wat i
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Giessen-Nieuwkerk A.
den Besten te Ochten; te Nijkerker-
veen J.H. van Daalen te Ede.
Aangenomen naar Markelo A.F.U.
Braakman, kandidaat te Maartens-
e Greet tf
dijk
Bedankt: voor Otterlo G.
Oosterwolde (Gld.) voor Vaassen
W.M. de Boer te Moordrecht.
GEREF.KERKEN
Beroepen: te Amsterdam-Slotermeer-
/Geuzenveld (SoW) mw. G W. de
Jong, kandidaat te Amsterdam; te
Maassluis drs. R.A. van Kooij te Lin-
schoten (part-time).
GEREF.KERKEN VRIJGEM
Aangenomen: naar Hattem A.P. Feij-
en te Heemse, die bedankte voor
Axel, voor Bedum en voor Berkel en
Rodenrijs.
GEREF.GEMEENTEN
Beroepen: te Hilversum C Hogchem
HET WEER
Regenkansen nemen toe
Het droge en zonnige herfstweer
van de afgelopen twee weken loopt
zoetjes aan op zijn eind. De atmos
feer begint zich in te stellen op de
tegenstellingen, die met het nader-
bijkomen van de winter gaan ont
staan tussen oceaan en continent.
In het noorden en oosten van Eu
ropa is er al een vooraadje winter
kou aanwezig onder het beheer van
een hogedrukcentrum boven
Noordwest-Rusland, dat in de loop
van deze week nog krachtiger
wordt (ruim 1040 millibar). Tege
lijkertijd doet een golf met zachte
Atlantische warmte een uitval in de
richting van het vasteland, gedre
ven door een depressie tussen IJs
land en de Britse Eilanden (975
millibar). Het toenemende drukver
schil deed de zuidoostenwind dins
dag al flink toenemen. In de aan
wezige polaire lucht voelde het
schraal aan bij maxima van 9 tot
10 graden, maar de mooie, heldere
lucht met felle zonneschijn ver
goedde veel. In de droge lucht
daalde de relatieve vochtigheid in
de loop van de middag naar circa
40 procent. De vrij krachtige wind
hield het kwik vannacht boven nul.
Vandaag maakt de zon later op
de dag plaats voor sluierbewolkinj
die de komst van een front aankot)DEN
digt. Het neerslaggebied wordt
echter door de Oost-Europese ho-
gedruk vertraagd en afgezwakt. Hi
front rafelt de komende 48 uur b<ri°C(
ven ons land langzaam uiteen. Bénidc
wolking overheerst, af en toe valt )p h<
wat lichte neerslag. Het wordt welnan
iets zachter, vooral in de komendyenb
nachten; de maxima liggen rond je
13 graden. I00£
Ons land komt met dit licht wis^te
selvallige weer nog goed weg. Op ®u^v'
het noordelijke deel van de Noord-We
zee steekt een zuidoosterstorm opsite"
In het Middellandse Zeegebied isnien
het weer al dagenlang van streek Lan
met flink wat regen en onweer. jaar
Tijdens het weekeinde arriveertUat
volgende depressie bij Ierland
die meer stootkracht heeft dan zijT"
voorganger. De regenkansen ne- n
men verder toe en de wind trekt L)l
stevig aan uit zuid tot zuidwest. pl°e
Een duidelijk onstuimiger type 1
herfstweer maakt zijn opwachting'
het blijft voorlopig a
t regei
tranden van tijd tot tijd zon. Middagte
peratuur rond 26 graden.
Marokko:
Westkust: vooral in het noorden ge
geld wolkenvelden en kans op een b
Middagtemperatuur rond 23 graden.
DONDERDAG 20 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.12 Zon onder 17.33
Maan op 17.50 Maan onder08.09
Waterstanden Katwijk
Hoogwater02.59 15.47
Laag water 11.47
Weerrapporten 18 o
noorden l
n op t
stevige regen
dagtemperatuur ongeveer 24 graden
Zuid-Frankrijk:
Naast zon van tijd tot tijd ook wolkenvel
den en op beide dagen kans op een re
gen- of onweersbui. In het oosten kun-
ben. Middagtemperatuur op v
sen rond 17 graden.
Mallorca en Ibiza:
Vrij wisselvallig weer, met naast zon van
tijd tot tijd ook kans op buiige regen,
misschien met onweer. Maximumtem
peratuur ongeveer 22 graden
Vandaag met name in het noorden, na
het optrekken van eventuele mist, flink
wat zon. Verder geregeld wolkenvelden
en vooral morgen enkele regen- of on
weersbuien. Op Sicilië kunnen de buien
zich op beide dagen manifesteren. Mid-
dagtemperatuur uiteenlopend van 15
graden hier en daar in het noorden tot
rond 23 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Wisselvallig weer met op beide dagen
kans op enkele regen- of onweersbuien.
Nu en dan ook wel wat zon. Middagtem
peratuur rond 22 graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag in het noorden en oosten nog
geregeld zon en waarschijnlijk droog.
Verder tamelijk bewolkt
gen- of onweersbuien, vooral langs de
westkust kunnen ze behoorlijk
zijn. Middagtemperatuur langs de rr
te kusten tussen de 21 en 25 graden
Boedapest
Boroeajx
Kopenhagen onbew
Las Palmas half be*
o 1 14 9 00
