Twijfels bij 'C-organisatie'
Kerk Samenleving
Prominenten op forumavond OJEC
ZATERDAG 15 OKTOBER 1994
UIT DE KERKBLADEN
Geboortebezoekjes
In een 'P.S.' onder de rubriek
'Geboren' geeft de Katwijkse
dominee P.J. Stam jr. in het
kerkblad Om de Oude Kerk
antwoord op de vraag waar
om zijn vrouw (en niet hij)
de geboortebezoekjes aflegt.
„1: Allereerst om mezelf te
sparen en tijd te winnen. 2.
Vaak kwam ik op een onge
schikt moment en was bij het
lezen en gebed manlief er
(net) niet of kwam de verlos
kundige, de dokter enz. 3.
Daarnaast zat ik soms alleen
tussen een hoop vrouwvolk
en voelde ik me in de ge
sprekken niet bepaald een
expert en ook niet altijd op
m n gemak. Dank voor jullie
begrip."
Offerblok
Tijdens een fietstochtje langs
het kanaal maakte redacteur
M. Binnendijk van het Oegst-
geester kerkblad Oké een
praatje met iemand die hem
achterop kwam. Ze naderden
het Groene Kerkje. „Die staat
ook weer in de steigers", zei
de man. „Wat zal dat weer
een hoop geld kosten." Uit
zijn bezorgde blik leidde Bin
nendijk af dat hij wel her
vormd zou zijn. „Tenslotte
hoef ik als gereformeerde me
geen zorgen te maken hoe de
hervormden hun kerkgebou
wenfinancieren."
Het voorval deed Binnen
dijk wel denken aan zijn va
kantie in Griekenland. „Tij
dens tochten over het eiland
waar we verbleven, hebben
we veel kerken bezocht.
Mooie historische bouwwer
ken, maar ook veel moderne
bouwsels die alleen maar zijn
neergezet omdat de grond
waarop een gewijde kerk
staat vrij is van belasting. De
grote vaak historische kerken
hebben het moeilijk. Dankzij
het toerisme komt er wel wat
geld binnen. Bij bezoek aan
zo'n kerk, vaak met groepen,
zit de plaatselijke priester, de
'papa', pontificaal uitgedost
naast het offerblok. Helemaal
in het zwart, met zwarte
baard en strenge blik. Geen
toerist durft de man te passe
ren zonder eerst al z'n losse
geld in het offerblok te depo
neren. Zo onderhouden ze
daar hun kerkgebouwen."
Fietsend langs het Oegst-
geester kanaal, in het zicht
van het Groene Kerkje, ziet
Binnendijk daar wel wat in.
„Och, misschien loopt er nog
ergens een werkeloze domi
nee rond. Dan moet hij wel
z'n baard laten staan."
Por
't Is bijna niet te geloven,
schrijft M. den Hollander na
mens het college van kerk
voogden in Hervormd Kat
wijk aan den Rijn, maar toch
echt waar. „Onze kosters vin
den na iedere kerkdienst de
nodige snoeppapiertjes tus
sen de banken. En als 't daar
nou maar bij bleef, dan was
het nog niet zo heel erg, want
ook de kerkvloeren moeten
elke week - al dan niet met
behulp van de stofzuiger -
worden gereinigd." Wat ech
ter veel 'smeriger' is, dat zijn
de stukken kauwgom die
worden gevonden, hetzij on
der banken op de vloer of
onder de banken zelf geplakt.
„Hoe krijgen mensen 't in
hun hoofd om die uitge
kauwde rommel zo achter te
laten!" Den Hollander doet
een dringend beroep op 'ie
dere kerkganger' er aan mee
te werken dat er een eind
komt aan deze ongewenste
situatie. „Ziet u iemand pa
piertjes op de grond gooien
of kauwgom 'wegwerken' op
de hierboven beschreven
wijze, geef hem of- haar dan
maar genist namens de kerk
voogden en koster een por in
de ribben. Waarvan acte."
Prof. dr. Bram van de Beek gooit knuppel in christelijk hoenderhok
Bij de presentatie
van de plannen
van het paarse
kabinet, stelde de CDA'er
Bert de Vries vast dat het
toekomstige beleid nauwe
lijks zal verschillen met dat
van de afgelopen jaren.
Van de Beek, in het norma
le leven hoogleraar dogma
tiek namens de Nederland
se Hervormde Kerk, vindt
dat een terechte constate
ring. ,,Je zult zien dat er
niks verandert. Het CDA
zal het moeilijk hebben om
oppositie te voeren."
LEIDEN WIM SCHRIJVER
De wijze waarop het CDA zich
heeft ontwikkeld is in de ogen
van Van de Beek een 'mooi'
voorbeeld van de uitholling van
het christelijk bolwerk. In de vo
rige eeuw hebben naast rooms-
katholieken met name ook ge
reformeerden hard gewerkt aan
een eigen zuil. „Protestants Ne
derland is zich gaan organise
ren ter wille van vrijheid en be
waren van erfgoed. Gerefor
meerden vochten om hun
plaats in de samenleving." Met
het adagium 'soevereiniteit in
eigen kring' op de lippen, werd
voor elk terrein van het leven
een belangenorganisatie vol
gens verenigingsmodel opge
richt.
Maar na opkomst en bloei, is
er nu een situatie van 'afbouw
en crisis', aldus Van de Beek.
Oorzaken? „In de eerste plaats
zo zegt hij, „droeg de organistie
structureel vanwege haar on
derliggende doelstelling haar
einde in zich. Het ging immers
om een emancipatiebeweging.
Zodra je maatschappelijk volle
dig meetelt heb je de organisa
tie niet meer nodig." Toen de
protestantse zuil haar hoogste
punt bereikt had, betekende dit
het begin van het einde. „Er
werd vergeten wat de inhoude
lijke traditie was: hel verzet te
gen het machts- en eenheids-
denken, de mens die volstrekt
afhankelijk is van God en dus
nooit in eenheid denken kan.
Zo werd het huis van de protes
tants-christelijke organisatie
hecht doortimmerd, maar het
werd een geestelijk leeg huis."
Van de Beek zegt het de gods
dienst-socioloog Piet van der
Ploeg na dat ouderen de nieuwe
generatie een 'leeg testament'
meegaven.
„Het blijkt in de praktijk dat
christelijke organisaties inhou
delijk niet anders te zeggen
hebben dan wat redelijk is vol
gens allen, en zo vanuit hun ei
gen wortel een leeg testament
aanbieden. Ie mag er zijn, dat
hoef je niet meer te bevechten.
Je bereikt niets anders dan an
deren." Om die reden gelooft de
De Leidse prof. dr. Bram van de Beek gooide onlangs op de bondsdag van de Nederlandse Christelijke Boeren-
en Tuindersbond de knuppel in het hoenderhok. Hij vond het een prima gedachte dat de bond deelneemt in
een algemene federatie van landbouworganisaties. Wat heet, de Leidse kerkelijke hoogleraar zou in feite nog
veel verder willen gaan. Hij zet grote vraagtekens bij het bestaansrecht van veel C-organisaties. „Waar ik dan
aan denk? Aan politieke partijen en belangenorganisaties. Ik heb er moeite mee wanneer christenen zich
organiseren, louter om macht uit te oefenen."
Prof. dr. Bram van de Beek: „Ik moet weinig hebben v
hoogleraar ook niet dat christe
lijke organisaties moeten pro
beren het verloren terrein terug
,Als je al genoeg
bij elkaar krijgt om een
draagvlak te hebben, dan ont
breekt het aan geestelijke kwali
teit. Het gaat immers ten
diepste niet om een kwantitatief
maar om een kwalitatief pro
bleem."
„De eigenlijke vraag is: wat
hebben we
nog te zeg
gen dat de
moeite waard
is? In dat
laatste zit het
eigenlijke
probleem en
ten diepste
was dat al het oorspronkelijke
probleem: teloorgang van gere
formeerde identiteit." Wat die
identiteit dan is? Wanneer Van
de Beek een antwoord formu
leert. blijkt zijn gereformeerde-
bondsachtergrond: „In gebed
omgaan met de Schrift in een
bevindelijk leven als bron van
vrijheid. Dat geeft dat je met
een zekere distantie naar de
dingen kunt kijken en ook met
een knipoog."
'Heel interessant' vindt Van
de Beek de discussie die is ver
oorzaakt door het D66-Kamer-
lid Louise Groenman met haar
uitspraak dat zij de kerken niet
rekent tot het maatschappelijk
middenveld. Van de Beek is 'ge
neigd Groenman gelijk te ge
ven'. „In die zin dat de kerk
geen belangenorganisatie be
hoort te zijn. De kerk staat in de
eerste plaats voor de inhoudelij
ke boodschap en zal zich nooit
mogen binden aan een bepaald
blok."
'De kerk behoort vooral geen
belangenorganisatie te zijn'
Zoals in de kerk de geloofsover
dracht plaatsvindt, zo hoort dat
volgens Van de Beek ook te ge
beuren op de christelijke
school. Om die reden is hij wel
voorstander van apart christelijk
onderwijs. „Ik geloof niet in
christelijk rekenen en ik heb
ook nooit zo geloofd in een
aparte sfeer op de christelijke
school. Wel belangrijk vind ik
de godsdienstles. En dan hecht
ik eraan dat godsdienst dan niet
een praatclub is, maar echte ge
loofsoverdracht inhoudt.
Van de Beek wijst er op dat
het niet alleen de gereformeer
den waren en zijn, die warm lie
pen voor belangenorganisaties.
„In mijn theologie is het Ko
ninkrijk van God in de eerste
plaats het koningschap van God
en die staat haaks op de werke
lijkheid. Om die reden moet ik
ook weinig hebben van de
apostolaatstheologie zoals je die
tegenkomt in de hervormde
kerkorde van
1951. Ik geloof
niet in de geest
die daar uit-'
spreekt van:
morgen wordt
het beter. Die
apostolaatsge-
dachte heeft
binnen de Her
vormde Kerk ook weer allerlei
belangenclubjes tot gevolg ge
had."
Volgens Van de Beek is het
streven naar eigen organisaties
helemaal niet calvinistisch.
„Wat je bij Calvijn tegenkomt is
dat er orde in de maatschappij
moet zijn, zodat je in rust kunt
leven. Daarmee moet je al heel
blij zijn." Daarmee wil hij niet
gezegd hebben dat christenen
moeten zwijgen in bijvoorbeeld
de politiek. Maar daar is volgens
hem geen eigen partij voor no
dig. „Waar het om gaat is een
levenshouding waar kracht van
uit gaat. Het gaat vooral om een
levenshouding, niet zo zeer om
de verdediging van normen en
waarden. Het christelijk geloof
zorgt dat je op een bepaalde
manier in het leven staat, keu
zes maakt. Maar het gaat me te
ver om dat in een partij te orga
niseren."
De hoogleraar kan zich voor
stellen dat er in 'heel speciale
situaties' eigen partijen ge
vormd kunnen worden, doch
slechts om één belangrijke zaak
te behartigen. Maar eigenlijk
kan hij zich in normale omstan
digheden niet voorstellen dat
een christelijke partij via het
spel van de macht een bepaalde
norm in de vorm van een gene
rale wet dwingend oplegt. „Als
het bijvoorbeeld over abortus
gaat, moet je er in een pluralis
tische samenleving niet naar
streven iets algemeen te rege
len."
Van de Beek: „Ik heb het idee
dat de verzuiling de secularisa
tie in de hand heeft gewerkt. Als
een christelijke partij wat zei,
was direct de reactie: ach, dat
zijn zij, die horen dat te zeggen.
Het gevolg was dat de christelij
ke boodschap niet iets was wat
als een zout de samenleving
doortrok."
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Grijpskerk en Vis
vliet - Pieterzijl (part-time): mw.
G. Schraa - Offreins, kandidaat
te Hardegarijp; te Blokzijl:
Ch.A.J. Stam, kandidaat te Kam
pen, die dit beroep heeft aange
nomen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Vught (SoW). mw.
drs. E.J.S. van Sluijs te NOORD-
WIJK.
Beroepbaarstelling: mevr G W.
de Jong, Spiegelgracht 14 II.
1017 JR Amsterdam, tel: 020-
6248648; drs. M. Grashof, Zee-
bies 26, 8265 EP Kampen.
CHR.GEREF. KERKEN
Beroepen: te Damwoude: G R.
Procee te Hamilton (Ont. Cana
da).
GEREFORMEERDEGEMEENTEN
Beroepen: te Dirksland en te
Spijkenisse: B. van der Heiden
te Hardinxveld-Giessendam; te
Oud Beijerland: J. Kareis te Ou-
demirdum.
Bedankt: voor Hoogvliet en voor
Middelharnis: A, Bac te Bode
graven; voor Rotterdam-Zuid-
wijk-Pendrecht-Lombardijen:
C.A. van Dieren te Stolwijk.
Het Overlegorgaan van Joden en Christenen in
Nederland (OJEC) organiseert op maandag 24
oktober een 'open' forum- en discussiebijeen
komst in Wassenaar. Het centrale thema is 'Op
zoek naar nieuwe gemeenschappelijkheid' en
tot de sprekers behoren onder anderen bis
schop A.H. van Luyn van Rotterdam en rabbijn
L.B. van de Kamp van de Joodse Gemeente in
Rotterdam. De forum- en discussieavonden van
het OJEC worden sinds elf jaar op verschillende
plaatsen in het land georganiseerd. Joden en
christenen van verschillende achtergrond en
signatuur stellen tijdens deze bijeenkomsten ac
tuele onderwerpen aan de orde. Geïnteresseer
den in de dialoog tussen beide groepen kunnen
deze discussies meemaken en er zelf ook aan
deelnemen.
De forumavond in Wassenaar wordt gehou
den in de Dorpskerk van de hervormde ge
meente aan het Plein 3. De aanvang is 20.00 uur
en de toegang is gratis. Behalve Van de Kamp
en Van Luyn zijn als sprekers uitgenodigd H.M.
Gelderblom-Lankhout (lid van het Verbond van
Liberaal-Religieuze Joden in Nederland, lid van
de Eerste Kamer voor D66 en algemeen secreta
ris van het OJEC), hoofdredacteur J. Greven van
het dagblad Trouw en drs. D. Pruiksma, lid van
het gereformeerde Deputaatschap voor Kerk en
Israël en voorzitter van het OJEC. Hij treedt te
vens als gespreksleider van deze avond op.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
ZULLEM WE "TERR-OFLiSTje
IAJ sARAjev/o"
SP£L.EAJ
DAM WAS IK. DG
SLUiP-SCHLlTTBR.
ESJ JU PE \/W"
NEE", DAM
BTÏAJ iK WEER
De Sufkop
Die WiHT MAS
5CHie~rew
we spedem "ooRioeoe
OP HAÏTI,' DAM KUAJMEM
WE ALue&ei
SCH lETE fJ
LEIDSCH DAGBLAD
M Essenberg, G.P Arnold (adj), J
HOOFDRED ACTIEJan-Geert Majoor, Frans
Nypels. Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN. R.D Paauw, tel dag 9 30-
11 30 uur 071 -356215. of per post
Postbus 54.2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertent.es071-323508
Redactie071-321921
Telefoon071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij vooruitbet. (ind. BTW)
peracc.giro autom bet.
per maand 29.30
per kwartaal ƒ85,55 ƒ84.55
per |aar ƒ329,30 328.30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
HET WEER
HANS VAN ES
Polaire lucht
Noge
gaf de gedenkwaardi
ge zomer van 1994 een toegift
Onder een strakblauwe hemel en
felle zonneschijn ging het kwik gis
termiddag snel omhoog. De atmos
ferische omstandigheden waren
ideaal voor een thermisch hoog
standje. Het verticale profiel van
de onderste luchtlagen gaf bij
zonsopkomst een scherpe inversie
te zien; een situatie, waarbij de
temperatuur met toenemende
hoogte stijgt. Terwijl er vroeg in de
ochtend nog kille mistbanken hin
gen met op ooghoogte temperatu
ren van maar enkele graden boven
nul, was het op een niveau van
250 tot 500 meter met 17 graden
opvallend warm.
Die opmerkelijke bovenlucht-
temperatuur was het werk van een
hogedrukgebied boven Centraal-
Europa, dat de atmosfeer een
krachtige warmte-injectie had ge
geven. Het proces van dalende
luchtbeweging, dat in het hoog
plaatshad, zorgde voor compressie
van de luchtlagen, waarbij een
hoop warmte vrijkwam. De zon had
niet veel tijd nodig om de dunne,
koude laag aan de grond op te war
men en omdat de atmosfeer boven
in al was 'voorverwarmd', ging het
kwik als een raket omhoog. In de
westelijke kustregio werd 18 tot 19
graden gebaald, in het zuiden en
oosten van het land kon nog een
officiële warme dag worden geno
teerd: 21 graden.
Ook vandaag is het nog zacht,
maar bij een naar noordwest draai
ende wind neemt de bewolking la
ter op de dag toe. Koudere en dro
gere lucht uit het hoge noorden be
reikt ons komende nacht. Toch
wordt er nauwelijks neerslag ver
wacht. Een nieuw hogedrukgebied
komt de komende dagen via IJs
land naderbij. Het droge weer
houdt aan, maar het wordt een
stuk kouder. In de droge, heldere
lucht kan het de eerste nachten
van de nieuwe week al een graadje
vriezen en overdag komt het kwik
niet meer boven 10 graden uit. De
zon laat zich echter regelmatig
zien. Er staat wel een frisse noord
tot noordoostenwind, windkracht
4, bij een temperatuur van onge
veer 11 graden. De polaire lucht
soort is schoon en droog (zuurstof
rijk) bij een vrij lage vochtigheid.
De dag begint met wolkenvelden,
maar later is er een aardige kans
op zon.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag
Noorwegen:
In het zuidoosten droog
Zaterdag wolkenvelden en kans op een
bui. Zondag stapelwolken*, afgewisseld
door zon en alleen langs de westkust van
Jutland nog kans op een bui. Middag-
temperatuur zaterdag 12, zondag 8 gra
den.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
In zuid-lerland en zuidwest-Engeland
op wat regen. El-
droog en af en toe zon, zaterdag
end op veel plaatsen mist In Schot
wisselend bewolkt en enkele regen-
graden in'Schotland tot 16 in Hét'dui
den. Zondag kouder.
België en Luxemburg:
In de nacht en vroege ochtend plaatse
lijk mist of laaghangende bewolking
Verder zonnig. Zondag enkele wolken
velden, maar droog. Middagtemperatuur
ongeveer 18 graden, zondag koeler.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zonnig, in de nacht en vroege ochtend
plaatselijk mist. In Bretagne wat meer
bewolking en mogelijk wat regen. Zon
dag later op de dag ook in het noorden
enkele wolkenvelden, maar droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 21 graden,
aan de Kanaalkust en zondag in het
noorden wat lager
Af en toe zon, ook wolkenvelden en en
kele verspreide buien, mogelijk met on-
- en 26 gra-
Naast zon ook wolkenvelden en waar
schijnlijk droog. Middagtemperatuur
omstreeks 25 graden.
Spanje:
Af en toe zon, ook nogal wat bewolking
en enkele verspreide regen- of onweers
buien. Middagtemperatuur van 21 gra
den langs de Golf van. Biskaje tot 24 a
28 graden langs de Costa's in het oosten
en zuiden Zondag iets lagete tempera-
Canarische Eilanden:
Vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur rond 27 graden.
Marokko:
Westkust: flinke zonnige perioden en
droog, zondag wat meer bewolking. Mid
dagtemperatuur ongeveer 24 graden
Perioden met zon, maar vooral in het
midden en zuiden ook wolkenvelden en
kans op een pittige regen- of onweers
bui. Middagtemperatuur ongeveer 25
Zuid-Frankrijk:
Overwegend droog en zonnig, in de
nacht en vroege ochtend plaatselijk
mist. 'In het uiterste westen enkele wol
kenvelden en mogelijk wat regen. Mid
dagtemperatuur tussen 20' en 25 gra-
Italië:
Droog en overwegend zonnig, in het zui
den later wat meer bewolking en kans op
een bui. Middagtemperatuur yan 20
graden in het noorden tot 25 plaatselijk
in het zuiden. Zondag iets lagere tempe-
Griekenland en Kreta:
Wolkenvelden en kans op een bui, plaat
setijk ook flinke zonnige perioden Op de
eilanden in de Egeische Zee zaterdag
nog veel wind, daarna rustiger. Middag
temperatuur tussen 19 en 24 graden.
Duitsland:
Zaterdag overwegend zonnig, in het
noorden enkele wolkenvelden. Droog
Zondag ook m het midden en later het
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
WEERRAPPORTEN
ZONDAG 16 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.05 Zon onder 17.4
Maan op 16.17 Maan onder03.4
Waterstanden Katwijk
Hoog water 00.48 13.12
Laag water 09.05 21.16
MAANDAG 17 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 07.07 Zon onder 17.3
Maan op 16.38 Maan onder04.5
Waterstanden Katwijk
Hoog water 01.38 13.59
Laag water 09.56
22.06
Weerrapporten 14 o
r 19 u
Amsterdam onbew.
Vlissingen
Berlijn onbew.
Bordeaux onbew.
Malaga
Mailorca
TRRRRR
A,
(5j§jr
AKj,
bÖ&Sr
