FDP-coryfee Genscher moet partij behoeden voor politieke afgang Iraakse volk opnieuw kind van de rekening Feiten &Meningen Landbouwbeleid onvermijdelijk op de helling Officier wil niet 'voor joker' naar brandhaard DONDERDAG 13 OKTOBER 1994 2 NIEUWSANALYSE Er zijn inmiddels zoveel tekenen aan de wand, dat het nu wel als een vaststaand feit mag gelden: een complete herziening van de Europese landbouwpolitiek is onaf wendbaar. Het enige dat nog ontbreekt, is een 'tijdpad', maar het moment waarop dat moet worden uitgestippeld, komt ook steeds dichterbij. De jongste bijdrage aan de discussie is een rapport van onafhankelijke deskundi gen dat dezer dagen werd gepubliceerd door het economische directoraat van de Europese Commissie in Brussel. Ruim vijf maanden was er intern in de Commissie verzet tegen openbaarmaking van het rap port. Maar kennelijk is men nu toch gaan inzien dat verder verzet zinloos is. Het is immers allang gemeengoed dat de huidige Europese landbouwpolitiek, on danks de In 1992 onder commissaris McS- harry doorgevoerde landbouwhervorming, zijn langste tijd heeft gehad. Het huidige stelsel is te duur en te fraudegevoelig en uit eindelijk is het de consument die nodeloos veel geld voor landbouwprodukten betaalt. De vroegere Nederlandse landbouwcom missaris in Brussel, Sicco Mansholt, roept het al enkele jaren. De GATT-overeen- komst, over een vrijere wereldhandel, was een tweede voorteken. De moeizame on derhandelingen dit voorjaar over de land- bouwparagraaf met de vier nieuwe landen van de Europese Unie, Finland, Noorwe gen, Oostenrijk en Zweden, het derde. De belangrijkste reden voor hervorming van de Europese landbouwpolitiek is echter de verdere toenadering tot en eventuele uit breiding met landen in Oost-Europa. Vorige week klonken tijdens een bijeenkomst van de ministers van buitenlandse zaken van de EU in Luxemburg al angstige geluiden over de gevolgen van een oostelijke EU-uitbrei- ding. Bij een ongewijzigd landbouwbeleid zou dat een verdubbeling van de Europese begroting betekenen, waardoor alleen al Nederland per jaar zo'n 8,5 miljard gulden meer aan de EU schuldig zal zijn. Ook in het nu met vertraging in Brussel gepubliceerde rapport neemt Oost-Europa een centrale plaats in. Noch West- noch Oost-Europa is gebaat bij handhaving van de huidige regels, stelt het rapport. Op die manier wordt slechts kunstmatig een grote re agrarische export van Oost-Europa naar de EU gecreëerd. Daarmee worden niet alleen de proble men in West-Europa vergroot. De reële waarde van die export voor de Oosteurope- se landen zal ook nog eens veel geringer zijn dan wat de EU er via zijn begroting voor moet betalen. Bovendien onthoudt de EU zo grote sommen gelds aan die produk- i Oost-Europa, die veel eerder i aanmerking moeten komen che aansluiting bij de EU te vinden. Het rapport beveelt aan om elke vorm van prijssteun en subsidie, maar ook van opgelegde quota en braaklegging, te verla ten. Directe inkomenssteun aan boeren moet kunnen, maar moet wel zoveel moge lijk nationaal gebeuren. Dan kan die steun ook beter specifiek worden gedirigeerd naar plattelandsontwikkeling of milieubehoud. Het zou bijvoorbeeld de Scandinavische landen in staat stellen hun boeren in de arctische gebieden extra te compenseren voor de klimatologische nadelen. Alleen tij dens een beperkte overgangsperiode van zo'n zeven tot tien jaar, stelt het rapport, kan er een Europese regeling komen, waar bij de lidstaten een gecontroleerde com pensatie uit de F.U-begroting ontvangen. De deskundigen die het rapport opstel den, gaan ervan uit dat met hun voorstellen de lidstaten uiteindelijk veel minder hoeven bij te dragen aan de EU-begroting, die nog steeds voor bijna de helft door landbouw wordt opgeslokt. Bovendien zal de consu ment de prijzen voor landbouwprodukten aanzienlijk zien dalen. BRUSSEL» ALY KNOL CORRESPONDENT Duitse liberalen zweven tussen hoop en vrees De leider van de Duitse liberale partij, de FDP, is een gekweld man. Sinds Klaus Kinkel (57) twee jaar geleden Duitslands favoriete el- der statesman, Hans Dietrich Genscher, op volgde als partijleider en minister van buiten landse zaken, heeft hij eigenlijk alleen maar nederlagen geïncasseerd. De FDP verloor sinds vorig jaar september zeven verkiezin gen op rij, is in het kabinet met verontrusten de regelmaat door coalitiepartner CDU kopje onder geduwd en moest na deze debacles zelfs vrezen voor haar voortbestaan als machtsfactor. NOV: Nieuwe chef krijgsmacht te meegaand Menig waarnemer houdt er rekening mee dat de FDP op 16 oktober, de dag van de bondsdagverkiezingen, de kiesdrempel van vijf procent niet zal halen. In de opinie peilingen scoren de liberalen weliswaar nog zes procent, maar er is sprake van een neerwaartse trend. Dat zou verregaande gevol gen hebben voor de politieke situatie in het land. Want het verdwijnen van de FDP zou niet alleen een drama voor het liberalisme in Duitsland zijn; het zou ook het einde betekenen van een twaalfjarig verbond met de CDU van bondskanselier Helmut Kohl. En dat zou, zonder overdrij ving, het einde van een tijd perk zijn. Over de oorzaak van de op merkelijke neergang van de FDP is druk gespeculeerd, ge- filoseerd en geanalyseerd. Sommigen schreven het vooral op rekening van Kin kel, die een betrouwbare in druk maakt, maar de uitstra ling mist om de kiezers in drommen naar het stemlo kaal te lokken. Hij werd in de deelstaat Noordrijn-Westfa- len niet eens op de belang rijkste verkiezingsposter afge beeld. De FDP-leider in deze deelstaat, de oud-minister van economische zaken en erkende rivaal van Kinkel, Mölleman, zag liever zichzelf en ex-coryfeeën Genscher en Lambsdorff op schuttingen Voor anderen was deze ver klaring te simpel. De grote fout was dat de FDP zich te snel had overgeleverd aan de CDU en daarmee haar ma noeuvreerruimte had be perkt. Wie zo graag de voort zetting van het huidige beleid wilde, kon, aldus deze dia gnose, beter direct op Kohl stemmen. Er zijn ook analyses die die per leken te graven. De FDP heeft zijn traditionele rol op gegeven. De partij is niet lan ger de bewaakster van de rechtsstaat en andere liberale principes die functie zou de milieu-partij Grünen heb ben overgenomen maar is een belangenvereniging voor de hogere inkomens gewor den. Op die verwaterde FDP zitten de kiezers niet te wach- Wanneer het beroerd gaat met een partij is het zaak de gelederen gesloten te hou den. Zeker wanneer er verkie zingen voor de deur staan, moet je geen voorbarige dis cussies over lijsttrekkers ont ketenen, en niet hardop dro men over mogelijke andere coalitiepartners. Deze bele gen, maar nog altijd actuele wijsheid is door de liberalen op grote schaal genegeerd. Niet alleen door de huiska merstrategen en tweede rangs-politici, maar ook door mensen die beter zouden moeten weten. Zoals Mölle man die onlangs een discus sie over 'personen (lees Kin kel) en zaken' aankondigde en de fractieleider in de Bondsdag. Solms, die even wegdroomde over de moge lijkheid van een coalitie met de sociaal-democratische SDPen de Grünen. Sinds een week of twee lijken de liberalen te begrijpen dat schipbreuk alleen kan wor- FDP-leider en minister van buitenlandse zaken Kinkel op weg den voorkomen, een eensgezinde koers wordt gevaren. Daarvoor moet Gen scher zijn partijgenoten wel eerst met de neus op de fei ten drukken. Het moet afge lopen zijn met het 'gefanta seer en gefabuleer over abso lute meerderheden, grote co alities en coalities met de SPD en de Grünen'. Genscher had deze weken de laatste hand aan zijn me moires willen leggen, maar loopt nu, net als collega-lijst duwer Lambsdorff, stad en land af om de kiezers er van te overtuigen dat de FDP niet kan worden gemist. De bood schap is simpel: zonder Kin kel geen Kohl. Dat is geen blijk van vertrouwen in het eigen programma, maar vide voor lijfsbehoud vecht, kan niet kieskeurig zijn. De liberalen worden in hun strijd om het bestaan gehol pen door het Duitse kiesstel sel. De kiezer heeft twee stemmen: een stem wordt uitgebracht op een kandidaat in zijn district; de tweede op de partij van zijn voorkeur. De kiezer die voortzetting van de huidige coalitie wil, kan met zijn eerste stem de CDU- kandidaat in zijn kieskring kiezen en met zijn tweede stem de FDP over de kies drempel helpen. Dat is vaker gebeurd. De FDP heeft zelf een vaste aanhang, die niet partij-bijeenkomst. FOTO REUTER groter is dan 3,5 tot 4 procent, en is om te overleven eigen lijk altijd afhankelijk van de tweede stem. Ook nu werft de partij voor deze stem en volgens de laatste peilingen, die haar tussen de vijf en zeven pro cent toe meten, met een grote kans op succes. De FDP zit volgende week zo goed als ze ker weer in de Bondsdag. De grote vraag is nu alleen of de liberalen genoeg stemmen halen om de coalitie met de CDU te kunnen voortzetten. BONN PETER VAN NUUSENBURG De Nederlandse Officieren Ver eniging (NOV) vindt dat de nieuwe chef van de krijgs macht, luitenant-generaal H. van den Breemen, zijn per soneel in de kou heeft laten staan. NOV-voorzitter N. Stui ver hekelde gisteren de snel heid waarmee Van den Bree men zijn loyaliteit heeft be tuigd aan de bezuinigingen van het kabinet-Kok. Van den Breemen wijst de aantijgingen van Stuiver van de hand. De luitenant-generaal volgde twee maanden geleden generaal A. van der Vlis op als chef van de defensiestaf. Die stapte juist op vanwege de bezuinigingen. Stuiver zei gisteren op de NOV- jaarvergadering in Soesterberg dat de krijgsmacht door de be zuinigingen van het oude en het huidige kabinet dreigt af te glij den naar een situatie als in de jaren '30. „Te weinig personeel, te weinig geld en nauwelijks nog berekend op haar taak." De bezuinigingen op defensie ma ken volgens Stuiver een geloof waardige uitvoering van de re organisatie van de krijgsmacht nu al niet meer mogelijk. Laat staan als het nieuwe kabinet daar nog eens 2,8 miljard gul den aan besnoeiingen bovenop doet. Bovendien voelen de leden van de NOV er niets voor om 'voor joker' tussen een stelletje rover hoofdmannen in het buitenland te zitten, waarbij het doel of het belang voor Nederland vaag blijft. Hoewel dat gelukkig nog niet is gebeurd, is het wachten op het moment dat het hele land in beroering is over televi siebeelden van vele Nederland se doden 'in den vreemde'. De vereniging heeft daarom een notitie opgesteld voor de Twee de Kamer. De politiek moet maar eens duidelijk aangeven wanneer militairen voor VN- operaties mogen worden inge zet. Het leger wil graag advies geven hoe operaties het beste kunnen worden uitgevoerd en of de uitrusting en voorberei ding voldoende zijn om de VN- taak goed te kunnen uitvoeren. De boodschap van de NOV moet worden opgevat als een 'positieve bijdrage aan de dis cussie' zegt voorzitter Stuiver. Tegenwerking of een andere voorzichtige vorm van obstruc tie is voorlopig niet aan de orde. „Dat is onze stijl niet", zegt Stuiver. NOV-voorzitter Stui- De NOV heeft gisteren de noti tie over de inzet bij VN-opera- ties aan het nieuwe WD-ka- merlid Maarten van den Doel, tot voor kort nog legerofficier, overhandigd. Vandaag houdt de Tweede Kamer een debat over het idee van minister Van Mier- lo om een VN-brigade op te richten. Stuiver heeft zich enkele maan den geleden mateloos geërgerd aan het inzetten van Neder landse militairen. „Zonder een verzoek van de Verenigde Na ties was er in de beginfase in Rwanda ineens het plan Neder landse militairen in te zetten. Minister Pronk van ontwikke lingssamenwerking liep weer eens voor de muziek uit." Dat is volgens Stuiver een mooi voorbeeld van hoe het gaat. Aan de hand van televisiebeelden wordt op emotionele gronden ineens besloten 'iets' te doen maar van een weloverwogen besluit is geen sprake. Het kan ook gebeuren dat de VN een verzoek doen waarvan het mili taire doel niet duidelijk is. Als voorbeeld noemt hij het voor malige Joegoslavië. „Daar zou in eerste instantie alleen huma nitaire hulp worden geboden. Het was dus geen militair doel." Een andere frustatie is Angola. Daar zit in verband met interne onrust nog steeds een VN- macht met Nederlandse militai ren. „Dat is voor de officieren die er als waarnemer zijn een frustrerende ervaring. 'Iedereen is hier corrupt', 'Het land is niet meer te redden' en 'Wat doen we hier in hemelsnaam' hoor je dan." Meewerken is prima, vindt de NOV, als maar helder wordt on der welke voorwaarden. De po litiek moet duidelijke criteria opstellen aan de hand waarvan kan worden besloten Neder landse militairen naar brand haarden in de wereld te sturen. Want anders weten 'onze' jon gens niet waar ze aan toe zijn, terwijl ze in zeer gevaarlijke si tuaties verzeild kunnen raken. Volgens Stuiver zijn de belang rijkste criteria voor deelname aan VN-operaties dat vrede en veiligheid worden bevorderd, er een maatschapelijk draagvlak is en een behoorlijke taakop dracht. Nu worden beslissingen voor uitzending van militairen te veel op ad hoc-basis geno- DEN HAAG PAUL SMITS WIM STEVENHAGEN Na operatie Desert Storm lijkt de huidige crisis rond Irak een storm in een glas water, waarbij Iraakse troepen op eigen bodem heen en weer marcheren en Amerikaanse oorlogsschepen opstomen naar Koeweit. Niemand gelooft dat Irak werkelijk het oliestaatje zal binnenval len, maar met de onberekenbare Sad dam Hussein weet je maar nooit. Ongetwijfeld zijn de Verenigde Staten minder dan ooit bereid de sancties tegen Irak op te heffen, zoals Bagdad wil. Sad dams wapengekletter en dreigende taal hebben Washington nog eens bevestigd dat met de 'Beul van Bagdad' geen za ken zijn te doen. President Clinton heeft in de eerste ron de van de nieuwe confrontatie met Bag dad goed gescoord. Door zijn snelle re actie en Amerikaans machtsvertoon heeft hij laten zien wel degelijk spierbal len te hebben. Zijn populariteit in eigen land is dan ook aanzienlijk gestegen. Met tussentijdse verkiezingen voor het Congres volgende maand komt hem dat goed uit. Bagdad lijkt in het duel met Washington wederom de verliezer. Als Saddam met zijn doldrieste actie aanstuurde op op heffing van het embargo, heeft hij onge twijfeld zijn eigen glazen ingegooid. Op heffing, of een proeftijd zoals veel lan den voorstonden, leek slechts een kwes tie van tijd. Irak heeft grotendeels vol daan aan een belangrijke voorwaarde van de VN, de ontmanteling van chemi sche wapens. De VN-rapporteur Rolf Ekeus, die toeziet op de ontmanteling van de massa-ver nietigingswapens. meent dat Bagdad zijn kans op verlichting van de sancties nu heeft verspeeld. Hij noemt de troe penbewegingen een 'tragedie voor het iraakse volk'. Het Iraakse volk, altijd al slachtoffer van Saddams capriolen in de internationale arena, lijkt ook nu weer het kind van de rekening te worden. Door het VN-em- bargo, in 1991 na de Golfoorlog inge steld, is aan bijna alles gebrek. Het VN- kinderfonds Unicef meldde dinsdag dat de gevallen van ondervoeding het afge lopen jaar met ruim 9 procent zijn geste gen. De VN-organisatie maakt zich ern stig zorgen over de gezondheid van meer dan twee miljoen kinderen en 230.000 zwangere en zogende vrouwen. Ook het Wereld Voedselprogramma (WFP) luidde de alarmklok. Bijna ander half miljoen mensen zijn aangewezen op voedselhulp. Zij kunnen hun staatsrant- soen van 1500 calorieën per dag niet aanvullen. Het rantsoen is slechts 68 procent van wat volgens de Wereldge zondheidsorganisatie (WHO) nodig is. Vorige maand werden de rantsoenen voor burgers verlaagd om het leger te voeden. hebben hun siera den en huisraad allang verpatst om op de vrije markt voedsel te kopen tegen as tronomisch hoge bedragen. Internatio nale hulporganisaties kampen met fi nanciële problemen, zodat zij hun pro gramma's moeten terugschroeven. Door een nijpend tekort aan onderdelen voor landbouwmachines, pootgoed en be strijdingsmiddelen krijgt Irak, dat voor de Golfoorlog bijna al het voedsel im porteerde, zijn eigen voedselproduktie niet van de grond. Voor een belangrijk deel heeft het volk deze rampspoed aan zijn eigen regering te danken. De VN boden Irak drie jaar geleden de gelegenheid voor 1,6 miljard dollar olie te verkopen. Met dat geld had het voedsel en medicijnen kunnen aan schaffen. De VN wilden wel toezicht houden op de besteding om te voorko men dat het leger ervan zou profiteren. Saddam wees het aanbod af. Hij vond het een inbreuk op de soevereiniteit van Irak. Om de economische malaise het hoofd te bieden, heeft de'president zich een half jaar geleden tot premier benoemd. Hij nam draconische maatregelen tegen de gierende inflatie van meer dan 10.000 procent. Zo werden kooplieden geëxecu teerd, omdat ze woekerprijzen zouden vragen. Van boeren die ervan werden verdacht voedsel achter te houden, wer den armen en benen afgehakt. DEN HAAG AAD LUYMES Hoe kan Saddam worden weggewerkt Het is nu duidelijk dat Saddam Hus seins militaire manoevres een nieuwe situatie hebben geschapen in de Golf. Tot dan toe veronderstelden de Vere nigde Naties dat president Saddam uiteindelijk of aan de voorwaarden voor opheffing van de sancties zou voldoen, of zou worden afgezet. Deze veronderstelling moet worden herzien. Niet alleen heeft de Iraakse leider niet toegegeven en is hij ook niet afgezet, maar hij heeft de VN op zettelijk uitgedaagd tot een confronta tie. Daarom moeten de VN en de bondgenoten die in de Golfoorlog hebben gevochten, zelfs als Saddam zich terugtrekt, er rekening mee hou den dat ze voor onbepaalde tijd mili tair alert moeten blijven. Dat is geen aanvaardbaar vooruitzicht. In de woorden van Madeleine Al bright, de .Amerikaanse VN-ambassa deur, moeten stappen worden geno men om te garanderen dat president Saddam 'ons niet de hele tijd kan blij ven hinderen'. Maar wat voor stappen? De wettige si tuatie is dat Irak moet voldoen aan de VN-resoluties 687, 688 en 833. Daarin wordt geëist dat hij 'vernietiging, ver wijdering of het onschadelijk maken' van massa-vernietigingswapens ac cepteert. Bovendien moet hij een ein de maken aan de onderdrukking van de burgerbevolking (met name de Koerden en de sji'ieten), de territoriale integriteit van Koeweit erkennen, en duidelijkheid verschaffen over het lot van de Koeweiti's die sinds de Golf oorlog worden vermist. De eerste stap is om Irak en weifelen de leden van de VN duidelijk te maken dat aan de voorwaarden moet worden voldaan zodat Saddam niet blijft ma noeuvreren om concessies los te krij gen. De volgende stap is het verster ken van de militaire zekerheid, mis schien door van de no-fly-zone ook een troepen vrije zone te maken. Ten derde moet de politieke realiteit onder ogen worden gezien dat het waarschijnlijk is dat Saddam nooit aan de VN-voorwaarden zal voldoen. De VN moeten daarom beginnen te on derzoeken in hoeverre zij gerechtigd zijn hun beslissingen op te leggen aan een regering die niet legitiem is (om dat ze is voortgekomen uii de coup van de Baath-partij in 1968), en ook geen vertegenwoordiger is van haar volk. LONDEN THE INDEPENDENT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2