Cultuur Kunst
Bastiaanssen knipoogt
naar burgertruttigheid
ewondering
99
99
Spielberg begint met
nieuwe filmmaatschappij
John Lanting stopt met acteren
Britannicus: kille schoonheid
niet voor zapgraag publiek
Theater in olieverf: geladenheid
en humor van Hans Leijerzapf
DONDERDAG 13 OKTOBER 1994
Slagwerkerfestival in drie steden
den haag In Utrecht, Den Haag, Amsterdam en Groningen
vindt in de week van 14 tot en met 23 oktober het Slagwerkfesti
val plaats. In Muziekcentrum Vredenburg (Utrecht), de Beurs
van Berlage (Amsterdam) en de Dr. A. Phüipszaal (Den Haag)
worden onder de titel 'Slag om de wereld' concerten gegeven
door onder andere Terry Bozzio. In de Dr. A. Philipszaal, Paradi-
so (Amsterdam) en Cultuurcentrum De Oosterpoort (Gronin
gen) speelt de Slagwerkgroep Den Haag werken van de Ameri
kaanse componist Henry Brant.
Superinsekten week verlengd
leiden De tentoonstelling SUPERinsekten in het Pesthuis in Lei
den is vanaf 15 oktober aangevuld met insekten uit de tijd van
de dinosauriërs. De expositie is hiervoor met een week verlengd
tot en met 30 oktober.
Uitvoering 4-delige cyclus Kantcheli
utrecht Het Nederlands Blazers Ensemble en Nieuw Sinfoniet-
ta Amsterdam gaan de eerste integrale uitvoering van de vierde
lige cyclus Leben ohne Weihnacht van de Georgische componist
Gija Kantcheli verzorgen. Een Georgisch strijkkwartet, de Kathe
drale Koorschool St. Bavo en vocalisten van het Groot Omroep
koor verlenen medewerking. Leben ohne Weihnacht is een he
dendaags oratorium. Het bestaat uit vier 'gebeden', elk voor een
verschillende instrumentatie. De concerten zijn op 20 oktober in
Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht en op 23 oktober in de
Oude Kerk in Amsterdam. De uitvoering in 'de hoofdstad wordt
voorafgegaan door een interview met Kantcheli en dirigent Lev
Markiz. Aanvang 19.30 uur.
Indonesische kunst ter veiling
Amsterdam Christie's in Amsterdam heeft een extra veiling van
Indonesische kunst op 19 oktober. Het accent van de schilderij
en ligt op werken van Europese kunstenaars die werden beïn
vloed door de Indonesiërs, hun cultuur en het Indonesische
landschap. Kijkdagen: 14,16,17 en 18 oktober.
Expositie vol ironie in Katwijks Museum
los angeles
Drie van de machtigste figuren
in Hollywood - studiobaas Jef
frey Katzenberg, regisseur Ste
ven Spielberg en muziekuitge
ver David Geffen - gaan een
filmmaatschappij beginnen die
met de grootste filmstudio's
moet gaan concurreren maar
kwaliteit boven produktietempo
wil stellen. De nieuwe maat
schappij, die nog geen naam
heeft, zal speelfilms, tekenfilms
en televisieprogramma's gaan
maken. Ook maken een platen
maatschappij en een onderne
ming voor 'interactief amuse
ment' deel uit van de plannen.
Het idee komt van Katzenberg,
de voormalige baas van de Dis
ney Studios. Het is de bedoeling
dat de studio begin 1995 begint
te draaien.
Spielberg zei dat er 'een grote
mate van vrijheid gegeven zal
worden aan filmmakers'. Het
bedrijf Amblin Entertainment
Co. van Spielberg en het filmbe
drijf Geffen Films zullen opgaan
in het nieuwe bedrijf.
De drie zullen als gelijkwaar
dige financiële partners opere
ren. Geffen brengt vermoedelijk
1 miljard dollar in, Spielberg
600 miljoen en wellicht zullen
ook Bill Gates van Microsoft en
John Malone van de kabeltelevi
siemaatschappij TCI geld in het
bedrijf stoppen.
„Het werk knalt je tege
moet". André Groeneveld
die de expositie 'Over ha
ring hakken en bloemen
snijden' van Peter Basti
aanssen naar het Katwijks
Museum heeft gehaald ty
peert de kleurrijke sculptu
ren van Bastiaanssen als
zeer herkenbaar, voor een
breed publiek. De expositie
kreeg het motto
'Burgerlijkheid' mee, een
visie vol ironie op de bur
gertruttigheid.
katwuk maria straatsma
De expositie van kleurrijke
sculpturen en schilderijen
de jonge Rotterdamse kun
naar is tamelijk ongewoon
het Katwijks Museum,
veelal wat 'rustiger' werk wordt
getoond. Bastiaanssen presen
teerde zich op de KunstRai dit
jaar aan het grote publiek. Het
Katwijks Museum toont als eer
ste museum zijn beelden en
schilderijen.
Die uitgesproken uitbundig
mogen worden genoemd. Het
effect van de harde, primaire
kleuren is inderdaad sterk. De
grote houten beelden zijn kin
derlijk eenvoudig van vormge
ving en geven voornamelijk in
terieurs weer, of onderdelen
daarvan. De langgerekte meu
belen zijn een duidelijke karika-
Met deze installatie (detail, zonder titel, hout en acryl) presenteerde Bastiaanssen zich op de KunstRai. Zon
der het 'stippeltjesbehang' is het werk nu in het Katwijks Museum te zien.
tuur van doorsnee huiselijkheid,
en daarmee ook van de mensen
die hierin leven. De ironie in het
werk krijgt door de combinatie
van vormgeving en kleur een
vrolijk getint karakter. Met een
knipoog wordt de burgerlijkheid
te kijk gezet.
Door de expositieruimte
staan de kunstwerken soms niet
meer helemaal op zichzelf. Op
een rood marmeren schouw
staat bijvoorbeeld een fel oranje
fles. Het effect is erg dubbel: de
schoorsteenmantel maakt van
het object pas écht burgerlijke
kitsch, verdwijnt nu hiermee de
ironie of is het juist de ultieme
bespotting?
Houten haringen
Speciaal voor de expositie in
Katwijk heeft de kunstenaar een
aantal nieuwe sculpturen ge
maakt. Wie 'Katwijk' zegt denkt
al snel aan vis en met dit thema
kan de kunstenaar goed uit de
voeten. In zijn werk komt de vis,
die symbool staat voor de ziel,
veelvuldig voor. In een viskraam
worden zelfs zilverkleurige hou
ten haringen per stuk aangebo
den. Alsof Bastiaanssen met zijn
Tuinkabouters van Peter Bastiaanssen, maar dan niet de gepolijste
exemplaren die doorgaans in burgermanstuintjes staan. afrlfldinc
ziel te koopt loopt.
Welbeschouwd is dit niet
eens een vreemde gedaphte, het
vroegere werk van de kunste
naar, waarvan ook een paar
schilderijen op de expositie te
zien zijn, onthullen een soort
innerlijke onrust. Nadat Peter
Bastiaanssen in 1987 afstudeer
de aan de Kunstacademie van
Breda, vertrok hij naar Barcelo
na om zich los te kunnen ma
ken van de invloed van zijn do
centen en de kunstenaars om
zich heen. Een jaar lang maakte
hij uitsluitend sombere en rau
we zwart/wit tekeningen. De
zwaarmoedige tekeningen
maakten pas na de geboorte
van zijn eerste kind in 1992
plaats voor kleurrijke schilderij
en. Bastiaanssen zegt hierover:
„Eigenlijk ben ik conservatief en
kan ik slecht tegen veranderin
gen. Maar zodra ik in een situa
tie kom waarin de dingen vast
komen te liggen word ik onrus
tig. Tussen die uitersten wringt
het. Misschien heeft de huiselij
ke situatie me eindelijk de rust
gegeven om te kunnen wer-
'Over haring hakken en
bloemen snijden'; sculpturen
en schilderijen rond het thema
burgerlijkheid van Peter Basti
aanssen. Te zien t/m 9/11, do
t/in za 10-12 en 14-17 uur,
Katwijks Museum, Voorstraat
46, Katwijk aan Zee.
Tegen inlevering van de le
zersservice-bon elders in deze
krant, krijgen bezoekers van
de tentoonstelling een setje an
sichtkaarten met afbeeldingen
van het werk van Peter Basti
aanssen cadeau.
zwolle gpd
De laatste 'meester van de klucht' in Nederland,
John Lanting, heeft aangekondigd te zullen
stoppen met acteren. Na 'Japon op het balkon',
waarmee hij onder meer op 16 maart in de
Leidse schouwburg te zien is, maakt Lanting
nog één produktie met zijn Theater van de
Lach. In mei 1996 stopt hij, zoals hij zelf zegt,
'op het hoogtepunt'.
Met Lanting verdwijnt de laatste echte kluch
tenmaker van het Nederlandse toneel. De ac
teur heeft er dan pakweg 25 jaar acteren op zit-
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct*
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt de 13-
jarige Kai van Hasselt uit
Leiden, Thea Beekman-
fan,
Kinderboekenweekfanaat
en misschien zelf wel
aankomend schrijver, zijn
bewondering uit voor het
kinderboek'Hasse
Simonsdochter' van Thea
Beekman: 'Ik moest er echt
van huilen'.
recensie max smith
Britannicus van Jean Racine. Regi
Thijs. Met o.a. Cijs Scholten van Aschat,
Cer
Ik kreeg het boek
van mijn moeder
toen ik nog geen
boekengeld kreeg,
dat v
ide
Kinderboekenweek
van 1991. Het was het tweede
boek dat ik van Thea Beekman
las en toen ik het uit had, was ik
echt helemaal fan van haar.
'Hasse Simonsdochter' is een
heel spannend verhaal, en zo
prachtig geschreven. Je leeft
heel erg mee, daarom vind ik
het zo goed. In het boek gaat
bijvoorbeeld Jan van
Schaffelaar, de geliefde van
Hasse, dood. Toen ik dat las had
ik het gevoel dat er een
familielid van me dood was
gegaan. Ik moest er echt van
huilen. Ik heb bij het boek echt
een gevoel van ontroering, de
gevoelens die worden
beschreven kunnen echt
gebeuren. Je zou bijna zeggen
dat het 'uit het leven gegrepen'
is. De hoofdpersoon in het boek
is een heel vrijgevochten meisje,
dat zich door niemand wat laat
vertellen. Ik vind dit heel mooi,
maar niet omdat ik mezelf er in
herken ofzo, ik zou mezelf niet
met haar willen vergelijken. Wel
zou ik net als haar in de
Middeleeuwen willen leven.
Het boek gaat dus over Hasse,
ze is een boerenmeisje en haar
ouders zijn heel slecht voor
haar. Ze wordt verkracht door
wenhuyzen, Jac
queline Blom en Lou Landré. Gezelschap:
Het Nationale Toneel. Première: 7/10, Ko
ninklijke Schouwburg Den Haag. Nog te
zien: 20 t/m 22 okt„ 2 t/m 5 nov., 16 t/m
19 nov. en 28 t/m 30 nov. in de Kon.
Schouwburg, Den Haag; 24 t/m 28 okt.
Stadsschouwburg Amsterdam.
Nero is dankzij de moorddadige
intriges van zijn moeder Agrip-
pina keizer van Rome gewor
den. Hij moet haar daar eeuwig
dankbaar voor zijn. Dat pepert
zij hem te pas en te onpas in. Zij
beschouwt hem als een instru
ment van haar niet in te tomen
heerszucht. De jonge Nero van
wie de machtswellust evenmin
te temperen is, wil af van die le
vensgevaarlijke bespeling door
zijn moeder.
Om haar te trotseren schaakt
hij Junia, de geliefde van zijn
halfbroer Britannicus. Nero
raakt echter redeloos verliefd op
haar. Zij weigert haar liefde voor
Britannicus prijs te geven en dat
heeft diens dood en de hare tot
gevolg. Met de gifmoord op Bri
tannicus heeft Nero radicaler
dan aanvankelijk de bedoeling
was zich losgerukt van de in
vloedssfeer van zijn monsterlij
ke moeder. Zijn verdorvenheid
blijkt nog groter te zijn.
Britannicus, geschreven door
Racine (1639-1699), is een stati
sche tragedie die amper hande
ling kent. Het is een spannend
praatstuk met grote dramati
sche zeggingskracht. Voor de
personages is het steeds een
kwestie van zegevieren of over
gave. Ook in de liefde. In zijn
enscenering plaatst Ger Thijs de
spelers dikwijls ver uit elkaar.
Het zijn geen toenaderingen,
maar confrontaties, duels om
wie overwicht behoudt. Die af
standelijkheid benadrukt ook
vijandigheid en behoedzaam
heid. Alleen wanneer er sprake
der
lan over lijken en ken-
i scrupules. Als blijk
ening omhelzen i
elka;
Maar de
eken
j ge
lijke belangen zijn de gedragin
gen van de betrokkenen opener
en spontaner.
Het toneelbeeld bestaat uit
niet meer dan twee grote ach
terdoeken. Een prachtige be
lichting daarop suggereert sfeer
en stemming. De spelers dragen
mooie gewaden, waaruit weel
de, maar tevens zoals bij Nero
en de verrader Narcissus (Hylke
van Sprundel) sensuele wreed
heid en militante dreiging spre
ken.
Er wordt door Gijs Scholten
van Aschat subliem geacteerd.
De onberijmde alexandrijnen
zet hij geheel naar zijn hand. In
elke vezel is hij een potentaat
die zelfs zijn geslepen moeder
met succes weet te weerstreven.
cestueuze liefdeskus dient om
elkander op een dwaalspoor te
brengen. Annet Nieuwenhuij-
zen geeft met evenveel kracht
tegenspel als de meedogenloze
Agrippina, die ondanks alles
Nero liefheeft. Zij draagt de tra
giek met zich mee dal ze die ge
negenheid verspeelt als gevolg
van hun verslaving aan macht.
Britannicus is niet doortrapt
genoeg om het hoofd te kunnen
bieden aan de arglistigheid van
dit tweetal. Zoals Peter Blok
hem uitbeeldt kun je je goed
voorstellen dal ze zijn aanspra
ken op het keizerschap hebben
kunnen ontnemen en dat hij fi
naal in de valkuilen van zijn
halfbroer Nero trapt. Jacqueline
Blom is de beeldschone Junia,
wiens zuiverheid haar noodlot
tig wordt en Lou landré past
eveneens geheel als de recht
schapen raadsheer van Nero.
Deze opvoering van Britanni
cus oogt als een plaatje, maar
de esthetiek is van een kille
schoonheid. Al zijn stuk en ver
tolking boeiend genoeg, ze ver
gen wel de wil en de zin om in
spannend te luisteren. Het is
maar de vraag of menige zap
grage toeschouwer dat heden-
tendage nog kan opbrengen.
beeldende kunst
een jongen die daarom door Jan
van Schaffelaar wordt
vermoord. Voor deze misdaad
krijgt hij de strop, maar Hasse
redt Jan van de doodstraf door
met hem te trouwen. Ze worden
beide huurlingen in een bende.
Het boek heeft een open einde,
ik bedenk dan zelf in mijn
hoofd helemaal nieuwe
hoofdstukken. Ook de plaatjes
verzin ik er gewoon zelf bij. Ik
stel me helemaal voor hoe alles
gaat en ook waar het is. Je
maakt dan eigenlijkje eigen
film.
'Hasse Simonsdochter' is ook
het lievelingsboek van Thea
Beekman zelf. Ze heeft 19
boeken geschreven en ik heb ze
nu allemaal gelezen, op vier na
geloof ik. Ik heb ook eens een
werkstuk over haar gemaakt en
toen heb ik haar een brief
geschreven. Ze schreef me terug
en dat vond ik heel erg leuk.
Twee jaar later ontmoette ik
haar voor het eerst, ik was erg
onder de indruk van haar. Ik
vind haar heel fier, ze is best
oud en toch zo vol van
levenskracht. Dit vind je ook
terug in haar boeken, de
hoofdpersonen hebben
allemaal een geweldige
vrijheidsdrang. 'Geef me de
ruimte' is daar een goed
voorbeeld van, alleen die titel al.
De personen waarover ze
schrijft léven echt en ook heel
doordrongen. Bij andere
verhalen heb je al snel het
gevoel dat de figuren gemaakt
zijn voor het boek, ze beleven
van alles, maar dat moet ook
wel, anders gaat het immers
nergens over! Bij de boeken van
Thea Beekman heb ik juist het
gevoel dat het boek geschreven
is omdat de hoofdpersoon het
waard is. Het boek is er om het
verhaal en niet andersom. Ik
heb de schrijfster nu vier keer
gezien, als ze in de buurt is
moet ik er gewoon heen, daar
zeg ik dan ook al mijn afspraken
raf.
foto loek zuyderduin
eijerzapf. Te zien tot 24/11
10.30-17 uur, K2 Galerie, Nieuwstraat 13.
Hans Leijerzapf maakt 'verhale'.
Je zou ze ook 'stillevens' of 'to
neelstukken' kunnen noemen.
Zijn olieverfschilderijen worden
uitsluitend bevolkt door man
nen. Zij staan of zitten op een
podium in een welgevormde
compositie, en gebaren the
atraal en dikdoenerig in de on
bestemde ruimte. Het is of je
naar een theaterstuk kijkt, zort-
der overigens te weten waar het
stuk over zou moeten gaan. De
mannen zijn - net als hun ac
cessoires - realistisch en nauw
gezet uitgewerkt. Ze dragen bij
na altijd lange oliejassen, petten
of hoeden. Hun gezicht is
meestal verborgen achter een
voorwerp, of slechts gedeeltelijk
zichtbaar. Met al die dramati
sche poses en gekozen kleding
hebben zij iets weg van zowel
een Russische of Oosteuropese
arbeiderswereld als van een
slecht Hollywood-toneelstuk.
Leijerzapf heeft spanning en
geladenheid én humor in zijn
werken weten te leggen. Die
twee tot vier kerels staan daar
vreselijk stoer te doen, maar
stralen ondanks of wellicht
dankzij hun grote ernst vooral
gebakken luent uit. Ze hebben
onderling geen contact, druk als
ze hel hebben mei het uitdra
gen van een dramatische pose.
Deze pose gaat vaak richting
publiek dat zich op de achter
grond zou moeten bevinden,
maar daar niet zichtbaar is.
Ook de titels zijn vaak ko
misch. Met als droge titel 'Er is
wat gevallen' schildert Leijer
zapf inderdaag vier in oliejassen
gestoken mannen die naast,
over en onder een tafel hectisch
op zoek zijn naar iets onduide
lijks. Hun gezichten zijn geheel
of gedeeltelijk verborgen, sa-
compositie. Doordat het accent
zo speels op de vreemd gebo
gen jassen en die tafel komt te
liggen heeft het werk ook veel
weg van een stilleven.
twintiger
Het schilderij 'Een zeer oude
lïaagt een sfeer van de
-'jaren. Een van de
steekt net met veel
aplomb een sigaar op. Zijn
buurman heft theatraal de ar
men. De houdingen en gelaats
uitdrukking zijn prachtig getrof
fen. Het is een combinatie van
verve, leegte en spot, die Leljer-
zapf met een onderkoelde on
dertoon van spot en cynisme
weergeeft.
Dit, in combinatie met de
kundige technische uitwerking,
maakt dat de werken op een
aantrekkelijke manier je aan
dacht gevangen weten te hou
den.