Kerk zoekt nieuwe identiteit
Kerk Samenleving
Afscheid in tranen
MAANDAG 10 OKTOBER 1994
BUITENLAND KORT
Encycliek
Paus Johannes Paulus II zal
nog dit jaar een encycliek
over het leven uitvaardigen.
Daarmee wil hij het jaar van
het gezin afsluiten. De paus
maakte dit afgelopen zater
dag bekend tijdens een inter
nationaal feest van het gezin
op het Sint Pietersplein. De
encycliek, de elfde van deze
kerkvorst, is de hoogste vorm
van een pauselijk schrijven.
In 'Evangelium vitae' (de blij
de boodschap van het leven)
zal de paus het verbod van
de Rooms-Katholieke Kerk
op abortus, kunstmatige ge-
boortenbeperking en eutha
nasie, maar ook op geneti
sche manipulatie bekrachti
gen.
Bedreigd
Het gezin wordt ernstig be
dreigd. zei de paus zaterdag
tot ruim 60.000 personen uit
130 landen. Onder hen wa
ren talloze kinderrijke gezin
nen, zoals dat van Rafael en
Paloma Benitez uit Spanje
die al hun vijftien nazaten
hadden meegenomen. Intac
te gezinnen zijn volgens de
paus het beste middel ter
voorkoming van criminali
teit, geweld en drugsgebruik.
„Zonder gezin is er geen sa
menleving mogelijk omdat
de samenleving is gebaseerd
op het gezin." Tijdens een
eucharistieviering, waarbij
150.000 mensen aanwezig
waren, onderstreepte hij
zondag de onontbindbaar
heid van het huwelijk. De
paus uitte kritiek op de VN-
conferentie over bevolking
en ontwikkeling, afgelopen
maand in Cairo. Daar is ge
probeerd hel gezin los te ma
ken van het huwelijk. De rij
ke landen probeerden daar
hun 'neokolonialistische op
vattingen' over geboortenbe-
perking op te leggen aan de
arme landen.
Montere indruk
De bijeenkomst op het Sint
Pietersplein werd zaterdag
opgeluisterd door het optre
den van Slavische dansgroe
pen, rockmuzikanten en
klassieke muziekensembles.
De Israëlische popster Noa
zong een moderne versie van
het Ave Maria van Gounod,
terwijl moeder Teresa van
Calcutta een gebed zei. Een
Mexicaans gezin vertelde hoe
het in zestien jaar 9500 kin
deren van de abortus had ge
red. De paus maakte tijdens
de drie uur durende bijeen
komst een montere indruk.
Op de kreet 'Viva el Papa'
(Leve de paus) reageerde hij
met de opmerking 'finora vi-
ve' ('hij leeft nog steeds").
Vuurproef
De blanke Nederduitse Gere
formeerde Kerk (NGK) staat
de komende twee weken tij
dens haar vierjaarlijkse syno
de voor een vuurproef. De
kerk moet beslissen over de
vraag of en wanneer zij zich
verenigt met de zusterkerk
voor zwarten en kleurlingen.
De blanke kerk heeft tot nu
toe steeds obstakels opge
worpen voor eenwording
met de Verenigende Gerefor
meerde Kerk van Zuid-Afri-
ka, waarin de voorheen ra
ciaal gescheiden kerken voor
zwarten en kleurlingen zijn
opgegaan. Formeel heeft zij
echter steeds verklaard te
willen samenwerken. Nu de
blanke kerk, die lange tijd
een belangrijke steunpilaar
was van het apartheidsregi
me, net als Zuid-Afrika zelf
uit haar internationale isole
ment probeert te komen,
worden er duidelijke stappen
in de richting van de andere
kerken verwacht.
Jubileumsymposium Gereformeerde Theologische Universiteit
Wat krimpende kerken
vooral niet moeten doen is
hun kracht zoeken in een
tegencultuur. Volgens de
gereformeerde godsdienst
socioloog prof. dr. Jan Jon
kers moeten de kerken
juist meedoen aan het pu
blieke gesprek. Natuurlijk
zullen ze dan wel 'iets ei
gens' moeten inbrengen.
Volgens Jonkers is het zoe
ken naar een eigentijdse
identiteit dè opgave voor
de komende jaren voor de
Samen op Weg-kerken.
Op het moment ontbreekt het
in ieder geval de Gereformeerde
Kerken aan een 'wervende en
bindende' identiteit. Maar die is
wel nodig, met name voor 'de
professionals, de hoger opgelei
de gemeenteleden en vooral de
jongeren', aldus Jonkers, afgelo
pen zaterdag op het symposium
'Geloven in de minderheid?'
waarmee de gereformeerde
Theologische Universiteit in
Kampen haar 140-jarig bestaan
vierde.
Jonkers veegde de vloer aan
met één van de strategieën die
in vakkringen worden aange
dragen voor afbrokkelende ker
ken, namelijk die van het isole
ment uit vrees voor het gevaar
van aanpassing. Hij moest niets
hebben van dit 'exielmodel', dat
verwijst naar het beeld van de
ballingschap. „In ballingschap
De Gereformeerde Kerken hebben volgens prof. dr. Jan Jonkers een identiteit nodig, waarbij ook hun maat
schappelijke betrokkenheid een bedding heeft. foto dick hocewoning
ga je gedwongen, met ketenen
aan je voeten. In deze democra
tische samenleving is deze
beeldspraak ongepast", vond
hij.
De kerken kunnen en moeten
volgens Jonkers hun mond
opendoen. „De media staan
voor hen open. De nieuwe, wer
vende en bindende identiteit zal
in openheid en dialoog binnen
onze moderne samenleving ge
zocht en gevonden moeten
worden." Wil je dienend bezig
zijn als kerk, dan zul je je
ten uitspreken ovi
aldus Jonkers. „Zwijgen zonder
spreekverbod is een zwakte
bod."
Intussen verkeren de Gerefor
meerde Kerken volgens hem in
een 'ernstige identiteitscrisis'.
Volgens Jonkers werkt alleen al
daarom het 'excielmodel' niet.
„Immers, een identiteit die niet
voor handen is, laat zich niet
bewaren." Wat wel voor dat
model pleit is de angst van veel
gereformeerden voor de moder
ne cultuur als 'een overmachtig
gevaar', waarbij de eigen in
vloed zeer gering wordt geacht.
De gereformeerden en ook de
hervormden staan volgens Jon
kers voor de opgave om daarom
een nieuwe identiteit te vinden
Uit een onderzoekje van
kers blijkt dat alleen in dorps
en sterk vergrijsde grote-stads
kerken een 'reformatorisch ge
loofsgoed' is aan te treffen. „Het
is de geloofswereld van de ou-
langeraar In zijn laatste preek tot de parochie van Langeraar hield
hij het de gelovigen nog voor: „Laten wij niet bij verdriet stilstaan,
maar elkaar als gelovige mensen bemoedigen." Maar direct daarna
kreeg pastoor J.P. van Dommelen het toch te kwaad. Door emoties
overmand kon hij de laatste zinnen van zijn preek nauwelijks uitspre
ken.
Dat het afscheid van de parochie die hij drieënhalf jaar diende hem
zwaar viel, bleek direct al aan het begin van de eucharistieviering in
een uitpuilende Adrianus-kerk. Bij elke verwijzing naar zijn vertrek
schoot er een snik door de stem van de pastoor die - met het oog op
zijn 'persoonlijk welbevinden' - naar het zuiden des lands vertrekt.
Over de redenen van het vertrek van Van Dommelen is de afgelopen
periode veel gespeculeerd, maar in woord en gebaar maakte de pas
toor gisteren duidelijk dat het wat hem betreft in elk geval niet vrijwil
lig gaat. Op verschillende momenten in zijn preek verwees hij in cryp
tische bewoordingen naar aanvaringen die zich de afgelopen perioden
moeten hebben voorgedaan. Zijn tranen omschreef hij als 'tranen van
ontgoocheling'. „Het zal nooit meer worden zoals het was."
Veel parochianen gingen er gisteren vanuit dat de als 'zeer gevoelig'
omschreven pastoor niet kon omgaan met de kritiek en de tegenwer
king die hij van een (kleine) groep parochianen en kerkbestuurders
ontving. Aan de enorme opkomst in de kerk en de reacties tijdens de
samenkomst na de eucharistieviering viel in elk geval af te lezen dat
het overgrote deel van de parochie Van Dommelen met lede ogen ziet
vertrekken.
foto ben de bruyn
deren, de laaggeschoolden en
de mensen die hun leven gro
tendeels in huis doorbrengen.
Op de dorpskerken na - 'daar
kan het nog een tijdje mee' - ligt
dit traditionele geloofsgoed te
zieltogen. Voor de jonge en be
ter opgeleide gemeenteleden is
volgens Jonkers een identiteit
nodig, waarbij ook hun maat
schappelijke betrokkenheid een
bedding heeft. Uit Jonkers on
derzoek is gebleken dat de lan
delijke missionair-diaconale or
ganen plaatselijk niet 'landen'.
De hervormde emeritus
hoogleraar van Groningen, dr.
Gijs Dingemans, verdedigde wél
het 'exielmodel'. Niet om het
oude te bewaren, aldus Dinge
mans, maar om een voorbeeld
te nemen aan de joden die in
ballingschap in Babe! hun ge
loof moesten 'ommunten in een
nieuwe wereldcultuur'.
„Binnentreden of hardhandig
neergezet worden in een nieu
we cultuur, kan niet alleen een
bedreiging, maar ook een uitda
ging zijn", vond hij.
Om die reden maakte hij zich
'zeer, zeer ongerust' over de Sa
men op Weg-kerken die nu met
behulp van 'dure organisatiebu
reaus de bureaucratie alleen
maar bevorderen'. Religieuze
experimenten als huisgemeen
ten zijn volgens hem veel zin
voller. Volgens Dingemans gaat
het vooral om een geloofwaar
dige en duidelijke boodschap.
„De kerk moet gewoon doen
wat ze door de eeuwen heen ge
loofd heeft: God èn de naaste
liefhebben."
LWF vraagt VN
om ingrijpen
in Liberia
GENEVEEPD
De Lutherse Wereldfederatie
heeft de Verenigde Naties opge
roepen onmiddellijk in te grij
pen in de burgeroorlog in Libe
ria. De huidige agressie wordt
onvoldoende bestreden en bo
vendien is de humanitaire hulp
verlening bijna tot stilstand ge
komen.
Dit heeft Ishmael Noko, vanaf
volgende maand de secretaris
generaal van de LWF, dit week
einde aan VN-secretaris-gene-
raal Boutros Ghali geschreven.
Daarin roept Noko de Veilig
heidsraad op het mandaat van
de VN-troepen, dat op 22 okto
ber afloopt, te verlengen.
Roze (b)engel
toegekend aan
Kees Posthumus
Kees Posthumus ontvangt dit
jaar de Roze (b)engel van de
Vereniging van Christelijke ho
mo's en lesbiennes CHC. Post
humus, één van de organisato
ren van de Roze Zondag, is
emancipatiewerker van het
Landelijk Koördinatie Punt Ge
loof en Homoseksualiteit. Ver
der behoorde hij tot de oprich
ters van Vroom Vrolijk, het
blad over dit thema.
De tweejaarlijkse prijs wordt
sinds 1992 toegekend aan een
persoon of organisatie die zich
verdienstelijk heeft gemaakt op
het terrein van homoseksuali
teit en kerk. Het Werkverband
van Katholieke Homopastores
die de pastorale brief 'Tot zegen
geroepen' had uitgegeven,
kreeg de eerste onderscheiding
twee jaar geleden.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
ADVERTENTIES
ma.-vnj. van 08.31
Telefoon 071-356230
J RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
Telefoon071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bi| vooruitbet. (ind. BTW)
per acc giro autom bet
per maand 29.30
per kwartaal ƒ85.55 ƒ84,55
per jaar 329,30 328.30
VERZENDING PER POST
Nederland: per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vnj 18 00-19.30 uur,
zat 10.00-12.00 uur. Tel 071-143241
HET WEER
HANS VAN ES
Aangename oktoberweek
Een groot Europees hogedrukge-
bied bezorgde ons een puik
herfstweekeinde, waarbij aan de
zon een hoofdrol was toebedeeld.
Door de vlakke luchtdrukverdeling
stond er maar heel weinig wind. zo
dat de temperatuur van 14 tot 16
graden een beetje nazomers warm
aanvoelde. De enige dissonant was
een plotselinge regenbui, toen za
terdag in de namiddag een zwak
koufront door de barrière van hoge-
druk heendrong. De wolkenvelden
losten zondag verder op terwijl de
barometer weer een stijgende lijn
vertoonde. Boven het grootste deel
van het Europese continent heerste
een opvallende rust. In enkele Cen-
traal-Europese landen werd het
gouden oktoberweer nog voorafge
gaan door een vleugje winter. Ver
meldenswaard is de zeer vroege
sneeuwval in Tsjechië en Oosten
rijk, niet alleen in hogere delen,
maar ook in de dalen. Het kwik
kwam daar vrijdag nog amper bo
ven nul.
Inmiddels is het in de meeste Eu
ropese landen aan het opwarmen.
Ook ons land mag zich verheugen
op de komst van nog iets warmere
lucht uit het zuiden. Na het optrek
ken van de ochtendmist overheerst
ook morgen de zon bij maxima die
tot circa 17 graden kunnen oplo
pen. De luchtdrukverdeling die
zich momenteel voordoet is klas
siek voor oktober, al zie je die niet
ieder jaar terug. Dit geblokkeerde
patroon, waarbij depressies alleen
m het hoge noorden actief zijn of
ver westelijk op de oceaan, kan
zich soms wekenlang handhaven.
In 1978 trad na een natte, depres-
sierijke september een periode van
meer dan zes weken aan, waarin
hogedrukgebiedden de dienst uit
maakten boven Europa. Aan het
rustige, op den duur saaie weer,
leek maar geen eind te komen. Pas
eind november kwam er een radi
cale weersomslag, die uitmondde
in de beruchte sneeuw- en ijzelwin-
ter van '78-79.
De huidige situatie blijft voorlopig
stabiel. Deze hele week zal de
luchtdruk hoog blijven op het con
tinent. Er is sprake van een ketting
van hogedruk; als het ene hoog ver
oudert, schiet een vers luchtdruk
maximum vanaf de oceaan te hulp
en zo blijft de barometer boven het
continent steeds hoog. Tussen
twee hogedrukcellen in wurmt zich
wel eens een zwak front (woens
dag), maar veel dreiging gaat daar
niet van uit. Het wordt dus een rus
tige, aangename oktoberweek met
veel uren zon. In de nacht en vroe
ge ochtend kan wel plaatselijk mist
optreden, maar die zal zich over
dag niet handhaven.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
Vandaag nog opklaringen
en zo goed als droog. Mor
gen toenemende bewol
king gevolgd door regen.
De grootste hoeveelheden
vallen in het Fjordenge-
bied. In het zuidoosten
zijn de neerslagkansen la
ger Middagtemperatuur
van 8 tot 13 graden.
ge perioden. In de loop
van morgen in het westen
meer bewolking. Middag-
temperatuur van 8 graden
Denemarken:
Van tijd tot tijd zon en
droog Later op de morgen
in het noorden veel bewol
king. Maximumtempera
tuur ongeveer 15 graden.
Engeland, Schotland, Wales
Vooral in de middag perioden met zon.
In de nacht en ochtend plaatselijk mist.
Droog. In Schotland ook wolkenvelden
en morgen mogelijk regen. Middagtem
peratuur van 13 graden op de Shetland
eilanden tot tegen de 20 in de omgeving
België en Luxemburg:
Flinke zonnige perioden en droog. Mid
dagtemperatuur oplopend tot ongeveer
17 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Droog en overwegend zonnig. In de
nacht kans op mistbanken- Maximum
temperatuur van 18 graden langs de
kust tot 24 in het binnenland
Veranderlijke bewolking en plaatselijk
een fikse bui, mogelijk met onweer.
Langs de zuid- en oostkust ook flinke
zonnige perioden. Middagtemperatuur
23 en 27 graden.
of onweersbui. Op de zuidstranden meer
zon en maar een enkele buitje. Middag
temperatuur tussen 23 en 27 graden
Marokko:
Westkust: Wolkenvelden afgewisseld
door zon.en op zondag een enkele stevi
ge regen- of onweersbui. Morgen meer
zon en afnemende buiigheid Middag
temperatuur ongeveer 24 graden.
Nogal wat bewolking, tussendoor ook
wel zon. Beide dagen kans op een bui.
Temperatuur in de middag ongeveer 25
Zuid-Frankrijk:
Droog en overwegend zonnig. In het
zuidoosten wat meer bewolking en kans
op een lokale onweersbui Middagtem
peratuur ongeveer. 24 graden, aan de
voet van de Pyreneeën door föhn onge
veer 28 graden
Mallorca en Ibiza:
Flink wat zon, maar vandaag ook nog en
kele wolkenvelden en kleine kans op een
bui. Verder droog. Middagtemperatuur
ongeveer 27 graden.
Italië:
Droog en overwegend zonnig. In de Po-
vlakte kans op mist. Misschien in het
westen ook enkele wolkenvelden. Droog.
Middagtemperatuur van 21 graden in
gen overal iets hoger,
Corsica en Sardinië:
Perioden met zon maar geleidelijk iets
toenemende bewolking en kans op een
enkele bui. Middagtemperatuur tussen
2'4 en 28 graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag droog met in het noorden enke-
Zonop -06.56 ^Zonondet 17 52
Maaoop 14110 Maan onder23-Q4
Waterstanden Katwijk
Weerrapporten 09 oktober 19
flink wat zon. Morgen meer bewolking
Middagtemperatuur ongeveer 25 gra-
Turkije en Cyprus:
Perioden met zon maar ook wolkenvel
den en vooral morgen enkele fikse bui
en, mogelijk met onweer. Middagtempe
ratuur tussen 24 en 30 graden.
Duitsland:
In de nacht en ochtend mogelijk mist
banken. Verder flinke zonnige perioden
en droog. Middagtemperatuur van 15
graden in het oosten en noorden tot on
geveer 18 in het zuiden. Morgen overal
Zwitserland:
Behoorlijk wat zorr, in de dalen 's nachts
en 's ochtends kans op mist en wolken.
Droog. Middagtemperatuur in de dalen
ongeveer 20 graden.
HEINZ
lemt om je weer gems op de
rdee/e te *jeffbe/j, somja
me0 je eemeeatt da t mutj
taeei- u/et meer.
w'eeslt?
ja, s/ajds b/j mij /u
p/z//e /s met zw doe-p/et-
zeie-0oek /s er h/er mo$ai-
mat \ter3etsrd
