Economie Beurs
Als de zomen zakken, dalen de koersen
KLM weigert verliezen
ALM te financieren
Minder orders Stork Ketels
MAANDAG 10 OKTOBER 1994
6
ECONOMISCH KORT
BEURSEFFECTEN
DE KOSTEN VAN het levenson
derhoud zijn de afgelopen
maand weer wat sterker gesle
gen dan de maand ervoor. Dat
blijkt uit cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek. Tus
sen midden september vorig
jaar en midden september dit
jaar werd het leven 2.7 procent
duurder. Vergeleken met de
prijzen van augustus vorig jaar
lagen in augustus 1994 de kos
ten van het levensonderhoud
nog 2,6 procent hoger. Tussen
midden augustus en midden
september is het leven dit jaar
0,8 procent duurder geworden.
Vooral voor kleding en schoe
nen moest meer worden be
taald.
DE JAPANSE REGERING wil de
komende tien jaar 630 biljoen
yen (10,9 biljoen gulden) uitge
ven aan grote infrastructurele
werken. De regering in Tokyo
hoopt daarmee twee vliegen in
één klap te slaan: het leven van
de steeds ouder wordende be
volking veraangenamen en de
binnenlandse vraag aanzwen
gelen.
IN DE VERENIGDE STATEN
zijn er in september 239.000 ba
nen bijgekomen. Hierbij zijn de
nieuwe arbeidsplaatsen in de
landbouw buiten beschouwing
gelaten. De groei komt nage
noeg overeen met de verwach
tingen. Economen hadden ge
rekend op een toeneming van
250.000 nieuwe banen. Vooral
de groei in de overheidssector
was groot. Daar kwamen 65.000
arbeidsplaatsen bij.
RUSLAND BREIDT zijn tele
foonnetwerk de komende tien
jaar drastisch uit. Het plan moet
vijftig steden met elkaar verbin
den waarbij 50.000 kilometer
glasfïberkabel nodig is. Voor het
project, dat veertig miljard dol
lar kost, heeft Moskou een prin
cipe-overeenkomst getekend
met de Amerikaanse telefoon
maatschappij IJS West, Deut
sche Telekom en France Tele-
DE EUROPESE UNIE schenkt
Albanië ongeveer 45 miljoen
gulden voor de uitbreiding van
het wegennet. Met het geld
wordt in eerste instantie een
weg aangelegd tussen de ha
venstad Durres en de grens met
Griekenland.
DE DUITSE VERZEKERAAR
Nürnberger Versichterungs-
gruppe en zijn Belgische collega
Belstar Assurances gaan samen
werken. Dat houdt in dat de
twee maatschappijen diensten
van elkaar gaan aanbieden in
zowel Duitsland als België.
Nürnberger heeft al een belang
van 17,5 procent in Belstar en
werkt in Nederland samen met
Amersfoortse Verzekeringen
DE ECONOMIE van China
groeit dit jaar met tien procent,
aldus Zhu Rongji, vice-presi
dent van China en president
van de Chinese centrale bank.
Voor de komende jaren houdt
Zhu het op een gemiddelde
groei van acht procent. In 1993
kwam de economische groei uit
op 13,4 procent en in 1992 op
12,8 procent. Zhu heeft er het
volste vertrouwen in dat de in
flatie binnen de perken blijft.
DE MUNTEENHEID van Kenya,
de shilling, wordt binnenkort
vrij verhandelbaar. Op het
ogenblik mag de shilling niet
vrij worden in- of uitgevoerd.
De munteenheid is de laatste
twaalf maanden ten opzichte
van de westerse valuta's met
ongeveer dertig procent in
koers gestegen.
najaarscollecties in Parijs.
Londen en New York moeten bij veel be
leggers een licht ongemakkelijk gevoel te
weeg hebben gebracht. Alle toonaange
vende ontwerpers hadden het: de Oos
tenrijker Helmut Lang, de Amerikaanse
Donna Karan en Martine Sitbon, de Belg
Dries van Noten (voor de kenners
'Dries'), en natuurlijk de Britse Vivienne
Westwood. Tout le Monde schreef erover:
Vogue, Marie Claire en zelfs de Duitse
BurdaDe Nieuwe Roklengte!
Neem de Britse Vogue van augustus:
„Soms ontdek je in de collecties het be
gin van een heel nieuw idee, een gedach
te die misschien nog niet helemaal is uit
gewerkt, maar die de weg kan wijzen
naar een totaal nieuw modebeeld. In de
collecties van dit seizoen was dat de em
bryonale vondst van een nieuwe rokleng
te te bewonderen op slechts een hand
vol shows, maar wel een punt van aan
dacht voor de komende winter.
De nieuwe lengte tot net op de knie
en daaromheen hebben wij sinds de
jaren veertig niet meer gezien. Christian
Dior, die ooit de knie van de vrouw uit
riep tot haar lelijkste lichaamsdeel, zou
tevreden zijn. Llou wel twee nieuwe re
gels in acht: draag de nieuwe iengte met
hoge hakken, en zorg voor een zwierige
zoom. Het effect is verbluffend sexy! Al
dus Vogue.
Waarom is dit interessante kost voor
beleggers? Omdat sommige beleggers ge
loven dat de stemming op de beurzen
een weerspiegeling vormt van de geest
van de tijd. Omdat weer anderen de geest
van de tijd herkennen in de heersende
mode. En omdat zodoende ook een ver
band moet bestaan tussen mode en aan
delenkoersen!
Dit verband vinden we bijvoorbeeld in
de populaire hem-line indicator (de rok-
lengte-indicator), waarover ik eerder in
deze column heb geschreven. Volgens de
roklengte-indicator stijgen de aandelen
koersen als korte rokken het modebeeld
beheersen. Korte rokken duiden op een
sfeer van optimisme en vernieuwing, en
dus ook op hogere koersen. Zakken de
zomen daarentegen, dan dalen de koer-
Met een beetje fantasie klopt deze
theorie tot dusverre ook voor de jaren ne
gentig. Vanaf het moment dat de korte
rok zelfs op kantoor netjes begon te wor
den (volgens jonge modebewuste meisjes
van nu dragen alleen 'kakkers' een korte
rok) begonnen de koersen te stijgen. Pre
cies een jaar geleden deed de lange rok
massaal zijn intree op straat en in kan-
Dat was voor de oplettende belegger
een sein om te verkopen. Wie dit belang
rijke teken had verontachtzaamd, zit nu
met de gebakken peren in casu, lange
rokken en lage koersen. Wat moeten we
nu aan met de nieuwe roklengte? Hij is
niet lang en niet kort. Duidt dit soms op
een 'zijwaartse beweging' in de markt?
Hoe zat dat in de jaren veertig? Gewa
pend met de F.nc)'clopedia of Fashion en
een historisch beursoverzicht van de
Standard Poors 500 index voor de Ame
rikaanse aandelenbeurs heb ik gepro
beerd op deze vraag een antwoord te vin
den. Ik kwam er niet uit.
De kwestie is namelijk dat het niet mo
gelijk is het exacte begin van een nieuwe
mode te bepalen. Moeten we beginnen te
tellen als bladen als Vogue spreken van
"het begin van een nieuw idee'? Of moe
ten we gaan tellen als de nieuwe lengte
voor een paar tientjes bij Mac Maggie
te koop is, of nog veel later, rekkenvol bij
De Bijenkorf en Vroom Dreesman
hangt. Daar kunnen soms jaren overheen
gaan. Op dat moment heeft Vogue allang
weer een nieuw idee ontdekt.
Zo is ook niet duidelijk
knielange mode van de jaren veertig be
gon? Was het in 1942, dan duidt de knie
lengte op forse koersstijging. Tussen 1942
en 1947 steeg de Amerikaanse beursindex
S P 500 met bijna negentig procent in
vier jaar tijd. Maar nemen we 1940 als
beginpunt dan duidt de de knie-lengte
op amper elf procent koersstijging in ze
ven jaar tijd.
Of is het begin van de jaren veertig ei
genlijk al het domein van de lange rok?
Want toen de rokken van veel Europese
en Amerikaanse vrouwen tijdens de oor
log korter werden, had een aantal ont
werpers allang geëxperimenteerd met
een lang, wijd en 'rijk' silhouet. Dit sil
houet zou pas in 1947, twee jaar na de
oorlog, doorgaan als de door Christian
Dior bedachte New Look. Ligt het begin
de lange 'New Look' dus in 1939 bij
i, Balmain en Fath? Of vlak na
1947, op het moment dat zelfs mijn moe
der in het nederige Beugen in Brabant
was 'ge-new-looked'?
Op koersdaling kan de nieuwe knie
lengte ook duiden. Ik meen mij te kun
nen herinneren dat' de knie-lange rok
rond het midden van de jaren zeventig
ook veelvuldig werd gedragen. En dat
weer viel midden in een grote bearmar-
ket.
Kortom, de roklengte-indicator is een
leuk ding, en de Vogue nog leuker, maar
veel wijzer word je er niet van. Eén ding
is wel zeker: met een rok tot net op de
knie ben je deze winter in elk geval zeer
leading.
Brigitte Slot werkt bij het Institute for
Research and Investment Services, een
samenwerkingsverband van de Robeco
Groep en de Rabobank.
schiphol»
De KLM weigert nog verder de
verliezen van de Antilliaanse
Luchtvaart Maatschappij, ALM,
te financieren. De KLM zou de
Antilliaanse regering vrijdag
hebben verzocht om nieuwe
onderhandelingen over de be
staande samenwerkingsover
eenkomst, zo is in kringen van
de ALM-directie vernomen.
De KLM. die drie jaar geleden
bijna veertig procent van de
aandelen van de ALM overnam,
is al geruime tijd ontevreden
over de economische en finan
ciële bedrijfsvoering van de
ALM. Naar verwachting zal de
maatschappij dit jaar een ver
lies van ruim twintig miljoen
gulden lijden.
De KLM heeft aangedrongen
op inkrimping van het ALM-
personeel. Maar de ALM-direc-
tie en de Antilliaanse regering,
de andêre aandeelhouder, voe
len daar niet veel voor. „Een
paar honderd man ontslaan op
dit kleine eiland met zijn be
perkte mogelijkheden, is een re
gelrechte ramp", verklaarde een
regeringswoordvoerder op Cu
rasao zaterdag. ALM-directeur
Kitland Chong noemt het ver
schil van mening met de KLM
een principiële kwestie. „De
KLM zoekt het in verlaging van
de uitgaven, wij in verhoging
van de inkomsten."
De KLM wil zich met name
terugtrekken uit de gezamenlij
ke exploitatie van de binnen-,
landse vluchten van de ALM
naar d,e vijf Antilliaanse eilan
den. Het zijn vooral deze vluch-1
ten die het verlies van de ALM
veroorzaken. De KLM wijst er in'
haar verzoek aan de Antilliaanse
regering echter op dat zij de sa-|
menwerking met de ALM op
andere terreinen wil uitbreiden.
hengelo «gpdbreiding van het marktaandeel
van de serviceafdeling en het op
de markt brengen van meer
vernieuwde produk-1
Stork Ketels in Hengelo staat
aan de vooravond van een reeks
ingrijpendê veranderingen. Het
bedrijf vreest dat het aantal or
ders over twee jaar zal dalen tot
rond de tweehonderd miljoen
gulden. Sinds 1989 ligt het op
gemiddeld 316 miljoen gulden
per jaar.
Directeur ir W. Schatborn wijt
de terugval aan een forse daling
in het aantal nieuw te bouwen
energiecentrales in Nederland.
Hij hoopt dat de 'schade' kan
worden beperkt door een forse
vergroting van de export, uit-
De 'sociale ellende' bij het
winstgevende Stork Ketels zal!
volgens hem beperkt blijven.
„We hebben zo'n 850 werkne-j
mers en daarbovenop nog eens|
vierhonderd inleenkracjhten.
Door natuurlijk verloop en ver-1
mindering van het aantal( inle-
ners, verwachten we het zonder
gedwongen ontslagen te kun
nen redden." Ook is het de be
doeling een deel van de fa
briekshallen af te stoten.
BINNENLANDSEAANDELEN
MEEST ACTIEVE FONDSEN
OPTIEBEURS
31,00 31.40 nedcongroep
>4.20 66.00 great west re
- 36.60 groenend^
49.00 49.00 groot nandelsgeb 112.80 110.00
37.40 37,30 gti holding 160,00 159.00
410,00 410,00 ti dougl.prel. 1.80 1,80
0 73.20 aegon
220.00 t>ois y/,
188,00 190,00
36,001 35.20
278,00 2 78,00
26,50 26,50 hoopeff.b;
1452.00 1460.00b
1368.00 1368.00
1374,00 1374.00
22.90 23.40 kon kr
137,80 137.80 telegraaf c
7.63 7,621 lertg-oeptw.
54.50 54,80 tulip computer
278,50 279.00
147,30 147,30
40.60 landré&glmd 48,50 48,50
201.00 201,00a
127,00 127,00
50,20 50.20
6500.00 6550.00
BUITENLANDSE AANDELEN
35,30 general electric
27,10 27,10
81.50 81,10 suzuki mi
37,20 37,70 tandycor
20.60 20.60
STAATSLENINGEN
100,45 100.65
105,50 7172 nl
106.90 106,95
105,35 105.55
105.45 105.48
101.08 101.08 nl 63/4 85-95
100.64 100.64
99,70 nl 6 88-96
97,30 nl 53/4 94p04
100,67 nlgrb31/2h
98,85 nlgrb31/2v
98.75 nl grb 3 l/2d
100,35 100,35
93.22 nigrb21'?v
grb21/2n
grb21/2v
grb21/2d
100.10 100.10
73,80
111.00
53,40
208,00
156,50
19.57
83,00
93,50
94,70
59,30
84.50
50,30
236.00
56,50
203,00
133.50
09/12793
22/12/93
01/02/94
26/04/94
05/01/94
07/01/94
13/05/94
14/09/94
01/02/94
26/01/94
20/12/93
25/01/94
12/09/94
29/08/94
07/03/94
05/01/94
04/08/94
29/09/94
11/02/94
02/09/94
13/05/94
12/04/94
23/02/94
29/08/94
09/02/94
22/04/94
08/02/94
29/04/94
02/09/94
02/02/94
06/10/94 55,00 55,60
13/10/93 101.80 101.80
15/12/93 47.90
22/11/93 196.10
05/10/94 33.20
25/11/93 137,10
14/10/93 17,30
16/03/94 14,60
07/10/94 66,90
07/10/94 42,30
11/10/93 231,60
196.70
33,20
63,60
198,50
137,50
17,40
14,80
66,80
42,40
231,60
56,20
102.90
48.60
198,90
34,00
65,50
199,40
139,00
17,60
14,90
67,40
43,60
234,40
27/10/93 74,10 74,50 75,50
23/11/93 44,70
08/10/93 48,40
22/09/94 187,50
21/06/94 52,00
07/10/93 55,80
12/10/93 73,50
14/10/93 44.60
13/10/93 52.40
07/10/93 72.50
07/10/93 41.50
27/06/94 192.90
27/10/93 45.20
13/10/93 174.20
23/11/93 120,20
56,00
73,60
43,80
52,50
72,50
41.60
193.00
45.70
172.00
120.50
49,20
190.30
52,20
56,50
74,30
45.20
53,10
73,30
42.20
194,60
47.80
175.30
121.20
45,30
49,20 -
190,00
45,20
53.00
73.20
42,10
193.00 194.60
52,40
72.50
41.50
120.10 121.00
Noteringen bijgewerkt tot 1230 uur
VERKLARING DER AFKORTINGEN
op openingskoers
h] hoogste koers in 12 mnd.
Ij laagste koers in 12 mnd.
vk vorige koers (slotkoers)
g bieden en ex dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
ho hoogste koers
s stopkoers
sk slotkoers
sk2 slotkoers 2 beursdagen terug
OVERIGEOBLIGATIES
33,00 32.20 aan 91'4 83a
0.85 - aab 91'4 84
9.10 59.50 aab 91/8 92
5 20 35.20 aab 65/8 93
0 00 628 00 aab 81/2 92-95
aab k 81/4 85
.20 55,20b aab bb 71/2 92
.00 61.00 aab 63/4 88-98
,50 27,50 aab bb 63/4 93
.00 31,60 aab 61/2 88-96
00 48,70 aab61/2 93 ecu
105.00 105.00»
>4.60 104.50 ladb 83/8 92-91
103.20 iadb 71/4 89-99
8,20 100.50 100.30
7,99 102,50 103.00
- 102.30 102,30
- 101.20 101,20
100,50 100.30
6,27 101,00 101,00
7,84 95.20 95.15
6.46 100.30 100,30
7,26 98.30 98.30 inb 7 89-99
6,46 100,30 100.30
7.81 94.85 94.60
6,39 100.10 100.10
70 38Ï00 aab 51/2 94-04
- 73,00 73.00
8.48 9720 97.20
meesp 81/2 91-91
meesp6 93
n-eesp 088-98
100,26 100.32
100.28 100.32
- 101.50 100.60 meesp 089-9*
7.31 102,00 1
bng91/8 94-04
bng 75/8 92-02
bng 71/285-10
bng 65/8 93-01
bng61/2 86-11
bnfc 61-193-00
94,70 94,70
6.78 99.40 99,40
6.95 101.10 101.10
62,35 62.35
8.05 9225 92.20
99.00 98,70
100.00 100.10»
100,60 100.65
6.33 100.40 100.50
6,66 100.90 100.90
99.00 98.90
7.89 112.20 112.00
7.59 104,20 103.90
8,06 102,80 103,10
8,11 90.65 90.90
7.73 103,90 103,80
7,82 101.00 101.00
7.94 94.65 94.60
7.51 98.40 98,00
- 100.20 100.15
- 84,80 85.00
7.06 100.50 100.50
7.23 104.15 103.8!
- 100.20 100.20
6,51 102.00 101.90
- 99.80 100.00
- 96.80 96.70
55,00 186 1.10
i 65.00 170 0.50 0,50
o98 70,00 16 5,00 b 5,30
okt 55,00 15 1,00 0,70
okt 60,00 26 5.20 4,00
<t 100,00 160 3,00 3,30
<1105,00 43 0,70 0,90
m 105,00 28 4,00 4,10
in 390.00 26 16.00 b 19.50
okt 360.00 100 0.30 0.20
okt 380.00 198 1.30 0,50
okt 385.00 37 2,30 0.80
kt 405.00 25 13.00 9.00 top5
kt410.00 59 17.50 13,20 top5
iov415.00 25 24,00 a 18,50
iov420,00 20 28,50 a 22,70
<t 195,00 20 3.9
kt 200,00 134 1.8
kt 210,00 55 0.2
okt 200.00 40 5.60 a
okt 240.00 20 1,40
EDELMETALEN
0,00 19 8.00 9,00
5.00 404 5.30 6 00
tan 210.00 20 17.00 15.00
apr 35,00 32 2.20 2.30
36 1,80 2,30
16 4,60
21 6.70
38 10,30 a
75.00 21 6.70 6,30
21.480-22.080
21.480-22.080
23.680
23.680
n 150,00 29 3,30
n 160,00 28 1,60b
<t 135,00 20 1,70
n 135,00 25 5,70
18,00 260 0,10 a 0,20
16,00 32 1,90 2,10
17.00 280 1,30 1.30
o96 17.00 348 3.00
okt 16.00 40 0.10
okt 17.00 100 0.40
kt 350,00 15 42.00
<1380.00 35 14.00
75,00 52 2,4
42,50 105 6,50 a 6,70
50,00 103 2.30 1,50
7.50 60 1,10 1.20
90.00 25 7.20
okt 405.00 113
281 8.00 9.70
430 5.30 7.50
36 3.60 5.30
«145,00 25 42.20
180,00 105 8,30
in 180.00 20 12.50
>r 210,00 16 3.50 3.90
«185,00 25 1.50 0.70a
«190,00 140 3.80 2,20
0.00 28 4.70 a 5,00
CONTANTVREEMDGELD
19,50 23,50
2.55
10,00
168,50
24,20
15,63
0,0035 0,0065
BELEGGINGSFONDSEN
81,90 82,40
160,40 eng.holl.lt
53.30 53.30
54.10 54,30
37.50 37.70
71.40 71.60
59,60 59.80
30.80 31.10
82.40 82.50
aegon aandelen'
aico'i oond f
aig fondsenbez.
45.10 45.10
245.70 248,00
9.70
228.80 228.40
424.00 432.00
92.50 92.50
38.90 38.90
62.60 62.60
104.00 104.00
109.90 109.80
51.20 51.40
1220.00 1220.00
hoogehuyshypl
mdon.cap fund S
mgbnk dutch fnd
mg bnkgeldm fds
mgbnkglob.fund
ingbnkoblig.tds
mg bnk rentegr.f
57,50 57,50 postbank aandelen!56,70 56.70
86,20 87,50 rentaienl
128,00 128.00 rentolaal
61,01 61,02
127.70 127.70
59.40 59.60
95,30 95.61
105.10 105.CO
35.50 35.50
37.00 mtereft yen value
8.30 mterettekt 500
29.50 29.70e rgrentem
82,00 82.00 rodamco'i
100,20 99.80 jade fonds
82.10 82.10
;apan fund een
leveraged cap
220.00 220.00
103.70 103.50
iae&l portfolio 3
7.50 98.20 98.20 colon g"c
7.87 105.90 105.00 Mtumbu
- 100.05 1X.CÜ comm.ar
- 100.00 10C.00 comm.tx
89,70 90,10 gaf am.
91,30 91.60 gal am.
75,30 75,40
62,00 62,20
102.20 102.20 gaf jap.aandf
103.10 103.40 gaf|ap.!»qf ec
121.50 121.50 gat ;ap obtf et
136.00 138.50
86.30 86.40
91.10 91.20 groe'garant
90.80 90.80 hoil.obligjbni
54,45 54,50 technology fund 16,30 16.30
16,10 16,10 tokyo pac.hold. 250,90
113,00 113.50 tokyo seaboard 146.00
79,40 79,60
312,00 313,80
53.90 53.90
54 80 54.90
5730 57.40 vsbobLgroef
362,00 360,CC'
54.50 54.50
32.50 32.80
38.80 39.00
127.30 127.30
45.70 45.50
56.80 56.80
