Saddam Hussein is als een kat in het nauw Feiten &Meningen Gegoochel met investeringen en rente in Azerbeidzjan Een ritje met Le Shuttle: oh ja, hier rijden ze links Agent voor de deur MAANDAG 10 OKTOBER 1994 2 Terwijl het twijfelachtige Russische investeringshuis MMM langzaam maar zeker ten onder gaat, staat in de Transkaukasische republiek Azer beidzjan een nog veel grootschaliger financiële zwendel op instorten. Nel zoals de Roemenen zich bij het Ca ritas-schandaal begin dit jaar in de luren lieten leggen door beloften van 800 procent winst na drie maanden, investeren Azeri's massaal in allerlei investeringsprojecten met verlokken de winstpercentages. Buitenlandse deskundigen vermoeden dat de in vesteringshuizen de hoge uitkerin gen volgens het piramide-principe fi nancieren uit de inleg van nieuwe in vesteerders. De Azerbeidzjaanse investeringshui zen gaan echter nog veel ambitieuzer te werk dan hel Russische MMM. Ze geven kranten uit en de firma Vahid heeft zelfs een politieke partij opge richt: de Democratische Onderne merspartij. Deze partij is inmiddels zó populair, dat Huseyinaga I lasi- mov, een van de Financieel directeu ren van het investeringshuis Vahid, door leden van het Azerbeidzjaanse parlement officieel voor het presi dentschap is voorgedragen. De 33-jarige Hasimov is een voorma lige schilder die zich tegenwoordig omgeeft met een staf van voormalige leden van de Azerbeidzjaanse KGB. Hij staat journalisten vriendelijk te woord, maar gaat niet in op het fi nanciële reilen en zeilen van zijn be drijf. ,,Ons investeringsbeleid is ge heim. Laten we maar zeggen dat het geld zijn eigen rente opbrengt." Maarnoe kan hij garanderen dat een inleg van 1 miljoen manat (2.200 gul den) over twaalf maanden 24 mil joen manat oplevert? „Door goede ren goedkoop in het buitenland in te kopen en op de Azerbeidzjaanse markt te verkopen", luidt het ant woord van Hasimov. En veel Azeri's zijn maar al te graag bereid dat te geloven. Slechts weini gen bedenken zich dat dit gezien de koers van de Azerbeidzjaanse manat onmogelijk is. Om enigszins met de investerings huizen te kunnen concurreren en fondsen te verwerven, zien Azerbeid zjaanse spaarbanken zich gedwon gen een rente van tussen de 10 en 20 procent per maand te beloven. Maar dergelijke rentepercentages zijn niet op de economische realiteit geba seerd. Sinds de regering geen geld meer heeft voor subsidies aan de in dustrie, stokt de economie en is er een tekort aan baar geld. Ondertus sen houdt het debat over rente en in vesteringen het hele land in zijn greep. „Ons volk is de problemen moe. Ar beiders kunnen geen salaris meer uitbetaald krijgen. Daarom verkopen ze hun bezittingen en storten het geld op de bank of investeren het in de beleggingshuizen. Ze leven van de rente die dit oplevert. Maar het is een gevaarlijk systeem. Het zal nog min stens drie tot vier jaar duren voordat de wetgever deze financiële institu ten heeft gereguleerd. Tot dan blijft de Financiële markt ongecontroleerd en heerst het recht van de sterkste", aldus een medewerker van de rege ring. Hasimov noemt zijn bedrijf een vorm van liefdadigheid en de krant die hij uitgeeft heet een 'humanitair dagblad' te zijn. Dergelijke kreten slaan aan in een land waar de arbei ders en de gepensioneerden nog staan te tollen van het beangstigende verlies van de totalitaire verzorgings staat. Hasimovs succesvolste plan tot nog toe is de uitgave van coupons. Wie in zijn investeringshuis belegt, kan coupons kopen die in zijn win kels kunnen worden ingewisseld voor goedkope importartikelen. En als klap op de vuurpijl krijgen de klanten aan het eind van de maand 80 procent van het aan coupons uit gegeven geld terug. „Uiteindelijk is dit in mijn voordeel. Het is mijn ei gen systeem. Ik zeg niet hoe ik het doe, want ik wil geen concurrentie", aldus Hasimov. Financieel deskundigen wachten on dertussen met angst en beven de on vermijdelijke dag af waarop de hele zwendel als een kaartenhuis in elkaar zakt. Vorige week ging er al een klei ne schok door de financiële wereld van Azerbeidzjaan toen het investe ringshuis Alex op de fles ging en een woedende menigte van bedrogen in vesteerders zich voor het hoofdkan toor in Bakoe verzamelde. Maar de grote klap moet nog komen. BAKOE HUGH POPE Voorwaarden voor opheffing sancties tegen Irak worden niet ingelost Is Saddam Hussein de domme ezel die zich twee keer aan dezelfde steen stoot? Is hij een sluwe strateeg die met blufpoker probeert voor zijn land een betere behandeling door de inter nationale gemeenschap af te dwingen? Of is lraks dictator gewoon een wanhopige leider, die als een kat in het nauw niet meer weet welke kant hij moet uitspringen? In ieder geval heeft zijn gedrag van de afgelopen dagen meer vragen dan antwoorden opgele verd. Het is nog volstrekt ondui delijk wal zijn bedoelingen zijn met het samentrekken van naar schatting 64.000 soldaten aan de grens met Koeweit. Een nieuwe invasie van het nietige buurstaatje? Het valt nauwelijks aan te nemen dat Saddam Hus sein nogmaals aan zo'n avon tuur begint. Saddam moet niet denken dat hij dezelfde fout kan begaan", zei president Bill Clinton zater dag dreigend. Amerika stuurt duizenden soldaten naar de Golf om de Iraakse leider zono dig wederom een harae les te leren. I loewel, wederom? Sad dam ziet zichzelf allerminst als verliezer van de Golfoorlog van 1991.1 lij zit immers nog steeds stevig op zijn troon. Vooralsnog neemt men in Was hington en in de Arabische we reld aan dat Saddam I Iussein met zijn manoeuvres langs de grens met Koeweit vooral be oogt de Verenigde Naties onder druk te zetten. Komende week zal de VN-Veiligheidsraad zich buigen over de vraag of de in 1991 ingestelde economische sancties gehandhaafd moeten blijven. En het antwoord zal zonder meer 'ja' zijn. Irak is lange tijd van de politieke agenda verdwenen geweest. Maar Saddam I Iussein heeft de laatste maanden kunnen zien hoe je door te dreigen met crisis weer de aandacht op je kunt vestigen. Noord-Koreaen Haïti bewijzen dat. Saddam zal er daarbij op gehoopt hebben dat de VS hel le druk zouden heb ben met I laïti om zich al te druk le maken over sancties te gen Irak. Irak lijdt zwaar onder die sanc ties, vooral onder bet verbod op de export van olie. Er komt zo geen geld binnen en de leefom standigheden van de achttien miljoen Irakezen worden er daardoor niet beter op. Dat is een voedingsbodem voor bin nenlands verbet tegen Saddam, die er dan ook alle belang bij heeft dat het embargo wordt opgeheven. Maar dat gaat niet De VN hebben opheffing sancties aan een reeks eisen verbonden. Irak moetVN-waai nemers toestaan die de wapen fabrieken kunnen inspecteren, het moet serieus werk maken van het vernietigen de vapen het r Koeweit erkennen alsmede de na de Golfoorlog ingestelde grens met dat land. Maar aan die eisen geeft Irak tot nog toe nauwelijks gevolg. Er zijn na vele incidenten in 1992 en 1993 inderdaad ein delijk zo'n vijftig videocamera's opgesteld die de Iraakse wapen fabrieken in de gaten houden. En ook de meeste massavernie tigingswapens zouden zijn ver dwenen, al denkt CLA-directeur James Woolsey dat in onder grondse laboratoria toch wordt gewerkt aan biologische, che mische en mogelijk kernwa pens. De Zweedse VN-inspecteur Rolf Ekeus was vorige week in Bag dad om te onderhandelen over de toelating van VN-waarne- mers en het verscherpen van de inspecties. Het is opvallend dat de Iraakse troepenbewegingen direct na Ekeus' vertrek begon nen. Kennelijk heeft zijn be zoekt niets opgeleverd. Vandaag brengt Ekeus verslag van zijn reis uil aan de VN-Veiligheids raad. De erkenning van Koeweit blijft echter het grootste struikelblok. En zolang Saddam Hussein daar niet toe overgaat, voelen de meeste landen er niets voor tim de sancties op te heffen. Mi nister Aziz (buitenlandse zaken) Een Amerikaanse soldaat die op het punt staat te vertrekken naar de Perzische Golf, neemt afscheid van zijn vriendin. Hij maakt deel uit van de 24-ste Infanterie Devisie gelegerd in Fort Stewart in Georgia. De Ameri kaanse president Clinton stuurde duizenden militairen naar de Golf om Saddam Hussein ervan te weerhou den opnieuw Koeweit binnen te vallen. foto reuter zei vorige week dat Irak kenning wil pralen als e sancties verdwijnen, maar de VN is niet tot deze omkering de van de procedure bereid. Vooral de Amerikanen voelen niets voor opheffing van de sancties, zelfs niet als Saddam aan alle VN -voorwaarden vol doet. Washington wil de sanc ties handhaven zolang Saddam Hussein in het zadel zit. Men is zich in Amerika maar al te be wust van de fout uit 1991toen aan het eind van de Golfoorlog Saddam de kans kreeg om on danks zijn nederlaag aan te blij- Volgens Washington, dat daarin wordt gesteund door Engeland, is niet zozeer Irak als wel Sad dam Hussêin het probleem. Frankrijk, Rusland en ook buur land Turkije stellen zich minder stringent op. Zij willen wel pra ten over verlichting van de sancties, met een proeftijd van een half jaar. Turkije zou zelfs in het geniep al weer gewoon han del met de verfoeide buur drij- Maar met zijn militaire dreiging van de laatste dagen heeft Sad dam Hussein ook die krachten van zich vervreemd. De Veilig heidsraad zal deze week de sancties opnieuw bevestigen, al was het maar om niet te zwich ten voor dreigementen. Boven dien hebben Koeweit en Saudi- Arabië de laatste weken niets nagelaten om de twijfelende Veiligheidsraadsleden te beïn vloeden. Koeweit heeft voor 900 miljoen dollar (1.500 miljoen gulden) aan pantserwagens en raketten besteld bij Rusland en voor 250 miljoen dollar (een kleine 440 miljoen gulden) patrouilleboten bij Frankrijk. Wapens die de Koeweitse oliesjeiks zo Van de Amerikanen hadden kunnen krijgen. Maar in Koeweit gaat men er niet ten onrechte van uit dat de weg naar het politieke hart ook in Moskou en Parijs via de portemonnee gaat. Het Iraakse wapengekletter zal dus vooralsnog weinig succes hebben. De rijen voor de le vensmiddelenzaken in Bagdad zullen blijven groeien en daar mee de spanningen in Irak. Het grootste gevaar is nu dat Sad dam zich gedwongen zal voelen om een daad te stellen, om geen beschamende terugtocht te hoeven inzetten. En zich nog maals te stoten aan de steen die hij zelfheeft neergelegd. WASHINGTON. HANS DE BRUIJN CORRESPONDENT Een grote lift, die zich niet verti caal maar horizontaal ver plaatst. Zo is de pendeltrein voor auto's door de Kanaaltun nel al genoemd. Nu we er in staan, geleund tegen onze auto naast andere automobilisten, moeten we toegeven dat het een rake typering is. Zo sta je inderdaad in een lift; je neemt je liftgenoten uit een ooghoek op, je maakt een obligaat praat je of je staart wat naar je schoe nen. Maar in Le Sluit lie kun je je ook terugtrekken in de intimi teit van je eigen wagen. Wie 's ochtends vroeg, voor de spits, uit ae Randstad wegrijdt naar Calais, kan na de rit met de pendeltrein door de Kanaaltun nel om elf uur al bij Folkestone de Britse Motorway opschieten. Althans volgens het boekje. Wij doen er wat langer over, maar ons staat dan ook een speciale ontvangst te wachten. In Calais is het alsof je een veerboot op moet. Voor ons strekt zich een betonvlakte uit met daarop de belijning van diverse banen, die naar de kaartjesloketten voeren. De Franse en Britse grenspolitie zitten vlak achter elkaar in af zonderlijke hokjes. Niks open grenzen, gewoon controle. Twee meter verderop worden we weer staande gehouden. We hadden onze passen toch al la ten zien? „Ja, maar wij zijn Bri tish Customs. We onderdrukken een allergische reactie; bedwin gen een lachbui. Want op zich is deze vertoning tegen de ach tergrond van de technologische triomf van de Chunnel wel weer een charmant anachronisme. Zo krijgen we toch nog iets van het ouderwetse Engeland-ge- voel ook al stomen we straks niet op traditionele wijze de krijtrotsen tegemoet. We mogen door, een poortje onder door naar het perron waarlangs de zilveren slang van Le Shuttle klaar staat. Een spitse snuit, de locomotief, waarachter de trein zich geleidelijk ver breedt tot een lange rij plompe vierkante bakken. Vanaf het perron rijden de auto's aan de zijkant de trein in. Die lijkt zelf een lange smalle tunnel. Achter onze voorligger gaat het stapvoets rijtuig in, rijtuig uit, rijtuig in en uit. Onze voorligger stopt. We rijden op tot een hal ve meter van zijn bumper. Handrem a.an, lichten uit, con tact uit, raampjes open, beduidt het treinpersoneel. Uit de vloer, aan de kopkanten van het rij tuig klappen gele paaltjes om hoog. Hier en daar blokkeert het personeel een autowiel nog ex tra met houten blokken. De kopwanden schuiven geruis loos dicht, maar aan weerskan ten ervan zijn klapdeuren die met een drukknop zijn open te maken. Wie wil, kan uitstappen en een rondje lopen om de au to. Daarvoor is alle ruimte. Aan de zijkant van de wagon be vindt zich een sm^| grapje. Het voert naar het bovendek, waar ook een rij auto's staat. Door kleine vierkante raampjes komt daglicht. Er schuift een betonnen paal voorbij, we rij den dus al. Vaag gedempt ge- schommel duidt op wissels. Het daglicht is ineens weg. Le Shuttle raakt op snelheid. Druk op de oren: we dalen snel. Via een luidspreker, de autoradio en digitale lichtletters op scher mpjes aan het plafond heet de conducteur ons welkom. Een boodschap, dat roken verboden is, wat veiligheids-wenken. Een muziekje. De trein suist met een vaart van 135 per uur door de Kanaaltun nel. Veertig meter diep in de krijtlaag onder de zeebodem. We wandelen nog maar eens om onze auto. Nemen een kijk je in het rijtuig achter ons. Deurtje open, deurtje dicht; trapje op, trapje af. Het uitzicht door de raampjes is weinig boeiend, of je moest een ijdel tuit wezen die geen genoeg kan krijgen van zijn eigen spiegel beeld. Na een kwartiertje meldt de luidspreker dat Le Shuttle halverwege de tunnel is. Even later wordt gevraagd naar de auto's terug te gaan. Nog niet starten, maar aanwijzingen af wachten. Daar is het daglicht weer. He laas blijft het uitzicht beperkt tot metershoge geluidscher- men. Precies 35 minuten na het vertrek uit Calais staat de trein in Folkestone. De kopwanden schuiven weg, de gele paaltjes klappen omlaag, daar gaat onze voorligger, daar gaan wij. Geen formaliteiten aan deze kant en plotseling blijken we op de au tosnelweg te zitten. Oh ja, hier rijden ze links. CALAIS RIEN POLDERMAN Bij Infectieziekenhuis nr. I staat sinds kort oproerpoli tie voor de deur, in camou flagepak en met angstaan jagende gummiknuppels. De naar het waarom raden de patiënten vermoeden dat deze bewaking iets niet de pest heeft te maken. Andere enge ziekten als cholera en difterie zijn nu al een plaag, dus waarom zou Rusland voor de pest gespaard blijven? En het is nu eenmaal goede gewoonte in Rusland om uniformen te posteren waar gevaar dreigt, of het nu helpt of niet. De Russische kennis die over de 'anti-pest- agenten' vertelde, ligt al enige weken in dat ziekenhuis nr. 4. Het is een jonge wouw. seropositief, maar nog niet aangetast door AIDS. Ze kreeg plotseling last van be- nauwdheidsaanvallen en werd vanwege haar besmetting opgenomen. In het begin, zei ze, vond ik het wel een veilig gevoel, van die kleerkasten voor de deur. Ze waren er direct bij toen een pa tiënt amok maakte en het verplegend per soneel en andere patiënten met een mes te lijf wilde. Dat soort incidenten komen er wel meer voor, maar dit keer was het snel afgelopen. De heren stormden de zaal bin nen. spoten traangas in z'n gezicht, en ran selden er vervolgens lustig op los. Maar dat veilige gevoel verdween snel, toen bleek dat ze geen bezoek meer kreeg. Dat werd namelijk zonder opgaaf van rede nen door de kleerkasten weggestuurd. Ge lukkig kvtfam ze al snel achter een foefje. Trek ouwe kleren aan, dan lijk je op een Rus, loop gewoon langs ze heen en als ze vragen waar je moet zijn zeg je: bij dokter Ivanov, vijfde verdieping, adviseerde ze aan de telefoon. Zo gezegd, zo gedaan, en jawel, geen probleem. Onze vriendin baalde er niettemin behoor lijk van. Ook al omdat ze eigenlijk voldoen de is opgeknapt om naar huis te gaan, maar wegens gebrek aan medicijnen onder toezicht van de arts en dus in het zieken huisbed moet blijven. En ze lacht vanwege haar eigen ervaringen hard om de gezond- heidsbonzen die haar via het TV-scherm vertellen dat Rusland zich terdege heeft ge wapend tegen de uit India oprukkende ziekte. „We hebben de pestsituatie onder contro le", zei woensdag de chef van de nationale gezondheidsdienst. Maar wie gelooft dat in een land dat lak heeft aan preventie, en een rammelende gezondheidszorg? Boven dien, andere deskundigen zeggen dat Rus land geen Indiase import nodig heeft om de pest te krijgen. Het dagblad Izvestia schreef dat de ziekte, zij het op kleine schaal, altijd aanwezig is geweest, woeger in de Sovjetunie en nu in Rusland. De grote schuldige is de rat, waar het. voor al in de grote steden, van wemelt. Het kan dus geen toeval zijn dat verschillende kran ten plotseling over ratten beginnen te schrijven. Om bij Izvestia te blijven: deze kwaliteitskrant plaatste woensdag een foto op de voorpagina van een kind in een huis kamer, spelend met dode ratten. Bijschrift: „Danila Koltakov is helemaal niet bang van ratten, hij is ermee opgegroeid en er niet zeker van wie er meer recht heeft zich een echte Moskoviet te noemen: hij of de rat". De gezondheidszorg hoeft dus niet bang te zijn: Russen zijn immuun voor de pest. Vandaar ook dat ze naar India blijven gaan om er op de markten van New Delhi goed koop in te slaan om de koopwaar weer op de Russische markten markt aan de man te brengen. In Perm en Rostov moest de op roerpolitie er aan te pas komen om ze uit het vliegtuig te krijgen voor medisch on derzoek en zes dagen afzondering. Alleen als we onze spullen mogen houden, zeiden de India-gangers. Dat mocht. Zo nemen de Russen elkaar met truukjes en foefjes in de maling. Tot ze echt de pest krijgen. Dan staal er in elk geval een agent voor de deur. HANSGELEUNSE CORRESPONDENT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2