Dominee op paradijselijk eiland
Theologie van Berkhof centraal tijdens studiedag
Kerk Samenleving
De betekenis van de geschiedenis in de
theologie van dr. H. Berkhof staat op
maandag 7 november centraal tijdens een
studiedag in de Leidse Lokhorstkerk. De
lezingen rond het thema 'Waar is God in
deze tijd?' worden gehouden door prof. dr.
A. van de Beek, prof. dr. A.W.J, Houtepen.
prof. dr. C. Graafland en prof. dr. H. Kui-
De onlangs 80 jaar geworden Berkhof,
emeritus-hoogleraar in de dogmatiek en
bijbelse theologie in Leiden, was één van
de smaakmakers van de Nederlandse
theologie na de Tweede Wereldoorlog.
Zijn boek 'Christelijke geloof wordt nog
steeds gezien als een standaardwerk.
De bijdragen van de sprekers aan deze
studiedag, aangevuld met die van diverse
andere auteurs, worden in boekvorm aan
Berkhof aangeboden. De bijeenkomst
duurt van 10.30 tot 16.00 uur en de toe
gangsprijs bedraagt 25 gulden. Vooraf
aanmelden is niet nodig. De deelnemers
aan de studiedag - die wordt georgani
seerd door de commissie Leidse Lezingen
en uitgeverij Callenbach - ontvangen het
boek 'Waar is God in deze tijd?' gratis.
ZATERDAG 8 OKTOBER 1994
HET WEER
o/j ws/a/z, mat moot
maar £h.wat fs
ME 7 PRZC'ES f
ZONDAG 9 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06.53 Zon onder 17.57
Maan op 12.17 Maan onder20.52
Waterstanden Katwijk
Hoog water 05.38 17 59
Laag water 01.15 13.40
MAANDAG 10 OKTOBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06.55 Zon onder 17 55
Maan op 13 14 Maan onder21.55
Waterstanden Katwijk
Hoog water 06.25 18 44
Laag water 02 06 14.25
Weerrapporten 07 oktober 19 uur:
HEINZ
Mr. Jesse van Muylwijck
BOES p17
UIT DE KERKBLADEN
Studieverlof
Na een periode van studie
verlof is de hervormde predi
kant JA Tielkemeijer weer
aan het werk. „In de diensten
had ik even het gevoel, dat
bij u misschien een verwach
ting' was dat ik ineens heel
anders zou preken. Beter!",
schrijft hij in de 'Samen op
Weg-Maandbrief van de
Hervormde en de Gerefor
meerde Kerk van Koudekerk
aan den Rijn en Hazerswou-
de-Rijndijk. Om daar direct
op te laten volgen: „Maar ik
geloof dat dit niet zo is. Nog
steeds, eigenlijk nog meer
dan vóór mijn verlof, ben ik
ervan doordrongen dal we
de bijbel moeten lezen met
een goed oor voor de manier
waarop Israël met de bijbel
omgaat. Omdat we daarvan
zoveel kunnen leren. En nog
steeds, of meer nog, weet ik
dat eerbied voor het Woord
voor mij een grondhouding
is in de verkonaiging."
Letterknecht
Dat hoeft volgens Tielkemeij
er geen 'sombere aangele
genheid' te zijn. „Het is eer
der iets van vreugde en vrij
heid, als je in grote concen
tratie op de woorden van het
Woord merkt, dat het Woord
zichzelf begint uit te leggen.
Jk ben me ervan bewust dat
ik zo het beeld oproep van
een letterknecht, en als het
om de bijbel gaat ben ik dat
ook. Maar ik ben me ook be
wust. dat juist de letter
knecht, misschien wel meer
dan een ander, overgeleverd
is aan de Geest. Pas als de
letters van de Schriften in je
binnenste beginnen te bewe
gen en de Geest met die let
ters ook nieuwe woorden
gaat vormen.... pas als de
woorden van de Schrift je ei
gen geschiedenis in bewe
ging brengen naar God toe...,
dan pas luister je echt."
Sexfilm
Missionaris G. van Schie
leerde in Sengkang 'een zeer
open Boeginese jongen ken
nen, die honderuit vroeg'.
„Op een avond neem ik deze
jongen, Sahri genaamd, mee
naar de bioscoop, waar een
film draait over een ketter
jacht tijdens de Middeleeu
wen", schrijft hij in hel blad
van de Hartebrugparochie in
Leiden. „Het gaat er wreed
den gemarteld en vermoord
op beschuldiging van bijge
loof of ketterij. Aan het slot
wordt de rechter zelf ook nog
eens doodgeslagen. Op dat
moment gaal er in de zaal
een daverend applaus op.
Maar Sahri klapt niet: ikzelf
trouwens ook niet. 'Zijn dat
nu christenen?', vraagt hij. Ik
lach een beetje zuur. 'Is dat
nu nog zo?', vervolgt hij, me
schuin aankijkend. Mis
schien denkt hij wel. 'Zou hij
ook zo'n beul zijn?' Ik pro
beer hem uit te leggen over
vroeger tijden en over de
wreedheid van mensen in
het algemeen. Maar onder
tussen denk ik: Verdraaid,
hadden ze maar een sexfilm
gedraaid!"
Bewondering
Pastor J. Steenvoorden
noemt het in het informatie
blad van de Bonifacius- en
Pius X-parochie in Alphen
aan den Rijn opvallend dat
kerken toeristische trekpleis
ters zijn geworden. „Duizen
den mensen bezoeken tij
dens hun vakantie deze ge
bouwen. Zij bewonderen wat
vorige generaties op bouw
kundig en kunstzinnig ge
bied hebben gepresteerd.
Deze bewondering betreft
echter alleen de buitenkant
en verplicht helemaal tot
niets. 1 let eigenlijke in het ui
terlijke bouwwerk kan alleen
gezien worden met de ogen
van het geloof."
DE RECHTER
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen te Stadrecht: Ph. van Wijk
teSt Jolrannesga-Delfstrahuizen
Aangenomen naar Streekgemeente
Frieslands-End (part-time): J. Dijk
stra te Drachten.
Bedankt: voor IJsselstein (Utr C.
van Duijn te Krimpen aan den IJssel
(buitengewone wijkgem voor Goes
(buitengewone wijkgem). A. van
Vuuren te Zoetermeer.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Bedankt voor VLissmgen: P Mulder
te Capelle aan den IJssel-Middelwa-
tering.
Stabiel herfstweer
Even leek het er op. dat oktober in
de voetsporen van de totaal verre
gende septembermaand zou tre
den. De forse buien, die begin deze
week vielen, vulden de regenme
ters in onze regio met 40 tot 55
millimeter. De inval van kou uit het
hoge noorden deed mij denken aan
het veelvuldig voorkomen van
noordcirculaties, die sommige
wijnmaanden kenmerkt.
Oktober 1992 was daar een mooi
voorbeeld van. In die maand kwa
men herhaaldelijk depressies uit
arctische regionen op bezoek in
het Noordzeegebied. Na een tame
lijk warme zomer (hoge zeewater
temperatuur) gaf dit aanleiding tot
een overvloed aan buien met in
Noord-Holland meer dan 200
millimeter, enigszins vergelijkbaar
met de voorbije septembermaand.
Oktober 1974 was ook zo'n regen-
rijke herfstmaand en zelfs nog kou
der-, in dat supernatte najaar mis
lukte een groot deel van de suiker-
bieten- en aardappeloogst. Land
bouwmachines bleven in de mod
derige akkers steken. Vooral in
Zeeland was de situatie hopeloos;
er moest handwerk aan te pas ko
men om nog iets van de oogst te
redden.
De afgelopen dagen heeft er een
snélle omschakeling naar stabiel
hogedrukweer plaatsgevonden. De
koude lucht uit het hoge noorden
heeft de vorming van hogedruk bo
ven het continent ongetwijfeld be
spoedigd. Vrijdag verdween de be
wolking grotendeels en bij weinig
wind werd het een plaatje van een
herfstdag met vriendelijke zonne
schijn en maxima tot circa 14 gra
den
Als ik de weerkaarten tot vier of vijf
dagen vooruit bekijk, zie ik maar
heel weinig veranderen. Gedurende
de hele periode ligt een hogedruk-
centrum van ruim 1035 millibar
boven Rusland met een sterke
vleugel op West-Europa gericht. De
straalstroom met bijbehorende on
rustige weersverschijnselen be
vindt zich op een route van IJsland
naar de Barentszee.
In onze contreien heerst rust, voor
al de dagelijkse gang bepaalt het
weersverloop. In de tamelijk helde
re nachten koelt het flink af naar 2
tot 5 graden met mogelijk grond-
vorsten vorming van mistbanken,
die in de loop van de ochtend
plaatsmaken voor flink wat zon.
Zwakke fronten, die door het hoge-
drukgebied heen proberen te drin
gen, kunnen wel af en toe voor wol
kenvelden zorgen. Vandaag is er
even kans op wat regen, vooral in
de noordelijke provincies, daarna
blijft het vrijwel zeker droog. Het
spel van zon, wolken en mist kan
zeker tot midden volgende week
aanhouden bij een vrij normale
middagtemperatuur tussen 12 en
17 graden.
HET WEER IN EUROPA
Predikant N. de Reus van gereformeerd Ter Aar naar verenigde protestanten van Curagao
COLOFON
Fortkerk
Het kerkelijk centrum van 'pro
testants Curasao' is de Fortkerk,
een onderdeel van het histori
sche Fort Amsterdam waarvan
de bouw in 1634 - kort nadat
een vloot onder leiding van Van
Walbeeck het eiland op de
Spanjaarden had veroverd - is
begonnen. De kerk is in 1991
volledig gerestaureerd en bevat
behalve de ruimte voor de ere
dienst ook enkele ruimten waar
(kerkelijke) activiteiten kunnen
worden gehouden. De Reus
doet hier op 30 oktober zijn in
trede.
De dominee verwacht dat het
accent van zijn werk op Cura
sao vooral op het pastoraat zal
liggen. „De eilandbewoners zijn
niet bepaald trouwe kerkgan
gers. Het is dat de Fortkerk di
rect naast het hotel van Van der
Valk ligt. waardoor er nog wel
wat aanloop is van Nederlandse
toeristen, want de opkomst uit
de eigen gemeente is zeer ge
ring."
Zo'n voornamelijk pastorale
opdracht bevalt De Reus overi
gens wel. „Dat vind ik één van
de boeiendste kanten van het
ambt: mensen ontmoeten in
hun eigen leefomgeving. Ieder
mens is een verhaal. En ik voel
mij zeer bevoorrecht dat ik al
die verhalen mag beluisteren, er
deelgenoot van mag worden."
Daarnaast mag De Reus ook
graag 'snuffelen in de liturgie',
om zijn gehoor voor te gaan in
andere vormen van de ere
dienst.
Op die beleving van de ere
dienst, en dan met name tijdens
de kerkelijke hoogtijdagen,
drukken de cultuur en vooral
het klimaat van Curasao na
drukkelijk een stempel. Aan zijn
gemeente in Ter Aar legde De
Reus onlargs uit dat bijvoor
beeld Kerstfeest op het eiland
'wat sneller uit haar romanti
sche, sentimentele,commercië
le jasje wordt geholpen'. „De
behagelijkheid van de kachel en
de kerstboom zal daar waar
schijnlijk toch iets anders wor
den beleefd dan hier. Het is er
immers iedere dag zo'n 27 gra
den. En naaldbomen heb je er
niet. Cactussen wel. Ziet je het
voor je, een cactus met lichtjes
en kerstballen...?"
De Kerstnachtdienst wordt
door de gemeente in Willem
stad gevierd op het plein voor
de Fortkerk. „Zo'n twee- tot
drieduizend kerstgangers ko
men daar op af. Uit vele natiën
en volken. Sprekend allerlei ta
len. Alsof Kerst en Pinksteren op
één en dezelfde dag vallen."
Ontheemd
Het zijn dié cultuurverschillen,
in combinatie met de grote af
stand tot zijn nieuwe werkge
bied, die het De Reus bepaald
niet makkelijk maakten om zich
op zijn toekomstige taak voor te
bereiden. „Gevoelsmatig heb ik
dat dan ook zo lang mogelijk
uitgesteld", zegt hij. „De con
tacten verliepen voornamelijk
via de fax en dat is natuurlijk
ook niet de meest ideale manier
van communiceren. De ge
meente leer je pas echt kennen
als je ter plaatse bent. Je eigen
ervaring is toch doorslagge
vend."
De laatste weken voor zijn
vertrek voelde de predikant zich
ook in de vertrouwde gemeente
van Ter Aar 'ontheemd'. De
huisraad van het gezin - dat be
halve uit De Reus en zijn echt
genote uit twee kinderen van 2
en 4 jaar bestaat - zijn al enige
tijd onderweg naar het Ca-
ribisch gebied. „Het huis is het
huis niet meer. De kamers zijn
óf helemaal óf voor driekwart
leeg. En sinds de computer weg
is, voel ik me teruggeworpen in
de tijd", schrijft de dominee in
één van zijn laatste stukjes voor
de Rijnlandse Kerkbode.
De Reus werkte ruim zeven
jaar in Ter Aar, een periode
waarin hij 'winst en verlies'
boekte. „Het is hechten en ont
hechten en in de kom van je ziel
opslaan wat indruk maakte, wat
je bewaren wil. Zo'n beetje als
Maria deed: alles overwegende,
en een plek geven in 't hart."
Aan zijn eerste gemeente zal
hij blijven terugdenken als aan
een eerste liefde. „Ter Aar was
een mooie verkering. Die ver
geet je niet."
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Overwegend bewolkt en
van tijd tot tijd regen Za
terdagochtend snel afne-
dag ook enkele opklarin
gen. Middagtemperatuur
van 8 tot 13 graden.
Overwegend droog en en
kele opklaringen. Vooral in
het zuiden enkele zonnige
perioden, maar zaterdag
ook een kleine kans op
een bui. Middagtempera
tuur van 8 graden in het
Denemarken:
Wolkenvelden afgewisseld
door zon. Kleine kans op
een enkele bui Maximum
temperatuur ongeveer l£
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Flink wat zon, maar vooral langs de At
lantische kusten ook bewolking en za
terdag plaatselijk wat regen, Middag
temperatuur van 11 graden op de Shet
land eilanden tot 17 in de omgeving van
Londen.
België en Luxemburg:
Flinke perioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur circa 16 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Droog en overwegend zonnig. Maximum
temperatuur van 16 graden langs de
kust tot 22 in het binnenland.
Zaterdag redelijk wat zon en op de
meeste plaatsen droog. Zondag vanuit
het zuiden toenemende bewolking en
enkele regen- en onweersbuien. Maxi
mumtemperatuur tussen 23 en 26 gra-
Spanje:
Zaterdag m het noorden zonnig en
droog. In het zuiden enkele wolkenvel
den en een lokale bui, mogelijk met on
weer Zondag meer buien, die zich uit
breiden naar het noorden Middagtem
peratuur tussen 23 en 30graden.
Canarische Eilanden:
Half tot zwaar bewolkt en enkele regen
en onweersbuien Middagtemperatuur
tussen 23 en 27 graden
Marokko:
Westkust: wolkenvelden afgewisseld
door zon Langs de kust een kleine kans
op een bui. Middagtemperatuur circa
24graden
In het midden en noorden wolkenvelden
en een enkele bui, mogelijk met onweer
Temperatuur in de middag tussen 24 en
28 graden
Zuid-Frankrijk:
Vooral zaterdag overwegend zonnig. In
de Provence en de Dauphm'e meer be
wolking. Middagtemperatuur circa 25
graden, zondag in de buurt van de Pyre
neeën ongeveer 28 graden.
Mallorca en Ibiza:
Flink wat zon, maar ook enkele stapel
wolken. Droog. Maximumtemperatuur
ongeveer 26 graden
Italië:
Perioden met zon, maar plaatselijk ook
een enkele regenbui. Zaterdag ook kans
op onweer. Middagtemperatuur zater
dag van 16 graden in het noorden tot 24
op Sicilië. Zondag in het noörden rond
20 graden.
Corsica en Sardinië:
Wolkenvelden en voornamelijk zaterdag
nog enkele buien. Middagtemperatuur
zaterdag 23 graden, zondag rond 26
Griekenland en Kreta:
Zonnige perioden en op de meeste
plaatsen droog Vooral op Kreta en de
Cycladen flink wat zon. Middagtempera
tuur tussen 23 en 26 graden.
Duitsland:
In de nacht en ochtend plaatselijk mist.
velden. In het uiterste noorden kleine
kans op een spatje regen. Middagtem
peratuur ongeveer 15 graden.
Zwitserland:
In de dalen kleine kans op mist. Elders
zon. maar ook enkele wolkenvelden
Droog. Middagtemperatuur oplopend tot
18 graden in het noorden en tot 22 gra
den ten zurden van de Alpen.
Oostenrijk:
Wolkenvelden, ook af en toe zon en in
het oosten een enkel buitje. Middagtem
peratuur zaterdag van 10 graden in het
oosten tot 16 graden in Tirol. Zondag
enkele graden warmer.
Bij God en op Cu
rasao is alles mo
gelijk, vertrouwde
één van zijn voorgangers
hem in een openhartige
bui toe. Van de almacht
van de Schepper had de
gereformeerde predikant
N. de Reus al enige weet,
maar van het tweede deel
van dit gezegde kan hij
zich de eerstkomende drie
jaar persoonlijk overtuigen.
Deze week ruilde De Reus
de Gereformeerde Kerk
van Ter Aar voor de Vere
nigde Protestantse Ge
meente op het Caribische
eiland dat - volgens een
andere 'insider' - al voor de
Schepping bestond. „Want
in den beginne was er cha
os."
Uitgave van Dagbladuitgever Damiate
DIRECTIE 8.M Essenberg. G P Arnold I
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Maioor. Fran
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R.D. Paauw. tel. dag 9 30-
11 30 uur 071 -356215. of per post
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
ma.-vrij. van 08 30-17.00 uur:
Telefoon071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
TetefoonOTI-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bi| vooruitbet. (incl BTW)
peracc g.ro autom b.
per maand 29.3
per kwartaal 85,55 84.5
per jaar 329.30 328.3
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125.50
ovenge landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvnj 18 00-19 30 uur.
zat 1000-12 00 uur Tel 071-143241
Het relativerende in deze cita
ten spreekt De Reus wel aan.
„Ze maken in elk geval duidelijk
dat ik niet in een heiligdom te
recht kom." De 'paradijselijke'
kant van Curasao oefent sowie
so geen enkele aantrekkings
kracht op hem uit. „Ik geef niks
om de zon en de zee. Toen ik er
in april van dit jaar een week op
oriëntatiebezoek was, heb ik
niet eens gezwommen." Waar
hij zich wel op verheugt is de
kennismaking met een andere
cultuur en het werken in een
geloofsgemeenschap waar aller
lei verschillende protestantse
richtingen 'onder één hoed' zit
ten. Ook de complexe sociale
problematiek Waarmee hij als
pastor op het eiland te maken
krijgt, maakt onderdeel uit van
de 'avontuurlijke uitdaging' die
hij wel wil aangaan. Een laatste
'prikkel' om in Nederland have
en goed achter te laten vormt
tenslotte het feit dat de vrouw
van de predikant op Curasao is
geboren en er tot haar zesde
jaar heeft gewoond.
Als het middelste van de Be
nedenwindse eilanden telt Cu
rasao 160.000 inwoners. De be
volking is een smeltkroes van
Antillianen (creolen, afstamme
lingen van de indianen), Euro
peanen en een vermenging van
zwarten en blanken. De Reus:
„Het eiland telt in totaal zo'n
vijftig nationaliteiten. Die enor
me diversiteit zie je ook terug in
de godsdienstige uitingen. Zo
zijn er nogal wat sektarische be
wegingen of groepen uit het
binnenland die hun eigen, oude
gebruiken vasthouden."
Paraplu
Het overgrote deel van de be
volking is rooms-katholiek,
maar wat zich aan protestantse
geloofsgemeenschappen op het
eiland bevindt is gevangen on
der de paruplu van de Verenig
de Protestantse Gemeente. De
Reus: „Dan praat je over her
vormden, gereformeerden, wat
lutheranen en nog een paar an
dere smaken." De Gereformeer
de Kerk van Curasao is in 1984
Dominee N. de Reus: „leder mens is een verhaal. En ik voel mij zeer bevoorrecht dat ik al die verhalen mag beluisteren, er deelgenoot van mag
worden." foto ben de bruyn
tot dit samenwerkingsverband
toegetreden en vormt sindsdien
een wijk van de verenigde ge
meente. De Reus werkt in het
ministerie van predikanten sa
men met twee hervormde colle
ga's. Zijn 'wijk' in de hoofdstad
Willemstad bestaat uit zo'n
1400 leden, het driedubbele van
het aantal dat hij in Ter Aar on
der zijn hoede had.
De Reus vertrekt in principè
voor drie jaar naar Curasao.
„Na die tijd wordt, zowel door
de centrale kerkeraad als door
mijzelf, bekeken of het bevalt."
Officieel blijft de predikant in de
periode dat hij in de 'West'
werkt verbonden aan de Gere
formeerde Kerk van Ter Aar.
een arbeidsrechtelijke-con-
structie waarvoor in de kerkor
de een artikel is opgenomen.
Op Curasao komt De Reus
daarentegen in dienst van de
overheid. „Ik word in feite
staatsambtenaar.
Voorzover de predikant weet
heeft de Verenigde Protestantse
Gemeente altijd een beroep ge
daan op voorgangers uit Neder
land. „De interesse voor de stu
die theologie neemt binnen de
gemeenschap wel toe. Het lijkt
me ook een goede zaak als er
uiteindelijk dominees van het
eiland zelf zouden komen. Zij
zijn tenslotte toch kinderen van
die cultuur en spreken'de tadl
van de bewoners. En dan bedoel
ik niet alleen verbaal."
