Oostenrijk schrikt
van bombrieven
Berlusconi steeds meer in het nauw gebracht
Buitenland
Zeevloot vertoond
1 steeds vaker gebreken
Verdriet in Haïti
Hulpvluchten Sarajevo mogen weer
Bij Baghwan ging het bijna mis
Albanezen proberen te vluchten
DONDERDAG 6 OKTOBER 1994
•V l' A,;i i, i i V.l A IV- Al' Awvi,il--.!
Press DPA Deutsche Presse A^eniur CPD Ceissocieerde Pers Diensten Ind The
Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter UPI United Press International
Staatsgreep Azerbeidzjan verijdeld
bakoe De Azerbeidzjaanse president Gejdar Alijev heeft giste
ren verklaard dat hij de poging tot staatsgreep van dinsdag heeft
neergeslagen. Premier Soerat Goeseinov die van steun aan de
opstandelingen wordt verdacht, staat onder zware druk om af te
treden. Alijev verklaarde dat Ajaz Moetalibov een van de aan
stichters van de opstand was. Deze voormalige president woont
nu in Moskou en is volgens waarnemers de door Moskou ge
wenste president van deze Kaukasische GOS-republiek. Wester
se diplomaten verdenken de Russische regering van medeplich
tigheid aan de couppoging.
Ruimtevaartuig koppelt zich aan Mir
Kaliningrad De Sojoez TM-20 van de missie Euromir 94, die
twee Russische kosmonauten en de Duitse ESA-astronaut Elf
Merbold aan boord heeft, heeft zich afgelopen nacht met succes
vastgemaakt aan het ruimtestation Mir. De koppeling kwam
twee minuten voor het geplande tijdstip tot stand. Na ongeveer
anderhalf uur gingen de twee Russen, Jelena Kondakova en
Aleksandr Viktorenko, en de Duitser de Mir binnen.
Uitstel GATT-stemming in VS
Washington Het geduld van de Amerikaanse president Clinton,
die vaart wil zetten achter de parlementaire goedkeuring van het
GATT-handelskkoord, wordt danig op de proef gesteld. Na de
Senaat heeft het Huis van Afgevaardigden gisteren besloten de
stemming uit te stellen. Dat wordt nu 29 november.
Kim Jong-il grote leider Noord-Korea
new york De Noordkoreaanse minister van buitenlandse zaken
Choi Su Hon heeft gisteren voor de Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties bevestigd dat Kim Jong-il de nieuwe Grote
Leider en hoofd van de strijdkrachten van zijn land is. Formeel
werd nooit bevestigd dat Kim Jong-il zijn vader als absoluut
heerser had opgevolgd.
Duitsers verliezen strijd om banaan
Luxemburg» 1 Jet Europese Hof van Justitie heeft gisteren een
klacht van de Duitsers afgewezen over de bananenregeling. Die
houdt in dat er aan de import van de goedkope dollarbananen
uit landen als Guatamala en Costa Rica een plafond zit om de
'eigen' banaan uit de Europese landen te beschermen. De bana
nenregeling werd in februari vorig jaar zeer tegen de zin in van
Duitsland, Nederland en België goedgekeurd. In de praktijk be
tekent dat dat de bananen bijna twee keer zo duur zijn gewor
den.
Nigeria krijgt roulerende presidenten
abuja» Een vergadering die een nieuwe grondwet voor Nigeria
moet voorbereiden, heeft gisteren voorgesteld twee presidenten
te benoemen. Nigeria zou afwisselend moeten worden gere
geerd door een staatshoofd uit het noorden en een uit het zui
den, aldus de conferentie van de militaire machthebbers. Het
noorden is islamitisch, het zuiden overwegend christelijk. Beide
landsdelen hebben ongeveer evenveel inwoners.
VS hebben minder geld voor defensie
Washington» President Clinton heeft gisteren de Amerikaanse
defensiebegroting voor 1995 ondertekend. Met de begroting, die
geldt vanaf 1 oktober, is een bedrag van 263,8 miljard dollar ge
moeid. Het daadwerkelijk te besteden bedrag is 243,7 miljard, de
rest is al ingeboekt voor toekomstige projecten. De begroting is
verhoogd met 2,8 miljard dollar, maar met de inflatie meegere
kend is sprake van een vermindering van rond 1 procent in ver
gelijking met 1994. De dollarkoers staat op 1,75 gulden.
'Alcoholist Jeltsin moet
zich medisch laten keuren
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Het merkwaardige gedrag van
de Russische president Jeltsin
werd gisteren dankbaar aange
grepen door zijn tegenstanders
in het parlement. „Jeltsin lijdt
ernstig aan alcoholisme. Het is
maar de vraag of hij nog in staat
is het land te besturen. Jeltsin
dient zich medisch te laten keu-
ren door een onafhankelijke
commissie", aldus stelde giste-
ren de communistische afge-
i vaardigde Viktor Iljoechin voor
i bij de opening van het nieuwe
parlementaire seizoen.
J Zijn optreden werd scherp af-
i gekeurd door de voorzitter van
de Staatsdoema (Lagerhuis),
Ivan Rybkin. Volgens Rybkin,
1 die overigens zelf behoort tot de
i conservatieve vleugel, is de
meerderheid van de Doema te-
gen Iljoechins voorstel. Sinds
Jeltsin in de politiek zit, probe-
i ren zijn tegenstanders hem op
dit punt aan te vallen, aldus
Rybkin. „Maar die mensen ko-
men en gaan, terwijl de presi-
dent gewoon blijft doorwer-
ken", zei hij.
i Jeltsin heeft bij recente be
zoeken aan Duitsland, Amerika
en Ierland stof doen opwaaien
door bizarre incidenten. Spon-
j tane 'optredens' van een dirige-
i rende en vals zingende Jeltsin,
zijn 'verslapen' tijdens een korte
Inspectie legt schepen aan de ketting
*j] den haag anptie), Noorwegen, Zweden, Fin
land, Polen en Canada.
Er werden 17.294 inspecties
uitgevoerd op 11.525 schepen
er waren 43.071 gebreken, het
jaar daarvoor waren dat er
27.136. Dat betekent dat vorig
jaar gemiddeld bijna elk gecon
troleerd schip vier mankemen
ten vertoonde tegen 2,5 in 1992.
Een kapitein mag pas uitvaren
als zijn schip weer in orde is.
Aangezien de havens via Port
State Control hun inspecties
steeds scherper uitvoeren, is de
kans controle te ontlopen ui
terst klein geworden. Het succes
leidt nu elders in de wereld tot
de oprichting van soortgelijke
smaenwerkingsverbanden van
havendiensten, zoals in Latijns
Amerika, het Caribisch gebied
en de Azië-Pacific regio.
De gebreken aan zeeschepen
nemen toe. Van 926 schepen
waren de mankementen vorig
jaar zo ernstig, dat die een vaar-
verbod kregen. Over de hele we
reld verboden scheepvaartin
specties in 1992 588 uit te varen
wegens gebreken. Over het al
gemeen deugen de reddings- of
brandblusmiddelen niet of ram
melt de navigatie-uitrusting.
Het is vaak allemaal te wijten
aan achterstallig onderhoud.
Dat staat in het jaarverslag
1993 van Port State Control
(PSC). In die organisatie werken
de inspecties van zestien landen
samen bij de controle van sche
pen die hun havens aandoen.
Het gaat om elf van de twaalf
landen van de Europese Unie
(Luxemburg heeft geen inspec-
Kritiek op minister binnenlandse zaken
In Oostenrijk zijn gisteren drie bombrieven ontdekt.
Rechter Klothilde Eckbrecht, die momenteel de neonazi
Gottfried Küssel berecht, zorgde voor onrust in het hele
land toen zij verklaarde aanwijzingen te hebben dat ten
minste tien bombrieven zijn verstuurd. Minister Lö-
schnak (binnenlandse zaken) staat, enkele dagen voor de
verkiezingen zondag, onder druk omdat hij te weinig te
gen extreem-rechts zou doen.
briek Flallein in Salzburg omdat
deze volgens het begeleidend
Eén van de brieven was bezorgd schrijven te veel buitenlanders
bij uitgeverij Wieser in Klagen- in dienst heeft. De drie bom-
furt, die zich vooral bezighoudt men zijn herkend en onschade-
met de verspreiding van Slo- lijk gemaakt,
veenstalige literatuur. Een an- In december werd Oostenrijk
dere zending was terechtgeko- voor het eerst opgeschrikt door
men bij een consultatiebureau een serie bombrieven. Daarbij
voor buitenlanders in de deel- raakte ondermeer de burge-
staat Vorarlberg. De derde bom meester van Wenen, Helmut
werd gestuurd naar papierfa- Zilk, zwaar gewond. Twee ver-
WENEN DPA-AFP-Rtr
stop in Ierland op weg van Was
hington naar Moskou, bevestig
den voor velen het publieke ge
heim dat de Russische presi
dent de wodka-fles niet kan la
ten staan.
Iljoechin is voorzitter van de
invloedrijke Doema-commissie
voor de veiligheidsdiensten.
Zijn communistische kamera
den zaten Jeltsin gisteren ook
op een andere manier dwars.
Fractieleider Zjoeganov wees
gisteren elke suggestie dat com
munisten deel zouden gaan uit
maken van de Russische rege
ring, scherp van de hand. Jeltsin
had hen daartoe dinsdag tijdens
een persconferentie impliciet
uitgenodigd.
De communisten willen ook
vervroegde presidentsverkiezin
gen. Volgens hen zou de nieuwe
president moeten worden geko
zen door een speciale commis
sie van afgevaardigden uit de
Doema en de Federatieraad, het
Hogerhuis van het Russische
parlement. Dit voorstel werd als
'ongrondwettelijk' van de hand
gewezen.
Het ziet er echter wel naar uit
dat de parlementsverkiezingen,
die december 1995 moeten
worden gehouden, worden uit
gesteld. Rybkin zei gisteren dat
ze gelijktijdig met de presi
dentsverkiezingen in de zomer
van 1996 moeten worden ge
houden.
port-au-prince In de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince zijn gisteren de acht Haïtiaanse soldaten en twee
burgers begraven die op 24 september in Cap Haïtien zijn gedood bij een vuurgevecht met Amerikaanse ma
riniers. Bij de plechtigheid waren de juntaleiders Cédras en Biamby aanwezig. In Haïti gaat de normalisering
van de toestand na de heropening van het internationale vliegveld verder. In het parlement heeft minister van
justitie René Prosper een wetsontwerp ingediend dat amnestie verleent aan de deelnemers aan de staats
greep van september 1991 tegen president Jean-Bertrand Aristide. Ondertussen heeft president Bill Clinton
van de Verenigde Staten kritiek weggewuifd dat de Amerikaanse interventietroepen sterker betrokken kun
nen raken bij militaire confrontaties in Haïti. foto epa jaimerazuri
dachten uit rechtsextremisti-
sche hoek zitten sindsdien in
voorarrest. Tot een aanklacht
tegen hen is het klaarblijkelijk
bij gebrek aan bewijs nog niet
gekomen.
Madeleine Petrovic, de leider
van de Oostenrijkse Groenen
die afgelopen jaar zelf een bom-
pakket ontving, viel Löschnak
scherp aan: „Het ministerie van
binnenlandse zaken is blijkbaar
óf niet in staat extreem rechts te
bestrijden óf het wil dat niet
doen." De kritiek aan de manier
waarop Löschnak probeert
recht en orde te haven, blijft tij
dens de verkiezingsstrijd oplo
pen. Zilk: „Zij kunnen niet met
de situatie omgaan. Waarom
zouden we dan niet de FBI of de
Mossad om hulp vragen?"
Een Bosnisch meisje, dat met haar moeder is verdreven uit het dorpje Satorovici wacht in Sarajevo op de
toewijzing van een tijdelijk onderkomen. De Bosnische Serviërs hebben gisteren 150 moslims uit het
dorpje gezet.
SARAJEVO »Rtr
De Bosnische Serviërs hebben
hun dreigementen ingetrok
ken dat ze vliegtuigen met
hulpgoederen van de Verenig
de Naties zullen neerschieten.
Hiermee stellen ze de VN in
staat met ingang van vandaag
de vitale luentbrug op Saraje
vo te heropenen, zo hebben
hoge VN-onderhandelaars ge-
zegd.
Zij maakten de doorbraak
tegen middernacht wereld
kundig na zes uur spoedover
leg dat tot doel had een eind
te maken aan de blokkade
door de Serviërs van VN-ope
raties in Bosnië. Deze blokka
de hadden de Serviërs inge
steld als vergelding voor een
als straf bedoeldne luchtactie
door een NAVO-vliegtuig.
Op het vliegveld van Belgra
do is het eerste buitenlandse
vliegtuig geland sinds de ver
lichting van de sancties tegen
klein-Joegoslavië (Servië en
Montenegro). Aan boord van
de Iljoesjin-62 van de Russi
sche luchtvaartmaatschappij
Aeroflot bevond zich de Russi
sche gezant Vitali Tsjoerkin.
De VN hadden het internatio
nale vliegverkeer naar Servië
en Montenegro 28 maanden
lang verboden en 'belonen' nu
de breuk van Belgrado met de
Bosnische Serviërs. Naast het
vlieg- en veerbootverkeer wor
den culturele en sportcontac-
ten hervat. De verlichting van
de sancties geldt voor een
proefperiode van honderd da
gen.
UTRECHT JOHN VERHOEVEN
VERVOLG VAN VOORPAGINA
De meeste religieuze groeperingen die massaal of
incidenteel kiezen voor de rituele dood, leiden
een bestaan waaruit de normale samenleving
vrijwel geheel is weggedrukt. Sommige neo-hin
doeïstische bewegingen doen aan rituele zelfver
branding, evenals boeddhistische monniken. Dan
is het veelal een individuele daad van protest en
geen massa-zelfmoord. Dat laatste wordt eerder
veroorzaakt door het gevoel dat de vijandige bui
tenwereld steeds weer binnendringt en de volge
lingen niet met rust laat, ook al vluchten de be
trokkenen er zelfs voor naar een uithoek als
Guyana, zoals met Jim Jones het geval was.
Uit de nog summiere gegevens van de Zwitserse
politie doemt echter een heel ander beeld op. Als
de Zwitserse leden van de sekte elk weekeinde
met hun auto's uit Genève naar de chalets in
Wallis kwamen, leidden ze dus een min of meer
normaal doordeweeks leven, met een baan, een
huis, buren en kinderen. „Het is raadselachtig dat
mensen die zo duidelijk in de samenleving func
tioneren, desondanks zo ver te krijgen zijn dat ze
zich gezamenlijk van het leven beroven. Dat is,
voor zover ik weet, een unicum", zegt deskundige
Rob Nanninga.
Hij denkt dat alleen een groot intern conflict de
betrokkenen zover heeft kunnen krijgen, zoals
bijvoorbeeld de op handen zijnde arrestatie van
de leider. „Wat dat betreft ging het bij Baghwan
ook bijna mis", zegt hij. „Gelukkig ging de
Baghwan er op het laatst zelf vandoor en kon hij
worden gearresteerd op de luchthaven in Oregon.
Maar stel je voordat de politie naar de Baghwan-
commune was gegaan, waar duizenden volgelin
gen woonden. Dat had enorm kunnen escale
ren." Groeperingen als deze hoeven volgens Nan
ninga helemaal niet agressief te zijn om uiteinde
lijk toch onder te gaan in een poel van geweld en
bloedvergieten. „Baghwan was in eerste instantie
ook absoluut niet gewelddadig. Maar omdat der
gelijke groeperingen vaak absoluut niet door de
samenleving worden geaccepteerd en te maken
krijgen met aversie, wantrouwen en soms ook ge
weld, ontstaat achtervolgingswaan. Van daaruit
kunnen ze zich tot broeinesten van criminaliteit
ontwikkelen. Dat gebeurde bij Baghwan in Ore
gon ook. Daar werd opzettelijk de salmonella-
bacterie verspreid in de nabijgelegen stad om de
bevolking ziek te maken. De mensen zouden dan
niet kunnen gaan stemmen bij de gemeente
raadsverkiezingen. De Baghwan commune werd
tegelijkertijd uitgebreid met talloze zwervers uit
de hele VS die zouden moeten gaan meestem
men. Dergelijk paranoïde gedrag leidt gauw tot
vormen van geweld of onderdrukking."
Ondanks incidenten als deze bestrijdt Nanninga
de breed postgevatte mening dat sektes eng zijn
en bestaan uit willoze slaven met geprogram
meerde hersens. „Er zijn allerlei verschillende
soorten religieuze bewegingen, waarvan sommi
gen in commune bijeen leven, min of meer streng
zijn georganiseerd, en veel of juist weinig contac
ten buiten de eigen kring onderhouden. Oor
spronkelijk is een sekte een afscheiding van een
kerkgenootschap, maar dat is heel vaak niet meer
zo. Dus het woord sekte is eigenlijk niet hanteer
baar. In de meeste gevallen kennen groeperingen
als deze een groot verloop. I let is een misvatting
te denken dat volgelingen er niet zonder slag of
stoot uit kunnen komen. De willoosheid van de
volgelingen wordt vaak sterk overdreven."
De politie van de havenstad
Durres in Albanië heeft sinds
maandag meer dan 15.000 Al
banezen die hun land probeer
den te ontvluchten, tegenge
houden. De Albanezen kwamen
af op een gerucht dat de haven
open zou zijn en veerboten naar
Italië zouden vertrekken. Orde
troepen hielden de toegangswe
gen naar Durres afgesloten. Vol
gens de autoriteiten is niemand
tot de haven doorgedrongen.
De omvangrijke vluchtpoging
lijkt op de massale exodus van
Albanezen naar Italië in 1991.
Toen slaagden een groot deel
van hen er in om via de haven
van Durres naar Bari en Brindisi
te ontkomen. De Italiaanse au
toriteiten stuurden de meesten
terug.
De nieuwe exodus is mogelijk
het gevolg van de deportatie
sinds augustus van 70.000 veelal
illegale Albanezen uit Grieken
land. Athene zette de Albanezen
uit na beschuldigingen van Ti
rana dat Griekenland de situatie
in Albanië probeerde te ont
wrichten en initiatieven in
Zuid-Albanië tot afscheiding
aanmoedigde.
Griekenland houdt de grens
met Albanië sindsdien gesloten
en patrouilleert met schepen
tussen de Albanese kust en het
Griekse eiland Corfu. De Grie
ken willen voorkomen dat Alba
nezen in Corfu aan land komen
op zoek naar werk om hun ach
tergebleven arme familieleden
van geld te voorzien.
Schepen zoeken
naar boegklep
van Estonia
HELSINKI-STOCKHOLM ANP-Rtr
Twee speciaal uitgeruste sche
pen zijn gisteren begonnen met
het zoeken naar de boegklep
van de Estonia. De afgebroken
'neus' van de veerboot moet het
doorslaggevende bewijs leveren
voor de oorzaak van de ramp.
Het Finse schip Tursas en de
Estse boot Eva 200 zoeken op
de grond van de zee met behulp
van sonarapparatuur.
De Zweedse minister van ver
keer Odell heeft opdracht gege
ven alle mogelijkheden tot ber
ging van het scheepswrak te on
derzoeken. Prioriteit heeft voor
de Zweden het bergen van de
meer dan 800 lijken die sinds
vorige week op een diepte van
70 a 80 meter liggen.
Het bergingsbedrijf Wijsmul
ler in IJmuiden ziet daartoe mo
gelijkheden. Het bedrijf wacht
nog steeds op een gezamenlijke
opdracht van de autoriteiten
van Estland, Finland en Noor
wegen. In het laatste land was
de Estonia verzekerd.
Milanese justitie opent openlijke jacht op premier
ROME EELCO VAN DER LINDEN
Het al maanden smeulende
conflict tussen de Milanese Jus
titie en het kabinet-Berlusconi
is gisteren tot een uitbarsting
gekomen. Aanleiding was een
interview van de hoofdprocu
reur van Milaan, Borrelli, in de
krant Corriere della Sera. Borrel-
li, die al jaren de anto-corrup-
tie-operatie Schone Handen
leidt, zegt daarin dat zijn onder
zoeksrechters 'het hoogste poli
tieke niveau', (lees: Berlusconi,
red.)dicht zijn genaderd'.
Borrelli haalt ook fel uit naar de
minister van justitie, Biondi, die
gistermorgen uit protest
prompt zijn ontslag indiende.
Berlusconi heeft het ontslag
overigens niet aanvaard en ging
daarna direct over tot de tegen
aanval.
De woordvoerder van het kabi
net. Ferrara, zei gisteren dat hij
een officiële aanklacht zal indie
nen tegen Borrelli, omdat deze
'een aanslag pleegt op de
grondwet'. „Borrelli lijdt aan
een machtsdelirium en gebruikt
maffioseafpersingsmethoden",
aldus Ferrara. Borrelli liet gister
avond weer weten dat hij in het
interview niet heeft willen zeg
gen dat er een dagvaarding naar
Berlusconi onderweg is.
De regering heeft president
Scalfaro onmiddellijk gevraagd
om disciplinaire maatregelen
tegen Borrelli. Scalfaro is for
meel voorzitter van de Opperste
Raad van de Magistratuur die
gaat over het vervolgingsbeleid.
Scalfaro ontving gisteren overi
gens enkele keren Berlusconi.
Ook minister Biondi en de twee
voorzitters van het parlement
hadden een onderhoud met de
president.
De ontwikkelingen van gisteren
tonen aan dat na vier maanden
geruzie tussen Berlusconi en de
Milanese rechterlijke macht een
soort eindafrekening op stapel
staat. Berlusconi vindt dat de
rechters sterallures hebben. Ze
lijden aan grootheidswaan en
zijn alleen maar uit op zijn on
dergang. En daar moet volgens
hem tegen worden opgetreden,
vindt Berlusconi.
De premier voelt zich, met
recht, omsingeld. Justitie stuit
in corrupite-onderzoeken
steeds vaker op Fininvest, de
holding van Berlusconi. De in
val, eergisteren, bij de voetbal
club AC Milan is het laatste wa
penfeit. Maar het is het onder
zoek naar corruptie binnen de
fiscale recherche Guardia di Ei-
nanza, dat al geleid heeft tot de
arrestatie van enkele Fininvest-
managers. Daar is Berlusconi
nog hel meest bang voor.
Twee officieren van de Guardia
di Finanza zouden hebben ont
huld dat het bedrijf Telepiu, be
taal-televisie waarin Berlusconi
op het ogenblik een minder
heidsbelang heeft, smeergeld
heeft betaald om belastingont
duiking te verhullen. Voor het
eerst zou de naam van Berlus
coni zijn gevallen als direct be
trokkene bij de zaak. Procureur
Borrelli verwijst in het gewraak
te interview ook naar Telepiu en
lijkt alleen maar Berlusconi op
het oog te kunnen hebben als
hij praat over 'een dagvaarding
voor een persoon uit de hoogste
regionen'.
De problemen stapelen zich
momenteel op voor Berlusconi.
Behalve de anti-corruptiestrij
ders vindt hij ook steeds vaker
president Scalfaro op zijn pad.
De president heeft het kabinet
ervan beschuldigd de onlangs
gepresenteerde begroting en
net eraan verbonden bezuini
gingspakket veel te laat aan
hem te hebben voorgelegd.
Scalfaro zei dat hij zo niets kon
controleren. Hij had de begro
ting alleen ondertekend orn zo
te voorkomen dat de lire ge
kraakt zou worden op de valu
tamarkten.
l egen de bezuinigingsoperatie
blijven overigens in het nele
land wilde stakingen plaatsvin
den. Gisteren kwam het in Ro
me tot ernstige ongeregeldhe
den tijdens een protestmanifes
tatie van 6.000 werklozen uit
Zuid Italië, die zich hadden ver
zameld voor het paleis van de
premier. De politie greep met
traangas in. Er vielen onder de
protestanten acht gewonden.
Ook de journalisten van de
staatsomroep RAI kondigden
gisteren aan weer in staking
gaan tegen wat de
'Berluscanisering van de RAI'
wordt genoemd.