'Amerika is totaal overspannen'
Film
Giant' markeert start
carrière Dennis Hopper
Hallucinerende honeymoon
van twee massamoordenaars
Verbitterde moeder
vecht voor kinderschare
DONDERDAG 6 OKTOBER 1994
FILMS IN LEIDEN
Filmhuis LVC richt spot op rebels acteur
film voorbeschouwing Edna Ferber o'
Regisseur Oliver Stone roeit graag tegen de stroom in
annemiek ruygrok
Filmhuis LVC. Breestraat 66. Leiden: It's
Dennis Hopper Time - 'Ciant'. regie
George Stevens, do 6 en vr 7 oktober,
Het was zijn maatje uit Rebel
without a cause, James Dean,
die Dennis Hopper een bijrol
in Giant bezorgde. De film
carrière van Hopper kwam
pas toen goed op gang. Het
LVC wijdt in de maand okto
ber met zeven films aandacht
aan deze acteur, wiens carriè
re overigens bepaald niet over
rozen ging.
Als grootverbruiker van do
pe en drank werd 'rebel' Hop
per lange tijd uit het Holly-
woodse verbannen. Zelfs het
'Born to be wild'-manifest Ea
sy Rider veranderde daar wei
nig aan. Wanneer Francis
Ford Coppola zijn oog op
hem laat vallen, gaat het
bergopwaarts met deze 'bad
guy', die op dit moment een
van Amerika's meest gevraag
de acteurs is.
In Giant van George Ste
vens wordt outcast James
Dean plotseling een steenrijke
oliebaron. Zijn vermogen en
energie gebmikt hij vooral om
zijn haat jegens veeboer en
voormalig werkgever Rock
Hudson te stillen, en diens
vrouw Elisabeth Taylor voor
zich te winnen. Een welhaast
legendarisch episch verhaal,
gebaseerd op een roman van
twee gene-
van Texas.
Schitterend van begin tot
eind. Met Rock Hudson in
zijn beste rol, Liz Taylor in
bijna haar beste rol èn James
Deans' laatste film. Stevens
kreeg er een Oscar voor.
Der Amerikanische Freund
was de eerste grote film van
Wim Wenders. Voor Dennis
Hopper betekende deze pro-
duktie zijn come back na het
fiasco van The last Movie. Een
spel over integriteit en mis
daad, met als thema een ge
geven van lm Lauf der Zeit de
veramerikanisering van de
(Europese) maatschappij.
De aan een ongeneselijke
ziekte lijdende Jonathan laat
zich overhalen tegen een fors
bedrag een mafioso in de Pa-
rijse metro te vermoorden.
Nadat de klus is geklaard,
wordt hem een tweede op
dracht opgedrongen. Deze
keer moet in de sneltrein van
Parijs naar Hamburg een
slachtoffer worden koudge-
maakt. Het dreigt een kat-en-
muis-spelletje te worden. Tot
dat Tim Ripley, een mysteri
euze handelaar in valse schil
derijen (Dennis Hopper), op
duikt om hem een handje te
helpen.
Deze verfilming van Ripley's
Game van Patricia Higsmith
was bijna een klassieker ge
worden, maar haalde het nèt
niet door de mixage van stij
len. Gastrollen: Sam Fuller,
Jean Eustache en Nicholas
liver Stone is moe. Erg moe. De Amerikaanse filmmaker
ligt aan het eind van een dag vol interviews horizontaal
op een stoel in een suite van het Amstelhotel, de benen
nonchalant op tafel. ,,Jij bent nummer 22 vandaag",
grapt hij, maar zijn stem verraadt dat hij misschien niet
eens écht overdrijft.
amsterdam rob de kam (gpd)
Wat hij vindt van de kritiek dat
hij met zijn snoeiharde nieuwe
film Natural Bom Killers zelf
óók meedoet aan de stroom ge
weld in de media, die hij met
zijn film juist aan de kaak zegt
te willen stellen? De filmmaker
slaakt een diepe zucht: ,,Met de
negatieve kritieken viel het heus
wel mee. Het chagrijn over de
film komt toch vooral van de
Britse media."
„De Engelsen", vervolgt Sto
ne, „scheppen er blijkbaar be
hagen in mij te zien falen. Dat is
bitter, maar vooruit: de film
werkt provocerend en zo is-ie
ook bedoeld. We hebben in
Amerika ook een aantal nega
tieve recensies gekregen. Per
soonlijk ben ik overigens heel
tevreden over de ontvangst,
want vooraf was ik bang dat ik
alléén maar negatieve recensies
zou krijgen. Dat we nu een pu
bliek hebben gevonden en keu
rige kritieken krijgen, is méér
dan ik had verwacht. Een film
als deze roeit binnen de Ameri
kaanse samenleving immers te
gen de stroom in. Het is daar
één en al 'political correctness'
wat de klok slaat en de tijd
schriften staan bol van de arti
kelen tegen al het geweld in
films."
Mensen die zich storen aan
het gewelddadige karakter van
Natural Born Killers, maken
zich er volgens Stone te gemak
kelijk af: „Dan negeer je waar de
film verder over gaat. De film
neemt eenzelfde geestestoe
stand aan als de moordenaars
hij kruipt in hun geest, de
film neemt je mee in hun trip.
Je móet wel mee; zij vinden het
leuk om te doden en jij vindt
dat op een gegeven moment
ook leuk. Mijn film maakt je
medeplichtig en daar voelen
mensen zich ongemakkelijk bij:
ze verzetten zich."
Een film óver geweld zónder
geweld is volgens Stone niet
denkbaar: „Je kunt niet iets zin
nigs over geweld zeggen, terwijl
je je er op hetzelfde moment
aan probeert te onttrekken.
Amerika is totaal overspannen,
'totally hyped up'. Mijn film
neemt de gespierde, opgefokte
stijl van de tv over om dat te la
ten zien, hij maakt gebruik van
de visuele, verbale en muzikale
aanval op de zintuigen die tv te
genwoordig in Amerika is. Zoals
een opmerkzame criticus over
Natural Bom Killers zei: Dit is
twee weken televisie samenge
perst in twee uur film".
Obsessie
De omvang van het geweld is in
de VS volgens Stone al veertig
jaar hetzelfde, maar de media
hebben er nog nooit zo veel
aandacht aan besteed. Door die
Aan de gewelds-geilheid van
de media valt volgens Stone
weinig te veranderen: „Media
handelen alleen in hun eigen
belang. Het gaat puur om de
centen, ze zenden alles uit wat
maar publiek trekt. O.J. Simp
son heeft hen méér geld opgele
verd dan welke andere gebeur
tenis ook. We praten dan over
honderden miljoenen dollars.
Of neem de zogenaamde inva
sie op Haïti. Dat leek wel een
mini-serie: Showdown in Haïti.
Om vier uur ziet u de landing,
om vijf uur ziet u de eerst pa
trouille door de straten.... etce-
Ze i
er per se een
naken, ook al
obsessie zijn de tijden feitelijk Simpson, die zijn vrouw zou
gewelddadiger dan ooit: „Een hebben vermoord, de meest be-
tijd waarin een vrouw de penis keken gebeurtenis uit de gc-
van haar afsnijdt is geweldda- schiedenis van de televisie kan
dig, omdat ze erom geprezen worden zo'n tijd is inderdaad
wordt. Een tijd waarin O.J. gewelddadig."
gebei
gebeurt er niks.
„Waar de ontwikkeling zal
eindigen? Ik weet het niet. Dat
is aan de jongere generaties,
denk ik. Die zijn, en dat vind je
ook terug in Natural Bom Kil
lers, aardig sceptisch aan het
worden over de media. Mis
schien dat ze er in slagen de za
ken om te draaien, om niet alles
te geloven, om de tv uiteindelijk
uit te zetten."
Kunst
Zoiets klinkt wat vreemd uit de
mond van een filmmaker, maar
Stone bestrijdt dat: „Ia, want
film is een heel ander feno
meen. Een film behoort niet tot
de media. Film is kunst. Een
film zie je in een bioscoop, je
moet een bewust besluit nemen
erheen te gaan. De televisie is er
altijd, die stroomt maar door
met haar oppervlakkige beelden
die alleen een eerste indruk ge
ven. Een film hoort dieper te
gaan, een tweede of een derde
laag aan te boren."
Stone wil met zijn film men
sen aan het denken zetten. De
woeste stijl, waarin elementen
van de videoclip, de televisie en
de experimentele film door el
kaar worden gemengd, laat ech
ter weinig ruimte voor overpe
inzing. Stone: „Je bent niet de
eerste die dat zegt. Maar de be
langrijkste vraag is wat er van
de film blijft hangen, wat je bij
blijft. De film is heel bewust in
een nieuwe stijl gemaakt, als
om het begin van een nieuw
tijdperk aan te kondigen. Je
moet hem zien als een soort in
wijdingsritueel in een nieuwe
tijd, gebaseerd op een analyse
van wie en wat we nu zijn. Dat
is hard nodig: we krijgen zoveel
indrukken dat we ons ernstig
moeten bezinnen op de vraag
hoe we als menselijk wezen in
deze tijd functioneren".
„Jonge mensen pikken het
hoge tempo van Natural Bom
Killers heel goed op, ze zijn er
op ingespeeld. De stijl is een
weerspiegeling van de tijd. van
het moderne leven. We zullen
daardoor zeker een deel van het
publiek afstoten, maar dat is
onze keuze."
De meerdere kanten van Na
tural Born Killers zijn volgens
Stone erg belangrijk: „Er zijn
mensen die zeggen dat ze van
de film hebben genoten en
zichzelf er tegelijkertijd om
haatten. Er zijn ook mensen die
zeggen dat ze een hekel aan de
film hebben, maar na het zien
ervan wel uren rondgelopen
hebben met de gedachte ie
mand te vermoorden... De film
haalt dan toch iets naar boven,
hij legt de duivel in zo iemand
bloot".
Oliver Stone schiet met lichtbeelden in Natural Bom Killers
FILM ^RECENSIE
HENK MAURITS
Natural Bom Killers. Te zien: Lido 2, Leiden; Euro Cinema
1Alphen a/d Rijn; Asta 1Den Haag.
„Onze samenleving is niet alleen vergeven
van de misdaad, maar ook van de verslagge
ving daarover door de media." Dat schrijft
Oliver Stone in het voorwoord van het boek
Mickey en Mallory, dat de basis vormt voor
zijn nieuwste film Natural Born Killers. Een
film die aankomt als een mokerslag. Een
hallucinerende 'bad trip' van oorlogsvete
raan Oliver Stone, die ditmaal de strijd aan
bindt met de media, die misdaad en geweld
ontdekt hebben als het belangrijkste wapen
in de oorlog om de kijkcijfers.
Sinds Vietnam is Stone gefascineerd
nee, gebrandmerkt door oorlog en geweld.
En dan vooral door de waanzin daarvan. Hij
liet dat zien in harde, confronterende films
als Platoon en Born on the Fourth of July,
waarin werd afgerekend met de waanzin
van het Vietnam-avontuur, waarvan Stone
ooit zelf getuige is geweest. Ook Natural
Born Killers is een soort oorlogsfilm: met als
wapens de filmcamera versus de televisieca-
In het eerder genoemde voorwoord citeert
Stone de Spanjaard Octavio Paz. die schreef,
dat vroeger de mensen een visie hadden en
tegenwoordig alleen nog maar tele-visie.
Volgens Stone betekent het dat we veroor
deeld zijn tot een nieuwe visie op de hel. Te
levisie heeft de behoefte gecreëerd om een
ander te zien lijden en daarom staan we dan
ook aan de vooravond van een Execution
Channel, met vergassingen, dodelijke injec
ties, gedramatiseerde laatste avonden en
galgemalen van ter dood veroordeelden.
Natuurlijk is dat zwart-wit denken, en
toont Stone in Natural Born Killers een on
waarschijnlijk zwart scenario, zijn persoon
lijke Apocalypse Now. In Stone's nachtmer
rie volgt het publiek ademloos op de TV de
verrichtingen van het duo Mickey en Mal
lory die op hun honeymoon moordend door
het land trekken en in drie weken al 52
slachtoffers op hun geweten hebben. Ze
worden achtervolgd door de demonen en
geesten in hun hoofd, maar ook de spookrij
ders van de televisie die alles live willen ver
slaan.
De televisie is er ook bij als ze worden ge
pakt, en in een exclusief interview, live
vanuit zijn zwaar bewaakte cel, verklaart
Mickey gnuivend dat alleen Charles Manson
destijds betere kijkcijfers had. Volgens Mic
key is een moord op zich 'zuiver', maar zijn
het de media die er een potje van hebben
gemaakt door moord te verkopen via de te
levisie. Het is de pseudo-filosofische wartaal
van een schizofrene psychopaat, die even la
ter wéér toeslaat door de televisieploeg te
gijzelen en een oorlog in de gevangenis te
ontketenen. Sterverslaggever Wayne Gale
slaat helemaal op tilt en kiest juichend de
zijde van Mickey en Mallory. Maar nèt als hij
denkt erbij te horen, wordt hij door het
tweetal als laatste in de rij vermoord
waarmee Stone symbolisch het licht uitdoet
bij de televisie.
Naast de nadrukkelijke boodschap, een
directe oorlogsverklaring aan de steeds ab-
surdistischer vormen aannemende televisie-
verslaggeving, is het vooral de vorm die van
Natural Born Killers een ongeëvenaarde,
verontrustende sensatie maakt. In tegenstel
ling tot trage, gestileerde geweldfilms als The
Bad Lieutenant, Reservoir Dogs en Henry,
Portrait of a Serial Killer, is Natural Born
Killer een bombardement van beelden,
waarbij Stone gebruik heeft gemaakt van
een kaleidoscoop aan techieken: veel bewe
ging door gebruik van de handcamera, kleur
afgewisseld met zwartwit-beelden, slow
motion, dubbelopnamen, ongewone kaders,
videotechnieken, animaties af en toe
schiet er een mangastrip over het doek en
vooral ook een verpletterende geluidsband.
Stone creëerde een soundtrack met meer
dan zeventig muziekfragmenten, van opera
tot heavy metal, die ook op de set bij het
draaien van de film het tempo van de actie
bepaalden. Het heeft geleid tot een film
waar je onrustig van wordt. Briljant in zijn
vorm, eenvoudig in zijn boodschap, met
daarin verpakt een levensgrote angst voor
de virtual reality die steeds meer bezit
neemt van de media.
BIOSCOPEN
s Crissy Rock in de film Ladybird Ladybird van
<en Loach.
Crissy Rock formidabel in Ladybird Ladybird
FILM RECENSIE
HENK MAURITS
Ladybird, Ladybird Te zien: Filmhuis Den
Haag
Als er één reden is om naar de
nieuwste film van Ken Loach te
gaan, dan is dat wel het formi
dabele optreden van Crissy
Rock. Zij kreeg voor haar hoofd
rol in Duly bird Duly bird dit jaar
op het filmfestival van Berlijn
terecht een Zilveren Beer. En
dat is niet alleen héér verdien
ste, maar ook die van regisseur
Ken Loach, die er keer op keer
in slaagt om films te maken met
échte mensen.
Loach staat erom bekend dal
hij het liefst werkt met niet-pro-
fessionele acteurs en actrices.
Hij plukt ze soms gewoon van
de straat zo gaf hij in Raining
Stones, zijn vorige film, een
hoofdrol aan Bruce Jones, in het
dagelijks leven melkboer en ca
baretier. Gok Crissy Rock plukte
hij zonder enige filmervaring
weg van het podium, na haar
als comediènne te hebben ge
zien in' een soort one woman-
show. Loach zag in haar de ver
bitterde moeder, die in Didy-
bird Didvbird machteloos moet
toezien hoe haar kinderen één
voor één onder toezicht worden
geplaatst.
Ixjach begint dit op ware fei
ten gebaseerde verhaal op het
moment dat er thuis brand uit
breekt, terwijl moeder Maggie
(Rock) met vriendinnen bij de
karaoke zit in het café. Haar vier
kinderen worden met brand
wonden in het ziekenhuis opge
nomen, maar de pijn komt har
der aan bij Maggie zelf, wan
neer haar kort daarop de ouder
lijke macht wordt ontzegd. Ze
zoekt troost bij Jorge, een zacht
aardige politieke vluchteling uit
Paraguay, van wie ze snel weer
in verwachting raakt. Maar ook
dit kind wordt haar afgenomen,
evenals het volgende, omdat ze
volgens de vooringenomen
hulpverleners die haar voort
durend voor de voeten lopen
te weinig intellect en zelfbe
heersing heeft om haar kinde
ren zelf op te voeden.
Ixiach concentreert zich in
ladybird Duly bird volledig op
het onrecht dat de kwetsbare,
maar opvliegende Maggie
wordt aangedaan. Ze is met
haar vier kinderen weggelopen
bij haar echtgenoot, die haar
mishandelde. Maar ze krijgt pas
écht een psychologische dreun
als de hulpverlening zich met
haar gaat bemoeien. In het be
lang van de kinderen wordt het
gezin uit elkaar gehaald en
Loach laat dat zien in schrijnen
de, emotionele scènes. De goe
de bedoelingen van rechterlijke
macht en maatschappelijk werk
hebben een averechtse uilwer
king op Maggie, die steeds woe
dender reageert op wat haar
wordt aangedaan. Als ze weer
eens staat te blèren tegen een
hulpverlener, zegt Jorge heel
treffend: 'Wat je hoort is pijn',
maar het blijkt aan dovemans
oren gezegd, want het signaal
wordt niet opgepakt.
Misschien dat I.oach deze
Maggie iets te veel neerzet als
een martelares, een slachtoffer
van een systeem, waarin hulp
verleners de criteria bepalen
waaraan je als opvoeder moet
voldoen, maar het verhaal gaat
je niet in de kouwe kleren zit
ten. Je voelt onbewust medelij
den met de vrouw, die door
haar achtergrond en afkomst
typisch een mulliproblem-gezin
heet dat in hulverlenersjargon
vermalen wordt door een
overbczorgde samenleving.
Ixiach toont dat in harde, realis
tische beelden, zonder enige
opsmuk. Een opgefokt, gekweld
dier in een kooi, waar Ixiach
met zijn camera omheen cir
kelt, op zoek naar de ware aard
van het beestje. Waarin hij he-
grip toont voor de opgekropte
aggressie van het gekooide
slachtoffer en de schuld neer
legt bij de dompteur én de toe
schouwers.
Het razend populaire moordenaarsduo Mickey en Mallory (Woody Harrelson en Juliette Lewis) in Natural Bom
Killers.
21.30
TUSCHINSKI 3
When a Man loves a Woman dag.
13.15, 16, 18.45, 21.30
TUSCHINSKI 4
The Client 16) dag. 18.45,21,30,
dovrmadiook 13.15, 16
TUSCHINSKI 5
Schindler's List 12 j., dag. 20.15, do
vr ma di ook 14
TUSCHINSKI 6
Speed 12 dag. 13.15, 16. 18.45,
21.30
TUSCHINSKI CINEAC
Philadelphia dag. 11.45, 14.15,
16.45, 19.15,21.45
DE UITKIJK tel. 6237460
Fresa y Chocolate 16 j., dag. 17.30,
19.45, 22. zo ook 15
Het programma van de Haagse
en Leidse bioscopen staat op
de pagina 'Info'.
