Zelfs de liefde leidt tot desoriëntatie
Veelkleurige
Frank Go vers in
Haags museum
Cultuur Kunst
PTT-kunst voor even uit de anonimiteit
Celliste
roept op tot
boycot Peter
en de Wolf
Franky Douglas' Sunchild in de Waag
WOENSDAG 5 OKTOBER 1994
chef annemiek ruygrok, 071 -356471plv.-chef ian rijsdam, 071-356472
Piet de Boer exposeert werk
leiden» In het Oosters Tapijthuis 'Koerdistan' aan de Korevaar-
straat 2 in Leiden zijn tot 31 oktober werken te bezichtigen van
Piet de Boer. Naast olieverven, aquarellen en etsen worden er
ook enkele bronzen geëxposeerd. De tentoonstelling is een inlei
ding op het 25-jarig jubileum van het tapijthuis 'Koerdistan'in
het komende voorjaar.
Cursus clavecimbel spelen
leiden» De Streekmuziekschool Leiden en Omstreken biedt een
kennismakingscursus clavecimbel aan. De muziekschool wil
met deze mini-cursus tegemoet komen aan mensen die wel een
bijzonder instrument willen bespelen, maar zich niet direct voor
een heel jaar willen binden. De cursus biedt plaats aan vier deel
nemers en zal op vier opeenvolgende vrijdagen worden gegeven.
Enige kennis van het notenschrift of een piano-achtergrond is
wel noodzakelijk. De lessen beginnen op 28 oktober in de mu
ziekschool aan de Rapenburg 22 in Leiden. Voor meer informa
tie: Tel 071-141041
Schouten en Jekkers in Den Haag
leiden Tineke Schouten treedt dinsdag 18 oktober op in de Ko
ninklijke Schouwburg in Den Haag met haar one-woman show
'All you need is lach'. Voor deze voorstelling zijn tot 10 oktober
kaarten te verkrijgen bij het Uitbureau van K&0, Oude Vest 45 in
Leiden. Voor de voorstelling 'Met een goudvis naar de zee' van
Harry Jekkers, op 14 november te zien in het Circustheater in
Scheveningen, zijn ook kaarten verkrijgbaar.
The Shoes in Hazerswoude
hazerswoude The Shoes zijn weer helemaal terug. De band
geeft een concert op zaterdag 8 oktober in jongerencentrum
Stek aan de Dorpsstraat 252 in Hazerswoudedorp. Kaarten voor
het optreden, dat om 21.30 uur begint, zijn verkrijgbaar bij Stek
en bij café de Egelantier aan het Raadhuisplein.
Kindertheater in Zoeterwoude
zoeterwoude Kindertheater Wouw geeft op zondag 9 oktober
een voorstelling voor kinderen van 4 tot en met 11 jaar. Clown
Zizero zal in 'Ons Huis' aan het Kosterpad in Zoeterwoude een
spannend en muzikaal avontuur beleven. De voorstelling begint
om 15.00 uur. Wouw is ook op zoek naar vrijwilligers. Geïnteres
seerden kunnen contact opnemen met Joke van de Zwet. Tel:
01715-1978 of Mary van der Werf. Tel: 071-897832
Klezmokum in sociëteit De Burcht
leiden De Amsterdamse groep Klezmokum brengt morgen
avond klezmermuziek ten gehore in de sociëteit De Burcht aan
de Burgsteeg in Leiden. De meeslepende muziek is van oor
sprong joods maar kent ook invloeden van andere muzieksoor
ten zoals zigeunermuziek. De onder klarinet-liefhebbers zeer
beroemde Perry Robinson, is een van de groepsleden van
Klezmokum. Het optreden begint om 21.30 uur.
Concert in Voorschotens Kruispunt
voorschoten Het Voorschotens Kamerkoor en het kamerkoor
Lingua Musica uit Leiden zullen op 7 oktober een dubbelkorig
motet zingen van J.S. Bach. Daarnaast zullen de koren onder
meer Engelse madrigalen ten gehore brengen. Het concert in het
Kruispunt aan de Schoolstraat 2 begint om 20.15 uur. De toe
gangsprijs bedraagt f7,50 gulden en is bestemd voor het vluch
telingenwerk Voorschoten.
De opera van Smyrna
leiden 'De opera van Smyrna' van Carlo Goldoni wordt morgen
en op 7 en 8 oktober gespeelt door Impuls, de toneelgroep van
leerlingen van het Vlietland college. Het stuk is een 'Commedia
dell' Arte' maar realistischer dan de meeste stukken uit dit gen
re. De opvoering begint om 20.15 in de aula van het Vlietland
college aan de Apollolaan 262 in Leiden.
Fotofestival in Rotterdam
rotterdam In Rotterdam wordt tot 6 november Photo Interna
tional Rotterdam 1994 gehouden, de eerste editie van een nieuw
tweejaarlijks, sterk internationaal gericht fotografiefestival.
Naast zes hoofdtentoonstellingen in het Nederlands Foto Insti
tuut zijn er exposities in Museum Boymans van Beuningen, in
de Kunsthal, bij Witte de With en in een veertigtal galeries. In
Galerie Popular, aan de Westkruiskade 26-28, is het werk te zien
van Leidenaar Willem Vermaase. De galerie is dagelijks geopend
van 15.00 tot 21.00 uur.
Een foto uit het project 'Achill bij numbers' van Willem Vermaase.
FOTO WILLEM VERMAASE
toneel
recensie max smith
Voorstelling: 'Het Evenwicht' van Botho
Strauss door Het Nationale Toneel. Regie:
Hans Croiset. Toneelbeeld: Jos Groenier.
Licht: Reinier Tweebeke. Muziek: Theo
Nijland. Vertolkers o.a.: Will van Kralin
gen, Josée Ruiter. Bram van der Vlugt, Ad
van Kempen en Bart Kiene. Te zien: t/m
29/10, uitsluitend in Theater aan het Spui
in Den Haag.
Een moderne liefdesgeschiede
nis. Zo typeert Het Nationale
Toneel het allernieuwste stuk
van Botho Strauss. De liefde
speelt een belangrijke rol in
'Het Evenwicht'. Het is geen
liefde die harmoniseert, maar
die knelt en frustreert omdat de
betrokkenen er niet goed raad
mee weten. Onze samenleving
is naar het inzicht van Botho
Intrigerende 'Het evenwicht' van Botho Strauss bij Het Nationale Toneel
Strauss zodanig ontspoord, dat
zelfs de liefde tot vergaande
desoriëntatie leidt.
Dat ervaren een professor en
zijn veel jongere vrouw. De
hoogleraar is er trots op dat hij
systemen heeft ontwikkeld ter
verbetering van de economie.
Tegelijkertijd onttrekt hij zich
aan elke verantwoording voor
de gevolgen daarvan door het
hoogste goed in de Zen-leer te
zoeken.
Zijn echtgenote kan alleen
van hem blijven houden door
zich tevens over te geven aan
een intens gepassioneerde en
haast primitieve begeerte naar
een super-mannelijke popmusi
cus wiens enige doel wereldsuc
ces is.
De professor heeft een jaar in
het buitenland gastcolleges ge
geven. Hun weerzien in het Ber
lijn na het slechten van de muur
loopt uit op een definitieve ver
wijdering. Dit komt mede door
de manipulaties van haar stief
zoon, die haar evenzeer begeert.
Heeft zijn vader met zijn wel
vaartstheorieën nog het beste
met de mensheid voor, deze
zoon 'graait in de secondhand
shop van de onheilsgeschiede
nis' om wat hij niet bemachti
gen kan te vernietigen.
Hans Croiset heeft tot in
Duitsland een grote reputatie
verworven met zijn regies van
werken van Botho Strauss. Ook
nu weer komt hij met 'Het
Evenwicht' tot een intrigerende
voorstelling met obsederende
toneelbeelden. Zo is het met
grijze stenen betegelde, trooste
loze station waar de professor
en zijn vrouw elkaar her-ont
moeten symbolisch voor de te
ver doorgevoerde verzakelijking
van onze welvaartsstaat met alle
uitwassen van dien. Zelfs voor
de media is nieuws en opinie
vorming in eerste instantie een
vorm van koopwaar.
Er wordt uitstekend invulling
gegeven aan de verscheidene
rollen met Will van Kralingen
voorop als de vrouw die zich
verstikt voelt in haar drang naar
een compromisloze liefde.
Bram van der Vlugt als haar
hooggeleerde echtgenoot straalt
de rust uit van degene die denkt
alles onder controle te hebben,
Stuk voor stuk kunstwerken om te dragen
De gerestaureerde plafondschilderingen van Michelan
gelo in de Sixtijnse kapel inspireerden hem in 1990 tot
een bruidsjurk met aquagroene en lila taftzijde. Het is
een van de veelsoortige inspiratiebronnen waar couturier
Frank Govers uit heeft geput. In zijn werk zijn ook duide
lijke verwijzingen te zien naar de schilders Kees van Don
gen en Vincent van Gogh, naar de Art Déco, Zwitserse en
andere folklore, het feestgewaad van Londense dok
werkers of buitenlandse ontwerpers als Balenciaga en
Grès.
den haag gpd/anp
De couturier had altijd al het
idee dat er ooit een over
zichtstentoonstelling zou ko
men. En nu is die er dan. In het
Haags Gemeentemuseum, de
tentoonstelling 'Frank Govers,
haute couture 1960-1995'. De
expositie omvat zo'n dertig ont
werpen van dag- en avondkle
ding en een kleine tien bruids
toiletten.
Via enkele robes en ensem
bles worden de bezoekers als
vanzelf naar de tentoonstel
lingsruimte geleid. Bij de ope
ning, afgelopen zaterdag, gaf
dat het beeld van een lange,
drukke stoet smaakvol geklede
gasten. Daartussen vlinderde de
maker zelf, gekleed in sober
zwarte zijde, maar toch steeds
opvallend aanwezig. Her en der
deelde hij kussen en omhelzin
gen uit. Bij Govers is de scheids
lijn tussen klanten en vrienden
vaag of misschien wel afwezig.
Zowel de conservator van het
museum als Govers zelf haalde
bij de opening subtiel, maar
niet mis te verstaan, uit naar de
vroegere directeur Rudi Fuchs.
„Vier jaar. geleden is deze ten
toonstelling niet doorgegaan
omdat de toenmalige directeur
dacht dat 'ie alleen over onder
goed ging", zei museumconser
vator Ietse Meij. En Govers zelf
speelde de bal terug met een
compliment naar Meij die, on
danks tegenwerking van Fuchs,
had doorgezet in haar wens
werken van hem aan te kopen.
Borduurwerk
In het museum staan zowel
ontwerpen uit de vroege jaren
zestig als recente werken van
nog geen jaar oud. De tentoon
stelling laat ook enkele avond
jurken zien in zwart, waaraan
het door hem geliefde weelderi
ge borduurwerk niet ontbreekt,
maar die toch een 'verstild' ka
rakterhebben.
De ideeënrijkdom van de Am
sterdamse couturier heeft hem
een barok imago bezorgd. Hij
werkt associatief en combineert
die associaties, ook al lijken die
op het eerste gezicht moeilijk
verenigbaar. Over een ontwerp
denkt hij net zolang na tot hij
het beeld ervan volledig voor
ogen heeft. Vervolgens zit hij er
bij de uitvoering bovenop. „Ik
boetseer dan mee", aldus
Govers.
De 62-jarige couturier be
perkt zich overigens niet tot
contrastrijke materialen en
kleuren, waarvoor de interna
tionale folldore een belangrijke
inspiratiebron is en waardoor
Govers regelmatig van een on-
Nederlands stempel is voorzien.
Bruidstoiletten
Het vak heeft hij zichzelf ge
leerd. Rond 1950 ergerde hij
zich als etaleur aan de kleding
waarvoor hij de etalages moest
verzorgen. Bij Modehuis Frits
van der Ven in Den Bosch kreeg
hij de kans niet alleen als eta
leur te werken, maar ook ont
werpen te maken. In 1959
opende hij samen met kleerma
ker D. Jan Kamphuis een mode
huis. Een cocktailjurk van
paarsblauwe zijde uit die tijd is
het oudste stuk op de tentoon
stelling. Zijn eigen haute coutu-
rehuis opende Frank Govers in
1974 in Amsterdam, waar het
nog steeds is gevestigd.
Het overgrote deel van de ge-
exposeerde couture is in het be
zit van het Haags Gemeente
museum. Enkele stukken ko
men uit zijn eigen collectie en
enkele uit die van particulieren.
Boekenbeurs in de Pieterskerk
leiden jecten worden tentoongesteld.
Ook wordt er een overzicht ge
geven van werk van Erasmus
zelf. Erasmus, geboren in Rot
terdam, geldt als de grootste ge
leerde, schrijver en leider van de
Noordelijke Renaissance. Zijn
werk en zijn visie op Luther en
de Reformatie hebben er tot op
heden voor gezorgd dat er veel
belangstelling naar hem uitgaat.
De tentoonstelling is samenge
steld uit de collectie van Laraine
Visser-Isles. De beurs is op vrij
dag geopend van 15.00 tot 21.00
uur, op zaterdag en zondag van
11.00 tot 18.00 uur.
In de Pieterskerk wordt op 7, 8
en 9 oktober een antiquarische
boekenbeurs gehouden. Tijdens
de beurs, waar 31 handelaren in
oude boeken vertegenwoordigd
zullen ^ijn, is tevens een exposi
tie over Desiderus Erasmus te
bezichtigen.
Verschillende kunstenaars
hebben in het verleden een
beeld van deze wetenschapper
gevormd door middel van bio-
grafiën, schilderijen en andere
kunstuitingen, op de expositie
zullen een aantal van deze ob-
den haag gpd
Voor veel werknemers van de KPN (Konink
lijke PTT Nederland) zal het even wennen
zijn. Gangen die iedereen niet anders kent
dan dat er een bepaald kunstobject staat,
zijn ineens lege plekken gaan vertonen. Net
als de muren van tal van kantoren waar al
jaren schilderijen hangen die zó vertrouwd
werden, dat ze eigenlijk niet eens meer op
vallen.
Al die verdwenen werken bevinden zich
tijdelijk in het PTT Museum aan de Haagse
Zeestraat. Vanaf deze week zijn ze te zien
op de eerste wisseltentoonstelling in de
nieuwe vleugel. Daar wordt een selectie ge
toond van de kunstverzameling die het
voormalige staatsbedrijf in de loop der tij
den opbouwde. De KPN gebruikt de collec
tie normaal om haar gebouwen mee in te
richten, maar dit keer kan ook het grote pu
bliek eens kennismaken met de smaak en
het aankoopbeleid van KPN.
Bij de PTT hebben vormgeving en kunst
altijd een bijzondere plaats ingenomen. In
1945 werd zelfs een dienst Esthetische
Vormgeving opgericht, die zich ging ontfer
men over de kwaliteit van alles wat met het
bedrijf te maken heeft; van de postzegels tot
aan de telefooncellen. Later begon ook het
verzamelen van kunst en werd een van de
belangrijkste collecties van Nederland op
gebouwd. Ze bestaat uit zo'n 12.000 wer
ken. Die zijn niet ergens weggestopt in een
depot, maar te zien in kantoren, bedrijfsres
taurants, postkantoren en ontvangstruim
ten - haast overal valt kunst te bekijken. Het
PTT Museum besloot dit aspect van het
KPN-bedrijf eens in het zonnetje te zetten
ter gelegenheid van de opening van een ex
tra gebouw aan de achterzijde van het mu
seum.
Beneden staan de objecten. Op een reus
achtig, voor deze gelegenheid neergezet po
dium. Sigidur Gudmundsson bouwde een
huis van blokken turf. En van Fortuyn/O-
'Brien werden twee fauteuils gekozen, die
met echte foulards lijken te zijn overspan
nen, maar volledig van marmer blijken te
zijn. Wim T. Schippers, Marte Röling en Da
vid van de Kop zijn eveneens vertegen
woordigd.
Het opvallendst is de 'Wachtende man'
van Axel en Helena van der Kraan: een ko
lossale houten figuur die aan een tafel zit.
Het hoofd rust op de vuist van z'n ene arm,
de vingers van de andere trommelen onge
durig op het bureaublad, waarbij ze boven
dien een ratelend geluid produceren. Ner
gens staat aangegeven waar het werk zich
gewoonlijk bevindt. In de.hal van een kan
toor? Een kamer van één van de directiele
den? KPN-adviseur voor de beeldende
kunst Mik Thoomes zegt dat niet zo rele
vant te vinden. Een werk is gekocht als werk
en werd niet geselecteerd voor een plek
waar het zou kunnen komen."
'Verborgen collectie - een keuze uit de
kunstcollectie van de Koninklijke FIT Ne
derland'. Te zien: t/m 29 januari 1995, PTT
Museum, Zeestraat 82, Den Haag. Ope
ningstijden: ma. t/m vr. 10.00 tot 17.00 uur;
za., zo. en feestdagen 12.00 tot 17.00 uur.
Op 25 dec. en 1 jan. gesloten.
Frank Govers legt de laatste hand aan één van zijn creaties.
In een aparte zaal zijn enkele verkochte kledingstukken in
van Govers bruidstoiletten op- bruikleen te krijgen. Veel eige-
gesteld. Stuk voor stuk kunst- naressen gebruiken de ensem-
werken om te dragen, maar niet bles, jassen of rokken geregeld,
langer dan een dag. Dat dat ze- Kennelijk willen ze ze steeds
ker niet geldt voor al zijn werk, dragen, aldus Govers. Ze moe-
blijkt uit de moeite die de sa- ten ze nu toch tot 8 januari mis-
menstellers van de tentoonstel- sen. Dan loopt de tentoonstel
ling hebben moeten doen om ling ten einde.
I)e tentoonstelling 'Frank
Govers, haute couture 1960-
1995' duurt tot en met 8 janua
ri. Het thema van Govers'
nieuwe herfstcoliectie is Car-
nevale dl Venezla. Hij toont de
ze op 10 oktober in het Muse
um Paleis Lange Voorhout in
Den Haag.
tot ook hij finaal uit balans
raakt.
Josée Ruiter en Ad van Kem
pen zijn aandoenlijk en vertede
rend als twee middenstanders
die zich met pijn in hun hart
blijven schikken in wrikkende
situaties. Een haai in mensen
gedaante is Hans Ligtvoet die
listig zijn destructieve geaard
heid laat gelden.
Net als zovele stukken van
Botho Strauss is Het Evenwicht
vanwege zijn gelaagdheid en in
tellectualistische thematieken
geen gemakkelijke voorstelling.
Het vergt nogal wat aandacht
van de toeschouwers en niet ie
dereen kan dat tijdens de pre
mière opbrengen. Sommigen
maken van de pauze dankbaar
gebruik om huiswaarts te keren.
Buchmesse met
8600 uitgevers
opnieuw groter
frankfurt dpa/afp/anp
De Frankfurter Buchmesse,
waarvan de 46e editie gisteren
is begonnen, is ook dit jaar weer
omvangrijker dan de voorgaan
de. Rond 8600 uitgevers uit 110
landen zijn vertegenwoordigd
op de grootste internationale
boekenbeurs ter wereld.
Meer en meer gaat de aan
dacht uit naar elektronica, hoe
wel het aantal uitgevers dat zich
in de sector multi-media be
weegt, rond 450, nog verre in de
minderheid is bij de uitgevers
van klassieke boeken. Vorig jaar
was het de eerste keer dat de
beurs de nieuwe media had
binnengelaten. Nu is een aparte
hal voor gereserveerd. Niette
min zei Peter Weidhaas, direc
teur van de Buchmesse: „Bij alle
euforie over de nieuwe media
zal het boek zijn plaats behou
den."
Rollende trottoirs zijn nodig
om de bezoeker in staat te stel
len de 131.408 vierkante meter
expositieruimte (vijf procent
meer dan in 1993) te overbrug
gen. In totaal omvat de beurs
322.000 titels, waarvan 90.000
voor het eerst worden gepre
senteerd. „Schwerpunkt" op de
Buchmesse is dit jaar Brazilië.
Het aantal Nederlandse uitge
vers dat in Frankfurt aanwezig
is, is met 285 hoog in vergelij
king met bijvoorbeeld Frankrijk
(276). De lijst wordt uiteraard
aangevoerd door Duitsland met
2215 uitgevers, gevolgd door
Groot-Brittannië met 900 en de
Verenigde Staten met 756. I)c
grote uitgevershuizen zoals Ber
telsmann, Hachettc, Reed-Else-
vier of Monadori hebben stands
naast kleine uitgevers zonder al
teveel middelen.
Hoewel de Buchmesse zich in
beginsel niet met politiek wil
bemoeien, heeft zii geprotes
teerd tegen het verbod dat de
Nigeriaansc militaire autoritei
ten aan Nobelprijswinnaar
Wole Soyinka hebben opgelegd
om naar Frankfurt te reizen.
Wel hoopt men op de aanwe
zigheid van de schrijfster TasJi-
ma Nasreen, die in haai land
Bangladesh door fundamenta
listen ter dood is veroordeeld.
De prestigieuze Vredesprijs
van de Duitse Bockhandel
wordt zondag uitgereikt aan de
Spaanse auteur Jorge Semprun
(70) die in zijn land ook minis
tervan cultuur is geweest.
De Frankfurter Buchmesse
duurt tot en met 10 oktober.
Een celliste van het plaatselijke
symphonie-orkest in de Ameri
kaanse stad Eureka dat het stuk
'Peter en de Wolf opvoert roept
op tot een boycot van het Rus
sisch sprookje omdat hierin de
rechten van de wolf danig wor
den aangetast.
Celliste Anne Conrad-Antóvil-
le heeft inmiddels ontslag geno
men als leidende cello-speler
van het Eureka Symphonie-or
kest. De uitvoering op 14 okto
ber wil ze geboycot zien door
alle bewoners van Eureka.
In een brief aan de plaatselij
ke krant schrijft ze dat het ver
haal, in 1936 geschreven door
de Russische componist Sergei
Prokofiev, kinderen leert „wol
ven te vrezen en te haten en te
applaudiseren wanneer een ja
ger een wolf doodt." En dat ter
wijl wolven al zoveel geleden
hebben onder de vooroordelen
die de mensen van ze hebben,
aldus Conrad-Antoville.
Kenneth Hannaford, de direk-
teur van het orkest, vindt de
„politieke correctheid" van zijn
ex-celliste een beetje te ver
gaan. In 'Peter en de Wolf
dringt Peter er bij de jagers op
aan een gevangen wolf naar de
dierentuin te brengen in plaats
van dood te schieten.
leiden Oktober is de Nationale Jazzmaand. Stich
ting Podium Hot House heeft in het kader daarvan
twee concerten op het programma staan. Aan
staande zaterdag speelt Franky Douglas' groep
Sunchild in de Waag. De door Douglas (foto) in
1979 samengestelde groep brengt volgens Hot
House een lange kleurrijke maalstroom van Caribi
sche genre's en thema's, verrassend gearrangeerd
en met grote inzet vertolkt door het ensemble dat
ook solistisch zeer knappe staaltjes levert. Op zijn
gitaar verenigt Douglas de Amerikaanse jazz met
de Europese geïmproviseerde muziek. Het concert
begint om 21.30 uur. Het volgende Hot House-
concert is op 22 oktober. Dan speelt de groep
SFEQ in de Waag. foto dirk blij
