geestige groteske MEUBELS Vivaldi Leven en wonen TBC en HIV elk seizoen anders 3 DINSDAG 4 OKTOBER 1994 SPREEKUUR Ongeveer een half jaar geleden schreef ik twee stukjes over tuberculose. Die gingen over de geschiedenis van de tuberculose en over het verloop (in z'n algemeenheid) dat de ziekte heeft bij mensen met een intact immuunsysteem. Kort samengevat is het zo, dat tuberculose (TBC) kan worden over gebracht als een patiënt, die TBC-bacillen in het sputum heeft (open TBC), een ander aanhoest. Die ander ademt dan onzichtbaar fijne druppeltjes in, waarin zich TBCbe vindt. Daaruit kan zich een infectie ontwik kelen, die in de meeste gevallen volkomen geneest. In een minderheid van de gevallen gaat de ziekte verder. U begrijpt uit mijn woordkeus dat TBC he lemaal niet zo besmettelijk is. veel en veel minder besmettelijk dan bijvoorbeeld een verkoudheid. Lang niet iedereen raakt be smet en van de besmetten wordt weer lang niet iedereen ziek. Een hele geruststelling. Dat de kansen zo relatief nunsiig linnen is een gevolg van het feit dat de tuberculose bacil en de mensheid elkaar al heel lang kennen. Skeletten uit de steentijd hebben deformiteiten die alleen TBC kan veroor/a ken. Tuberculose en de mens zijn als het ware aan elkaar gewend geraakt: TBC is niet meer zo agressief dat ze iedere besmette persoon rap te gronde richt. Wij van onze kant hebben in de loop der eeuwen een heel aardig afweersysteem gekregen tegen de aanvallen van TBC. Er ontstond een evenwicht: een aantal patiënten overleed, een aantal bleef ziek en het grootste deel werd überhaupt niet ziek of genas. Pas tie laatste eeuw is dit evenwicht verstoord ge raakt. ten gunste van ons. Mensheid - TBC: l - 0. Is het afweersysteem niet meer intact, wat bij patiënten die al enige tijd met het aids- virus (HIV) besmet zijn vaak het geval is. dan ligt de zaak anders. Het evenwicht is dan ook verstoord, maar nu ten gunste van de TBC. Als het immuunsysteem het laat afweten zijn er wat betreft de TBC twee mogelijkhe den: A: de patiënt is ooit, vroeger in zijn of haar leven, besmet geraakt met tuberculose, en heeft nog sluimerende, ingekapselde TBC bacillen ergens in het lichaam. Met het fa len van de afweer kunnen de bacillen door het kapsel heenbreken en alsnog ziekte ver oorzaken. Men noemt dit 'endogene re-in fectie', dus een hernieuwde infectie van binnenuit. B: de patiënt heeft nooit TBC gehad, maar wordt, terwijl het afweersysteem al ernstig verzwakt is, aangehoest door iemand met open TBC. Veel sneller dan bij gezonde mensen kunnen de TBCbacillen zich ver menigvuldigen, en tot ernstige, besmettelij ke vormen van tuberculose leiden. In gebieden waar HIV en tuberculose tege lijk en frequent voorkomen hebben deze twee mechanismen ertoe geleid dat de situ atie wat betreft TBC. aanzienlijk is verslech terd. Met name in Afrikaanse landen is dit het geval. Zo is in Zambia het aantal TBC patiënten tussen 1981 en 1990 gestegen van ongeveer 6000 tot meer dan 22.000 (bron: wi icin nog geen den jaar dus dik t. keer zoveel patiënten, en helaas is die toe name niet alleen in Zambia geconstateerd. Ook in de Verenigde Staten neemt het aan tal TBC-patiënten sinds 1985 weer toe. waarschijnlijk voor een deel ten gevolge van de HIV-epidemie in groepen waar ook tbc frequent voorkomt. I loe is het nu in Nederland? We zien in Nederland ook een toename van het aantal TBC-patinten. Deze toename be rust grotendeels op import: buitenlanders die met tuberculose en al naar Nederland komen. Daarnaast neemt TBCbij autochto ne Nederlanders minder snel af dan men op grond van voorspellingen had verwacht. Het aandeel van HlV-geïnfecteerden in de ze TBC-toename is door de bank genomen gering. Bepaalde subgroepen laten echter wel een duidelijke toename van TBC zien. Zo nam in Amsterdam bij mannen tussen 25 en 50 jaar het aantal gevallen van TB(i de laatste jaren aanzienlijk toe, een stijging die zeer waarschijnlijk het gevolg is van de aan wezigheid van HIV in deze groep. Een stijging van het vóórkomen van een be paalde ziekte in een bepaalde bevolkings groep zegt niet zoveel over liet risico dat één individu loopt die ziekte ook daadwei kelijk te krijgen. I let is belangrijk je te reali seren dat, ook al ben je seropositief, je nooit van zijn leven TBC zal krijgen, tenzij je be smet bent of wordt. Komt er in de wijde omtrek geen TBC voor, dan is die kans dus heel gering. Is er in de omgeving wel TBC neem dan contact op met de huisarts, die kan doorverwijzen naar een internist die zich heeft toegelegd op infectieziekten. MARISKA KOSTER TUIN Als de tuinmeubels zijn opgeborgen wordt het tijd om de huis kamer in harmonie te brengen met het nieuwe seizoen. Dat kan met kleine accessoires, zelfgemaakte bloemstukken, andere gor dijnen of een warm getinte foulard (grote lap stof) over de bank. Maar eigenlijk is zo lap ontzettend lastig, 't Is leuk. zolang je er niet in de buurt komt, maar bij 'gebruik' staat het snel romme- l'g- Gaan mensen voor langere tijd op reis dekken ze vaak hun meu bels af met lakens of stofhoezen en in het verlengde daarvan vinden we de losse hoes voor bank en stoel. De Vivaldi-collectie (banken, fauteuils en eetkamerstoelen) van Minty Design Furni ture (Oxford) laat zien hoe je heel creatief met losse hoezen kunt spelen. De naam Vivaldi is zeker niet willekeurig gekozen want een fauteuil is met behulp van hoezen aan te passen aan elk sei zoen. Voor de 'kale' stoel (met een katoenen bekleding) zijn los se overtrekken te koop net als voor het losse zit- en rugkussen. Zo onstaan vier varianten, voor elk seizoen. Meer informatie: Aida Bon, tel: 020-6756771. En nu de stukjes die we van de struik afge sneden hebben. Die kunnen einde van de zomer prima worden gestekt. Kies topstek- ken. Zorg dat ze tussen 10 en 15 cm lang zijn. Kort in tot precies onder een blaadje. Daar zit nog wat reservevoedsel en dat maakt dat er gemakkelijk wortels ontstaan. Verwijder de blaadjes van de onderste helft van de stek. Vul nu een royale pot met een mengsel van goede potaarde met veel turf en zet de stekken, dicht op elkaar, tot de helft in de grond. Blijft de pot in huis, op een koele niet zonnige plaats, trek er dan een plastic zak overheen om teveel verdam ping tegen te gaan. Wordt de pot in de tuin ingegraven in de halfschaduw, zorg dan dat de grond niet uitdroogt. Als alles goed gaat zullen de stekken vol gend voorjaar wortels hebben en kan de buxuskwekerij beginnen. Wie weet hoeveel BB'serdan komen. LEZERSVRAAG Een agavegroot probleem heeft A. VREESWIJK UIT LEIDEN. De plant is in de loop der jaren zo groot geworden dat hij let terlijk niet meer de deur in kan. Dat wordt dus buiten blijven staan en dat kan niet. De agave, oorspronkelijk afkomstig uit Mexico, is alles behalve vorstbestendig. Maar om nu een fraai oud exemplaar te laten bevriezen gaat te ver. Is er geen bloemist of decora teur die de ongetwijfeld fraaie plant over wil nemen? Maak in elk geval stekken. Vrijwel alle agaves maken zijscheuten. Als deze mi nimaal 5 cm groot zijn kunnen ze van de plant worden afgehaald en meteen in goede potgrond worden opgepot. Zo lang ze niet beworteld zijn, weinig water. Zorg ervoor dat de nieuwe agaves bij verpotten niet te vaak in grote potten worden gezet. Planten zijn net mensen: geef je ze de ruimte dan nemen ze die ook. Een hele lieve en leerzame brief ontving ik van F.G.M. NEDERKOORN UIT HAARLEM. Er staan drie tips in die ik niet alleen in mijn 'boek der boeken' zal noteren, maar ook graag door wil geven aan lezers. Van pelargoniums en fuchsias worden be gin mei stekken genomen die in stekgrond binnen drie weken geworteld zijn en na op potten in potgrond met zand en cocopeat fraaie bloeiende planten leveren. De afrikanen in bakken worden groter dan zaailingen die tezelfder tijd in kleine potjes zijn gezaaid. Waarschijnlijk hebben de planten in de kleine potten toch te weinig ruimte voor de beworteling. Composteren in een plastic zak is bij toeval gelukt. Balkonafval plus aarde ging de zak in, werd goed gesloten en bleek na enkele weken prachtige compost te bevatten. Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het antwoord te vin den. De vraag kunt u opsturen naar Dami- ate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO NEN. MP* Foto linksboven: Computermeubel gemaakt v Tafel met benen van Peter Hartingsveldt. n oude piano. Foto rechtsboven: Autobandfauteuil Mr. Pssss. Slimme spanner Een loszittend strijktafelovertrek kan veel ergernis veroorzaken. Met de komst van de Brabantia Trick track is aan deze ergernis een einde gekomen. Alle Brabantia-overtrek- ken worden voorzien van een koord door de zoom. Ongeveer halverwe ge het overtrek komt het koordje over enkele centimeters uit de zoom te voorschijn, waardoor links en rechts onder de strijktafel twee koordlussen precies tegenover el kaar komen. Ie kunt ze met de vin ger gemakkelijk uit de zoom trek ken. Met behulp van twee stevige haakjes wordt de elastische Trick track in de koordlussen bevestigd. Dit uiterst simpele hulpmiddel houdt het overtrek continu gespan nen en dus rimpelvrij. De Tricktrack wordt sinds september bij alle ver- vangingsovertrekken zonder meer prijs meegeleverd. Zacht zitten in bescheiden formaat Ontwerpers en fabrikanten houden er gelukkig de laatste tijd steeds meer rekening mee dat ook eenpersoonshuishouden graag behaaglijk en mooi willen zitten. De nieuwe serie zitmeubelen Sarafina van Leolux, ontworpen door Hugo de Ruiter beantwoordt aan die eisen. Sarafina is er als fauteuil, twee-tweeënhalf- en driezitsbank, alle van vrij bescheiden afme ting. De rugkussens hebben een donszachte vulling van comforel. Dat zit niet alleen zacht en comfortabel maar creëert bovendien een semi-nonchalante kussenpartij waarin je je aangenaam kunt koesteren. foto cpd Met BB bedoel ik hier niet de legendarische filmster, die zich nu inzet voor de bescher ming van dieren. Met BB bedoelen we heel simpel een Buxus Beestje. Soms zijn die fi guurtjes te koop. Leuker is het om ze zelf te maken. Buxus is weer helemaal in de mode. Steeds meer liefhebbers schaffen zich dat kleine groenblijvertje aan. De een maakt er keuri ge randen van, net als onze grootmoeders, de ander zet een struik in de border of als kuipplant op het terras. Hoe dan ook, voor een zelfgemaakte BB moeten we beginnen met een mooie com pacte struik. Hiervan wordt de maat geno men, zowel in de lengte als in de breedte. Nu komt er de nodige fantasie aan te pas. We moeten een eenvoudig figuur van kip pegaas maken dat net iets kleiner is dan de struik. Dat gaas wordt over de struik getrok ken en dan moeten we er voor zorgen dat zoveel mogelijk groene takjes door het gaas heen steken. Hoe meer hoe liever. Al die takjes worden twee a drie centimeter vanaf het gaas teruggesnoeid. Buxus kan eindeloos worden gesnoeid. Blijft er een stukje gaas zonder groen geen nood. Dan moeten we geduld hebben tot zich daar takjes vormen die er dan door komen piepen. Er is dus ook geduld voor nodig, maar het is de moeite waard. Ge woon een grapje in tuin of op het terras. De takjes bewaren we als ze minstens tien cen timeter lang zijn. Wat de vorm betreft: als die te groot is uit gevallen, dan is er veel geduld voor nodig en voor begirtners is het aan te raden om met eenvoudige vormen te beginnen: een bol, een grote met daarboven een kleine bol (poes), een groot en daarboven een kleiner ovaal en twee takjes erboven uit (konijn) Het aanbod op de Meubelbeurs in Utrecht was niet bepaald opzienbarend, maar gaf wel een goed beeld van wat de meubelindustrie te bieden heeft. De vernieuwing bestond voornamelijk uit nieuwe kleuren en dessins, en misschien iets meer gedurfde combinaties dan in vorige jaren. We laten daarom de gewone, alledaagse, traditionele, eigentijdse, klassieke en 'chique' meubelen eens laten voor wat ze zijn want er vielen op de Meubelbeurs toch wel bijzondere dingen te zien, hoewel die lang niet allemaal ooit in de winkel te koop zullen zijn. eel kijkplezier levert altijd de expositie van de inzendingen voor de meubel- prijzen op. Want ook wat volgens de jury niet door de prijzenbeugel kon (en dat is altijd weer het meeste) staat daar in volle glorie tentoon gesteld. En bij sommige stukken moet goed worden nagedacht voordat je de be doeling precies hebt achterhaald. Veel mensen zochten zich suf naar 'wat zijn ook alweer de zeven hoofdzonden?' Want dat was de titel van een inzending van zeven meubelachtige dingen met als pièce de milieu een soort bed dat mis schien als tegenpool van de kuisheidsgor del zou kunnen beschouwd. Het van een auto band gemaakte zit meubel 'Mr. Psss...' tot de inzendingen voor de meubelprijzen. In een klein standje toonde de naar Enge land getrokken Hongaar Michael Hevesi zijn gebeeldhouwde stoelen. Voor twee daarvan kreeg hij dit jaar de BBC Design Prijs. Hij noemt zich kunstenaar-designer. Het werk van Hevesi is vooral geïnspireerd op dans en ballet en op zijn voorliefde voor harlekijns en andere figuren uit het pop pentheater. Zijn stoelen zien er niet alleen bijzonder uit, ze zitten nog goed ook. De rugleuningen worden met een figuurzaag in het gewenste model gezaagd. Ook de poten van de stoel en de verbindingen daartussen zijn gefigureerd. Ook hergebruik kan bij zondere meubel stukken op liet aan duidelijkheid niets te wensen over. Het was dat er een bordje op lag 'niet op gaan zitten', want menige bezoeker wilde weieens even uitproberen hoe het met dat 'Psss..' zat. 'Mooi eenpersoonsvlotje om van Cuba te ontsnappen', was een opmer king uit het publiek. Zoals je bij een paard van benen hoort te spreken, zo was er ook een tafel die dit woordgebruik voor de poten verdiende. Een prachtige houten tafel met vier ge beeldhouwde benen, uitmondend in vier keramische voeten van verschillend schoeisel voorzien. Grappig was vooral de echte sok in de zwarte lakschoenen. De uitzonderlijke meubelstukken bleven overigens niet beperkt leveren, zo was op de beurs te zien. Bij voorbeeld een computermeubel van Henk Tinga, een Nederlandse timmerman die al jaren bruikbare afval materialen verzamelt en tegenwoordig in Zwitserland woont. Hij zaagde een oude piano middendoor en kortte hem in de breedte in. Op de plaats van de zwarte en witte toetsen is nu het toetsenbord van de computer ge plaatst. Daarboven zijn deurtjes gemaakt waarachter het beeldscherm verstopt is. De pianoklep is ook gedeeltelijk intact geble ven, zelfs inclusief de richel om de blad muziek op te zetten, waar je dan een tekst- uitdraai op kwijt kunt. Het meubel is in Mondriaanse hoofdkleuren geschilderd en maakt de indruk van een speelgoedkast: voor het speelgoed van de moderne mens,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 9