Als lading
schuift, is
schip
verloren
Buitenland
Meningsverschillen
Jeltsin en Clinton
Twee doden bij aanslag
Dp Duits asielverblijf
Ramp bij Mukomuko ergste, die met Titanic nog steeds bekendste
Honderden nieuwe pestgevallen in India
Overlevingskans in koud
Oostzeewater zeer gering
Drijvende paleizen zijn
tevens varende doodskisten
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1994
Agence France Presse
OPA Deutsche Pre
Independent IP'
AM' 'Mr.i nu «ti Ni-.1i li.i-nis iVistiuir.il
e Agentur CPD Geassocieerde Pers Dici
Inter Press Service RIR* Reuter UP
Finnen neigen naar 'ja' voor EU
helsinki Drie weken voor de Finnen stemmen over aansluiting
van hun land bij de Europese Unie voorspellen opiniepeilingen
I een winst voor 'ja'. Een onzeker element is dat één op de drie
j Finnen zegt nog niet te weten hoe zij of hij zal stemmen. Als eer-
j ste van de drie Noordse aspirant-leden (met Zweden en Noor-
Wegen) houdt Finland op 16 oktober een niet-bindend referen-
Idum, waarna het parlement in Flelsinki het laatste woord heeft.
(Italianen boos over bezuinigingen
I3* rome De Italiaanse regering heeft afgelopen nacht besloten
ruim 40 miljard gulden te bezuinigen op de overheidsbegroting
voor 1995. De vakbeweging vergadert vandaag over een algeme
ne staking, gericht tegen met name de voorgenomen kortingen
op de pensioenen.
i
■Peiling: Duitse FDP kansloos
I bonn De liberale FDP haalt de kiesdrempel van 5 procent niet
en verdwijnt bij de verkiezingen van 16 oktober uit de Bonds
dag. Dat meent Manfred Göllner, directeur van het enquétebu-
reau Forsa. Voor de deelstaatverkiezingen in Beieren afgelopen
zondag, stond de FDP in de landelijke opiniepeilingen nog op 6
procent. Maar door de verpletterende nederlaag in de zuidelijke
deelstaat steunt nu nog maar 4 procent van de kiezers de FDP.
Tweeling voor Chinese reuzepanda
peking» De reuzepanda Lele, die in de dierentuin van de Chine-
»se hoofdstad Peking leeft, heeft een tweeling gebaard. In iets
Jmeer dan een uur besloot Lele welk van de twee baby's ze ging
3 opgeven. Panda-moeders kunnen namelijk maar één baby tege-
ilijk grootbrengen. Het personeel van de dierentuin zorgt voor
het verlaten pandabeertje, dat tien centimeter lang is en 160
gram weegt. Beide baby's maken het goed.
^Tientallen doden bij raketaanval Kabul
[Islamabad Een raket die een gebouw trof waar een bruilofts
feest werd gehouden, heeft gisteren in de Afghaanse hoofdstad
Kabul aan meer dan veertig mensen het leven gekost. Zo'n ze-
i ventig mensen raakten gewond. Volgens het bureau van de Ver
enigde Naties in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad kwamen
bij een tweede raketaanval drie mensen om. Hierbij vielen even
eens veel gewonden.
i Spaanse drughandelaars cel in
madrid» De Spaanse Hoge Raad heeft in het grootste drugpro
ces uit de geschiedenis 31 drughandelaars veroordeeld tot ge
vangenisstraffen van twee maanden tot 23 jaar. De rechtbank
sprak zestien personen wegens gebrek aan bewijs vrij, onder wie
een belangrijke vertegenwoordiger van een Colombiaans drugs
kartel. In totaal 51 personen stonden terecht in het proces van
de 'Galicische drugmaffia' dat ruim een jaar heeft geduurd.
Spoorwegconflict Engeland opgelost
londen Een bitter arbeidsconflict tussen seinwachters in het
Verenigd Koninkrijk en Railtrack, hun werkgever, is vannacht
opgelost. Het conflict, dat 15 weken heeft geduurd, heeft een
schade van bijna anderhalf miljard gulden berokkend aan de
Britse Spoorwegen en de industrie. Het arbeidsgeschil leidde tot
een reeks van 19 eendagsacties, waarbij een groot deel van het
treinverkeer in Engeland werd stilgelegd.
%>er wapens voor Bosnië en Iran
washington hans de bruun
orrespondent
)e presidenten Jeltsin en Clin-
in zijn gisteren als 'oude vrien-
en' aan hun vijfde top in an-
erhalf jaar begonnen. Maar bij
11e vriendelijke woorden die de
ussische en Amerikaanse pre-
ident voor elkaar over hadden,
leek al meteen dat Rusland en
e VS op enkele belangrijke
unten van mening verschillen.
)e aanpak van de crisis in Bos-
ië en de Russische wapenleve-
anties aan Iran zijn daarvan
oorbeelden.
Jeltsin maakte duidelijk zich
zullen verzetten tegen Ameri-
aanse pogingen om het wape-
embargo tegen de Bosnische
ïoslims op te heffen. Maar
.linton wees erop dat dit me-
ingsverschil geen problemen
ïeer hoeft op te leveren, nu de
iscussie over opheffing van het
erbod op wapenleveranties
rijwel zeker met een half jaar
'ordt uitgesteld. Volgens Clin-
>n is ook de Bosnische rege-
ng daar nu toe genegen, het-
een werd bevestigd door uit-
praken van de Bosnische presi-
ent Izetbegovic tijdens de Al-
emene Vergadering van de
erenigde Naties.
brandbommen op diverse politiebureaus
onn peter van nuusenburg
orrespondent
i het plaatsje Herford, in de
)uitse deelstaat Noordrijn-
Vestfalen, zijn vanochtend
roeg twee bewoners van een
sieltehuis om het leven geko-
nen. De slachtoffers, een 23-ja-
ige licht gehandicapte vrouw
n haar 11 -jarige broer, waren
Ibanezen uit de Servische pro-
incie Kosovo. Ze waren al ge
tikt toen de brandweer hen
ond. Het lijdt geen twijfel dat
e brand is aangestoken. Er zijn
wee benzine-jerrycans (elk met
en inhoud van 25 liter) in het
ontainerdorp gevonden.
Het complex, bestaande uit
8 containerwoningen, stond
inge tijd in lichterlaaie maar is
imiddels geblust. Volgens poli
ewoordvoerders moeten de
aders van de aanslag in ex-
Internationale scheepvaartorganisatie eist grotere veiligheid
Clinton repte op zijn beurt
over de Amerikaanse onvrede
over de levering van Russische
onderzeeboten, gevechtsvlieg
tuigen en rakettechnologie aan
Iran samen met Irak, Noord-
Korea en Libië een van de vier
landen op de zwarte lijst van de
VS. Jeltsin wijst er echter op dat
Rusland een andere relatie met
Iran heeft en bovendien het
geld (naar verluidt een miljard
dollar) hard nodig heeft. Later
liet de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken,
Christopher. doorschemeren
dat mogelijk vandaag overeen
stemming ten aanzien van Iran
kan worden bereikt. Een woord
voerder van het Russische mi
nisterie van buitenlandse zaken
zei daarvan echter niets te we
ten.
Jeltsin en Clinton spraken gis
teren enkele uren met elkaar.
Volgens medewerkers waren
het ,,zeer opgewekte, zeer vrien
delijke, informele en soms zeer
directe" gesprekken. „Vandaag
ontmoeten wij elkaar niet als te
genstanders, maar als partners
in onze zoektocht naar een wel
varender en vreedzamer we
reld", zei Clinton tijdens de wel-
komstceremoriie.
rotterdam jolande van der graaf
Schuivende lading, dronken kapiteins, navigatie-
fouten. Menselijke fouten, niet technische man
kementen, lagen ten grondslag aande meeste on
gelukken met veerboten en passagiersschepen.
Bijgaand een overzicht van de ergste scheeps
rampen van deze eeuw, waarbij vaak een toevalli
ge samenloop van kleine omstandigheden tot im
mense drama's heeft geleid.
Nog altijd vers in het geheugen ligt het drama
met de Britse Kanaalveerboot Herald of Free En
terprise van rederij Townsend Thoresen die in de
avond van 6 maart 1987 voor de kust van het Bel
gische Zeebrugge verging. Een grootscheepse
reddingsactie kon niet voorkomen dat 194 man
nen, vrouwen en kinderen bij de ramp om het le
ven kwamen. De oorzaak: de laadklep van de
veerboot was voor het uitvaren niet onmiddellijk
gesloten; zo wilde de bemanning tijd te winnen.
Het majestueuze zeekasteel kreeg een laagje wa
ter aan boord, raakte direct uit balans en kapseis
de.
Ruim een half jaar later kon een van de grootste
veerbootrampen van deze eeuw worden opgete
kend. De twijfelachtige eer van koploper is toebe
deeld aan het Filipijnse schip Dona Paz. De veer
boot kwam in de nacht van 20 op 21 december
1987 in de Straat van Tablas, ruim 150 kilometer
ten zuiden van de Filipijnse hoofdstad Manila in
aanvaring kwam met een tanker. De Dona Paz
stond vrij snel in lichterlaaie en in de vlammen
kwamen volgens de eerste schattingen ruim 1.500
mensen om het leven. Nabestaanden rekenden
enkele maanden later echter uit dat het ware do
dental tegen de 4.000 liep. De veerboot had twee
keer zo veel passagiers aan boord als maximaal
toegestaan, waardoor velen niet eens de kans kre
gen het brandende schip te verlaten.
De lijst met recente ongelukken van veerboten
en passagiersschepen is lang. De belangrijkste:
2 september 1986. Het passagiersschip Admiraal
Nachimon zinkt na een aanvaring op de Zwarte
Zee bij de Russische kust. Aantal doden: 79.
11 november 1986. Door slecht weer komt een
veerboot voor de kust van Haïti in problemen.
Aantal doden: 180.
24 oktober 1988. Het passagiersschip Doina Ma-
riyn zinkt tijdens een tyfoon bij de Filipijnen.
Aantal doden: 500.
2 januari 1989. Door paniek aan boord komt de
veerboot Justo BarriosIIbij Cuatamala tot zinken.
Aantal doden: 61.
30 april 1989. Een veerboot zinkt bij Zamboanga,
Filipijnen. Aantal doden: 100.
7 april 1990. De autoveerboot Scandinavian Star
kapseist tussen Oslo en Frederikshaven. Aantal
doden: 158.
11 april 1991. Na een aanvaring op de Middel
landse Zee zinkt de veerboot Moby Prince voor de
kust van Italië na een aanvaring met een tanker.
Aantal doden: 143.
1 maart 1991. Voor de Keniaanse kust zinkt een
vrachtschip met vluchtelingen uit Somalië. Aantal
doden: 150; aantal vermisten: 100.
15 december 1991. Een veerboot zinkt na een
aanvaring voor de kust van de Filipijnen. Aantal
doden: 700.
18 april 1992. Een veerboot zinkt voor de kust
van Nigeria. Aantal doden: 300.
13 januari 1993. De veerboot Jan Heweliusz kap
seist in de Oostzee bij Polen. Aantal doden: 52.
14 februari 1993. Door slecht weer komt de veer
boot Neptune bij Haïti tot zinken. Aantal doden:
1.000.
Tot de verbeelding spreekt uiteraard nog steeds
de ramp met de Titanic, het grootste passagiers
schip (45.000 ton) aller tijden dat in 1912 met een
snelheid van vijftien meter per seconde tegen een
ijsberg voer. Ruim 800 kilometer voor de kust van
het Canadese Newfoundland werd de Titanic het
graf van 1.500 passagiers. Het wrak ligt nog altijd
op een diepte van meer dan 4.000 meter op de
hodem van de Oceaan.
De grootste scheepsramp aller tijden blijft ech
ter het ongeluk met het stoomschip Junyo Marti
op 18 september 1944. De Junyo Maru werd door
twee torpedo's getroffen en zonk voor de kust van
Mukomuk (West-Sumatra). Bij de ramp kwamen
naar schatting 6.500 Nederlanders, Australiërs, Ja
vanen en Britten om het leven.
treem-rechtse hoek worden ge
zocht. De politie heeft al twee
verdachten op het oog. Vanwe
ge het vroege uur van de aan
slag (om vier uur vanochtend)
zijn er geen getuigen. In het
asielverblijf woonden 70 men
sen, voornamelijk vluchtelingen
uit Roemenië en Kosovo. Ze zijn
inmiddels door het Rode Kruis
elders ondergebracht.
Op een aantal politiebureaus
in de Duitse deelstaat Baden-
Württemberg en in een post-
kantoor in Offenburg zijn in de
nacht van maandag op dinsdag,
aanslagen met brandbommen
gepleegd, waarschijnlijk houden
de aanslagen verband met de
ongeregeldheden bij de Koerdi
sche demonstratie in
Mannheim maandag. Alleen bij
de brand in Offenburg vielen
twee gewonden. Een verdachte
is aangehouden.
Buitenland vreest besmette Indiërs, ontwikkelingswerkers geëvacueerd
NEW DELHI Rtr-DPA-AFP
In de Indiase deelstaat Maharashtra zijn
333 nieuwe pestgevallen geteld. Dat heb
ben de autoriteiten in de Indiase hoofd
stad New Delhi vanmorgen meegedeeld.
Maharashtra ligt ten zuiden van de stad
Surat waar de epidemie begon. Volgens
een woordvoerder van het Nationale Insti
tuut voor Besmettelijke Ziektes gaat het
om 216 gevallen van builenpest en 117 ge
vallen van longpest.
Tot nu toe waren er vooral in Surat,
New Delhi en Calcutta pestgevallen ge
constateerd. Bij de meeste gevallen van
longpest in Maharashtra gaat het om
mensen die met 300.000 anderen uit Sgrat
waren gevlucht. De mensen met builen
pest hebben de ziekte opgelopen in een
gebied ten westen van Bombay.
Het aantal geregistreerde pestgevallen
in Surat is inmiddels opgelopen tot 603. In
New Delhi is het aantal besmettingen 22.
De autoriteiten in de staat Gujarat hebben
ongeveer honderd infecties geteld. Sinds
dinsdag zijn geen nieuwe sterfgevallen ge
meld. Het officiële dodental blijft op 46.
De autoriteiten hebben een succesvol
beroep gedaan op alle besmette mensen
om zich snel te melden en te laten behan
delen. In Indiase kranten staan lange lijs
ten met telefoonnummers van ziekenhui
zen die zich op de opvang van pestslacht-
offers hebben voorbereid. Maharashtra is
van plan zijn hele grondgebied met 26.000
ton insecticide te besproeien om de ratte-
vlooien te verdelgen die de pest op men
sen overbrengen. In New Delhi zijn 200
apotheken verplicht dag en nacht open te
blijven. De Indiase regering wil met spoed
vijf ton tetracyline importeren om 20 mil
joen anti-bioticapillen te maken.
In de straten van alle grote steden in In
dia zijn duizenden tonnen afval en tiental
len dode dieren ingezameld. Premier
Narasimha Rao wil dat uit de actie een
'blijvende norm' voortkomt.
Tientallen Duitse en Japanse ontwikke
lingswerkers zijn uit de omgeving van Su
rat geëvacueerd. Buurland Pakistan heeft
de vluchten op de Indiase havenstad
Bombay stopgezet en geeft geen inreisvisa
meer aan reizigers uit de drie Westindiase
deelstaten Maharashtra, Gujarat en Ra-
jasthan. Bangladesh, de Verenigde Staten,
Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië
onderzoeken op de vliegvelden passagiers
van vluchten uit India. Libanon laat voor
lopig geen nieuwe Indiase gastarbeiders
toe.
Het Nederlandse ministerie van volks
gezondheid liet maandag weten dat de
kans dat Nederlandse toeristen met de
ziekte in aanraking komen „vrijwel uitge
sloten wordt geachtVooralsnog zijn vol
gens de Geneeskundige Hoofdinspectie in
Rijswijk ook geen extra voorzorgsmaatre
gelen nodig voor een bezoek aan India.
De Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) in Genève is diezelfde mening toe
gedaan. De VN-organisatie vindt dat men
sen hun reisplannen voor India niet hoe
ven te wijzigen uit angst voor de epide
mie. De WHO gaf geen oordeel over het al
dan niet onderzoeken en isoleren van rei
zigers uit India. De organisatie laat het
aan individuele staten over om te beoor
delen of van enig gezondheidsrisico spra
ke is.
DEN HAAG GPD
De overlevingskans van drenke
lingen in het koude water van
de Oostzee is zeer gering. Zon
der beschermende Kleding kan
een verblijf in water met een
temperatuur van zo'n tien gra
den al binnen vijf minuten do
delijk zijn. De lichaamstempe
ratuur daalt zeer snel tot bene
den de aanvaardbare grens van
36 graden. Spieren verlammen,
stofwisseling en harslag vertra
gen en onder de 32 graden ver
fiest men het bewustzijn. Een
temperatuur beneden de 28
graden is fataal. 1 let veroorzaakt
de dood door harstilstand.
Vooral de wind is daarvoor
verantwoordelijk, aldus deskun
dige P. Machielse van het Dijk
zigtziekenhuis in Rotterdam. Bij
windkracht vijf en een water
temperatuur van tien graden is
een drenkeling al na enkele mi
nuten overleden. Goed geklede
personen hebben eerst profijt
van hun kleding. Maar al na
korte tijd wordt de kleding
zwaar en verdwijnt het bescher
mende luchtlaagje tussen li
chaam en kleding. Dan gaat het
afkoelingsproces twee keer zo
snel.
Dok in zeer extreme gevallen
komt het nog voor aat een
drenkeling kan overleven, zo is
de ervaring in het Dijkzigtzie-
kenhuis. Van kinderen is be
kend dat zij na uren onder wa
ter te hebben gelegen, toch nog
bij kennis werden gebracht.
Een grote en veelgemaakte
fout bij de behandeling is dal
sterk onderkoelde slachtoffers
worden verwarmd. Het lichaam
vraagt dan meer zuurstof dan
het kan leveren. Bij rampen als
de deze staan medici vaak
machteloos door het gebrek aan
voldoende hart- longmachines,
die de bloedsomloop kunnen
overnemen.
Vermoedelijk heeft het schuiven van de lading in het
scheepsruim van de Estonia sterk bijgedragen aan de on
dergang van het schip. ,,Als in een storm de lading gaat
schuiven, is er geen houden meer aan", aldus een Neder
landse deskundige. Aan het begin van de middag was
vandaag nog niet duidelijk of de gezonken veerboot vol
deed aan de veiligheidseisen van de International Mariti
me Organization (IMO).
Reders hebben de gelegenheid
om hun voor 1990 gebouwde
schepen tussen 1 oktober dit
jaar en oktober 2005 te laten
aanpassen aan de IMO-eisen.
Het tijdstip waarop dat moet
gebeuren, is afhankelijk van de
mate van onveiligheid. De
slechtste schepen moeten eerst.
De Estonia is in 1980 gebouwd.
De IMO besloot in 1992 tot de
veiligheidsmaatregelen naar
aanleiding van de ramp met de
Heald of Free Enterprise (1987)
en de brand op de Scandina
vian Star (1988). Het gaat daar
bij voornamelijk om de brand
veiligheid en de stabiliteit.
In 1990 heeft de internationa
le organisatie IMO voor veer
schepen en roro-schepen (met
voor en achter een laadklep)
aanvullende veiligheidseisen
gesteld ten aanzien van de sta
biliteit. Dat gebeurde naar aan
leiding van de ramp met de He
rald of Free Enterprise, in 1987
bij Zeebrugge.
Scheepsbouwingenieur in
ruste ir. Ernst Vossnack (Ned-
lloyd) maakt zich al jaren zor
gen om de veiligheid van veer
boten en roro-schepen. „Ze
moeten meer drijfvermogen
krijgen, zodat ze bij slagzij niet
direct water maken", zegt hij.
„Want als in een storm de la
ding gaat schuiven, is er geen
houden meer aan."
Wanneer zo'n schip slagzij
maakt, gaat het volgens Vos-
srrack slingeren, neemt de snel
heid af en verliezen de stabilisa
tievinnen daardoor hun wer-
Met een enorme drijvende bok werden voor de kust bij het Belgische Zeebrugge vrachtwagens uit de Herald of Free Enterprise getakeld.
foto ap michel lipchitz
king. „De spuipijpen in het vrij-
boord, die dienen voor het af
voeren van regen of spuitwater,
zorgen in zo'n geval voor een
zelfzuigende werking, waardoor
de slagzij nog verder toeneemt.
En dan ben je verkocht. Dan
maakt het niet eens uit of je je
deuren open of dicht hebt en
waterschotten hebt aange-
S t
bracht. Als het rijdek eenmaal
onder water komt. is het afgelo
pen."
Volgens Vossnack heeft een
rederij als North Sea Ferries zijn
oudere schepen inmiddels wel
vernieuwd: „De Norland en de
Norstar hebben een dubbele
wand gekregen, om meer drijf
vermogen te creëren. Sommige
andere rederijen zijn nog niet
zo ver. Het gaat tenslotte om
enorm dure aanpassingen."
Vanuit de lucht was de ravage goed zichtbaar nadat voor de Italiaanse
kust de ferry Moby Prince in aanvaring was gekomen met de olietanker
Agip Abruzzo. foto afp cerard jouen
De veerboten die dagelijks de Oostzee door
kruisen, worden drijvende paleizen genoemd.
Steeds groter en steeds mooier dat is de
trend van de laatste jaren, waarin op het lucra
tieve traject tussen Zweden en Finland de rede
rijen Viking en Silja Line elkaar de loef probe
ren af te steken.
De veerboten dienen al lang niet meer alleen
om passagiers van bijvoorbeeld Stockholm
naar Helsinki te vervoeren. Belastingvrij winke
len, een weekendje stappen en (relatief) goed
koop drinken zijn evengoed redenen om aan
boord te stappen. Sinds de Baltische staten in
1991 hun onafhankelijkheid hebben herwon
nen, zijn de havens van Riga en Tallinn ook in
de routeschema's van de veerboten opgeno
men. Letland en Estland zijn populaire bestem
mingen, met name vanwege de lage prijzen.
Op de grote schepen kun je gemakkelijk ver
dwalen, zoals ik onlangs tijdens de overtocht op
de rn/s Marietta van Helsinki naar Stockholm
ervoer. Lange smalle gangen scheiden de hon
derden cabines en hutten waar passagiers tij
dens de reis kunnen slapen. Even smalle trap
petjes vormen de verbinding tussen de verdie
pingen van het schip soms wel tien stuks. Bij
het in- en ontschepen is het op die trappen en
in die gangen een drukte van belang. Je kunt
dan vaak geen kant uit en moet geduldig wach
ten tot er wat ruimte ontstaat.
Een reiziger die op een van de lagere dekken
een slaapplaats heeft gevonden, is kansloos
wanneer er iets rampzaligs met het schip ge
beurt. Die dekken bevinden zich in de romp
van het schip. Als je al wakker wordt van het
noodsignaal, dat via de intercom in de cabine is
te horen, dan zijn vanaf die lager gelegen dek
ken zeker enkele minuten nodig om in de alge
hele paniek die op dat moment onvermijdelijk
uitbreekt de reddingsboten te bereiken. Die be
vinden zich immers vijf of zes dekken hoger. Als
het al lukt om al vechtend en duwend in het
water en slagzij makende schip overeind te blij
ven.
De Estonia die eerder als VikinpSally voer
voor de Viking Line zonk volgens de eerste
berichten binnen vijf minuten. Het is daarmee
duidelijk dat het gros van de passagiers geen
erikele kans heeft gehad de ramp te overleven.
Alleen mensen die zich op het tijdstip van het
ongeluk, half twee 's nachts Finse tijd, op een
van de bovenste dekken bevonden in de
dancing of de disco of in de duurdere hutten
hebben tijd en gelegenheid gehad in het water
te springen. De veerboten zijn zo beschouwd
niet alleen drijvende paleizen, maar ook varen
de doodskisten.
HANS JACOBS
De zee bij Haïti was diverse malen het tonaal van scheepsrampen. In fe
bruari 1993 lagen in de haven van Port-au-Prince op de kade zwarte
zakken met lijken van omgekomen passagiers van een veerboot, foto
reuter carole devillers
