Louis Royer uit Mechelen weggesleept
f
Cultuur& Kunst
Architcctuurmanif'estatie
Europan in Rotterdam
Joe Cocker: held van het hele gezin
Haagse kunstinstellingen doen
mee aan 'Indië-festivaF
Hauggaard: het ongrijpbare vastgelegd
Groot overzicht Pyke Koch
bij Boymans-van Beuningen
INSDAG 27 SEPTEMBER 1994
CHEF ANNEMIEKRUYGROK. 071-356471. PIV -CHEF IAN RIJSOAM. 071 356472
De Drie Musketiers uitgesteld
aalsmeer De musical De Drie Musketiers is door Joop van den
Ende Produkties op de lange baan geschoven. De musical, ge
schreven door Seth Gaaikema, lijkt qua sfeer en scènes teveel op
Cyrano. Van den Ende wil eerst een modern stuk op de planken
brengen. Afgelopen weekeinde beleefde Cyrano zijn laatste
voorstelling. Begin oktober gaat My Fair Lady uit de stal van de
Aalsmeerse producent in première. De Drie Musketiers komt de
komende twee seizoenen waarschijnlijk niet aan de beurt. Wan
neer hij wel op de planning staat, is nog niet bekend. Er waren
nog geen audities gehouden. Ook was er nog geen muziek.
Repetitie ballet Béjart
parus Dansers van het Béjart Ballet Lausanne repeteren een
scène van Maurice Béjarts ballet 'Ballade van de Rue Athina' op
muziek van Manos Hadjidakis dat vanavond in het Théatre de
Chaillot in Parijs wordt uitgevoerd. Tot 16 oktober zullen hier in
totaal zes Béjart-programma's worden gedanst. foto epa
De 'beeldhouwer des koningswos een Belg
Nederland heeft altijd schilders gehad die konden wedij
veren met de beste Italiaanse, Spaanse en Franse mees
ters. Maar van een traditie in de beeldhouwkunst was in
de lage landen tot voor kort in de verste verte geen spra
ke. Toen men midden vorige eeuw 300 jaar zelfstandig
heid wilde gedenken met monumenten die de glorietijd
van Holland zouden verbeelden, zocht men een Belg aan
om dat vorm te geven: Louis Royer. In Amsterdam is nu
een tentoonstelling aan zijn werk gewijd.
was toen eigenlijk al een vol
leerd beeldhouwer. En tot op de
dag van vandaag zijn de win
naars van de Prix de Rome ge
vestigde kunstenaars die zich
mogen verdiepen en ontwikke
len.
„Toen hij terug kwam, vestig
de hij zich in 1827 in Den Haag,
toentertijd het intellectuele cen
trum van Nederland. Amster
dam was niet echt meer een le
vendige stad op het gebied van
kunsten. Tot midden 18de eeuw
was de stad belangrijk geweest
maar begin 19de eeuw verhuis
de het koninklijke hof naar Den
Haag en dat trok kunstenaars
mee. Royer begon snel op
drachten voor het koninklijk
huis uit te voeren. Hij portret
teerde de hele familie in bustes
van marmer. Hij heeft voor hen
ook zilverwerk ontworpen."
Naatje
Royer is de schepper van de
monumentale standbeelden
van Rembrandt in Amsterdam,
van Laurens Jansz. Coster in
Haarlem, van Willem de Zwijger
in Den Haag, van Michiel de
Ruyter in Vlissingen en het Von
del-monument in het Vondel
park. De opdrachten kwamen
van nationale of stedelijke co-
amsterdam rob bouber
De fine fleur van het vaderland
is ten voeten uit geportretteerd
door een Belg. Uitgerekend de
ze Mechelaar werd aangezocht
om de slachtoffers te herdenken
die vielen bij de Belgisch-Ne
derlandse Oorlog, die België in
1839 de onafhankelijkheid
bracht. Hij was door koning
Willem I al snel na zijn over
komst aangesteld als hofbeeld-
houwer en kort daarop als di
recteur van de Amsterdamse
Rijksacademie. Guus van den
Hout, directeur van museum
Amstelkring, breder bekend als
Ons Lieve Heer op Zolder, heeft
samen met Eugène Langendijk
een tentoonstelling over de
Mechelse meester gemaakt.
Royer,in 1793 in Mechelen
geboren, heeft daar het vak ge
leerd aan de academie en de
praktijk op de ateliers van
beeldhouwers. Later trok hij
naar Amsterdam om er aan de
juist gestichte academie te stu
deren. Van den Hout: „Royer
won meteen in 1823 de Prix de
Rome en was daarmee de eerste
die die eer te beurt viel. De prijs
was ingesteld door Koning Wil
lem 1. De winnaar mocht vier
jaar in Italië studeren. Royer
Christus in de Hof van Olijven.
foto cpd/cert jan van rooy
mités, die hem vorstelijk be- grote nationale helden moesten dige kwaliteit zijn geweest of er
loonden. De grondslag berustte met een beeld worden geëerd." was in het hartje van Amster-
op puur nationalisme. Antwer- Het meest merkwaardige beeld dam door hout- en kolenstook
pen had een beeld van Rubens: was 'Naatje van de Dam' dat of- al sprake van ernstige zure re-
Amsterdam moest en zou Rem- fideel 'De Eendracht' heette. Of gen want Naatjes verfijnde de-
brandt en Vondel hebben. Alle de steen moet van minderwaar- tails erodeerden binnen de
POP
rotterdam anp
n{ Na Madrid en Parijs is het aan
t-fRotterdam om de tentoonstel-
ri irig van de Europan-architec-
ts uurprijsvraag te huisvesten. De
en toonstelling is vorige week
jegonnen in het Nederlands Ar-
:hitectuurinstituut (NAi) in het
lotterdamse Museumpark.
Aan de prijsvraag hebben
)kfriim tweeduizend architecten-
eams uit 21 Europese landen
neegedaan. Zij hebben met als
hema 'Thuis in de stad' wonin
gen ontworpen voor 52 bouwlo-
raties in Europa. Van de ruim
te londerd architecten die een
)rijs hebben gewonnen of een
?ervolle vermelding hebben ge-
rs cregen, zijn 85 plannen geselec-
>p eerd voor de tentoonstelling in
:n iet NAi. De meeste laureaten
I -Tentoonstelling
^an beelden
verlengd
'n IAARN ANP
zijn naar Rotterdam gekomen.
Europan is een samenwer
kingsverband van 21 Europese
landen. Nationale comité's in
de tien landen die de manifes
tatie per këer organiseren,
schrijven prijsvragen uit en hel
pen de architecten om hun ont
werpen uitgevoerd te krijgen.
Vaak gaat het om een eerste
bouwopdracht. Van de winnen
de plannen uit de eerste twee
Europan-wedstrijden (in Ma
drid en in Parijs) zijn er inmid
dels zo'n twintig gerealiseerd en
is een aantal nog in uitvoering.
Een voorbeeld daarvan is het
complex woningen van de Oos
tenrijkers Dietmar Sacher en
Gerard Pried in Amsterdam-
Noord.
De tentoonstelling in het NAi
duurt tot en met 4 december.
RECENSIE LOUIS DU MOUUN
Joe Cocker in Ahoy'. Met zevenkoppige
begeleidingsgroep Voorprogramma: Rick
Devito Band. Gehoord: 22/9; herhaling:
vanavond. Ook nog op 23 november in
de Brabanthallen, Den Bosch, met Sheryl
Crow als support act.
Het is maar goed dat Joe Cocker
niet twee dagen eerder in Ahoy'
is opgedoken. De Engelse rhy
thm blues-zanger (50) zou bij
aangetroffen ruimtegebrek Re-
gilio Tuur en Eugene Speed zo
maar even uit de arena hebben
geblazen! Ofwel: met de 'power'
van de dit jaar (met Woodstock)
jubilerende brulboei zit het dus
wel snor, bleek gisteravond tij
dens het eerste van zijn twee
uitverkochte avondjes Ahoy'.
Joe Cocker, die reeds in 1968
zijn eerste singlehit scoorde met
'With A Little Help From My
Friends' en dus al langer mee
telt dan de 25 jaar waaraan zijn
huidige wereldtoemee is opge
hangen, lijkt de dalen voorgoed
achter zich te hebben gelaten.
Fysiek gesterkt door een gezon
dere levenswijze belooft de
herfst van zijn veelbewogen car
rière ronduit schitterend te wor
den. Temeer daar hij commer
cieel gezien weer net zulke
klappen uitdeelt als in zijn eer
ste glorieperiode, die tot pak
weg 1973 heeft geduurd.
Van zijn jongste (zestiende)
album 'Have A Little Faith' is na
'Summer In The City', het titel
nummer en 'The Simple
Things' de laatste hitparade-
troef nog zeker niet getrokken
en dat heeft automatisch ook
tot gevolg dat zijn achterban zo
waar verjongt. Good old Joe
op grond van uiterlijk en 'stijl
vastheid' al zo'n twintig jaar
voor veteraan uitgemaakt is
dus niet meer het idool van
krasse knarren alleen, maar een
held van het hele gezin.
Enig nadeel van zijn frissere
aanpak is het nagenoeg achter
wege blijven van de spastische
bewegingen, die zijn podium
verschijning maar al te vaak van
een extra dimensie voorzagen.
Spaanse film Dias contados bekroond Gezamenlijke projecten met Indonesië
SAN SEBASTIAN DPA/AFP
De Spaanse film 'Dias contados' (Getelde dagen) is aan het slot van
het 42ste Internationale Filmfestival van San Sebastian bekroond
met de Gouden schelp. In de film verbindt de Baskische regisseur
Imanol Uribe twee verhaallijnen. De een gaat over voorbereidingen
voof een bloedige terreuraanslag van de Baskische afscheidingsbe
weging ETA. De ander over een liefde tussen een twijfelende leider
van het terreurcommando en een jonge drugsverslaafde. De Zilve
ren schelp voor de beste regie ging naar de Brit Danny Boyle voor
de macabere film Shallow grave.
DEN HAAG» ANP
BEELDENDE KUNST
De tentoonstelling 'Terigenenge
)ud - Tengenenge nieuw', in de
uin van Kasteel Groeneveld in
laam, wordt wegens succes
/erlengd. De beelden van vijftig
(unstenaars uit de kunstenaars-
gemeenschap Tengenenge in
Zimbabwe, blijven nog tot en
net 23 oktober staan.
)a. De tentoonstelling, die prins
1 ternhard op 19 mei opende,
lestaat uit ruim tweehonderd
Jeelden. Nooit eerder was in
Europa zo'n groot overzicht te
rj :ien van Zimbabwaanse beeld-
c louwkunst.
V
De beeldhouwerskolonie
Tengenenge - de naam bete
cent 'het begin van het begin' -
iverd in 1966 opgericht-door de
v, abaksplanter Tom Blomefield.
Het zijn zaken ging het na het
ifkondigen van de VN-sancties
n egen het toenmalige Rhodesië
liet zo voor de wind. Daarom
lesloot hij kunstenaar te wor
den. iets wat hij altijd had ge
wild. Zijn tabaksplanters spoor-
le hij aan zijn voorbeeld te vol
len. Blomefield zorgde voor
'ten en onderdak. De steen
zonden ze in de omgeving.
De voormalige plantage trok
lensen van heinde en ver. De-
men die niet zo succesvol wa
rn, moesten na verloop van
ijd weer weg. Anderen bleven.
!P Onder hen Henry Munyeradzi
en Bernard Matemera, kunste-
laars wiens werk in toonaange-
rende musea staat. Munyeradzi
verliet Tengenenge in de jaren
^eventig. Matemera woont er
j, log. Alle beeldhouwers uit Ten-
jenenge zijn autodidact. Het
.werk maakt zich meestal zelf,
want in ieder stuk steen zit het
)eeld al verborgen. Je hoeft het
er alleen uit te hakken, zo me
nen de beeldhouwers.
RECENSIE ROOS VAN PUT
Expositie: olieverfschilderijen van Sven Boe
Hauggaard, stenen en bronzen beelden
van Annelies van Herk, aquarellen van Jan
Amoldus. Te zien: t/m 29/10, za., zo. en
feestdagen 11 00-17.00 uur, ma. t/m vr.
op afspraak. Galerie Laerken, Bent 2, Ha-
zerswoude.
Galerie Laerken laat met deze
tentoonstelling weer kunst zien
waar kunstliefhebbers met uit
eenlopende smaak iets naar
wens zullen vinden. Zoals bij
voorbeeld de aquarellen
(bloemstillevens op impressio
nistische wijze geschilderd) van
Jan Amoldus. Er is geen achter
liggend idee te ontdekken, de
werken zijn louter gemaakt om
te bekoren.
Hetzelfde verhaal gaat op
voor de beelden van Annelies
van Herk. Zij maakt zowel figu
ratieve (mensen en dieren) als
abstracte beelden. Ook in haar
stijl is zij niet consequent. Haar
oeuvre toont zowel gladde als
ruwe vormen.
Bij haar abstracte beelden
heeft ze zich duidelijk laten in
spireren door de groten van de
ze eeuw. Mooie abstracte ronde
vormen waarin een open ruim
te in het beeld nadrukkelijk on
derdeel van het geheel is. Haar
figuratieve sculpturen zijn veel
al geabstraheerde vormen. Een
vogel is als vogel herkenbaar, zo
ook een mensfiguur. De vogel
heeft de titel 'Vrijheid' en een
ineengedoken mensfiguur met
de armen over het hoofd heet
dan 'Ingetogen'. Echt veel fan
tasie heb je niet nodig om de
werken te begrijpen, maar dat is
waarschijnlijk ook niet de opzet
geweest. Voor haar werk gaat
hetzelfde verhaal op als voor dat
Amoldus: het is mooi en moet
gewoon leuk passen in het inte
rieur.
Van geheel andere orde zijn
de olieverfschilderijen van
Haugaard. In zijn werk tracht
hij het onbestemde te verbeel
den, datgene waarvan je welis-
In november 1995, het jaar van
de viering van vijftig jaar Repu
bliek Indonesië, wordt In Den
Haag het Festival Indië/Indone
sië gehouden. Tal van voorna
melijk Haagse kunstinstellin
gen, zoals Het Nationale To
neel, de dansgroep Djazzex en
waarschijnlijk het Nederlands
Danstheater werken aan het
tiendaagse festival mee.
De verhouding tussen Neder
land en Indonesië staat centraal
tijdens het festival. In 1945 werd
de Republiek Indonesië uitge
roepen, al zou het nog tot 1949
duren tot Nederland als kolo
niale mogendheid de soeverei
niteit overdroeg. Het koloniale
verleden heeft in Nederland een
grotere actualiteit dan in Indo
nesië, aldus Ton van de I-ang-
kruis, een van de initiatiefne
mers. Toch wordt ook daar in
de kunst op dit verleden terug
geblikt, met name in de litera
tuur, film en in mindere mate
het theater, zo licht hij toe.
Het programma richt zich op
kunstenaars die hun visie geven
op de periode waarin Indonesië
zich van Nederland heeft losge
maakt en op de invloed van
Indonesië op de hedendaagse
Nederlandse kunst. Uit Indone
sië worden dans- en theaterpro-
dukties geprogrammeerd. In de
Cinematheek Haags Filmhuis
zullen Nederlandse en Indone
sische films worden gedraaid.
Het Nederlands Danstheater
onderzoekt of er samen met de
Javaanse choreograaf Sardono
Kusumo een produktie kan
worden gemaakt. Glenn van der
Hoff, artistiek leider van Djazz
ex en van Indische afkomst,
maakt voor zijn dansgezelschap
een choreografie op het festival
thema. Jan Blokker schrijft in
opdracht van Het Nationale To
neel een stuk over het leven van
Soekarno. Ook andere Haagse
instellingen, zoals Toneelgroep
De Appel, het Gemeentemuse-
Museum 'pikt' expositie van Utrecht
4
ROTTERDAM ANP
Annelies van Herk maakt zowel figuratieve (mensen en dieren) als ab
stracte beelden. foto» f
waar het bestaan vermoedt,
maar wat niet aanwijsbaar is in
het dagelijkse leven. Als je zijn
Haugaard een kruisvorm, wat
weer jammer is, omdat het er
dan zo dik bovenop ligt. Juist de
schilderijen bekijkt is het alsof olieverfschilderijen waarin hij
je in een interieur van een kerk
bent, waar het kleurenspectrum
(goud, brons, bruin, okergeel)
zich op je netvlies vastzet. Ook
als je niet religieus bent, voel je
de spiritualiteit.
Zo nu en dan schildert
rechthoekige vlaJcken compo
neert, hebben een overtuigende
zeggingskracht. De mystiek
straalt er bijna letterlijk vanaf,
zijn eigen filosofie over het on
grijpbare legt hij eenduidig en
haast beklemmend vast.
Museum Boymans-van Beuningen in Rotterdam
brengt volgend jaar voor het eerst een grote over
zichtstentoonstelling van het werk van de ma
gisch realist Pyke Koch (1901-1991). De presenta
tie bestaat uit schilderijen en tekeningen. Gelijk
tijdig verschijnt een oeuvrecatalogus met het vol
ledige werk van de Utrechtse kunstenaar.
Boymans-van Beuningen heeft slechts twee
schilderijen van Koch in bezit. AI voor de Tweede
Wereldoorlog kocht het museum Berta in de
schiettent (1931). In 1965 verwierf het de derde
versie van De rustende slaapwandelaarster, dat
Koch in datzelfde jaar schilderde.
Het Centraal Museum in Utrecht bezit de
grootste Koch-verzameling: twaalf schilderijen en
dertien werken op papier, waaronder ook een
aantal halfschilderijen. In Boymans zullen elf
schilderijen en drie tekeningen uit Utrecht te zien
zijn. In ruil daarvoor staat Boymans twee topstuk-
kortste tijd. Het was in 1910
zelfs zo erg met haar gesteld dat
er een arm naar beneden kwam
zeilen die op een haar na twee
agenten miste. En toen in 1911
een nieuwe trambaan werd
aangelegd is Naatje geslachtof
ferd en spoorloos verdwenen.
Misschien is ze wel gebruikt om
de dijken mee te verzwaren.
Wat van den Hout wel heeft
kunnen terugvinden toont hij
nu in het souterrain en in het
prentenkabinet van zijn muse
um. Veel komt bij particulieren
vandaan. Royer maakte zowel
profaan als religieus werk. Ge
maakt in de beste classisistische
traditie: het moest zo mooi mo
gelijk zijn, precies tie juiste ver
houdingen en houdingen weer
geven. Het albasten zwijmel-
becldje 'Paul en Virgtnie' uit
1830 doet denken aan de ho
ningzoete romantiek waarmee
de Amerikaanse kunstenaar Jeff
Koons het publiek al jaren be-
Slllllkl
Overzichtstentoonstelling
van Ixiuis Royer. 'l ot en met 27
november in Museum Amstel
kring, Oude Zijds Voorburgwal
40, Amsterdam. Maandag t/m
zaterdag van 10 tot 17 uur;
zon- en feestdagen van 13 tot
17 uur. Tegelijkertijd met de
tentoonsteling in Museum Am
stelkring loopt in het Vlaams
Cultureel Centrum De Brakke
Grond in Amsterdam een foto
tentoonstelling over de monu
mentale standbeelden van
Royer. I)e foto's zijn gemaakt
door Usette Romme. In de
tuin van de Brakke (.rond wor
den beeldbouwwerken ge
toond van stadgenoten van
Royer.
In plaats daarvan vertrouwt de
minder aandoenlijke Cocker
thans voor het visuele aspect
vooral op zijn zeven begelei
ders, een ultramodern lichtbad
plus een flitsend decor, waarin
desgewenst titels kunnen op
duiken. De basis van alles blijft
toch zijn unieke strot, waarmee
hij op elk nummer (cover of
niet) gewoon zijn eigen keur
merk zet.
Zijn voorprogramma mocht
er overigens ook zijn: de geest
verwante Rick Devito Band, die
Cocker straks ook in de Belgi
sche Expohal tweemaal mag
opwarmen.
um, het Haags Historisch Muse
um en het Korzo Theater, pro
beren aan het festival mee te
doen.
Het RO-Theater uit Rotter
dam heeft onder meer plannen
voor een voorstelling over de
Linggadjati-onderhandelingen
die tot de soevereiniteitsover
dracht hebben geleid. Het ge
zelschap wil deze het liefst in
het 'Tweede-Kamergebouw op
voeren.
Het festival is behalve van
Van de Ixingkruis een initiatief
van Ger 'Thijs, de artistiek leider
van Het Nationale 'Toneel en
Hans van Westreenen, directeur
van de Koninklijke Schouwburg.
Zij mikken op een budget van
800.000 gulden. Gezien het ge-
bodene is dat betrekkelijk wei
nig, maar dat is mogelijk omdat
een aantal gezelschappen hun
produkties op het festival in
première laten gaan en ze daar
na op hun gewone repertoire
nemen, aldus Van de I,angkruis.
ken van Saenredam af aan het Utrechtse museum
vooreen grote Saenredam-presentatie in 1997.
Bij het Centraal Museum leefden ook plannen
voor een overzichtstentoonstelling van Koch, be
vestigt een woordvoerster. „Boymans is ons voor
geweest." Het Rotterdamse museum kreeg die
kans door een sponsorbijdrage van een oliebedrijf
uit de Maasstad. De directeur daarvan is een ver
woed Koch-verzamelaar. Twee jaar geleden stelde
hij een som geld ter beschikking voor het organi
seren van de tentoonstelling en het samenstellen
van de catalogus.
Dat boekwerk bevat alle tot nu bekende werken
van Koch: 120 schilderijen en 70 tekeningen, ont
werpen en objecten. Koch-kenners als Carel Blot-
kamp (hoogleraar moderne kunst aan de VU in
Amsterdam), Marja Bosma (Centraal Museum),
en 1-ouis van Tilborg (Van Goghmuseum) leveren
een bijdrage.
De tentoonstelling loopt van 26 februari tot en
met 14 mei.
Poëtische
woordvondsten
in trappenhuis
BEELDENDE KUNST
RECENSIE ONNO SCHILSTRA
Expositie: 'A place for Everything' door
Jan Kleingeld Te zien: tot 1/11, Stede
lijk Museum De Lakenhal, Leiden.
Wat Verbeeldingskracht ver
mag; schrijf dit 18-letterige
woord op een muur, maar
laat daarbij de middelste let
ters weg. Een geoefend lezer
zal desondanks in één oog
opslag zien wat er had moe
ten staan. Hak imagination
in tweeën en zet de woord-
brokken die zo ontstaan in
omgekeerde volgorde tegen
over elkaar. Het oog zal het
woord moeiteloos repareren.
Fascinatie voor dergelijke
verbaal-visuele eigenaardig
heden, waarbij poëzie ont
staat uit het versmelten van
woordbeeld, lettervorm en
betekenis, vormt de spil van
het werk van de I>eidse kun
stenaar en typograaf Jan
Kleingeld. Ter gelegenheid
van de tentoonstelling 'Beel
den uil de Verzameling'
bracht hij deze en nog enkele
andere woordgrapjes aan op
de wanden van het grote
trappenhuis in Stedelijk Mu
seum De lakenhal.
Bijzonder aan het project
van Kleingeld was, dat hij het
volledig realiseerde geduren
de de tentoonstelling. Op
verschillende dagen konden
de museumbezoekers de
kunstenaar druk in de weer
zien met passers en meetlat
ten en later met het verven
van de teksten. Wie in de
loop van de tentoonstelling
vaker in de Lakenhal was,
zag daar het werk van maand
tot maand vorderen. Met de
beëindiging van de tentoon
stelling is nu ook het werk
van Kleingeld afgerond.
'A place for everything'
(Voor alles een plek) is de ti
tel die Kleingeld aan zijn pro
ject meegaf. Kleingeld schil
derde deze spreuk in een in
genieus uitgedokterd alfabe
tisch stramien, rechts van de
hoofdingang. De titel was na
tuurlijk uitstekend van toe
passing op 'Beelden uit de
Verzameling', waarin immers
beeldhouwwerken en andere
plastieken werden getoond
in relatie tot de omgeving
waarvoor ze waren bedoeld
en hun huidige piek in het
museum.
Het is wat spijtig, dat de
woordvondsten die Jan
Kleingeld toont in de laken
hal zelden echt opzienba
rend zijn. Ze zijn weliswaar
niet hinderlijk of flauw, maar
ze zullen waarschijnlijk ook
niet lang door het hoofd blij
ven spelen van degene die ze
leest. Deze werkstukken van
Kleingeld moeten het daar
om vooral hebben van hun
aangename bescheidenheid
en de bewonderenswaardige
precizie waarmee plaats, for
maat en Ideur van de letters
zijn bepaald.
