'Teruggave Golan
is niet bespreekbaar'
Feiten Meningen
CDA blijft
zoeken naar
nieuwe rol
'Nooit getrouwde weduwen worden door Staat gediscrimineerd'
Katvanger onder een vergrootglas
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1994
-ÜÏÏ
Voor Enneüs l leerma lijken de wittebroods
weken sneller voorbij dan voor de bewinds
lieden van hel 'paarse' kabinet. Terwijl pre
mier Wim Kok deze week op z'n sloffen zijn
eerste paarse Miljoenennota door de Twee
de Kamer loodste, struikelde de nieuwe
CDA-fractieleider bij zijn tweede grote pu
blieke optreden bijna over z'n eigen benen.
Een slecht verzorgde parlementaire presen
tatie en een gebrekkige media-uitstraling
hebben de twijfels over Heerfha's politiek
leiderschap binnen het CDA direct doen
opflakkeren. I let is tekenend voor de crisis
waarin de christen-democraten verkeren,
dat Heerma slechts zo'n korte proefperiode
gegund lijkt.
Prinsjesdag en de daarop volgende alge
mene beschouwingen over het regeringsbe
leid zijn traditioneel de hoogtijdagen van
het parlementaire jaar. Het is de gelegen
heid bij uitstek voor de oppositie om te sto
ken in een regeringshuwelijk, want tijdens
het marathondebal wordt volop en vaak
publiekelijk onderhandeld tussen de rege
ringspartijen over de begroting voor het ko
mende jaar. Een oppositieleider die behen
dig op die verdeeldheid inspeelt, kan een
coalitie het leven behoorlijk zuur maken. En
zelfs wanneer de regeringspartijen het front
gesloten houden, kan de oppositie met een
wervelend optreden 'scoren'.
Enneüs Heerma slaagde deze week niet
voor zijn parlementaire herexamen. Zo vlak
na het debat over de regeringsverklaring
van het paarse kabinet leek de opvolger van
Elco Brinkman niet veel te kunnen winnen
of verliezen bij de algemene beschouwin
gen. De veertien ministers van PvdA, WD
en D66 moeten immers nog met het echte
regeren beginnen en hun Miljoennnota
draagt sterk het stempel van het demissio
naire kabinet-Lubbers/Kok. Maar met flau
we grapjes en een hakkelend, onzeker op
treden kwam Heerma deze week onver
wacht toch als een van de verliezers uit het
debat tevoorschijn.
Zijn voorganger Brinkman viel vaak het
verwijt ten deel zijn ego teveel op te poet
sen met shuffles en 'laatste waarschuwin
gen'. Heerma daarentegen negeert simpel
weg het feit dat politiek ook een kwestie is
van presentatie. Zo had hij met een geïnspi
reerd betoog over de kinderbijslag heel
makkelijk het sociaal gezicht van het CDA
wat kunnen oppoetsen. En waar de CDA'er
tijdens het urendurende antwoord op de
parlementaire kritiek van premier Kok re
gelmatig de vergaderzaal verliet, leek het
soms zelfs wel alsof GroenLinks-fractie
voorzitter Rosenmöller de ware leider van
I lare Majesteits L.oyale Oppositie is.
De CDA-leider maakte daarnaast een po
litieke beginnersfout die verried dat de de
christen-democraten nog steeds niet ge
wend zijn aan hun nieuwe oppositierol.
Partijen als de PvdA en de WD maakten èr
in de tijden dat ze buiten het kabinet ston
den een gebruik van bij elke Miljoennnota
een 'tegenbegroting' in te dienen. Daarin
stond keurig welke wensen de oppositie
had en hoe die betaald moesten worden.
Dergelijke tegenbegrotingen zijn vanzelf
sprekend politiek kansloos, maar ze dienen
de interne discipline van een oppositiepar
tij en maken de politieke verschillen tussen
regering en oppositie helder. Heerma liet
dat na, waarop het voor de regeringspartij
en prijsschieten was op zijn verlanglijstje
van 2,1 miljard gulden.
Op de achterste bankjes van het CDA
klonk prompt gemor. Een maand geleden
werd Heerma door sommige fractiegenoten
nog omschreven als een 'verademing' in
vergelijking met Brinkman. Maar fractiele
den die liever de katholiek De Hoop Schef-
fer in het zadel hadden getild, waren er nu
als de kippen bij om Heerma's zwakke op
treden te kapittelen. Heerma's lot is met
één debatje vanzelfsprekend niet bepaald.
Wanneer hij wat meer belangstelling toont
voor het politieke vuurwerk, kan I leerma de
komende maanden nog makkelijk groeien
in zijn rol van oppositieleider.
Het grootste probleem voor de CDA-lei-
der is zijn eigen partij. Té bestuurlijk inge
steld, nog aangeslagen door de verkie
zingsnederlaag en ontdaan van zijn leiders,
zijn de christen-democraten een verdeeld
huis. Daarin orde te scheppen, is Heerma's
eerste taak die hij deze week echter vergat.
Daarnaast moet het CDA op zoek gaan naar
een goede invulling van de nieuwe opposi
tierol. En dat zal lastig zijn zolang premier
Kok zich a la Lubbers opwerpt als staats
man voor alle burgers, en zolang 'paars' be
leidsmatig een geslaagde voortzetting lijkt
van het vorig kabinet.
PETER DE VRIES
BELASTING BELICHT
Tweewekelijkse rubriek over fisc
kwesties door Dennis We»
Om de Motorrijtuigenbelasting (MRB) te ontlopen,
passen sommige Nederlanders de zogenoemde 'kat
vangerconstructie' toe. Deze constructie, die zo ille
gaal is als het maar kan, komt er op neer dat een zo
genoemde 'katvanger' talloze kentekens van ande
ren op zijn naam laat zetten. Aangezien hij meestal
iemand is met heel weinig bezittingen kan het rijk
Ruiten naar zijn geld. De fiscus vangt dan dus een
kat in de zak. Via de rechter probeert de fiscus deze
constructie nu aan te pakken en met succes.
Via de 'katvangerconstructie' ontduikt men niet al
leen de Motorrijtuigenbelasting, maar daarnaast
blijken ook de boetes voor verkeersovertredingen
nauwelijks verhaalbaar op de 'dader-chauffeur'. Het
toepassen van de constructie kan dus behoorlijk lu
cratief zijn. Zelfs zo lucratief dat er een katvanger in
Nederland rond loopt, die maar liefst 3.500 kente
kens op zijn naam heeft staan.
Zo erg was het niet met een Leidse katvanger. Hij
had 'maar' 147 kentekens op zijn naam staan. Acht
daarvan behoorden in wezen toe aan een autohan
delaar. Die man was tevens huiseigenaar, van de
woning waarin de katvanger huurde. De katvanger,
die volgens eigen zeggen zwaar alcoholist was, zorg
de dat hij nooit geld had. Hij gaf zijn uitkering aan
de autohandelaar. In ruil daarvoor kreeg hij vrije
huur en een maand vrij alcoholgebruik.
Daarnaast liet hij zijn naam ook door anderen mis
bruiken in ruil voor bijvoorbeeld een extra krat bier
of een fles jenever. Zo voorzag hij in zijn alcoholbe
hoefte en stond zijn naam op stapels kentekenbe
wijzen.
Inmiddels is uitgerekend dat de katvanger op deze
wijze een schuld aan motorrijtuigenbelasting heeft
opgebouwd van 55.000 gulden. Omdat het onmoge
lijk is om deze schuld op de katvanger te verhalen,
besloot de fiscus de werkelijke eigenaren van de au
to's aan te pakken.
Tijdens een controle van de Belastingdienst bleek
dat langs de openbare weg in Leiden auto's werden
aangeboden waarvan het kenteken op naam van de
katvanger stonden. Ze werden echter te koop aange
boden door de autohandelaar. Althans diens tele
foonnummer stond er bij.
Het was de Fiscus al snel duidelijk dat het hier om
een 'katvangerconstructie' moest gaan. De fiscus be
sloot dan ook om een Porsche 928 S, één van de au
to's die zogenaamd op naam van de katvanger ston
den, in beslag te nemen. Van de opbrengst van de
Porsche trok de Belastingdienst de 55.000 gulden
schuld af. In feite betaalt de autohandelaar zo ook
voor de belastingschuld van de andere eigenaren,
die hun kenteken op naam van de katvanger hebben
laten registreren.
In een kort geding voor de president van de recht
bank in Den Haag betoogde de autohandelaar dat
dit toch geen pas gaf. Hij wilde best zijn eigen mo
torrijtuigenbelastingschuld betalen, maar ook die
van een ander... dat ging hem net even te ver.
De president van de rechtbank was echter hard in
zijn oordeel. Doordat aannemelijk was gemaakt dat
de autohandelaar meerdere auto's met onzuivere
bedoelingen op de naam van de katvanger had laten
schrijven, kon de autohandelaar zich er niet tegen
verzetten dat uit de opbrengst van de Porsche ook
de schuld van anderen werd voldaan.
De man in kwestie, zo blijkt uit het vonnis, moet zelf
maar zien dat hij verhaal haalt bij de anderen voor
wie hij de achterstallige motorrijtuigenbelasting
heeft betaald. Volgens de president moet de hande
laar. gezien de relatie die hij met de katvanger heeft,
beter in staat zijn om te achterhalen wie de werkelij
ke eigenaren van die andere auto's zijn dan de be
lastingdienst.
Deze uitspraak biedt dus perspectieven voor de fis
cus. Men kan voortaan diegene met de duurste auto
eruit pikken en van de opbrengst hiervan de gehele
belastingschuld van de katvanger voldoen. Diegene
die zijn auto kwijt is, moet dan zelf maar zien hoe hij
het deel van zijn geld terug krijgt dat hij te veel (en
dus voor anderen) heeft betaald.
Toch gaat deze vlieger niet altijd op. zo blijkt uit eer
dere jurisprudentie. Drie maanden voor de aange
haalde uitspraak heeft dezelfde rechtbank beslist dat
als iemand slechts één kenteken heeft laten over
schrijven op naam van de katvanger hij uit de op
brengst van de verkoop van 'zijn wagen' alleen zijn
eigen belastingschuld hoeft te betalen. In de latere
zaak gaat het om acht keer dezelfde truc. De conclu
sie is dan ook simpel. Hoe meer auto's men op
naam van de "katvanger heeft laten overschrijven,
des te meer kans heeft men dat men ook moet op
draaien voor de belastingschuld van andere frau
deurs.
Tiomkin woont zelf sinds 1969 op het bergplateau dat
in 1967 tijdens de Zesdaagse Oorlog door Israël op Syrië
werd veroverd. 1 lij vestigde zich in Merom-Golan, de
eerste nederzetting op het basaltplateau. De jeugdbe
weging van de Arbeiderspartij vroeg hem niet in een
kibboets in het zuiden te gaan wonen, maar naar de
Golan te gaan. Daar werkte hij als ..nachal", een soldaat
die helpt bij de opbouw van het land. Tiomkin hield
zich vooral bezig met het opzetten van landbouwbe
drijven.
In die tijd was Tiomkin met honderd anderen één van
de pioniers. Nu wordt de Golan Hoogvlakte bevolkt
door 13.000 joodse kolonisten verdeeld over 33 neder
zettingen. In totaal wonen er op de vlakte 30.000 men
sen. De meesten van hen zijn Druzen die er van ouds
her wonen.
Van de groep kolonisten zijn er sinds anderhalve week
dertien in hongerstaking uit protest tegen de plannen
van de regering Rabin voör een gedeeltelijke terugtrek
king van de Golan. Israël wil in een eerste periode van
drie jaar een beperkte terugtrekking van de Golan en in
die tijd de vredeswil van Syrië testen. Syrië zegt bereid
te zijn over het sluiten van een allesomvattende vrede
te praten in ruil voor een volledige Israëlische ontrui
ming van de hoogvlakte.
ende Golan-kolonisten hebben
hun hongerstaking onderbroken voor
het buitenland waarmee zij steun willen
Eén van hen is Doron Tiomkin. Hij zit in Den Haag met
een maquette van Israël voor zich. Hij houdt tijdens
zijn verblijf in Nederland zijn hongerstaking 'een
beetje' vol. ,,Ik probeer zo weinig mogelijk te eten." Zo
dra hij terug is in zijn woonplaats op de Golan, stopt hij
waarschijnlijk weer met eten.
Op de maquette heeft hij zojuist een aantal Nederland
se kamerleden de netelige positie aangewezen van de
inwoners van het kleine bergplateau met een opper
vlakte van 1176 vierkante kilometer, ten oosten van het
Meer van Galilea. Het was een succesvolle bespreking,
zegt Tiomkin. ,,Het is belangrijk om hier te vertellen
wat de inwoners van de Golan Hoogvlakte vinden."
De kolonist, die op uitnodiging van het Israël Comité
Nederland is gekomen, speelt een klein beetje een
thuiswedstrijd. Hij studeerde van 1971 tot 1977 in
Utrecht voor dierenarts. Zijn betoog houdt hij danook
deels in het Nederlands.
Teruggave van de Golan is voor Tiomkin onbespreek
baar. „Daar mag geen sprake van zijn. Ten eerste heb ik
daar mijn familie en mijn kinderen (hij heeft een vrouw
en vijf kinderen van wie de oudste dochter in het Israë
lische leger dient). De tweede generatie woont er dus al
en binnenkort komt daar een derde generatie bij. Als Is
raëliër moet ik nationalistisch denken."
„Ikkan drie belangrijke redenen noemei
Golan niet mag worden opgegeven. Allereerst is dat de"
historische band met de Golan Hoogvlakte, Al-Assad,
de Syrische president, zegt dat het van oudsher deel
uitmaakte van Syrië. Maar hij gaat niet verder terug dan
de tijd van Salah ed-Din (Aladdin) die het Midden-Oos
ten bevrijdde van de christenen. Al lang daarvoor, in de
tijd van koning Salomo, was de Golan onderdeel van
het gebied dat nu Israël heet."
Als tweede belangrijke factor noemt Tiomkin de verde
diging van Israël. „De Golan is van groot belang voor de
verdediging van het noorden van Israël en de water
voorziening in het land. Die komt in gevaar als wij be
sprekingen beginnen met president Assad van Syrië,
een dictator wiens leger duizenden mensen in eigen
land heeft vermoord. Hoe kun je met zo'n man onder
handelen, een man ook die gewoon niet te vertrouwen
is. De Syriërs zullen het water dat naar het Meer van
Galilea stroomt, omleiden. Ze hebben dat in de jaren
zestig al eens gedaan dooF de bouw van een kanaal
waarin het water van de rivier de Jordaan en van de op
het plateau stromende riviertjes werd opgevangen."
De strijd van Tiomkin en de overige kolonisten vindt
steun bij Avigdor Kahalani. De aanvoerder van het Is
raëlische bataljon dat tijdens de Jom Kippoer-oorlog in
1973 de oprukkende Syriërs verhinderde de Golan te
heroveren, zit nu voor de partij Arbeid in de Knesset,
het Israëlische parlement. Hij wil een wetsvoorstel in
dienen waarin wordt bepaald dat een eventuele terug
gave van de Golan door tenminste 70 van de 120 Kne
setleden moet worden goedgekeurd. Tiomkin wijst e
op dat verschillende ministers van Arbeid tegen hun
gen premier Rabin zijn. Eén van hen is minister van
economische zaken, Shimon Shitrit, die de hongerstai
kers afgelopen dagen bezocht.
Over een aantal dagen gaat Tiomkin terug naar de ho
gerstakers. Zeker 20.000 sympathiserende Israëliërs b
zochten hen pas nog. De actievoerders verblijven
Gamla, een symbolische plaats, omdat enkele duizen
den joodse verdedigers zich daar bijna tweeduizend
jaar geleden van de 'rotsen gooiden toen de Romeinei
het heilige land kwamen bezetten. Een dergelijke dra
matische afloop verwacht Tiomkin nu niet. „Nee hoo
de regering zal haar standpunt onder druk van de be
volking moeten wijzigen."
Kolonist en hongerstaker Down Tiomkin in Nederland
Zes weduwen en het Clara Wichmann In
stituut, dat zich inzet voor rechten van
vrouwen, hebben de Staat gedagvaard we
gens discriminatie bij de toekenning van
een halfwezenuitkering. Weduwen die niet
getrouwd waren maar hebben samenge
woond, krijgen in Nederland niet de zoge
heten halfwezentoeslag op hun AWW-uit-
kering. Vrouwen die getrouwd waren met
hun overleden partner, krijgen wél deze
toeslag voor hun kinderen.
Volgens de weduwen, die samenwoonden
of een LAT-relatie onderhielden met hun
partner, is dat discriminatie en staat het
daarmee op gespannen voet met interna
tionale verdragen die Nederland mede
heeft ondertekend. Een ILO-verdrag waar
op de weduwen zich beroepen, stelt dat
toetssteen voor een halfwezenuitkering
moet zijn of de kinderen in enige mate
economisch afhankelijk waren van hun
overleden vader.
De halfwezentoeslag op de de weduwen-
en wezenuitkering (AWW) is aanzienlijk.
Een weduwe zonder kinderen krijgt per
maand bruto 1767 gulden plus 110 gulden
vakantiegeld. Een weduwe met kinderen
onder de achttien jaar krijgt per maand
bruto 2420 gulden en 158 gulden vakantie-
geld.
De dagvaarding roept echter vragen op. Op
het eerste gezicht is er duidelijk sprake van
een ongelijke behandeling. Terwijl in wet
en regelgeving samenwonenden steeds
meer worden gelijkgesteld met gehuwden,
loopt de AWW op dit punt achter. Een eer
dere poging om daar via de rechter een
einde aan te maken, is echter mislukt. De
hoogste rechter in de sociale zekerheid, de
Centrale Raad van Beroep, bepaalde in
1990 dat deze ongelijke behandeling toen
nog door de beugel kon. De maatschappe
lijke omstandigheden en rechtsopvattin
gen op het gebied van huwelijk en samen
wonen leverden op dat moment onvol
doende rechtvaardiging op om in te grij
pen, aldus de Raad in een zaak die door
een weduwe was aangespannen.
De zes weduwen beroepen zich vooral op
Verdrag 121 van de Internationale Arbeids
organisatie (ILO), dat een halfwezenuitke
ring waarborgt. Dat is echter schaatsen op
glad ijs, want het ILO-verdrag heeft geen
'rechtstreekse werking': de burger kan zich
er niet direct op beroepen bij de Neder
landse rechter. Bovendien heeft de ILO bij
de kabinetsformatie laten weten dat Ne
derland weliswaar niet naar de letter, maar
wel naar de geest aan de afspraken vol
doet. De kinderbijslag wordt volgens een
waarnemer van de ILO opgevat als afdoen
de compensatie voor het ontbreken van de
halfwezenuitkering. Het is daarom de
vraag waarom geen beroep wordt gedaan
op een Europese Richtlijn die discriminatie
verbiedt. Een EU-richtlijn heeft wel recht
streekse werking: de rechter mag de Ne
derlandse wet er aan toetsen,
in het voordeel van de klagers werkt wél
het verstrijken van de tijd. Wat in 1990 van
de Centrale Raad van Beroep nog niet
hoefde gelijke behandeling in de AWW
„Ik ben niet bang voor
teruggave van de Go-
lan-hoogvlakte aan Sy
rië. Ik leef in een de
mocratisch land met
democratische moge
lijkheden om mee te
beslissen." De kolonist
Doron Tiomkin zegt
het resoluut. Hij is er
van overtuigd dat de
publieke opinie in Is
raël de regering op an
dere gedachten zal
brengen en dat het ka
binet zal inzien dat de
bevolking niets voelt
voor terruggave van de
Golan Hoogvlakte aan
Syrië.
i gehuwden en samenwonenden i«
r jaar later wellicht wel noodzakelijk ge-
n de 'maatschappelijke omstandighe
den en rechtsopvattingen op het gebied
t huwelijken samenwonen'. De hoogste J
rechter in de sociale zekerheid ging er im
rs in 1990 vanuit, dat de regering zou
blijven streven naar gelijke behandeling
i gehuwden en ongehuwden. En wat d
AWW betreft is dat streven in elk geval nog v
t in daden omgezet.
DEN HAAG HANS SURING
