'We zijn stom geweest' Ruslands raadselachtig rood kwik Uitbarsting van AIDS bedreigt Zuid-Afrika Burgerwacht in Arizona: te paard tegen de misdaad Buitenland Bewakers der Fijne Kunst jblNSDAG 20 SEPTEMBER 1994 111 Chauffeurs zwichten voor het geld bij mensensmokkel 'Ui fsoffPijt haren op hun hoofd hebben ze..Alles ver- lige Jspeeld." En dat in een vlaag van onbezonnenheid. Men- ïeeftsensmokkel? Die lading hadden de twee Nederlandse le R1chauffeurs voor een Aalsmeers bloemenbedrijf hun acti- niet meegegeven. Op zijn erewoord, zegt de een. tenjIjHet was voor hun echt de eerste keer. Of we zijn vrouw in is heAlkmaar willen bellen en haar willen zeggen dat hij ziels- bije iveel van haar houdt en dat hij zijn excuses maakt. Snel ancgeeft hij het telefoonnummer. Dan tikt de parketwachter IjJjhem op zijn schouder moet hij weer naar zijn cel. hoel t als aing wenen .johan carbo den met het over de grenzen smokkelen van illegalen, hou den de autoriteiten maar liever De ander vertelt in hongersta- ver< king te zijn gegaan. Dat heeft hij uit de krantekolommen. Oos jSen, de onderzoeksrechter de och- 5 tend van 6 september per brief j n laten weten. Hij rekent op drie r jaar. „Maar ik moet er niet bij jstilstaan. De muren komen nu al op me af. Drie kwartier frisse :en lucht per dag. Voor de rest dat hok." Hij probeert maar niet al mis met me. Mijn v verwachting." Twee Nederlandse chauffeurs htva' tenrijk staat op het punt lid t worden van de Europese Unie en loopt er bepaald niet mee te koop dat het ook in de mensen handel de poort naar het Wes ten vormt. Onderzoeksrechter Mairhofer behandelt de zaak tegen de Ne- vaak aan thuis in Emmeloord derlandse chauffeurs die inmid- denken. „Want dan gaat het dels door hun werkgever in Aal- r zijn ontslagen. De direc tie had al het vermoeden dat beide chauffeurs zich met men- i twee cellen in het Alpen- sensmokkel bezighielden. Al- stadje Ried im Innkreis. Eind augustus werden ze aan de Oostenrijkse kant van de grens met Duitsland op heterdaad be trapt met zeventien verstekelin- gen in hun laadruimte. De 114 chauffeurs waren gezwicht voor het geld. erkennen ze. „We zou den de vluchtelingen in Amster dam afleveren", mompelt de 72( oudste. Vluchtelingen vormen een ge voelig thema in Wenen. Zeker nu. De eerste zondag van okto ber zijn er verkiezingen. Met de slagzin 'Ik zeg wat u denkt' gooit de nationalist Jörg Haider weer hoge ogen. De coalitie van sociaal-democraten en conser vatieven is paranoia door de aanhoudende stroom asielzoe- 611 kers. Overvolle opvangkampen Oosteuropeanen en Azia- leen al omdat de chauffeurs nooit al het brood op zouden hebben gekregen dat ze op hun vaste rit naar Wenen meena- Rechter Mairhofer zoekt vanuit Ried im Innkreis naar antwoor den. Onder andere op de vraag wie er allemaal nog meer aan de zeventien personen uit Iran, Irak, Tunesië en Somalië heb ben verdiend. Mairhofer stemt onder strikte voorwaarden in met een vraaggesprek met de gedetineerde truckers. Vragen naar namen en adressen wor den mag niet om zijn werk te frustreren. Een collega v< onderzoeksrechter gaat evenals een tolk mee de gevangenis in De chauffeurs hebben sinds fiun aanhouding niet alleen geen contact meer met de bui de ten gelaten de dag uitzitten. Het tenwereld gehad, maar ook r bestaan van internationaal g organiseerde en moeilijk te tra ceren bendes die schatrijk wor- t elkaar. Gesprekken dus met ieder apart, foto's en bandopnames zijn verboden. Op die 'zwarte' dag in augustus waren ze zoals altijd tegen vijf uur 's morgens bij hun klant in Wenen om de partij snijbloe men uit te laden. De 31-jarige chauffeur: „Tijdens dat karwei werden we op de Grossmarkt door iemand aangesproken. Een Egyptenaar. Een bloemen verkoper. We wisten dat hij in restaurants de tafeltjes afliep met rozen. Vrienden van hem wilden naar Amsterdam, of wij ze een lift konden geven. Zo be gon het. Over een precies aantal is niet gesproken. Voor elke pas sagier zouden we zo'n zeven honderd gulden krijgen." Even hadden zij over het voorstel na gedacht. „Daarna zijn we naar die man gestapt en hebben ge zegd: we doen het." Onmiddel lijk kwam er een bestelbusje te voorschijn waar een aantal mensen uitstapten. „Vraag me niet hoeveel het er waren. Ik weet het niet. We kregen te ho- dat er nog wat personen op- ;sten worden. En toen die er eenmaal waren, werd er nóg een ritje met die bestelwagen gemaakt." Zijn hart sloeg over toen hij na drie uur rijden de Oostenrijks- Duitse grens bij Suben/Schar- ding in zicht kreeg, vertelt zijn 44-jarige maat. „Ik zei tegen mezelf: we zijn er gloeiend bij. Ik voelde het aankomen. Waar om? Ja waarom? Een stem in je zegt dat je de klos zult zijn." De douane had een tip gekre gen en hield de handboeien al gereed. Zelfs de Oostenrijkse te levisie was present. Een live- verslag. 's Avonds waren er beelden op het journaal. Een van de twee: „We zijn verlinkt, die indruk had ik ook al. Door wie?" Hier wordt de vrachtrijder het zwijgen opgelegd. „Het ging allemaal zo snel." Gevallen van mensensmokkel zijn in Oostenrijk schering en inslag. Afgelopen juli werden bij dezelfde grensovergang als waar de Nederlandse chauffeurs wer den aangehouden, 37 Bengale zen ontdekt in een Griekse vrachtwagen. Ze hadden dagen lang niets gegeten of gedronken en waren meer dood dan le vend. En langs de autoweg bij Leobersdorf werden vorig jaar de lijken aangetroffen van vijf Srilankanen. Ze waren gestikt en door hun smokkelaars uit de vrachtwagen gekieperd. De vluchtelingen waren als sar dientjes in een blikje vervoerd. Bijna dagelijks spelen zich bij de Oostenrijks-Duitse grens overgangen dramatische tafere len af. Waar de twee Nederland se chauffeurs tegen de lamp lie pen, mislukken jaarlijks dui zend pogingen om zonder de vereiste papieren verder te ko men. Bij Salzburg zouden het er vierduizend zijn. Driekwart van het aantal opgepakte illegalen wordt uit de internationale trei nen gehaald. Verder mislukken nogal wat pogingen de rivier de Inn naar Passau over te zwem- Tot voor drie jaar zaten de top figuren achter de mensensmok kel in Belgrado. Jonge kerels, strak in het pak, zaktelefoon en bodyguards. Door de oorlog in het vroegere Joegoslavië heb ben ze zich naar Boedapest ver plaatst. De Hongaarse hoofd stad geldt momenteel als hoofdkwartier van enkele wijd vertakte organisaties die overal, en dan met name bij de sta tions, hun handlangers hebben zitten tot wie de vluchtelingen zich kunnen wenden. Wkt hangt de chauffeurs voor straf boven het hoofd? Mair hofer: „Ze kunnen maximaal tot drie jaar worden veroordeeld. Het zou bij een geldboete zijn gebleven als ze zich hadden be perkt tot het transport van vier illegalen. Voorop gesteld dat het de eerste keer was, zoals ze be weren, en ze nooit eerder er gens veroordeeld zijn geweest. Dat zijn we aan het uitzoeken. Maar vijf of meer vluchtelingen de grens over proberen te smokkelen, kan leiden tot drie jaar cel." moskou Twee Moskouse mili tairen lijken ongevoelig voor het vrouwelijk naakt pal achter hen. Het beeldhouwwerk staat in het Poesjkin Museum voor Fijne Kun sten in de Russische hoofdstad. De twee mannen zijn ingehuurd om de kunstschatten in het muse um te bewaken. Volgens een re cent decreet van president Boris Jeltsin krijgt een aantal Russische musea extra mogelijkheden om de beveiliging van de tentoonge stelde kunst te verbeteren volgens internationale maatstaven. foto epa vladimir mashatin moskou andrew higgins the independent Temidden van de economische en politieke puinhopen van het post-communistische Rusland bloeit een tak van de wetenschap als nooit te voren: de zogenoemde 'nieuwe natuurkunde', een duister domein van nu cleaire voodoo, maffia intriges en, wellicht, de opzienbarende ontdekking van een nieuw natuurkundig element. Oleg Sadikov, een door Boris Jeltsin ge steunde wetenschapper, is de meesteral- chemist achter 'rood kwik', een substantie waarmee volgens sommige atoomdeskun digen een bijzonder compacte kernbom kan worden gemaakt. Anderen geloven ech ter dat er helemaal geen rood kwik bestaat, maar dat de fictieve substantie als een dek mantel dient voor de smokkel van plutoni um en het witwassen van zwart geld. „Rood kwik maakt dingen mogelijk die voorheen alleen charlatans durfden te belo ven", beweert Sadikov, wiens particuliere firma Promekologia vorig jaar van president Jeltsin de exclusieve rechten kreeg om de ontdekking te produceren en te verkopen. Vorig jaar verkondigde de voormalige vice- president Alexander Roetskoj nog enthou siast: „Briljante Russische wetenschappers hebben een nieuw element aan de tafel van Mendelejev toegevoegd." Inmiddels heeft het Russische ministerie voor binnenlandse veiligheid echter verklaard niet in het be staan van de wondersubstantie te geloven. In een officieel verslag aan het Russische parlement doet het departement de term 'rood kwik' af als onderwereldjargon voor 'poen'. De kersrode, kneedbare gelei wordt inmiddels voor allerlei doeleinden aange prezen en, naar verluidt, verkocht. Het gaat van de hand als onderdeel van het ontste kingsmechanisme van kernbommen maar ook als betoverende parfum. Het zou ook een onmisbaar ingrediënt zijn voor anti-ra dar coatings en worden gebruikt in doel zoekende raketkoppen. Tevens zou rood kwik al goede diensten bewijzen als anti- stollingsmiddel bij olieboringen. De 40-jarige Sadikov wil niet zeggen hoe of waar hij het rode kwik ontdekte. In zijn morsige kantoor in Moskou weigert hij bo vendien het kostbare goedje te laten zien. dat met 600 gulden per gram beduidend duurder is dan goud: „We zeggen tegen al onze klanten, 'Wilt u het zien? Koop het dan'." Onlangs sloot Promekologia een contract af ter waarde van 48 miljard gulden voor de levering van 84 ton van de wonder gel aan het Californische bedrijf API International. Sadikov beweert over een goed gevulde or derportefeuille te beschikken. „Ik ben al miljonair. Over tien jaar zal ik onmetelijk rijk zijn." Het contract met het Californische bedrijf is echt. Sadikov tovert zelfs een aanbevelings brief van de Kamer van Koophandel van de San Eemando Valley tevoorschijn. Maar bij verdere naspeuring loopt het spoor dood. Het door API International opgegeven adres in California blijkt een lege garage te zijn. En de vice-directeur van de Kamer van Koophandel die de aanbevelingsbrief on dertekende, Albert Carreora, is inmiddels met pensioen en heeft zich teruggetrokken op een woonboot in de Filipijnen. Toch neemt het aantal meldingen over rood kwik toe. In Zweden, l-'inland, Italië, Duitsland, Zwitserland en Bulgarije zijn sja cheraars en handelaars gearresteerd die het ongrijpbare goedje op de zwarte markt te koop aanboden. Een Tsjechische journalist beweert een kleine hoeveelheid rood kwik te hebben gekocht in Vladivostok. En in Omsk zou de Russische politie Kazachse smokkelaars met vijf kilo rood kwik hebben betrapt. Er gaan al jarenlang hardnekkige geruchten over het rode wondergoedje, dat volgens de legende als een poeder wordt gewonnen en onder intense straling en druk tot een kneedbare gelei wordt omgevormd. Deze techniek zou in de jaren zestig door militai re Sovjet-onderzoekers zijn ontwikkeld en in een laboratorium in Siberië zijn geper fectioneerd. Toch hebben onderzoekers van de Acade mie van Wetenschappen in Moskou nog nooit de hand weten te leggen op rood kwik. Het enige dat ze aan hun speurtocht hebben overgehouden, is een omvangrijke collectie vervalsingen van over de hele we verontrustend (uitgewerkte reactorbrand stof en inferieur uranium) tot belachelijk (kwik vermengd met baksteengruis en een leeg flesje dat aan de binnenkant met na gellak is beschilderd). vertaling; margreet heslinga 10j johannesburg» ïLD. - medewerker 'j Hekken en muren, afgezet met opgerold scheermesjesdraad, trekken een rechthoek rond de bonte verzameling gebouwen van neo-koloniaal tot vorme loos functioneel uit de jaren zestig in hartje Johannes burg. Dit zorgvuldig tegen in brekers en andere ongewenste gasten bewaakte complex is het Hillbrow ziekenhuis. Het ligt in geklemd tussen de voorheen bruisende, maar nu verpauper de wijk Hillbrow, en het zaken centrum Braamfontein. Het dichtbevolkte Hillbrow, met zijn buitenlanders, zwarten en homoseksuelen, experimen teerde al met een non-raciaal en tolerant Zuid-Afrika ldng voordat de politici die richting insloegen. En nu is de wijk op nieuw zijn tijd vooruit: een op de vijf patiënten die in het zie kenhuis wordt opgenomen, is seropositief, een potentieel AIDS-slachtoffer. De buurt heeft de strijd tegen de ziekte aangebonden. Op een hoek van het ziekenhuis, bij de kindercrèche, deelt een jongen in knalrood plastic verpakte condooms uit. „Een cadeautje", zegt hij vriendelijk maar veelbe tekenend. Tekeningen op de betonnen muur langs de zie kenzalen waarschuwen tegen de ziekte en leggen uit dat ie dereen die geen voorzorgen treft AIDS kan krijgen. „AJDS discrimineert niet." De grap is leuk gevonden, maar de realiteit is cynischer. Volgens onderzoek blijkt landelijk 5 pro cent van de seksueel actieve zwarte vrouwen seropositief, en zit 0,52 procent van de blanke vrouwen besmet met het virus in de AIDS-wachtkamer het zelfde percentage als zwarte vrouwen vijf jaar geleden. Dr. Ruben Sher, hoofd van de AIDS-kliniek in het Hillbrow ziekenhuis, schat het aantal AIDS-patiënten in het land op achtduizend, het dubbele van het officiële cijfer. Sinds AIDS zich midden jaren tachtig mani festeerde in Zuid-Afrika, zijn ten minste 4.800 mensen overleden aan de ziekte, denkt Sher. Deskundigen waarschuwen dat AIDS in Zuid-Afrika snel epide mische vormen gaat aannemen. Meer dan een half miljoen seksueel actieve mannen en vrouwen zijn besmet met het HIV-virus, en dit aantal zal zich elke dertien maanden verdub belen. Het HIV-virus wordt ver antwoordelijkgehouden voor Een Zuidafrikaanse jongetje laat zich rond rijden door zijn vader. Als de voorspellingen uitkomen, heeft hij c procent om besmet te raken met het AIDS-virus. vijftien jaar e de afbraak van het immuniteits systeem. Het kan een jaar tot twintig jaar duren voordat het virus doorbeekt en mensen als AIDS-patiënt overlijden aan ziekten als kanker, tuberculose oflongontsteking. Als de overheid niet snel met doeltreffende maatregelen komt om de verspreiding van AIDS te remmen, zal over vijftien jaar ten minste 20 procent van de Zuidafrikaanse bevolking zijn besmet met het virus. Afhanke lijk van de actie die nu wordt ondernomen, telt Zuid-Afrika in 2010 tussen de 200.000 en 600.000 mensen die aan AIDS lijden, heeft verzekeringswis- kundige Peter Doyle uit Kaap stad berekend. Zuid-Afrika hoeft slechts om zich heen te kijken om te zien wat de consequenties van AIDS zijn. De buurlanden lopen zeker tien jaar voor, doordat Zuid- Afrika vanwege de apartheid vrijwel letterlijk geïsoleerd was van de buitenwereld. De buur landen tonen dramatische cij fers. Volgens de Wereldgezondheids organisatie (WHO) telde de we reld in 1993 nog ruim 13 mil joen AIDS-patiënten. Dit aantal is in een jaar tijd geëxplodeerd tot 17 miljoen, van wie 10 mil joen mensen ten zuiden van de Sahara wonen. En waar de ver spreiding in de westerse wereld voor het eerst een dalende groei vertoonde, wint de infectie in de onderontwikkelde wereld nog altijd terrein, vertellen de kille statistieken. In sommige gebieden veegt AIDS, volgens het altijd voorge houden doembeeld, hele bevol kingsgroepen weg. In Masaka, Uganda, blijkt de ziekte volgens de WHO verantwoordelijk voor de dood van 90 procent van alle gestorvenen jonger dan 35 jaar. In Zambia sterven per week duizend mensen aan AlDS-ge- relateerde ziekten. De regering van Nelson Mande- la zal naar verwachting snel maatregelen bekend maken om de verspreiding van AIDS tegen te gaan. Minister Nkosazana Diamini Zuma (gezondheids zorg) kent het AIDS-onderzoek vanuit haar medische achter grond. Zij is zich terdege bewust van de persoonlijke, maat schappelijke en economische consequenties als er niet wordt ingegrepen. Maar ingrijpen zal moeilijk zijn. De doorgaans dominante zwar te mannen moeten niets van condooms hebben. De zwarte familiestructuren zijn door apartheid verbroken, hetgeen de verspreiding van het virus in de hand werkt. En mensen zijn zo arm dat voor met name vrouwen prostitutie een van de weinige manieren is om nog wat geld te verdienen om de fa milie te voeden. De regerirtg moet de mensen niet alleen bewust maken van de gevaren veel mensen zien AIDS niet als een dodelijke ziek te maar ook de sociale om standigheden verbeteren, wat er volgens studies toe zal leiden dat mensen minder vaak wisse lende seksuele contacten heb ben. De toekomst ziet er somber uit. De indicaties zijn dat Zuid-Afri ka dezelfde weg opgaat als de omliggende landen. In het im mense ziekenhuis Barag- wanath, op de rand van het zwarte woonoord Soweto, blijkt 1 op de 13 zwangere vrouwen seropositief te zijn. Dat was vo rig jaar nog 1 op 18 en vijf jaar geleden nog 1 op 250. In het Johannesburg Hospitaal zijn de cijfers beter dan in Hill brow, maar even alarmerend als in Baragwanath. Hier blijkt een op de tien toegelaten patiënten besmet met het AIDSvirus. De ze cijfers zijn uiterst accuraat, want de testen zijn anoniem uitgevoerd op bloed dat bin nenkwam van nieuwe patiën ten. 1 Op de 5, of 1 op de 10. Maar wie? Patiënten die zijn be handeld, en bij wie AIDS nog niet volop is doorgebroken, gaan als ogenschijnlijk genezen mensen naar huis. Zij versprei den onbewust het HIV-virus verder. arizona phil reeves the independent Terwijl politici in Washington de strijd tegen de groeiende criminaliteit in de Verenigde Staten lij ken te verliezen, be weert een sheriff in de westelijke staat Arizo na de oplossing voor het misdaadprobleem te hebben gevonden: een op het wilde wes ten geïnspireerde bur gerwacht. Joe Arpaio, de sheriff van Marico pa County, heeft een leger van 2.300 vrijwil ligers op de been ge bracht. In politieuni- form en cowboyhoed gestoken patrouilleren ze te paard, bewapend met pistolen. Al vanaf zijn jeugd heeft Arpaio een pas sie voor westerns en nu heeft hij de juiste plaats gekozen om zijn wild west aanpak in de praktijk te bren gen. De meesten van Arizona's 3,8 miljoen inwoners zijn conser vatief, hechten aan traditie en maken zich net als de meeste Amerikanen bijzonder on gerust over de toenemende misdaad. Arpaio's wild west posse spreekt dan ook sterk tot de verbeelding, hoewel de amateur-rechtsdie- naren geen veedieven, maar autodieven in de kladden grijpen. En de onbezoldigde vrijwilligers voornamelijk blanke advocaten, hoger ge schoolden, directeuren en gepensioneerden kwijten zich vol overgave van hun taak. Ze bege leiden het winkelend publiek in het winkelcen trum, verjagen prostituées van de straat en heb ben in één maand tijd 1.500 bekeuringen wegens verkeersovertredingenuitgeschreven. In een groots opgezette schoonmaakactie mo biliseerde sheriff Arpaio deze zomer 600 posse-le- den, gesteund door helicopters, gepantserde wa gens en politiehonden, om het zuid-westen van de stad Phoenix van misdaad te zuiveren. De operatie leverde 104 arrestaties, 40 partijen drugs en 17 teruggevonden gestolen auto's op. Arpaio's agressieve aanpak leidt tot een groter aantal arrestaties, maar de plaatselijke overheid heeft geen geld voor de bouw van een nieuwe ge vangenis. Dus heeft Arpaio zijn eigen oplossing bedacht: een omstreden tentenkamp in de woes tijn van Phoenix waar 1.000 gedetineerden zijn ondergebracht. „Midden in de woestijn, ja. En wat dan nog? I-aat het 45 graden Celsius zijn. Wat dan nog? In de Golfoorlog leefden onze soldaten ook in tenten. En die hadden niets op hun kerf stok!" Arpaio krijgt weinig kritiek, grotendeels omdat Arizona geen sterke liberale lobby kent. Het recht De woestijn van Arizona waar in een tentenkamp in Phoenix 1.000 gedetineerden zijn ondergebracht. „Midden in de woestijn, ja. Laat het 45 graden Celsius zijn. Wat dan nog?" foto archief om een posse van plaatselijke notabelen op te trommelen en die te bewapenen, stamt nog uit de Amerikaanse pionierstijd. Ixmis Rhodes, hoofd van de Unie voor Amerikaanse Burgervrijheden, is een van de weinigen die Arpaio's optreden openlijk afkeurt. Volgens Rhodes riekt Arpaio's methode naar vigilantisme en zelfs fascisme. Maar sheriff Arpaio is niet onder de indruk. Ilij zegt dat zijn posse de 30 vacatures in zijn politie macht opvult waarvoor de county geen geld heeft. De oplossing is goed en goedkoop, aldus Arpaio, die benadrukt dat de bewapende posse- leden dezelfde wapentraining krijgen als beroeps agenten. Arpaio vertelt sappig over de vuurgevechten die hij leverde met Turkse en Mexicaanse drugsmok kelaars. Hij verschijnt regelmatig op de televisie en promoot zichzelf door het uitdelen van plastic sheriffsterren waarop zijn naam prijkt. Door zijn slagvaardige optreden is Arpaio in middels uitgegroeid tot de populairste politieke figuur van de staat Arizona. Hij wordt hoger ge waardeerd dandat de gouverneur van de staat, l i fe Symington, die ook in Arpaio's posse rijdt. „Ik krijg honderden brieven per maand", zegt een zelfverzekerd grijnzende Arpaio vanuit zijn she riffsstoel. „Ik word op handen gedragen. Ze willen zelfs dat ik me kandidaat stel voor het president schap." vertaung; margreet hesunga

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 7