VS hopen dat beperkt geweld volstaat
Feiten Meningen
Conciërge
Zwarte schaduw jaagt wanbetalers op
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1994
NIEUWSANALYSE
Onderzoek
volkerenmoord
Rwanda faalt
Pentagon legt bijna alle details Haïti-invasie op tafel
Door i
gebrek
•rn gekissebis en een
in middelen is het 011
/an de Verenigde Na
ties naar de moord op een half
miljoen Rwandezen na drie
maanden vrijwel tot stilstand
gekomen. In mei. toen de gcor
ganiseerde slachtpartij nog in
volle gang was. stelde de VN
bewijzen
renmoord en misdaden tegen
de menselijkheid te verzamelen,
bind augustus waren er vier ge
arriveerd.
In augustus beloofde lose
Ayala Lasso, VN-hoge
de
chtcn
om voor het eind van de maand
twintig waarnemers te sturen
om toezicht te houden op de
veiligheid van Rwandese vluch
telingen die uit de kampen te
rugkeerden en om bewijzen van
gruwel ijken te vergaren. Boven
dien zouden er voor eind sep
tember 127 extra waarnemers
naar het Rwandese platteland
worden gestuurd. Tot op heden
is echter nog geen van hen ge
arriveerd.
Verzoeken aan het VN-kan
toor in ienève om forensische
en ballistische deskundigen,
militaire analystcn en admini
strateurs zijn onbeantwoord ge-
blev
vagen
wielaandrijving zijn ondanks
toezeggingen niet geleverd. Ras
vorige week kregen de vier VN-
onderzoekers in Kigali de be
schikking over een gewoner au
to, alleen geschikt voor verhar
de ween.
Omdat zestig aangevraagde
cassettehandjes niet door ienè
ve werden geleverd, konden
geen geluidopnamen worden
gemaakt van een inmiddels op
geheven Rwandese radiozen
der, die de Hutu's in opruiende
uitzendingen openlijk aanzette
tot het plegen van volkeren
moord. Soldaten en militieleden
werden aangespoord om 'de
graven te vullen De uitzendin
gen bevatten essentiële infor
matie voor de aanklagers van
een eventueel internationaal tri
bunaal.
I let onderzoeksteam heeft
een voorlopig rapport opgesteld
voor een door de VN ingestelde
commissie van Afrikaanse
rechtskundigen. Ingewijden
zeggen dat er in het rapport
wordt aangedrongen op een in
ternationaal tribunaal in Den
Haag, hoewel het tekort aan
middelen het moeilijk zal ma
ken om voldoende bewijs te
verzamelen om aanklachten
hard te make
Het onder/
renmoord w«
voor de VN
het gebied
naar de volke-
n gouden kans
hun imago in
.vat op te vijze
len nadat de Veiligheidsraad in
april van dit jaar de blauwhel
men terugtrok terwijl het moor
den nog in volle gang was.
Functionarissen van mensen
rechtenorganisaties zeggen dat
het falende VN-onderzoek in
Rwanda de stabiliteit in de hele
regio bedreigt. Als de moorde
naars onbestraft blijven, is er al
le reden tot ongerustheid over
het lot van de bijna twee mil
joen Rwandezen in vluchtelin
genkampen in Zaïre, Tanzania
eti Burundi.
Volgens bronnen binnen de
VN moet de oorzaak voor tie ui
terst gebrekkige uitvoering van
het VN-onderzoek worden ge
zocht in de interne machtstrijd
tussen Ibrahima Fall, hoofd van
het VN-centrum voor mensen
rechten, en Ayala Lasso, hoofd
van de VN-mensenrechtencom
missie. Volgens westerse diplo
maten steunt Fall de Franse re
gering. die er bij de nieuwe
Rwandeze regering op heeft
aangedrongen een algehele am
nestie af te kondigen en het 011
derzoek naar de volkerenmoord
ic staken.
De -Rwandese regering heeft
ondertussen haar eigen com-
ie opgericht
onder
sporen. Maar deze t
niet in staat procei
olkerennioord te
n de daders op te
enteel i
regime heeft
s de capaci
teit om 100 verdachten te be
rechten. laat staan de 32.000
voormalige soldaten en militie
leden die de slachtpartij zouden
hebben aangevoerd.
Zonder adequaat wettelijk ka
der om tie moordenaars te be
rechten, zal de burgeroorlog in
Rwanda waarschijnlijk weer op
laaien. Dat is het grote gevaar
van een nieuw VN-fiasco in de
ze ontredderde regio.
In september 1993 zagen Haïtiaanse soldaten, die belast waren met de bewaking van hun kust, een groot Amerikaans
schip in hun richting komen. Ze dachten dat het een oorlogsschip was dat soldaten aan land zou zetten om de mili
taire junta te verdrijven. In paniek gooiden de Haïtianen hun wapens neer en sloegen op de vlucht. Maar het bleek
niet meer dan een met bananen geladen vrachtschip te zijn. Die anecdote wordt in Amerikaanse militaire kringen de
laatste dagen geregeld opgehaald, om aan te tonen dat de soldaten die straks echt aan land zullen gaan. op weinig te
genstand van het Haïtiaanse leger hoeven te rekenen.
Voorbereiding invasie Haïti
liet zal voor de ongeveer 20.000 Amerikaanse
mariniers en commando's een koud kunstje
zijn om het slecht bewapende, slecht getrainde
en gedemoraliseerde Haïtiaanse legertje van
slechts 7.000 man te neutraliseren. Maar het is,
zo wordt door het Pentagon verzekerd, niet de
bedoeling dat legertje in de pan te hakken. De
VS willen alleen de militaire leiders van Haïti
afzetten. Het leger wil men intact laten, om het
te kunnen inzetten bij de wederopbouw van
het Caribische land. Washington hoopt ook
dat de meeste soldaten zich uileindelijk weer
zullen scharen achter Jean-Bertrand Aristide,
die met Amerikaanse hulp aan de macht moet
worden geholpen.
Achter het optimisme over het verloop van
de invasie gaat echter toch een dosis onzeker
heid schuil, mede veroorzaakt door de tegen
stand in eigen huis tegen de invasie. Hoe zal
het thuisfront reageren als er Amerikaanse sol
daten sneuvelen? Want dat de Haïtianen hele
móói geen tegenstand zullen bieden, wordt
niet aangenomen. Enkele sluipschutters kun
nen veel schade aanrichten. Wal nu een mak
kie lijkt, kan snel een drama worden.
Maar de cijfers voeden het optimisme: de
Haïtiaanse krijgsmacht telt maar 7.000 land
machtsoldaten, een marine van 250 man en
150 luchtmachtmensen. Nou ja, marine, lucht
macht? Er is één boot, een omgebouwde
sleepboot met een mitrailleur erop. Er zijn
twee vliegtuigen, waarvan er maar één kan
vliegen. En of de zes helikopters inzetbaar zijn,
wordt betwijfeld Er zijn elf pantserwagens,
vijf niet rijden. En welgeteld negen
De Amerikanen zetten daar tegenover:
20.000 soldaten, onder wie 1.500 geharde Ar
my Rangers, 2.000 parachutisten van de 82 Air
borne Division, 2.000 mariniers en duizenden
soldaten van de 10 Mountain Division. Alle
eenheden hebben oorlogservaring opgedaan
in de Golfoorlog en in Somalië. Ze hebben
zware wapens en honderden tanks en pantser
wagens bij zich, en kunnen vanuit de lucht
worden gesteund door 50 Apache aanvalsheli
kopters.
De VS hebben nooit eerder bij een militaire
actie op voorhand al hun kaarten op tafel ge
legd. Het Pentagon verstrekt ditmaal echter
aan de lopende band details over de komende
invasie, in de hoop daarmee de generaals op
I laïti onder druk te zetten. Maar ook als die de
komende dagen alsnog aftreden, gaan de
Amerikanen naar Haïti. Dan vooral om er de
orde en rust te handhaven nadat president
Aristide weer aan de macht is gekomen.
Dinsdag vertrok het vliegdekschip America
naar Haïti met soldaten aan boord, en gisteren
het vliegdekschip Eisenhower. Alle gevechts
vliegtuigen waren verwijderd en vervangen
door zware transporthelicopters. Het was voor
het eerst dat Amerikaanse vliegdekschepen
zonder vliegtuigen op een missie gaan. De re
den is dat metl denkt in Haïti met hommen-
werpers weinig te kunnen uitrichten. Doel van
de operatie is immers niet Haïti in puin te
schieten.
„We zullen een delicaat evenwicht moeten
vinden bij het toepassen van geweld", zei lui
tenant generaal Henry Shelton, die de invasie
gaat leiden. „Het Haïtiaanse volk is onze vij
and niet." De Amerikaanse troepen zijn de af
gelopen weken getraind in het toepassen van
'beperkt geweld'. Ook de inzet van de Apache
helikopters, en de zware AC-130 'gunships',
vliegtuigen met kanonnen aan boord, zal zo
veel mogelijk worden beperkt.
De invasie zal in fasen geschieden. Eerst zul
len onder bescherming van het nachtelijk
duister commando's van de 82 Airborne Di
vision aan land gaan om legerkazemers en ra-
VS-inzet operatie Haïti:
Vliegdekschepen Eisenhower en America.
Commandoschip Mount Whitney.
Patrouilleboten Hurricane en Monsoon
Geleidewapen fregatten Aubrey, Fitch, Clifton
Sprague en Oliver Hazard Perry
Torpedojager Comte de Grasse
Transportschepen Nashville en Wasp
Bevoorradingsschip Savannah
INFOGRAFIEK RLV Fv G anp bronafp/krt
diostations in te nemen. Zo'n 900 Rangers zul
len beide vliegvelden van Port-au-Prince be
zetten en 300 mariniers nemen de haven in.
Daarna zullen duizenden soldaten de stad be
zetten. terwijl speciale eenheden op jacht gaan
naar de leden van de militaire junta.
Binnen 24 uur daarna zullen zeker tiendui
zend Amerikaanse soldaten op verschillende
plaatsen landen, om steden, vliegvelden en be
langrijke wegen te bezetten. Het grootste deel
van die troepen zal regelrecht vanuit de Vere
nigde Staten worden overgevlogen. Daarna be
gint misschien wel de moeilijkste taak voor de
troepen: het handhaven van de orde en het
voorkomen van pludering en wraakacties van
tegenstanders van de huidige militaire macht
hebbers.
Bovendien zijn er de 'attachés', de bewapen
de handlangers van de junta, die de laatste ja
ren het terreurbewind onder de aanhangers
van Aristide hebben gevoerd. Zij zullen zich
naar verwachting terugtrekken in de jungle en
kunnen van daaruit lange tijd een bedreiging
voor de Amerikaanse soldaten blijven. Men
houdt rekening met bomaanslagen en sluip
schutters. die van invloed kunnen zijn op de
publieke opinie in de VS.
Binnen tien dagen willen de Amerikanen
een deel van het politiewerk overdragen aan
duizend man militaire politie, afkomstig uit
acht Caraibische landen. Ze worden geholpen
door 700 Amerikaanse reservisten. Uiteindelijk
willen de VS zo snel mogelijk de controle over
dragen aan een VN-vredesmacht van 6.000
man. De helft Amerikanen, terwijl twintig an
dere landen, waaronder Nederland, samen
3.000 soldaten zullen leveren.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
MMü'liiVJH onder de trap in het
p gebouw waar ik mijn
kantoor heb. woont on-
ze conciërge. Het is een
oud monumentaal
pand, dus het is niet al
te krap, maar het blijft
een berghok, stikdonker en ijskoud in
de winter. Nu zijn conciërges in Turkije
gewend aan dergelijke omstandighe
den. Ook bij mij thuis woont de con
ciërge met haar hele gezin in de kelder
van het gebouw, zoals de meeste van
haar collega's. En ach. hoeveel mensen
wonen er in Nederland niet in het
sousterrain van een grachtenpand?
Maar onze conciërge, meneer Omar,
had het toch niet echt naar zijn zin in j
het berghok. Goed, hij had er een bed,
een stoel, een gasstelletje om thee te
zetten en een elektrisch straalkacheltje.
Dat laatste had hij zomer en winter no
dig, want het vocht uit de onderaardse
gewelven van het gebouw had de verf
van de muren doen bladderen. Die ge
welven zijn immens groot en best
spannend om te verkennen, tenminste
als je niet bang bent voor spinnen of
groter, piepend ongedierte. Er zijn
middeleeuwse waterputten, die echter
onbruikbaar zijn omdat ernaast een
toilet is aangelegd, nou ja, toilet, het is
nog net geen gat in de grond met een
plank erover. Omar weigerde meestal
af te dalen naar dat toilet, want hij was
oud en ziek. Dus plaste hij op de trap.
Hij was al dertig jaar conciërge van het
gebouw en had astma. Vaak vond ik
hem onder een stapel vieze dekens,
happend naar adem, maar toch nog
met een sigaret tussen zijn bevende
vingers geklemd. „Wat moet ik dan, dit
is het enige pleziertje in mijn leven",
zei hij dan verontschuldigend. Ik had
er een gewoonte van gemaakt om iede
re dag een praatje met hem te maken.
Want als hij zich alleen voelde, ging hij
brullen. In zijn piepende borstkas huis
de een stem als een klok. Zijn lange uit
halen galmden door het hele gebouw,
een angstaanjagend geluid, vooral op
donkere dagen. Maar toen hij eenmaal
regelmatig zijn nood kon klagen, ver
minderde dat brullen. Hij was boos en
verdrietig dat iedereen, zijn kinderen
incluis, hem aan zijn lot had overgela-
De huisbaas zei dat hij hem vaak ge
noeg aangeboden had om ergens an
ders woonruimte te verstrekken. Hij
wilde de oude man niet op straat gooi
en, maar als conciërge was hij volstrekt
nutteloos. Het kostte hem uren om alle
marmeren trappen op te klauteren,
laat staan dat hij ze schoon zou maken,
vuilnis op zou halen, of kleine bood
schapjes doen, wat tot de taken van
een conciërge behoort. Maar Omar was
bang om in een buurt terecht te komen
waar hij niemand kende. De eenzaam
heid zou hem daar de das om doen
Tenslotte zat hij op zonnige dagen voor
de deur, te kletsen met de buren. Af en
toe ging hij ook zielig op straat liggen,
gaf wat van zijn brullen ten beste,
waardoor geschokte voorbijgangers
hem gauw wat geld in de hand stopten.
Dat stak hij dan met een nauwelijks
verholen grijns in de zak van zijn ge
scheurde broek.
Toch werd het hem op een dag te veel.
Ons trappenhuis werd opgeschilderd.
/Mies glom en blonk, behalve zijn kleine
kamertje. De huisbaas hoopte waar
schijnlijk dat Omar's weerstand zou
breken als hem zo duidelijk te verstaan
gegeven werd dat hij niet meer ge
wenst was. Op een vrijdagavond zei de
oude baas: „Jessica zusje, maandag ga
ik eens poolshoogte nemen bij het be
jaardentehuis, daar heb ik tenminste
gezelschap." We spraken af dat ik met
hem mee zou gaan. Dat was gezelliger
en ik was bovendien best aan hem ge
hecht geraakt. Die maandagochtend
stond zijn straalkacheltje voor de deur.
Op zaterdag was Omar alleen in zijn
bed gestorven.
JESSICA LUTZ CORRESPONDENT
WIM STEVENHAGEN
Banken en deurwaarders vrezen Duitse incassomethode
Ze zijn te herkennen aan het stemmige
zwarte pak met bolhoed, paraplu en visite
kaartje. Bovendien lopen ze je hinderlijk
achterna en zijn ze vasthoudend. De inwo
ners van Arnhem en Rotterdam die deze
week zo'n zwarte raaf achter zich aan heb
ben, moeten zich maar eens afvragen of ze
nog niet ergens een vette rekening hebben
openstaan.
Na Azië. de Verenigde Staten en Duitsland
krijgen nu ook deze sleden te maken met
een wel heel bijzondere vorm van incasso:
I )e Zwarte Schaduw (Scliwarze Schatten
Voor het einde van het jaar moeten de bol
hoeden in het hele Nederlandse straatbeeld
zijn terug te vinden. Tot afschuw van de
Nederlandse banken en de gerechtsdeur
waarders.
Thomas Wissner, directeur van het in liet
Duitse Recklinghausen gevestigde bedrijf
Schwarze Schatten werkt sinds drie jaar met
deze opmerkelijke aanpak van incasso. De
methode is bedrieglijk simpel. Een op
drachtgever komt met een openstaande re
kening hij zijn bureau. Een van zijn werkne
mers volgt in uitdossing de schuldenaa; op
vijf meter afstand. Als de schaduw opvalt en
wordt aangesproken, overhandigt de scha
duw het visitekaartje met daarop een drin
gend verzoek snel contact op te nemen met
het bureau van Wissner. Bij hardleerse wan
betalers staat de schaduw de volgende dag
weer op de stoep.
Deze week worden de contracten getekend
met een makelaar in Rotterdam en een ver-
zekeringsbureau in Arnhem. Daarna volgen
Tegelen, Venlo en Roermond. Contracten in
andere steden zijn in de maak zodat Wis
sner er van overtuigd is dat nog voor het
einde van dit jaar heel Nederland is ver
overd door de Zwarte Schaduw.
I let idee voor deze incasso heeft Wissner
overgenomen uit Azië en de Verenigde Sta
ten. In Azië worden wanbetalers al sinds
jaar en dag achtervolgd door een soort tove
naar met grote cape die net zolang achter
de wanbetaler aanloopt tot deze de porte
monnee trekt. In de Verenigde Staten wor
den openstaande schulden geïnd door
duo's die in roze pakken, getooid met mut
sen en revolver onder de naam Pink
Pan ther opereren
De successcore in Duitsland is volgens Wis
sner 80 procent. Het bedrijf heeft maande
lijks zo'n 250 opdrachten. I let hoogste be
drag dat een zwarte schaduw moest achter
halen is 11.8 miljoen gulden. Daarvan is
volgens Wissnerinmiddels drie ton geïncas
seerd.
Zwarte schaduwen zijn in Duitsland nooit
bedreigd, aldus Wissner. „De achtervolgde
wil geen ophef. Ze gaan niet op de vuist met
de bolhoed. Het zijn ook uitsluitend zaken
mensen die kunnen maar niet willen beta
len. anders zouden opdrachtgevers er ook
geen geld insteken." Opdrachtgevers zijn
vooral banken, leasingbedrijven en compu-
terfirma's. Namen worden niet gegeven, de
opdrachtgever blijft in de schaduw. Pas een
keer in de afgelopen drie jaar is er een pro
bleem geweest. Toen werden bij een 'bol
hoed' alle vier de banden lek gestoken.
De Nederlandse Vereniging van Banken is
kort in haar reactie: „Schandalig!" Verder
geen commentaar. N. Tijhuis, gerechts
deurwaarder in Almelo en bestuurslid van
de Koninklijke Vereniging van Gerechts
deurwaarders vergelijkt de 'intimiderende'
methode met die van knokploegen: ..Men
sen worden onheus bejegend terwijl door
de rechter nog niet is vast komen te staan of
zij ook moeten betalen. Daarbij balanceren
ze op de rand van fatsoen en onrechtmatig
gedrag. Wat ons betreft een absoluut onge
oorloofde manier van werken." Tijhuis
denkt niet dat bonafide crediteuren zich
met dergelijke praktijken zullen inlaten.
„De situatie in Nederland is anders dan die
in Duitsland. In Duitsland is het rendement
van de deurwaarders aanzienlijk lager."
Het stafbureau van het Openbaar Ministe
rie in Den Haag laat weten dat schaduwen
niet strafbaar is. Maar bij de civiele rechter
kunnen de gevolgden via een kort geding
om een v erbod vragen wegens inbreuk op
persoonlijke levenssfeer. Maar dan is het
kwaad natuurlijk al geschied: de zwarte
schaduw heeft je publiekelijk ten schande
gemaakt.
DEN HAAG PETER DE KNEGT
