'Meer publiek door theater a la carte' Fuchs 'onder curatele' gemeente Nominaties AKO-prijs: 'literair, niet elitair' Cultuur Kunst Fulda doet weduwe broek aan Leiden loopt warm voor Mothers Finest Dame Edna op bezoek Uitgangspunt expositie komt niet helemaal over WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1994 Acteur Tom Ewell overleden los angeitsDe Amerikaanse acteur Tom Ewell is op 85-jarige leeftijd overleden. Hij verwierf vooral bekendheid doorzijn rol in de komische film The Seven Year Itch. Ewells tegenspeelster daarin was Marilyn Monroe. Ewell begon zijn loopbaan in de ja ren '30 als toneelspeler. Zijn filmcarrière begon in produkties waarin Spencer Tracy en Katharine Hepburn de hoofdrol speel den. Nadat Ewell in 1953 een Tony Award (toneelprijs) had gewon nen, kreeg hij de rol in The Seven Year Itch. Randy Newman laat van zich horen delft De onnavolgbare Randy Newman heeft lange tijd niets van zich laten horen. Zelf zegt hij altijd dat hij te lui is om plaat opnamen te maken. Liever schrijft hij vlijmscherpe songs, die ook door anderen op het repertoire worden genomen. Toch komt Newman voor een aantal optredens naar Nederland: in oktober geeft hij in totaal 13 concerten in onder meer Den Haag, Zoetermeer, Haarlem. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Infor matie bij Mojo, telefoon 015-159415. 'Die Fledermaus' op 3 oktober leiden» De Opera van Poznan geeft op 3 oktober een uitvoering van 'Die Fledermaus' in het Haagse Congresgebouw. Voor wie de drukte van het feest van Leidens Ontzet wil ontvluchten, zijn bij het Uitbureau K&O tot 26 september kaarten voor deze voor stelling te koop. In verband met de 3 oktober-viering vertrekt de - gratis - bus om 19.00 uur 's avonds vanaf station Lammen schans. Informatie: 071-141141. MAREK KAUNOWSKI AMSTERDAM ANP 'Bandoeng-Bandung' van F. Springer, 'De harde kern (II)' van Frida Vogels, 'Een verlan gen naar ontroostbaarheid' van Patricia de Martelaere, 'Geslo ten huis' van Nicolaas Matsier, 'Quarantaine' van G.L Durla- cher en 'Rico's vleugels' van Rascha Peper zijn genomineerd voor de AKO-literatuurprijs. De jury maakte dat gisteren in De Rode Hoed in Amsterdam be kend. Frida Vogels won begin dit jaar met het genomineerde boek de Libris Literatuur Prijs van een ton. Die onderschei ding werd in mei voor het eerst uitgereikt. De schrijfster was toen niet aanwezig. Ze weigert interviews. Foto's van haar zijn niet beschikbaar. De jury van Vlaamse en Ne derlandse beroepscritici, koos de zes AKO-nominaties uit 341 titels, verschenen tussen 1 janu ari 1993 en 1 mei 1994. Fictie (romans) en non-fictie (essays, biografieën, reisverslagen) kwa men daarvoor in aanmerking. De Librisprijs beperkt zich tot fictie. Welke auteur de AKO Litera tuur Prijs, waarmee eveneens een bedrag van een ton is ge moeid, wint, bepaalt een forum van dertig bekende en onbe- Theater Netwerk maant: 'Houdt zwevende bezoeker vast Theaters en schouwburgen kunnen veel meer publiek trekken door korte thematische series te programmeren, één- of tweedaagse festivals te houden, en maandelijks een aantal voorstellingen tegen een aantrekkelijke prijs aan te bieden. Vooral voor het eigentijdse theater kan het bezoekersaantal explosief groeien. DEN HAAG ANP Martin Berendse, directeur van Theater Netwerk Nederland schat de toename bij de schouwburgen en theaters bin nen vijf jaar op 20 tot 30 pro cent. De groei zal vooral komen door een frequenter bezoek van de mensen die nu één a twee keer per jaar naar de schouw burg of het theater gaan. Eén en ander blijkt uit het on derzoek De vergeten theaterbe zoeker of het publiek is ook maar een mens, dat de Stichting Theater Netwerk Nederland in Den Haag presenteerde. Aan het onderzoek dat twee jaar duurde, deden dertig schouw burgen en theaters mee. Gege vens werden onder meer geput uit acht publieksgesprekken na afloop van een voorstelling en data-onderzoek bij theaters en schouwburgen. Eén van de belangrijkste con clusies van het onderzoek is, dat theaters en schouwburgen de incidentele bezoekers „verge ten". Voor het vaste publiek be staan effectieve promotiecam pagnes: er worden abonnemen ten aangeboden en er verschijnt maandelijks een publikatie van de voorstellingen. Dat soort promoties spreekt het losse pu bliek echter niet aan. Een abon nement voelt hij als te beklem mend: de Informatie is vaak ie specialistisch. De onderwaardering van deze „vergeten" bezoekers noemt Theater Netwerk Nederland het grote misverstand van de thea ters en schouwburgen. Want het zwevende publiek is gemid deld de grootste klantengroep. Berendse erkent dat hij deze stelling niet met harde cijfers kan onderbouwen. „We zijn tot de conclusie gekomen dat een groter aantal mensen inciden teel komt en niet tot het vaste publiek behoort", zegt hij. „Britse gegevens onderbouwen die conclusie. Honderd procent zekerheid hebben we er niet over." Eigen onderzoek hier naar is wegens de kosten niet gedaan. Een ander misverstand van de theaters en schouwburgen is volgens het onderzoek de vrees voor een te hoge drempel. Die angst is niet gegrond. Sterker nog, niet de ingang vormt het probleem, maar de uitgang. De drempel daarvan is veel te laag. Ofwel: de grootste groep klan ten loopt wel één of twee kee per jaar een theater of schouw burg binnen, man heitiaah ba bezoek niet. Theater Netwerk pleit er dan ook niet voor een volledig nieuw publiek aan te boren, maar de aandat hl te i k htan op da manoen dia al tn groten gata Ie binnenkomen. Beter is het om het gat in de emmer te dichten, zodat het water niet wegstroomt, dan steeds nieuw water toe te voegen, zo wordt het principe in beeldspraak ver woord in Het publiek is ook maar een mens. Experimenten in een aantal theaters, hebben het afgelopen seizoen bewezen dat de losse klant een vaste kan worden door korte thematische series (met aparte informatie) te pro grammeren. Ook blijken de proeven met een speciale klan tenkaart een succes. Zo'n kor tingskaart - Theater ft Ia Carte - geeft meer vrijheid dan een abonnement omdat de bezoe ker de voorstellingsdagen niet van te voren hoeft te plannen. Daarbij biedt het vaak aantrek kelijke aanbiedingen. Schouw burgen en theaters zouden ook meer kunnen doen aan 'randac- tiviteiten' als het organiseren van gesprekken met acteurs of regisseurs. Ook de theatergezel schappen zelf kunnen actiever zijn. Berendse: „Negentig pro cent acht zijn rol beperkt tot het verkopen van de voorstelling aan het theater en de schouw burg, en het maken van het pu blieks materiaal." Geen zoetige jurkjes, i broek voor de strijdbare operetteweduwe. 'Die lustige Witwekan nog jaren mee o^o 'Generator' van dit album hebben beide dit verve lende manco, maar bezitten daarnaast een gewel dige in je kop blijven zittende groove. RECENSIE HANS KEUZERS Concert Mothers Finest gezien: 13/9, LVC. Leiden. kende lezers op 22 oktober tij dens een rechtstreekse televisie uitzending van Sonja op Zater dag. Het is voor het eerst dat de winnaar op die manier wordt gekozen. Bij de eerste zeven AKO Literatuur Prijzen maakte een jury van deskundigen uit welk boek het beste was. Vorig jaar won Marcel Möring met Het grote verlangen de prijs waar toen nog een prijskaartje van vijftigduizend gulden aan hing. Die formule werd na een be stuurswisseling losgelaten. Daags na de prijsuitreiking aan Möring trad het stichtingsbe stuur af wegens onenigheid met het AKO-concem over de te vol gen koers. De ex-bestuursleden richtten vervolgens de stichting Libris Literatuur Prijs op, waar bij ze de formule van de AKO- prijs kopieëerden. Het prijzen geld werd verdubbeld. AKO ver hoogde de prijs daarop ook Het nieuwe AKO-bestuur pakt de zaken nu anders aan. De jury van beroepsrecensenten selec teert de zes titels waaruit de dertig lezers een keuze mogen maken. Via die werkwijze wil de stichting 'literatuur en lezen po pulariseren zonder te banalise- ren'. Het motto is wel literair, niet elitair. Wie Mothers Finest roept, denkt onmiddelijk aan die ene oerschreeuw-hit 'Piece of the Rock' van eind jaren zeventig. De groep wordt min of meer opgedoekt in de jaren tachtig om ruimte te ma ken voor een zwalkende carrière van zangeres Joyce Kennedy. Het heavy-funkgeluid van Finest wordt door allerlei cross-over-bands eind jaren tachtig prettig gejat. De uit Atlanta afkomstige groep beseft dat er met hun oude sound weer be hoorlijk te scoren valt en levert binnen korte tijd een live album (Subluxation), een 'Very best of en de studio CD 'Black radio won't play this record' af. In het uitverkochte LVC was het gisteravond van de eerste tot de laatste noot genieten gebla zen. Ouc^ en nieuw werk wisselden elkaar naad loos af. Gelukkig maar want met het laatste album 'Black radio won't.... kiest de band teveel voor het cliché-matige hardrockidioom. Het in het be gin van de set vertolkte 'Like a negro' en de single AMSTERDAM HANS VISSER „Dat is nu het mooie van thea ter, dat de mensen erbii zijn als de sjielers hun voorstelling ma ken. Nooit zal dat hetzelfde zijn. BBoa dag nm la hel anders. Nee, dit is geen televisie. Dit is een voorstelling die zich ont wikkelt, elke dag weer." Elniar Fulda is pas 29 jaar, maar hij weet wat hij wil: ope rette voor een groot publiek. „Want wat is het fantastisch dat je hier een gezelschap hebt, dat met zijn voorstellingen door het land trekt en daarmee zo veel mensen bereikt. Dat kennen we in Duitsland niet. En dan te be denken dat dit gezelschap daar in al zo'n lange traditie heeft en toch nog zo jong is en open staat voor nieuwe ideeën. Een echte hit heeft de Hoofd stad Operette voor het komen de seizoen in petto. 'Die 1-ustige Witwe' van I rans Lehftr met 'meezingers' als het 'Viljalied', 'Da geh ich zu Maxim' en het duet Lippen Schweigen'. En dat alles in het verhaal over een rij eduwe die In Parijs aan een worden ge- Mothers Finest kiest profesioneel voor een se met voldoende afwisseling. De harde bijna metal achtige sound wordt na een kwartier bijzondc stijlvol afgewisseld met soulvolle funk uit het ver leden. Het aloude Mandela song', woordelijk feestvierder meegezongen door het publiek gaat naadloos koppeld. De voorstelling met over in het evenoude 'Mickey's Monkye'. Zange Glenn Murdock bespeelt als rasperfomer met zee veel gemak het publiek. Grootste troef van Mothers Finest blijft evenwe zangeres Joyce Kennedy. Zij brengt boven de co van Renesse wordt 106 maal heavy-sound haar loepzuivere vocalen in stelling gespeeld, en met een enorme passie wordt bijna genade loos naar een explosieve climax gewerkt. Vooral het lekkere 'Baby lx>ve' was vocaal om in te lijs- hoofdrollen voor onder ander iermaine ompier, leannim Geerts, Bert Simhoffer, Henk Kreukniet, Ton Hofman Met de eerste band die past i volle programmering school het LVC dus midden Voor Nederlands enige pro fessionele operette gezelschap is dal een record. En dan te be denken dat ook 'Der Vetter aus Dingsda' nog wordt doorge de roos. Popminnend Leiden - in dit geval speeld en dat ook dit jaar een voornamelijk een hoog percentage oudere jonge ren - was voor Mothers Finest zelfs op dwaalde dinsdagavond warm te krijgen. eks operette- en musicalcon- erten op de agenda staan. De keuze voor zo'n Vervolgopleiding opera in Den Haag DEN HAAG ANP De Raad voor de Kunst vindt dat het Koninklijk C< Den Haag tot en met 1996 een speciale operavoorziening moet krijgen. Daarna zou een onafhankelijke en zelfstandige operastudio moeten worden gesticht, die een brug slaat tussen de opera-oplei ding van de conservatoria en de operapraktijk. De Raad zegt dat in een vervolgadvies aan minister Ritzen van onderwijs, cultuur en wetenschappen over de tweede fase muziek vakonderwijs. De vorige staatssecretaris van onderwijs, Cohen, be sloot in juli aan zes conservatoria zo'n tweede fase opleiding te gunnen, een vervolgopleiding voor zeer getalenteerde musici. De commissie-Van Beers heeft geadviseerd voor de vervolgoplei ding opera 500.000 gulden uit te trekken. Daarover moet nog een besluit vallen. De Raad voor de Kunst adviseert de 'operastudio' voor de duur van het Kunstenplan, dat tot en met 1996 loopt, in Den Haag te vestigen. Voorwaarde daarbij is dat wordt samenge werkt met het Sweelinck-conservatorium en het Internationaal Opera Centrum Nederland (IOCN), beide in Amsterdam. Het IOCN is een onafhankelijk instituut dat een schakel wil vormen tussen opleiding en praktijk. De voorlopige operastudio in Den Haag zou volgens de raad ook open moeten staan voor studenten uit operak lassen elders in het land. Het Koninklijk Conservatorium zou ook een speciale voorziening voor sonologie (elektronische muziek) moeten krijgen, meent de raad. Daar is immers op dit terrein al veel deskundigheid geconcentreerd. Alle zes geselecteerde conser vatoria zouden een tweede-faseopleiding compositie moeten krij gen. aldus de Raad voor de Kunst Budget van volgend jaar niet zonder overleg aanspreken Directeur R. Fuchs van het Am sterdamse Stedelijk Museum mag zonder overleg met het college van b en w geen aanko pen meer doen, waarvoor hij het budget van het volgende jaar moet aanspreken. De maat regel is met volle instemming van Fuchs genomen, aldus een woordvoerder van het museum. Wethouder E. Bakker van cul tuur heeft tegengehouden dat Fuchs geld uit het aankoopbud get voor 1995 gebruikt voor de aankoop van een neonsculp- tuur van de Amerikaanse kun stenaar Bruce Nauman. Dit werk kost 800.000 gulden. Voor volgend jaar beschikt het Stede lijk Museum over een aankoop budget van twee miljoen gul den. In juli hebben Bakker en Fuchs duidelijker afspraken ge maakt over het beroep dat het museum voor aankopen kan doen op het budget van het vol gende jaar. De voorwaarden waaronder dat kon. waren nooit precies omschreven, hoewel er een gewoonterecht was ont staan dat het binnen grenzen wel mogelijk was. Bakker heeft de nieuwe afspraken vervolgens schriftelijk bevestigd. Fuchs is voorts bezig in zijn museum een intem bureau voor de controle van de budget ten op te richten. Nu gebeurt de budgetbewaking veelal per af deling. Niet iedereen binnen het museum is enthousiast over de instelling van het bureau. Sommige conservatoren vrezen betutteld te worden, maar Fuchs probeert die angst weg te nemen. De discussie over taken en opzet van het bureau is nog niet afgerond. De directeur van het Stedelijk Museum wil tot elke prijs voor komen dat er ook maar het be gin van een situatie kan ont staan, zoals die waar hij bij het Haagse Gemeentemuseum in terecht kwam. Voor zijn vertrek daar bleken onder zijn bewind als directeur budgetoverschrij dingen van in totaal negen mil joen gulden te zijn opgetreden. De exposities Couplet 1 en 2, die dit jaar in het Stedelijk zijn gehouden, hebben aanzienlijk meer gekost dan was geraamd. Daarom is een tentoonstelling met werk van'de Duitse kunste naar Günther Förg naar volgend jaar verschoven. De tentoon stelling van George Breitner is twee weken vervroegd en gaat nu op 19 november open. Het museum rekent bii deze exposi tie op flinke bezoekersaantallen. Dat zou de hete zomer, die ge paard ging met een inzakkend museumbezoek. nog enigszins goed kunnen maken. Amsterdam Dame Edna Evera- ge. alias Barry Humphries, ver eert ons land in november met een bezoek. Haar nieuwe thea tershow 'Look At Me When I'm Talking To You' is op 4 novem ber in net Amsterdamse Carré te zien. De show wordt ge opend door Doctor Sir Lesley Colin Patterson, Australiè's meest beroemde diplomaat en cultureel 'trouble shooter'. Da me Edna zelf kan niet veel waardering voor deze ook in Engeland zeer geliefde diplo maat opbrengen maar haar manager stait erop dat Patter son de openingsad verzorgt Kaarten voor Dame Edna zijn vanaf zaterdag te koop bij de bekende voorverkoopadressen. A/KHIEffOTO KJRPA bliekstrekker betekent niet dat daarmee de weg van de minste weerstand wordt ingeslagen. Met het aantrekken van deze Joope ifgisM-ui die rijn sporen onder meer bij de opera van Düsseldorf heeft verdiend met veel moderne werken - mag een bijzondere benadering worden roneechi i in die nenrinll bij het publiek van deze tijd. Niet alleen de regie, maar ook decor en kostuums zouden voor leuke verrassingen kunnen zorgen. Broek Niet dat Fulda met 'Die Witwe' aan de loop gaat. Integendeel. „Ik zal deze operette zeker niet naar deze tijd, naar 1994 halen. I «-li.il s< Inert «lil wrik in 1905 en het verhaal speelt rond de eeuwwisseling. «Ie lij.l VU dl wereldtentoonstelling in Parijs en dat laten we zien. Dat bete kent mooie elegante kostuums. Maar om duidelijk te maken dat Hanna, de vrouwelijke hoofd- persoon, een voor die tijd nogal geëmancipeerde vrouw is, Te mand die 'de broek' aan heeft, krijgt zij een kostuum dat enigszins aiwijkl. „Er is meer aan de hand. Stel je voor twee mensen, die hun verhouding lang geleden heb ben zien mislukken, krijgen nu een tweede kans. Geen eenvou dig thema. Maar ik vind dat in teressant, want je ziet dat het mensen zijn van vlees en bloed, die je serieus moet nemen." „Dat geldt ook voor de andere karakters in het verhaal. Zr heb ben allemaal hun geschiedenis en het is mijn taak om dat te la ten zien. Met hun emoties en gevoelens, hun conflicten en te genstellingen. Om dat extra dui- maken laat ik de twee niet spelen In een tuin, i een situatie waarin zich niet kunnen be rt achter hun uiterlijk- Taart „Weet je. al die mensen hebben een enorme levensdrang, ze willen niet dm oen stukje vu de taart, maar willen hem hele- niftftl Daardoor komt er in deze operette een enorme energie vrij en dat hoor je ook in de nut- riak Bij era operette ala Die Fledermaus' van johann Strauss kun je wegzwijmelen in de wal Daar in de slagroom." het i je wegzinken „Maar dat soort schoonheid interesseert mij niet Het pu bliek komt voor amusement, niet voor een belediging van het verstand. Ie wilt het leven her kennen, mét rijn problemen ra mèt de oplossingen die daar voor zijn te vinden. En dat zie Je bij de personages uit 'Die Lusti ge Witwe', die hebben hun on schuld verloren. Maar ze laten je zien dat het geluk bereikbaar la, al is bet nu1111k „Daarbij zet ik bij alles het verhaal op de vrxirgrond Effec ten die een lach moeten losma ken heb ik weggelaten. De voor stelling moet die humor zelf uit stralen Het moet uit de spelers zelf komen. Bovendien inoet het niet zo worden dat er oen naar mensen op het toneel el kaar moppen staan te vertellen. De grapj>en moeten lichamelijk zijn. Ik geloof dat niet die aan pak 'Die Lustige Witwe' nog neel langmeekan." beeldende kunst recensie roos van put FxpovtK- 'Amblguout Room', vijf Am sterdam* kunstmaan Ham ligtrwn, Mattir van dn Woon. Petra van dn Stem. Jacqueline Vrfhaagen en Guda Kotter exponeren m de Haagweg Te «en t/m 25 teptvrij t/m to 13 00- 18 00 uur Haagweg 4. Letden Ambiguous' betekent letter lijk: dubbelzinnig, voor meer dan één uitleg vatbaar en aan iw111<'i onderhenb .ii dm pi lang de zin waarin het woord wordt gebruikt. Onder de titel Ambiguous Room' exposeren vijf Amsterdamse kunstenaars werk in de Haagweg. Dit werk is niet ontstaan vanuit hun ei gen ideeën- of belevingswe reld, maar is direct in relatie tot de expositieruimte ge maakt. Met andere woorden, de lokatic zelf was de inspira tiebron. De kunstwerken moe ten enerzijds worden opgevat als (op associatie gebaseerd) onderdeel van deze ruimte, maar de ruimte zelf is tegelij kertijd de zesde persoon die 'exposeert', in de hoedanig heid van een ruimte met be grenzingen. ramen, deuren en licht. Van de vijf kunstenaars slaagt sl«-< hls rru rnki-llMg erin werk te vervaardigen dat ook werkelijk enig verhand met de eigenschappen of de sfeer van de ruimte heeft. Die enkelingen zijn Guda Koster en Jacqueline Verhaagen. Dc expositieruimte van de Haagweg heeft een begane grond en een vide. Koster nceft in deze vide (eerste eta- f;c) iets gedaan met de ba- ustrade. Deze heeft zij ver lengd en uitgebreid zodanig dat een balkonnetje is ont staan. In dit balkon bevindt zich een matras van groene gewatteerde stof. Op de bega ne grond heeft zij met hetzcif dc materiaal in een vierkant gat In de grond een soort put gemaakt Het effect van hoog (hoven de begane grond) en laag (onder de begane grond) van de twee ruimtes met ver schillende verdiepingen bena drukt zij op deze manier. De associatie van Verhaagen is tweeledig. Slaande op de eerste etage en kijkend naar beneden ooct dc ruimte haar denken aan een /wemhad waar je haantjes zwemt. /IJ heeft dan ook twee oranje kleurige touwen gespannen over de gehele lengte van de begane grond om dit effect tc visualiseren. Op de eerste eta- ge is de sfeer hejhilend voor net kunstwerk. |e ziet een sla- |M*nde vrouw afgebeeld m ne gat lef film aan dc ene zijde .in een wand en aan de ande re zijde is dezelfde vrouw afge beeld in positief-fllm. Dc rela tie met de sfeer van deze ruimte (rust en intimiteit) komt duidelijk over. De overige werken, een dot watten op tic muur, foto's van tepels met veel haar, omge draaide viaggestokken, beves tigd aan badkamertegels, en zeefdrukken op plaat en glas in leesbaar en onleesbaar po sitief. zijn zeer onduidelijk. In die zin dat er geen enkele rela tie met de ruimte aanwijsbaar of voelbaar is. Als je de titel van de expositie 'Ambiguous Room' hierbij denkt, komt de vertaling 'voor meer dan één uitleg vatbaar' en 'dubbelzin nig' direct in ie op, Maar welke uitleg of dubbelzinnigheid dat dan moge zijn, hij mij Ls door middel van de getoonde wer ken in elk geval absoluut niets van het uitgangspunt overge komen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 19