Toneelprijzen
Bokma en Blok
Macedonië en Taiwan
delen Gouden Leeuw
Kunstenaar als detective en kapper
Cultuur Kunst
Beelden aan Zee in Scheveningen Annemarie Sijperman speelt met licht en kleur
Becht haakt
af bij NAi
i^llNSDAG 13 SEPTEMBER 1994
Oud Leiden 3 oktober op video
leiden 'Hen ramp voor i.eiden en geheel ons land' zo kopte deze
krant op 12 februari 1929 boven het bericht over de brand in het
Leidse stadhuis. Hoe de vlammen toesloegen is op 3 oktober te
zien in de X. Het cultureel centrum aan de Haarlemmerstraat
heeft de première van de video 'Stadsbeeld in beweging'. De
stichting LAVA (Leids Audio Visueel Archief) heeft de oude film
pjes op band gezet. Op de video is ook te zien hoe Leiden het
ontzet vierde in 1923 en 1925. De conservenfabriek Tieleman
Dros komt in beeld. Ook is te zien hoe Leidse kinderen tussen
1955 en 1957 werden ingeënt tegen polio. 'Stadsbeeld in bewe
ging' is in een doorlopende voorstelling te zien tussen 16.00 uur
en 20.00 uur. Ook bestaat de mogelijkheid de video van LAVA te
kopen.
Lezing over kunst en tuinen
oegstgeest in het kader van de beeldende kunstmanifestatie De
Hollandse Tuin houdt Erik de Jong donderdag 15 september een
lezing over de relatie kunst en tuinen. De Jong doceert architec
tuurgeschiedenis aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. De
lezing is in het Kasteel Endegeest. Endegeesterstraatweg 5,
Oegstgeest. Aanvan: 20.30 uur. Vanwege het beperkt aantal
plaatsen is reserveren bij het Centrum Beeldende Kunst (bereik
baar tot 17 uur) aan te raden: tel. 071-165369/165338.
Exposities in èn buiten Leidse regio
regio/den haag Janus Nuiten woont en werkt sinds enkele jaren
in Leiden. Hij heeft reeds een groot aantal landelijke exposities
op zijn naam staan, maar nu is zijn werk dicht bij huis te zien:
tot 3 oktober exposeert hij bij Annemarie en Dirk Kolff, Noord-
buurtseweg 2. Zoeterwoude-dorp. Openingstijden: zaterdag en
zondag 13-17 uur. Zondag 18 september leest de dichter J. Eij-
kelboom hier voor uit eigen werk. Aanvang: 15.00 uur. De Voor-
schotense Tineke Porck zoekt het iets verder van huis: bij de
Haagse beroepsvereniging van beeldende kunstenaars Arti et In-
dustriae, Noordeinde 79, is haar monumentale werk t/m 22 sep
tember te zien. Openingstijden: di t/mza 11-17 uur, zo 13-17
'Ways' van Tineke Porck, staal en hout.
arnhem yvonne jansen
Het klinkt als een grap: aspi
rant-kunstenaars die in de leer
gaan bij een hoedenmaker, een
kapsalon, een detective en een
loodgieter. Niks hoor, het is de
Hogeschool voor de Kunsten
Arnhem (HKA), waar het plan
geboren is, bittere ernst. Het
oogmerk: studenten van de fa
culteit beeldende kunst kennis
laten maken met het bedrijfsle
ven, in de hoop dat de aldus op
gedane ervaring ze later in hun
eigen beroepspraktijk van pas
komt.
'Business Art Stage' (BAS)
heet het project, dat met ingang
van deze maand gedurende een
jaar als experiment gaat draai
en. Zeventien studenten van de
faculteit beeldende kunsten be
ginnen de komende weken als
Servaas leert HKA-studenten 'de kunst van het overleven
stagiair bij onder meer een re
clamebureau, een installateur,
een horecabedrijf, een aanne
mer. een geluidsstudio, een
meubelmaker en de al eerder
genoemde hoedenmaker, de
tective en loodgieter.
Eén dag per week zullen ze
aan de lijve ondervinden hoe
het is om bedrijfsmatig te wer
ken. Het is de bedoeling dat de
stage verder gaat dan alleen
maar wat snuffelen aan het vak;
wie aan het eind van z'n stage
op z'n diploma wil hebben
staan 'beeldend kunstenaar
loodgieter' dient wel over enige
praktische vaardigheden te be
schikken. Wordt het een succes,
dan is de kans groot dat BAS ge
continueerd wordt. Ander aca
demies in het land volgen het
experiment met grote belang
stelling
Het initiatief van de HKA is il
lustratief voor de manier waar
op de kunstwereld inspringt op
de bezuinigingsgolven die de
afgelopen tijd de kunsten over
spoelden. Directe aanleiding
voor het BAS-project was het
beleid van de centrale overheid,
dat bepaalde dat beginnende
kunstenaars nog slechts een
half jaar krijgen om een be
roepspraktijk op te bouwen
waarvan ze zichzelf kunnen be
druipen. Lukt dat niet. dan is
omscholing verplicht. Het paar
se kabinet wem weUawaai aan
een nieuwe regeling waardoor
jonge kunstenaars een basisuit
kering van Sociale Zaken kun
nen krijgen, maar hoe een nieu
we regeling eruit gaat zien is
nog volkomen onduidelijk. En
verder zal de maatregel op zijn
vroegst in 1996 ingaan.
BAS is het geesteskind van
Servaas, ex-elektrotechnicus,
beeldend kunstenaar, docent
aan de HKA en voor de duur
van het experiment stagecoör
dinator. Een enigszins onortho
doxe aanpak is hem niet
vreemd. Want naast alle voor
noemde functies en nevenfunc
ties bekleedt de tegendraadse
Noordhollander ook nog hel di
recteurschap van een bloeiende
'Gretigacteur, spel Blok 'onthutsende intens
Pierre Bokma en Anneke Blok hebben de voornaamste
toneelprijzen van het jaar gewonnen. Bokma werd giste
ren in Den Haag onderscheiden met de Louis d'Or voor
zijn hoofdrol in Richard III van William Shakespeare.
Blok kreeg de Theo d'Or voor de rol van Marietje in De
Presidentes van Werner Schwab.
van Grigorin Gorin. Blok speel
de haar centrale rol in Schwabs
eerste zogeheten faecaliëndra-
ma volgens de jury met een
onthutsende intensiteit. Als Ma-
rietje, van beroep toiletontstop-
ster, geeft zij gestalte aan
Schwabs opvatting dat de mens
niets dan drek is. „Weinig actri
ces hebben de moed zo tot het
te gaan", schrijft de ju-
De jury prees Bokma voor de
gretigheid waarmee hij zich tel
kens in een rol vastbijt. „Door
die verbetenheid weet hij de
aandacht van de toeschouwers
voor zich op te eisen." Volgens
de jury is de begaafdheid van
Bokma gebaseerd op verfijnde
ambachtelijkheid. „Een uiterst
beheerste neiging tot het grote
gebaar dat halverwege geknot
wordt om elke schijn van loze
virtuositeit te voorkomen en
een intelligente voordracht die
voortvloeit uit een perfecte ana
lyse van de tekst."
Naast zijn onderscheiden
speelse opvatting in Richard III
was Bokma trouwens ook geno
mineerd voor zijn rol van
Boeranovski in Reincarnatie
ry-
Voor de belangrijkste toneel-
onderscheidingen waren ook
Warre Borgmans (Thomas in
De Eantasten van Robert Musil)
en Karin Tanghe (Nora Helmer
in Nora van Henrik Ibsen) ge
nomineerd. Bokma en Blok ont
vingen een door Eric Claus ge
maakte gouden plak.
De lz)uis d'Or en de Theo
d'Or worden sinds 1955 uitge
reikt voor de beste mannelijke
en vrouwelijke dragende rol van
het voorgaande Nederlandse to
neelseizoen. In 1993 gingen de
prijzen naar Gijs Scholten van
Aschat en Sacha Bulthuis.
De prijzen voor de beste bij
rollen waren voor Marisa van
Eyle en Khaldoun Elmacky voor
hun spel in Volksvernietiging of
mijn lever is zinloos van Werner
Schwab. Aan de prijzen (de Co-
lombina voor de vrouwelijke
bijrol, de Arlecchino voor die bij
mannen) is een bronzen beeldje
van Pépé Grégoire verbonden.
Voor zijn regie van Nora bij
'Theater Maupertuus kreeg Dirk
Tanghe de Prosceniumprijs.
Eens te meer bleek in Ibsens
drama volgens de jury zijn ei
genzinnige interpretatie van de
tekst, zijn vermogen zijn acteurs
te inspireren, zijn aandacht
voor de vormgeving en zijn mu
zikaliteit. Deze prijs werd in
1981 geïntroduceerd om thea
termakers van bijzondere bete
kenis te onderscheiden.
Carel Alphenaar, veelzijdig
kunstenaar, docent en vertaler,
reikte de prijzen uit in de Ko-
Anneke Blok laat haar Theo d'Or aar
de prijs was genomineerd.
ninklijke Schouwburg in Den
Haag. De uitreiking werd opge
luisterd met een show in de stijl
onderneming die behalve ge
bakken (vis)lucht ook gefrituur
de kibbeling en zoute of zure
haring aan de man brengt.
Wat voor nieuwe maatregelen
het kabinet ook verzint om jon
ge kunstenaars aan de slag te
helpen, ze hebben volgens Set
vaas gaan -in als vemdiad
wordt ze bij te brengen hoe ze
hun werk aan de man moeten
brengen. „Het is voor die jonge
mensen van levensbelang dat ze
de regels leren die In elk ander
bed rijf bestaan."
De eerste reacties op BAS zijn
uitermate positief. De studen
ten staan m ledei ge\al te trap
pelen om te gaan wassen en
knippen, speuren en lassen. Het
wachten is nu nog op de reactie
van Aad Nuis. de kersverse
staatssecretaris van C lult uur.
Leidse kunst
mogelijk
naar Budapest
Werk van een aantal leidse
kunstenaars zal komende win
ter mogelijk op een tentoonstel
ling in de Hongaarse hoofdstad
Budapest te zien zijn. Dat
maakte de in Hongarije geboren
leidse galeriehoudster Susanne
legrsi deze werk hekeiul 1 >ij de
opening van een tentoonstelling
in galerie Zlchy aan de Steen-
De Hongaarse minister van
cultuur en onderwijs, Gabor Ho-
dor. verrichtte de openingshan
deling van de expositie, die
werk laat zien van de graficus
Laioi Szaley HQ wordt ba
schouwd als de belangrijkste
Hongaarse tekenaar van deze
eeuw. Eerder deze week opende
Gabor een expositie in de Rot
terdamse Kunsthal, gewiid aan
de laai 19e eeuwae at hlloei i
ontvary.
Jegesi benadrukte in een kor
te toespraak haar ideaal de gale
rie een rol te laten ipden tui da
culturele uitwisseling tussen
I-eiden en Hongarije. Zij gaf aan
niet alleen kunst van haar land
genoten in lilden te willen pre
senteren, maar ook Leidse kun
stenaars naar het voormalige
Oostblok land te willen exporte
ren. Welke Leidse kunstenaars
voor deze uitwisseling worden
uitverkoren, is nog niet bekend.
Waarschijnlijk /al Stelling Gal
lery aan de Kruisstraat de »orii
din.itie van de uitwisseling voor
haar rekening nemen.
scheveningen
n Aan de Boulevard in Schevenin-
i- gen, vlakbij het Kurhaus, het ca-
sino en het Circustheater, staat
)f het eerste museum voor sculp-
i- turen. Koningin Beatrix ver-
5 richtte vorige week de officiële
opening van het particuliere
museum Beelden aan Zee.
p Architect Wim Quist is ver-
n antwoordelijk voor het ontwerp,
e dat voor 12 miljoen gulden kon
g worden uitgevoerd. De ope
ningstentoonstelling bevat rond
de 200 beelden uit de collectie
van het echtpaar Scholten-Mil-
tenburg, de initiatiefnemers van
het kunsthuis. In de loop der ja
ren wisten ze 360 sculpturen
bijeen te brengen.
„Vijfentwintig jaar geleden
kochten we ons eerste beeld",
vertelde Theo Scholten (67),
oud-directievoorzitter van Ro-
beco en oud-hoogleraar be-
r drijfskunde vrijdag tijdens een
persbijeenkomst. „Toen wisten
we nog niet dat we een verza-
meling zouden gaan aanleg-
i;gen." Wel bracht het echtpaar
- de collectie al snel onder in een
1 j stichting, die de naam De On-
- voltooide meekreeg.
i De eerste jaren kochten de
Scholtens vooral werk van jonge
Nederlandse kunstenaars. „We
dachten dat het goed zou zijn
om hen te stimuleren," zegt
Scholten daar nu over. „Na ver
loop van tijd kregen we door dat
ook de wat oudere kunstenaars
soms een stimulans nodig heb
ben." Het aankoopbeleid ver
schoof dan ook. Wel hielden de
verzamelaars zich al die jaren
bij één thema; alle kunst die ze
kochten, houdt verband met de
mens.
Het splinternieuwe museum
is vrijwel geheel gemaakt van
ter plaatse gestort beton van
bruinachtig crème, een kleur
die nauw aansluit bij de tint van
het zand. Door de kleur, maar
ook door de ligging in het duin
valt het gebouw bijna niet op.
Alleen het grote beeld aan de
zeezijde trekt de aandacht.
Middelpunt van het museum
vormt het Paviljoen von Wied,
een monument uit 1826 dat ko
ning Willem 1 voor zijn echtge
note liet bouwen. De literaire
Sociëteit De Witte gebruikt het
Paviljoen nu. De naargeestige
kruipruimte onder het monu
ment kon Quist in. het museum
integreren door de ruimte an
derhalve meter uit te graven.
Het voormalige keldertje, dat
een prachtig gewelfd plafond
heeft, is de enige ruimte in het
museum die uitzicht biedt op
volle zee. De raampartij ligt zo
hoog dat de koek- en zopieten-
ten op het strand gelukïdg net
niet te zien zijn.
Het museum bestaat binnen
uit 1100 vierkante meter aan ex
positieruimte, ofwel drie grote
zalen en twee gangen. Buiten
bieden nog drie patio's en drie
terrassen, in totaal 2000 vier
kante meter, plaats aan de
kunstwerken. De rest van de
ruimte (700 vierkante meter), is
gereserveerd voor zaken als het
café, depot en bibliotheek.
In een deel van het museum
zal altijd werk uit de Scholten-
Miltenburgcollectie te zien zijn.
Regelmatig komen er exposities,
bijvoorbeeld van de collecties
van andere particuliere verza
melaars. Voor november staat
een tentoonstelling van beelden
uit negen bedrijfscollecties op
het programma.
Het museum is van dinsdag
tot en met zondag geopend.
Naar verwachting komen er
jaarlijks minimaal 25.000 be
zoekers.
recensie ben wageaaaker
Expositie Annemarie Spijkerman, acryl schildenjen.
t/m 22 september, di t/m za 9-18 uur. Bleyenberg
galene, Breestraat 113, Leiden
Het klinkt paradoxaal maar niet alle
schilderijen zijn schilderachtig. Door de
contouren van een object met een harde
lijn te benadrukken ontstaat bijvoor
beeld een beeld dat allerminst dat predi
kaat verdient. In de natuur neemt het
menselijk oog een dergelijke lijn ook niet
waar. Alleen in het geval van sterk con
trasterende kleuren (denk aan het maxi
male contrast zwart-wit), ontwaart het
oog beelden met een scherpe lijn. Over
gangen worden dan 'hard'. Maar als het
oog bijvoorbeeld het geheel van een
landschap wil opnemen vervagen lijnen
en vloeien kleuren in elkaar over. Niet
voor niets spreken wc vaak over 'een
schilderachtig landschap', een uitdruk
king ontleend aan de schilderkunst.
De geabstraheerde landschappen of
stadsgezichten van Annemarie Spijker
man zijn zonder uitzondering wèl schil
derachtig te noemen. Harde lijnen of
overgangen zal men vergeefs zoeken.
Spijkerman neemt 'stad en land' in zich
op en vertaalt ze in evenwichtige com
posities van vlakken en kleuren. Dat wil
niet zeggen dat elk reëel element wordt
vermeden. Daklijnen keren bijvoorbeeld
regelmatig terug, contouren van huizen
of heuvels blijven herkenbaar en verwij
zen naar het onderwerp. Spijkerman
presenteert haar schilderkunstige erva
ringen, die in essentie bestaan uit im
pressies die het onderwerp nét niet losla
ten. Vlakken, vormen en kleuren blijven
daardoor diepte behouden, het perspec
tivisch patroon van landschap of stad
blijft gehandhaafd maar toch gaat het
werk een eigen leven leiden.
Een goed voorbeeld is 'Novole', een
doek van mediterrane helderheid. Op de
voorgrond is een crème-witte muur net
kenbaar. Deze volgt de baan van een
halve ellips en gaat over in wat zich nog
duidelijk laat herkennen als de massa
Dq Gouden Leeuw van het 51-ste Filmfestival van
Venetië is gisteravond uitgereikt aan de Taiwane
se cineast Tsai Ming-liang voor zijn film Lang Le
ve De Liefde en aan de Macedoniër Milcho
Manchevski voor zijn film Voor De Regen.
Het is het tweede jaar op rij dat in Venetië de
Gouden Leeuw moet worden gedeeld. Vorig jaar
lepk de jury daarmee vooral te willen beklemto
nen dat de twee winnende films (Short Cuts, van
Robert Altman en Trois Coleurs-Bleu) toen ver
boven alle andere competie-inzendingen waren
uitgestegen. Dit jaar heeft het er meer van weg
dat ook de jury geen werkelijke uitschieters heeft
waargenomen en het derhalve moeilijk kiezen
vond.
Lang Leve De Liefde is" in elk geval de meest
verrassende film van het festival gebleken. Regis
seur Tsai Ming-liang (van wie in Nederland op
het ogenblik Rebels Of The Neon God heeft draai
en) vertelt over de identiteitscrisis van de wereld
stad Taipeh. aan de hand van drie langs elkaar le
vende jongeren in een leegstaand appartemen
tengebouw. De bekroning van Voor De Regen
moet vooral gezien worden als een politiek ge
baar. Machevski's film gaat over oorlogsellende in
het voormalige Joegoslavië. De Speciale Jury-Prijs
werd door de jury. voorgezeten door de Ameri
kaan David Lynch, gegund aan Oliver Stone's Na
tural Born Killers. De Coppa Volpi voor de beste
actrice ging intussen naar Maria de Medeiros
voor haar hoofdrol in Tres Irma-os, van de Por
tugese Teresa Villaverde. De Coppa Volpi voor de
beste acteur werd ontvangen door de Chinees
Jiang Wen voor zijn hoofdrol in In De Hitte Van
De Zon, geregisseerd dor Jiang Wen.
Een Zilveren Leeuw stelde de jury ter beschik
king voor Heavenly Creatures (van de Nieuw-Zee-
lander Peter Jackson), te delen met II Toro, van de
Italiaan Carlo Mazzdcurrati. Een Coppi Volpi voor
de beste mannelijke bijrol kreeg Roberto Citran,
voor zijn rol in dezelfde film. Voor de beste vrou
welijke bijrol werd Vanessa Redgrave onderschei
den. Zij speelt mee in Little Odessa, van de Ame
rikaan James Gray.
De Osella d'Oro, voor bijzonder technische
prestaties, werd in drievoud uitgereikt, aan resp
de Honkongse kung fu-film As Van De Tijd (van
Wong Kar wei) voor de fotografie, de Spaanse
film De Tiet En De Maan (van Bigas Luna) voor
het scenario en aan de Italiaanse film Lamerica
(van Gianni Amelio), voor de regie.
leiden» Calypso Rose is het middelpunt van
het swingende Caribbean Carnival dat don
derdagavond in de Leidse schouwburg zijn
Nederlandse première beleeft Het gezel
schap brengt een mengelmoes van Afrikaan
se, Spaanse en Indiase culturen in een kleur
rijk en energiek festijn. Calypso Rose, 'the le
gendary heart and soul of the Caribbean',
weet zich omringd door 20 swingende dan
sers in fantastische kostuums, het gezelschap
wordt begeleid door een live orke«
steelband, die calypso's, salsa's er
voeren. Een lust voor oog en oor.
van een huis. Al veel vager en veel min
der duidelijk zijn de bruine schaduwen
van daarachter gelegen woningen. Ver
schillende roden suggereren heuvels
maar zijn het al lang niet meer. En dun,
hoog op het doek gesitueerd: twee hel
dcre blauwen onderbroken door een
dun turquoise lijntje. De horizon is be
reikt, de zee achter de heuvels gaat over
in de lucht.
Spijkerman speelt met licht en kleur.
Een spel dal getuige een van haar titels
('Vier veren val, mooie waterval', een
liedje van een tv-serie voor kinderen be
gin Jaren zestig) met een haast kinderlij
kc vanzelfsprekendheid gespeeld wordt.
rotterdam gpp
Kunstkenner Trits Becht, die in
juli benoemd was tot nieuwe di
recteur van het Nederlands Ai
chitectuurinstituut (NAi) in Rot
terdam, ziel alsnog van zijn
functie af. Becht heeft gisteren
in een brief aan het bestuur van
het Architectuurinstituut laten
«veten dal hij geen zin heeft <ii
recteur te worden, omdat het
nieuwe kabinet volgens hem te
veel op cultuur wil bezuinigen,
waardoor hij met een te krap
budget moet werken.
De beslissing van Becht is in
het Architectuurinstituut met
verbazing ontvangen. Directeur
Adri Duivesteiin, die op 15 ok
tober afscheid neemt van liet
NAI omdat hij de PvdA m
de Tweede Kamer is gekozen,
zegt dat er deze week een ge
snrek met Becht zou plaatsvïn-
uen over de zorgen die de nieu
we directeur over het budget
van hel NAi bleek te hebben.
Volgens Duivesteijn heeft na
vraag hij staatssecretaris Nuis
uitgewezen dat het NAi niet he
vreesd hoeft te zijn voor wezen
lijke ingrepen in het budget.
PYKK KOCH Het Dordrecht*
Museum heeft met steun van
de Vereniging Rembrandt een
schilderij van Pyke Koch (1901
1991) gekocht. Koch schilderde
het werk. Stilleven met appels
en peren, op een afgezaagd
plankje van 20 bij 30 cm. Het
werk i afkomstig van kunst
handel Bernard Houthakker in
Amsterdam Hel DantrodMi
Museum presenteert de aan
winst deze maand.
