UIT
Van luchtvaart tot kastelen
'Goed dat er zeuren zijn,
anders verandert er niks'
"1 i
Kanker vraagt niet hoe oudje bent
MAANDAG 12 SEPTEMBER 1994
'Dossier Weerwerkvijfjaar strijd tegen onrecht in beeld
Nederland heet een rechtsstaat te zijn, desondanks lo
pen er in dit land tal van mensen rond die zich om de
een of andere reden danig in hun rechtsgevoel voelen
aangetast. Maar lang niet iedereen kan het emotioneel
en financieel opbrengen een traject van slepende pro
cedures af te leggen als reactie op een onheuse behan
deling. I)e makers van Dossier Weerwerk volgen al vijf
jaar de minderheid van lastpakken, die er desnoods ja
ren strijd voor over hebben om hun gelijk te halen. De
onderste steen zal bij hen hoe dan ook bovenkomen,
hoeveel macht de gewraakte tegenpartij ook vertegen
woordigt en hoe groot ook het risico om voorgoed door
de maatschappij uitgekotst te worden. Wij hebben
mensen in beeld gebracht, van wie je kunt zeggen dat
ze winners en tegelijkertijd losers zijn", zegt Henk
Baard, de hoofdredacteur van het RVU-programma.
„Aan hun conflict hielden ze zo veel littekens over dat
de uiteindelijke erkenning niet meer dan een pleister
op de wonde was."
en research. Ik ben nu al twee
jaar met een bepaalde zaak be
zig. De man om wie het gaat.
durft nog niet. Mocht hij z'n
toestemming alsnog geven,
dan volgt de reconstructie van
een enorm schandaal. Maar we
ending als de
Dossier Weerwerk. Oftewel vijf
jaar strijd tegen al dan niet ver
meend onrecht in beeld. Met
grote ongenoegen van het in
dividu over Kafkaiaans aan
doende overheidsbureaucratie
en wantoestanden op de werk
vloer. vastgelegd op film. Als
erd inger
>erd, eer
i de velen i
- Wiln
i de
eks
i opge
lat
schappelijk mislukte omdat de
BV1hem had gescreend als ie
mand met een communisti
sche achtergrond. Wilman
vecht al jaren voor eerherstel,
l in zo werd ook de kwestie Ton
Theunis gevolgd, een gevun-
genbewaarder die besloot zijn
mond open te doen over kwa
lijke zaken in de Bijlmerbajes.
Hij verhaalde van liet drank
en drugsmisbruik van gedeti
neerden. fin Theunis deed ook
een hoekje open over de be
waarders, die alles naar binnen
hadden gesmokkeld. Het ge
volg van zijn openhartigheid:
Theunis werd bedreigd door
de gevangenen: voor zijn colle
ga's werd hij een outcast, fin
nu, drie jaar na uitzending van
de aflevering, zit Theunis nog
altijd thuis. Van werken zal het
vermoedelijk niet meer komen.
Volgens een typisch Neder
landse wijsheid duurt eerlijk
heid het langst, maar de prijs
die ervoor betaald wordt kan
soms hoog zijn. „Het gaat
meestal om mensen die door
hun omgeving zeuren worden
gevonden, notoire querulan
ten. fir zijn wel artikelen over
dit type mensen verschenen, in
Amerika worden ze klokkelui-
ders genoemd. Onderzoekers
zeggen: ze zijn zo laslig dal je
ze niet eens als collega wilt
hebben. Maar godzijdank zijn
ze er, want zouden ze er niet
zijn. dan veranderde er nooit
wat in de maatschappij."
Voor deze uitspraak tekent
Wim Beijderwellen. Met Jan
van der Zanden en firik Ditour
vormt hij de maatschap On Air
TV, <ii«- In opdracht vén
RVU liducatieve Omroep Dos
sier Weerwerk vervaardigt.
Voor alle duidelijkheid: de lie
ren maken ieder afzonderlijk
luin afleveringen. „Het is een
verschrikkelijk arbeidsintensie
ve serie", zegt Beijderwellen.
„In een aflevering zit veel tijd
ïsde
de
hoofdpersoon niet wil, dan
houdt het op."
Zaak-Wind
Dossier Weeru
dagavond het
met de
zaak-Wind. Het betreft
senpaar dat jaren naar ieders
tevredenheid als opvanggezin
voor pleegkinderen fungeerde.
Het kalme gezinsleven in hui
ze-Wind onderging een radica
le verandering, nadat een
maatschappelijk werkster het
advies had uitgebracht een
pleegkind van twee in een in
richting op te nemen, fien tijd
perk vol juridische haarkloverij
brak vervolgens aan. Gesteund
door zijn echtgenote leverde
Jan Wind slag met kinderbe
schermers, hulpverleners en
kinderrechters. De familie
moest fors voor hun zaak dok
ken. Het materiële offer be
droeg 50.000 gulden aan advo-
caatkosten. fin de morele scha
de bestond onder meer uit het
door een kinderpsychiater uit
gesproken vermoeden dat de
pleegvader zich wellicht schul
dig had gemaakt aan seksueel
misbruik.
„Misstanden in de samenle
ving signaleren we op een spe
ciale manier", aldus Wim Beij
derwellen. de maker van onder
meer deze aflevering. „We
gaan altijd uit van de man of
vrouw die nou eens niet denkt:
die strijd valt niet te winnen'.
Zeg maar het type dat zegt: ja.
verdorie, maar dat pik ik niet."
Dossier Weerwerk is voortge
komen uit de RVtJ-serie Wer
ken aan werk. laatstgenoemde
reeks bood de makers qua op
zet niet voldoende mogelijkhe
den om kritische voetnoten bij
de beelden te plaatsen. Beij
derwellen: „Om dat probleem
te ondervangen hebben we be
sloten een aparte programma-
serie te ontwerpen. In de eerste
jaren sneden we alleen maar
onderwerpen aan over mensen
die in opstand kwamen tegen
heersende toestanden op de
werkvloer. Zo is er bijvoorbeeld
'aandacht besteed aan iemand
bij Shell die het niet eens was
met het destijds gevoerde be
leid in relatie tot Zuid-Afrika.
fin die acties organiseerde bin
nen het bedrijf en die jaren en
jaren probeerde vol te hou
den.''
filke aflevering is een recon
structie van een procedure, die
zo niet afgerond dan toch in
elk geval in een stadium van
af ronding verkeert. De dossier
stukken dienen daarbij als lei
draad van het programma. In
Dossier Weerwerk wordt overi
gens niet alleen maar melding
gemaakt van de kleine man of
vrouw, die met succes de zo
veel machtiger tegenpartij juri
disch onderuit heeft gehaald.
Beijderwellen: „Maar ook als
het slecht is afgelopen voor de
hoofdpersoon, kan hij toch
zeggen: 'voor mij is het heel
belangrijk geweest dat ik mijn
recht neb gezocht, ik kan me in
elk geval recht in de spiegel
aankijken'. In zo'n uitzending
kan zo'n persoon achteraf la
ten zien wat-ie allemaal heeft
doorgemaakt, fien soort defini
tieve afrekening met het verle
den.''
Weinig medewerking
Veel medewerking van door
hoofdpersonen gedaagde on
dernemers en autoriteiten on
dervinden de makers van Dos
sier Weerwerk niet. Het stand
punt van de tegenpartij wordt
in de regel vertolkt door een
commentaarstem aan de hand
van de beschikbare dossier
stukken. „Die zijn openbaar",
benadrukt hoofdredacteur
Henk Baard. ..ai is dat natuur
lijk een andere openbaarheid
dan dat een zaak met alle ins
en outs op TV komt. Want dan
komt alles op straat te liggen."
RVU Educatieve Omroep
wordt meer dan eens benaderd
door advocaten van onderne
mers, die uitzending van hun
geschil proberen te voorko
men. „Maar", ^egt hoofdre
dacteur Baard, „we bezwijken
niet voor het dreigement van
een proces. We lopen namelijk
geen enkel risico, omdat we
ons op de dossierstukken base-
In de afgelopen vijf jaar is
het eenmaal voorgekomen dat
van uitzending moest worden
afgezien. Het betrof een zaak
waar Wim Beijderwellen was
ingedoken, „fien week voor de
draaidagen werd de hoofdper
soon bedreigd. Ik had aan die
zaak een half jaar gewerkt, het
script gemaakt en de draaida
gen gepland, fin dat alles kon
ik weggooien."
Hoofdredacteur Henk Baard:
„De dreigementen moesten we
wel serieus nemen. Bij deze
story was de onderwereld be
trokken. fir was al eerder met
wapens gezwaaid en geslagen.
Als er fysiek geweld dreigt, en
dat was in dit geval dus duide
lijk. houdt het ook voor ons op
om hoogstaande journalistieke
principes na te jagen."
('Dossier Weerwerk', Neder
land 3, dinsdagavond om
20.55 uur)
De arts Jan Wind, dinsdagavond hoofdpersoon in 'Dossier Weerwerk'.
EMS gespecialiseerd in commerciële documentaires
r beroemde kastelen in Europa wist Okkerse te slijten aan 'Discovery Channel'. Op de foto het kasteel 'Oxborough Hall' in Norfolk.
De tijden dat omroepen voor het maken van radio- en te
levisieprogramma's alles zelf in handen hielden, zijn al
lang vervlogen. Steeds vaker doen de omroepen een be
roep op bedrijven die een specialisatie in huis hebben.
Een verhaal over het Hilversums televisie-produktiebe-
drijf European Media Support.
gramma's die je verkoopt bewa
ken."
De zesdelige serie Tycoons I
over topmanagers van grote be
drijven was in 1989 het eerste
wapenfeit van European Media
Support. Veronica zond de serie
in Nederland uit. Daarna volg
den onder meer de luchtvaart
serie Skybound (Veronica), de
documentaire over China, Awa
kening Giant (EO) en Great
Castles of Europe I en II (Disco
ver)' Channel) een serie docu
mentaires over beroemde kas
telen.
Ton Okkerse legt zich met
zijn produktiebedrijf vooral toe
op de commerciële documen
taires. Zijn documentaires wor
den niet alleen op TV uitgezon
den, maar ook op koopvideo
uitgebracht. Dë tien vaste me
dewerkers en een handvol free
lancers maken gemiddeld acht
uur televisie per jaar. „Dat lijkt
misschien heel weinig, maar de
programma's die wij maken zijn
erg arbeidsintensief. In een se
rie als Skybound zitten veertien
manjaren arbeid. Ach, vergele
ken met The Trials of Life van
David Attenborough is dat nog
niks. Daar zitten wel dertig
manjaren in", vertelt Okkerse.
Wat de produkties van EMS
zo arbeidsintensief maakt illu
streert een serie als Tycoons II.
Voor deze cyclus portretteerde
het bedrijf onder andere Philip
Knight van Nike. „We nemen
geen genoegen met één inter
viewtje tussen twee vergaderin
gen door. Als Knight bereid is
mee te werken aan de serie, zijn
wij bereid om de hele wereld
over te reizen. Het gebeurde re
gelmatig dat hij belde naar ons
kantoor met de mededeling dat
we de volgende dag welkom
waren voor een interview in
Australië."
Huisleverancier
„Wij moeten onze opdrachten
uit het buitenland krijgen en
kunnen dan bij een Nederland-
igenlijk wilde televi-
I sieproducentTon Ok-
kerse helemaal geen
programma's gaan maken toen
hij Veronica verliet om een ei
gen bedrijfje te beginnen. Het
voormalig hoofd bureau pro
grammazaken van de omroep
merkte begin jaren tachtig door
zijn veelvuldigde bezoeken aan
internationale beurzen dat tele
visie goede handel was. Daar
lag zijn toekomst, fien eigen be
middelingsbureau. Program
ma's kopen en op de internatio
nale markt verkopen. De boer
op met TV-programma's. In
1988 was zijn bedrijf European
Media Support in Hilversum
een feit.
„Ik zag veel te veel mooie
programma's na één uitzending
op de plank verdwijnen. Aan
een programma als Nederlan
ders Overzee is jaren gewerkt.
Het wordt op een zekere dag
uitgezonden, er kijken een paar
honderdduizend mensen naar
en het is voorbij. Jaren werk
komt in de kast terecht en er ge
beurt niets meer mee. Dood
zonde. Een goed boek lees je
toch ook meer keren." Ton Ok-
zag met de komst van
itallen
telev
tions en uren extra zendtijd het
bekende gat in de markt. Waar
om zouden Amerikanen, Engel
sen, Fransen of Australiërs niet
naar goede programma's uit
Nederland willen kijken?
Het ging in het begin allemaal
wat lastiger dan Okkerse ver
wachtte. „Niemand wilde de
programma's waar ik de distri
butierechten over had. Het was
teveel dertien in een dozijn, ze
hadden geen internationale
waarde." De stap om dan toch
maar zelf programma's te gaan
toen snel gemaakt. „Zo kun je
zelf de kwaliteit van de pro-
se omroep het laatste stukje fi
nanciering halen." Zo is EMS
voor Discovery Channel zo'n
beetje de huisleverancier ge
worden. Skybound draait vooral
dankzij dat commerciële docu
mentairekanaal inmiddels in
negentig landen. Van Australië
tot Zuid-Afrika.
„Het was een hele klus om
voor Discovery Channel aan de
slag te kiinnen. Ik ben wel tach
tig keer bij ze langs geweest met
allerlei programmavoorstellen.
In 1990 gaven ze me het voor
deel van de twijfel en kon ik de
luchtvaartserie Skybound leve
ren. Er wordt veel kritischer
naar je produkt gekeken dan
hier in Nederland. Er zijn in het
produktieproces wel tien mo
menten waarop verschillende
mensen bepalen of het goed is
wat je maakt. Als je het eindpro-
dukt laat zien, zitten er wel 140
mensen in de zaal. Het hele be
drijf komt kijken en als het goed
is krijg je een staande ovatie.
Dat is in Nederland ondenk
baar. Hier laat je het program
ma even tussen neus en lippen
door zien aan een hoofd van
Zes patiënten vertellen in film openhartig over hun ziekte
hilversum. susanne v
Als Sonja Brusse hoofdpijn
heeft, slaat de schrik haar om
het hart. De echtgenote van ac
teur Kees Brusse krijgt direct
visioenen over kanker. Twee
•jaar lang stond haar leven dag
in dag uit in het teken van de
ziekte. Na een zware operatie
en drie chemokuren is de eier
stokkanker bij haar bedwon
gen. maar de angst om de ziek
te weer te krijgen is er voortdu
rend. „Bij ieder pijntje dat ik
voel moet ik mezelf bij elkaar
grabbelen en zeggen 'je hebt
griepje'
Sonja Baisse veneltin de
TROS-film, Kanker vraagt niet
hoe oud je bent, uitgebreid en
openhartig over haar ziekte
proces. De film van John
Kraakman kwam tot stand in
samenwerking met de Neder
landse Kankerbestrijding/Ko
ningin WUhelmina Fonds, die
komende week haar nationale
collecte houdt. In de film pra
ten zes (ex-)kankerpatiënten
over hun strijd tegen kanker.
Jonge en oude mensen, gene
zen en opgegeven patiënten en
mensen die nog midden in het
gevecht tegen kanker zitten. De
verhalen in de film worden
rechttoe rechtaan verteld, zon
der franje.
Het zijn optimistische verha
len van patiënten die soms we
ten dat hun ziekte ongeneeslijk
is. Zo is beeldhouwer Niek lonk
(66) opgegeven toen bij hem
kortgeleden prostaatkanker
werd geconstateerd. Medicij
nen konden het ziekteproces
wel vertragen met een half jaar,
maar genezing is niet meer
mogelijk. Niek heeft zich met
het lot kunnen verzoenen.
„Mijn oeuvre is afgerond. Dit is
het. Dat geeft een gevoel van
bevrijding."
In de film komen ook kinde
ren aan het woord die in hun
jonge leven al verschillende
zware behandelingen achter de
rug hebben. Bij de 6-jarige Ag
nes Auwerda werd een jaar ge
leden een hersentumor van
constateerd. Na een operatie
en zware bestralingen is de tu
mor nu nog maar een 'spelde-
knopje'. Het gezin leeft sinds
de ziekte van Agnes bij de dag.
„Je denkt niet meer vijf of tien
jaar vooruit", vertelt haar moe
der.
GESPROKEN
Actrice Susan Sa-
f randon in Humo:
„Eerlijk gezegd
sta ik liever op de
planken dan voor
de c amera. In het
theater heb je echt een relatie
met de mensen. Het verschil
tussen film en theater is als het
verschil tussen masturberen en
vrijen."
idem:
„Ik ben boven de veertig en er
zijn gewoon heel weinig seksu
eel attractieve rollen voor vrou-
wen van boven de veertig. Ter-
wijl de mannen van onze leef
tijd altijd jongere tegenspeel- i
sters hebben, en zelfs als hun
ballen op de grond hangen nog
het stempel sexy krijgen opge
plakt. Dat is nu eenmaal zo."
Whitney Houston in Veroni-
„Ik ben
en ik heb een man die van me
houdt. Hoe ik dat weet? Ik geef
hem alle redenen om niets bui
ten de deur te zoeken."
Gert-Jan Dröge in VARA TV-
Magazine:
„Ik ben niet leuk. Nou ja, per
ongeluk weieens, als ik er niet
over nadenk. Als ik het bewust
moet doen, is het meteen ver
schrikkelijk."
Gerard Cox in TV-Studio:
„Het feit dat ik er nog steeds
ben, dat moet toch wel beteke
nen dat ik hartstikke goed ben.
Aan mijn imago kan niets meer
verprutst worden. Ik ben zo
langzamerhand onkwetsbaar."
Acteur Peter I
i Vero-
een afdeling en krijg je te horen
dat het mooi gefilmd is." Tot
zijn teleurstelling hoorde hij
zelfs vaak helemaal niets.
Ton Okkerse wil de omzet van
zijn produktiebedrijf uitbreiden
van acht uur.naar 12 tot 15 uur
televisie per jaar. „Er is steeds
meer vraag naar het soort pro
gramma's dat wij maken en het
is voor ons te riskant om maar
één serie in produktie te heb
ben." De komende jaren dreigt
er voor EMS nog geen gevaar.
Het bedrijf werkt momenteel
aan een HDTV-produkie voor
onder meer de TROS en TV Plus
over de ballonvaart die Henk
Brink rond de wereld gaat ma
ken. Skybound II is in produktie
en voor de i ROS maakt EMS
Gevleugelde Dromen, een docu
mentaire over de positie van
Nederland in de luchtvaart in
de toekomst. Voor Discovery
Channel gaat Okkerse series
maken over internationale han
delsroutes en paleizen. En dat
levert in ieder geval voor 4 tot 5
jaar werk op.
„Op het toneel en voor de ca
mera is gelukkig nog het één en
ander mogelijk. In ons vak mag
je spelen en dollen. We zijn af
en toe net kinderen. Als je die
speelsheid houdt, dan blijf je
echt leven. Als zwaarwichtig
heid de boventoon gaat voeren,
dan denk ik dat je op een verve
lende manier oud wordt."
André Hazes in het NCRV-ra
dioprogramma 'Goedemorgen
Nederland': ...aam
„Ik zing tot mijn vijftigste,
daarna wil ik weer de horeca in.
Want mijn hart ligt niet alleen
voor de tap, maar ook erach
ter."
Herman Brood in VARA TV-
Magazine:
„Ik kwam terug uit Israël en ik
had geen poot meer aan de
grond in Nederland. En dus ben
ik begonnen met inbreken en
dergelijke. Dat was een zeer leu
ke ervaring, echt Kruimeltje.
Soms wel 'heavy', het is een te
gekke spanning om in een re
genpijp te klimmen met je gym
pies aan."
Herman Brood ging het dievenpad
op om aan geld te komen.
FOTO ARCHIEF
Zangeres Dani Klein in Hu-
„Ik ben wraakzuchtig, ja. Als
een muzikant aan alcohol of
drugs verslaafd raakt, tot op het
punt dat hij niet meer kan func
tioneren, bekijk ik hem niet als
iemand die zichzélf in de steek
laat, maar als iemand die mij in
de steek laat. En dan vind ik dat
hij daarvoor moet betalen."
Actrice Kiki Classen in Story:
„Het is voor mij geen punt
om uit de kleren te gaan. Dat
mensen daar zo'n daikte over
maken is voor mij nog steeds
een raadsel. Ga naar Zandvoort
op een zonnige dag. daar zie je
veel meer borsten en billen dan
op de televisie. Als er één borst
in beeld verschijnt, vindt ieder
een dat schandalig. Maar als het
bloed zo'n beetje van het
scherm afdruipt
zegt men: leuke
film...Kijk daar heb
ik nou problemen
