Schip als roerend monument VVD-patat en orgelpijp te koop 'Geen gebrek aan acteurs' Cultuur Kunst Perfect Engels en hartveroverend slotkoor MAANDAG 12 SEPTEMBER 1994 11 Ruim 700.0(H) bezoekers aan monumenten AMSTERDAM ANP De Open Monumentendag heeft zaterdag meer bezoe kers getrokken dan vorig jaar. De Stichting Open Monumentendag taxeerde tiet aantal op ruim 700.000. i iici i'ii daai kwam het vooi monumenten zelfs tot file vorming. Volgens de stich ting zijn er dit jaar ook voel toeristen op de culturele manifestatie afgekomen. „De plaatselijke comités waren verrast door de be- langsteUing". verklaarde projectleider Marjo van Loon. „Utrecht noteerde HO.(HH) mensen. Den Bosch 65.000. Hoewel cijfers moeilijk zijn te geven, ge loof ik dat we ruim hoven het vernachte aantal van 700.000 bezoekers uitko- Aan de achtste editie van de monumentendag deden 420 gamaantan maa Nel als in 1993 waren 3100 mo numenten geopend, waar onder veel il ie normual voor publiek zijn gesloten. In het kader van de dag is dit jaar in zestig plaatsen extra aandacht aan beeld houwwerken in en op mo numenten besteed, Tijdens de nationale opening, vrij dag in Roermond, is een groot restauratieprogram ma gestart van zogcnaam de putbeelden die In het straatbeeld van de stad een belangrijke plaats innemen. W.F. Hermans te gast in Leeuwarden rik Hermans is 8 oktober te gast in Leeuwarden. De Stichting Li teraire Aktiviteiten Leeuwarden (SLAL) nodigde hem uit in het kader van de opening van de verbouwde schouwburg De Har monie. Hermans reist af naar de Friese hoofdplaats om zich te laten interviewen door Volkskrant-journalist Michaël Zeeman, voor te lezen uit eigen werk en vragen te beantwoorden van het publiek. Edward Said houdt Nexus-lezing Tilburg De Palestijns-Amerikaanse cultuurcriticus en litera tuurwetenschapper Edward Said houdt op 22 september in Til burg de eerste Nexus-lezing ter gelegenheid van de opening van het gelijknamige instituut aan de Katholieke Universiteit Bra bant (KUB). Het onafhankelijke Nexus-instituut stelt zich ten doel het Europese cultuurgoed te bestuderen en met name de samenhang tussen kunst, filosofie en levensbeschouwing. De Jonge op toernee met De Tol den haag De nieuwe solovoorstelling van Freek de Jonge gaat De Tol heten. De werktitel Chinezen is vervallen. De show krijgt dezelfde toon als de vorige voorstellingen van de cabaretier. De try-outs beginnen op 1 oktober. Daarna staat de produktie in het Luxor Theater in Rotterdam, waar op 1 november ook de eerste officiële voorstelling plaatsvindt. In december is de cabaretier in het Nieuwe de la Mar in Amsterdam te zien. Vanaf februari vol gen 55 voorstellingen in het hele land. Kunstwerken voor gevangenissen den haag De Rijksgebouwendienst heeft veertig beeldend kun stenaars uitgekozen om werk te maken voor gevangenissen. De opdrachten zijn verstrekt voor de verfraaiing van nog te bouwen en bestaande penitentiaire inrichtingen. Enkele van de uitverko ren kunstenaars zijn Siert Dallinga, Diana Blok, Krijn de Koning en Willem Diepraam. In totaal dongen 450 kunstenaars mee naar een opdracht. Inmiddels weten 31 kunstenaars voor welke gevangenis zij aan de slag kunnen. Actrice Jessica Tandy overleden new york De actrice Jessica Tandy is op 85-jarige leeftijd over leden. Zij maakte in 1947 naam als Blanche in A Streetcar Na med Desire en kreeg op latere leeftijd een Oscar voor haar rol in Driving Miss Daisy. Bijna haar hele carrière stond de in Londen geboren Tandy op de planken in de Verenigde Staten. Zij be toverde het publiek in 1947 als de eerste actrice die Blanche du Bois vertolkte in A Streetcar... (Tramlijn Begeerte), het realisti sche toneelstuk van Tennessee Williams. Voor haar prestaties ontving zij drie Tony-prijzen, de hoogste toneelprijs in Amerika. 'Verhuizing cultuur onverstandig' den haag Het is volgens oud-minister Hedy d'Ancona 'zeer on verstandig' geweest van PvdA-leider Wim Kok om de 'cultuur- poot' van haar voormalige ministerie van wvc in Rijswijk te ver huizen naar het ministerie van onderwijs in Zoetermeer. „Het is me een raadsel waarom dat besluit is genomen", verklaarde zij gisteren voor de NOS-televisie. D'Ancona wees er op dat het vo rige kabinet weloverwogen had afgezien van departementale herindelingen, omdat zulks veel geld en energie zou kosten en weinig zou opleveren. „Het geld dat nu gemoeid is met de ver huizing van driehonderd cultuurambtenaren had beter aan de cultuur zelf besteed kunnen worden", aldus d'Ancona. met het gidsje in hun hand. Het ene hofje zijn ze uit, en daar gaan ze alweer het Prenlenkabi net binnen. En wie niet lopen wil pakt het 'monumentenvei voer': de oude bussen van Eltax of Maarse en Kroon. En des noods het koetsje, voortgetrok ken door twee paarden, dat in de historische binnenstad van Leiden rondstapt. Het is de combinatie van onroerende' e.n 'roerende' monumenten die de ze achtste monumentendag tot een wel heel afwisselende maakte. Achtste Open Monumentendag weer doorslaand succes „Je kan er zonnebloemolie in stoken." Rob Akerboom, de trotse eigenaar van 'va rend monument' de An toinette Christina heeft zo juist zijn tweetakt motor gestart. 'Buiten mededin ging' doet hij mee aan de Open Monumentendag, die afgelopen zaterdag weer duizenden mensen naar Leiden trok. Want Open Monumentendag in Nederland betekent (gra tis) toegang tot gebouwen, waar je doorgaans niet makkelijk inkomt. Bijzon dere monumenten, zoals een pand aan het Rapen burg - nu nog in een ont luisterend renovatiestadi um - maar binnen afzien bare tijd weer een patri ciërshuis van allure. De familie Root uit Alkmaar zit buiten voor de Antoinette Christina die in het Kort Galge water ligt afgemeerd, aan de koffie. „Vorig jaar zijn we voor het eerst tijdens Open Monu mentendag een stadje gaan be kijken. We kozen toen Delft uit. Het was echt prachtig. En nu vonden we dat we Leiden maar eens met een bezoekje moesten Intussen legt Rob Akerboom binnen in zijn schip uit dat de Antoinette Christina in 1924 werd gebouwd. De dame kreeg de naam van de echtgenote van de eigenaar, schipper Vriens, die er op de wilde vaart mee voer. Dat wil zeggen dat hij elk vrachtje dat hij te pakken kon krijgen vervoerde. De stuurhut is niet helemaal origineel meer. Die werd er in de oorlog opgezet. Omdat de Duitsers begonnen met het vor deren van schepen, verstopte Vriens zijn schuit in de Bies- bosch. Maar uiteindelijk werd Rob Akerboom heeft zijn 'Kromhout', het hart van vrachtschip Antoinette Christina aan de praat Je kan er zonnebloemolie in stoken." FOTO HENK BOUWMAN hij toch geconfisceerd. Na de oorlog kreeg Vriens zijn schip terug, vervoerde af en toe nog wat vracht, maar meerde aan bij de sluis van Gorkum om daar nog jaren te blijven liggen. Zo'n jaar of negen geleden kochten Akerboom en zijn vrouw Madera het échip en nu liggen ze in de historische ha ven bij het Kort Galgewater. Hetgeen volgens Akerboom geen onverdeeld genoegen is, want de gemeente Leiden laat het afweten wat betreft aanleg van water en elektriciteit. „Maar ik moet wel worden aangeslo ten op het riool. Dat betekent dat de hele zijwand eruit moet, om alle afvoeren te verleggen." Zijn vrouw vergoeilijkt zijn gemopper met de opmerking dat de gemeente de laatste tijd wat toeschietelijker is gewor den. In elk geval blijven zij in de historische haven aangemeerd, want zo'n mooi plekje midden in de stad zie je niet veel. Intussen tuft de 'Kromhout', zoals de motor van het schip heet. er lustig op los. „Ik stook met witte olie. Dat is een voor schrift. Maar je kunt er net zo goed sla-olie of zonnebloemolie in gooien, dan loopt hij ook." Er zijn allerlei handelingen aan voorafgegaan om bel manshoge motortje (40 pk) aan de praat te krijgen: voorgloeien. aftappen, afblazen. Akerboom doet het nauwgezet en voor het belangstellende publiek herle ven oude tijden in de machine kamer van de Antoinette Chris Smidse Ook in de smidse aan tie Oude Varkenmarkt en het Wagema- kenmuseum aldaai it veel be langstelling voor de verrichtin gen van de ambachtslieden. I let vuur in de smidse is hoog opge stookt, een jongetje vindt net maar stinken. Maar wanneer de smid de poken roodgloeiend uit het vuur haalt om ze sissend op het aambeeld te laten rusten, is zijn afkeuring in stille bewonde ring omgeslagen. In het Wagenmakerijmuseum zijn veel (buitenlandse) loeris ten, die geduldig luisteren naar de uitleg van de wagenmakers. Hoe je precies een karrewiel moest maken, draaien en slij pen. Er blijkt een grote samen werking tussen de smidse en de wagenmakerij te hebben be slaan. Geen wonder dat ze op ecu steenworp i en el kaai .ii la gen. Open Monumentendag is ei genlijk net 3 Oktober. Er lopen meer mensen op straat dan an ders, veel gezinnen en allemaal Nuis verlengt Deltaplan tot jaar 2.000 Leiclse Uitdag vrolijke doorsnede verenigingsleven in de regio Cultuurwethouder Pex Langenberg, hoog gezeten op een veel te grote stoel, opent de elfde Leidse Uitdag. FOTO HOLVAST/MARK LAMERS Hans Croiset tijdens uitreiking prijs van de kritiek: Het Deltaplan voor het Cul tuurbehoud wordt verlengd tot het jaar 2000. Die toezeg ging heeft staatssecretaris Nuis (cultuur) gedaan tijdens een gesprek met vertegen woordigers van de Rijksmu sea. Nuis ziet op Tfet moment ook geen aanleiding extra te bezuinigen op de Rijksmusea. De kortingen, die volgens eer dere berichten lot een bedrag van 25,6 miljoen gulden in 1998 zouden oplopen, zijn daarmee van de baan. Het Deltaplan, gericht op het behoud en beheer van museale collecties ging in 1991 van start en loopt tot en met 1996. Jaarlijks is 40 mil joen gulden beschikbaar voor het wegwerken van de achter standen in het behoud van de collecties. Over de verlenging van het plan bestond onzeker heid. Nuis heeft gezegd dat ook voor de periode 1996-2000 veertig miljoen gulden per jaar wordt uitgetrokken. E. van Huis, financieel directeur van het Rijksmuseum in Am sterdam en woordvoerder van de delegatie van de Rijksmu sea is met die toezegging „heel gelukkig". Hij verwacht dat 90 a 95 procent van de musea in het jaar 2000 de achterstanden in het beheer en behoud van het culturele erfgoed hebben weggewerkt. Nuis sluit niet uit dat de Rijksmusea wel te maken kunnen krijgen met algemene bezuinigingen. Van een mil joenenkorting is op korte ter mijn geen sprake. „Nuis be greep dat er bij ons niets te halen valt en dat bezuinigin gen banen kosten", zegt Van Huis. H. van Os, directeur .van het Rijksmuseum in Amster dam zei naar aanleiding van de berichten over de forse be zuiniging dat de maatregelen bij 'zijn' museum lot een ver lies van zestig tot tachtig ba nen zou leiden, of het stopzet ten van het totale takenpak ket. RPhO. Oud-minister dr. I. An- driessen (economische zaken) wordt voorzitter van het Rotter dams Philharmonisch Orkest. Onlangs heeft Andriessen het college te kennen gegegen dat hij met ingang van 15 septem ber volledig beschikbaar is. Vo rig jaar al had de minister bur gemeester Peper laten weten de functie van voorzitter van de stichting Rotterdams Philhar monisch Orkest (RPhO) te am biëren. LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK Een vooraanstaand WD-lid staat patat te frituren, een D66'er probeert orgelpijpen ter adoptie te slijten, een ballet meisje hapt in een vette kroket en in een kerk treedt een ope rettegezelschap op. De elfde Leidse Uitdag zit er inmiddels op en 120 verenigingen en in stellingen, honderden vrijwilli gers en een paar duizend be zoekers hebben kunnen kennis maken met wat het komende uit-seizoen in de Leidse regio te beleven valt. - Dat geen mens zich hoeft te vervelen, is wel duidelijk. Er is geen culturele 'uitspatting' of er is wel een vereniging voor. En ook het cursusaanbod is gigan tisch: van fotografie tot een computercursus voor 55-plus- sers, van schilderen tot acteren voor peuters, van klassiek ballet tot een opleiding in het majo rettekorps. Het verenigingsle ven in de Leidse regio groeit en bloeit, maar staat ook onder (fi nanciële) druk. Zo brengt de chr. toneelgroep 'De Timdeler- club' het aantal voorstellingen tot drie per twee jaar terug, waar het er eerst twee per jaar waren. „De subsidie is met 250 gulden teruggeschroefd en de huur van de schouwburg is om hoog gegaan. Het is niet meer te behappen voor ons. Daarom gaan we in het aantal voorstel lingen snijden', aldus Wouter Theil en Ronald van Brandwijk. Hun 'buren' van Litteris Sacrum laten hun plezier echter niet vergallen: „Binnenkort komen we uit met een heel jaarpro gramma en laten we weten wat we nog aan andere activiteiten organiseren", roepen twee jon ge amateuracteurs om het hardst. En al pakken wellicht donkere wolken samen boven het Leidse verenigingsleven, de pret op de Uitdag lijdt er niet onder. De Leidse Schouwburg biedt het publiek rond het middaguur een optreden van de groep 'In termezzo' aan: vijf zoetgevoois de heren die a capella liederen ten beste geven. In Bruce Springsteen's 'Fire' (door de Pointer Sisters tot hit gezongen) waagt een van hen zich zelfs aan een 'erotische Chippenda- le-act' en krijgt daarmee het pu bliek op zijn hand. Lokhorstkerk Voor het eerst dit jaar is. behal ve de Pieterskerk, ook de nabij gelegen Lokhorstkerk inge huurd om alle optredens te kunnen verwerken. Hier is het aanbod ingetogener, orgelmu ziek weerklinkt al van verre. Maar even later treedt een ope rette-gezelschap aan, dat een medley uit 'Die Czardasfiirstin' presenteert. Een unicum in dit 'anders zo klassiek gerichte mo- Buitcn de Pieterskerk zijn maar liefst drie podia gebouwd om ook hier verenigingen hun beste beentje te laten voorzet ten. Zo kan het publiek kennis maken met de muziek van Werkmans Wilskracht, om even later het jazzy combo van lera ren van de Streekmuziekschool aan te horen. Binnen spelen pi- pers van 'The red rose of Loch buie' hun melancholieke Schot se muziek en even later presen teren op het tegenoverliggende podium de frêle danseressen van Inge van den Broek zich in een klassieke dans. Om half vijf wordt de WAK- wisseltrofee uitgereikt door wet houder Pex Langenberg (cul tuur). Muziek- en operettege zelschap heeft zich volgens de jury qua uitstraling en aankle ding het beste gepresenteerd en mag dus met de eer gaan strij ken. Maar Feta, Werkmans Wilskracht en de leidse Amateur Fotografen vereniging krijgen ook een pluim. Het avondprogramma, aan geboden door het IAK-lheater biedt tenslotte een afwisselend programma: dans door Reflex, als traditie, tegenover een op treden van het Leidse Oerkest. Uitbundigheid troef op dit slot feest van de elfde uit-dag, die tevens een markt is voor aanko mend amateurtalent: "Toneel vereniging zoekt mannelijke ac teurs' en 'Koor kan nog bassen gebruiken' zijn uitnodigingen aan hen die voor het komende seizoen nog niet onder dak zijn. Gezien het enorme aantal ver enigingen, kunnen dat er niet zoveel zijn. amsterdam. anp De Gaudeamusprijs 1994 is gis teren toegekend aan de Britse componist Richard Ayres voor zijn als 'kalcidoscopLsch' be schreven compositie A penny o' FA uit 1992. Het 25 minuten du rende kamermuziekstuk werd afgelopen maandag uitgevoerd door het Ives Ensemble. Aan de prijs is een bedrag van 10.000 gulden verbonden, waai MUZIEK RECENSIE LIDY VAN DER SPEK 'Shadows on the Lawn', Koormuziek rond de Eeuwwisseling, Leiden English Cham ber Choir Ineke Smit- dirigent, T on Staut tener-piano. Peter Longbottom en Felix van Gelder-sprekers Gehoord 11/9. Lok- hootkerk. Leiden Het loeiden English Chamber Choir zingt niet alleen zijn En gels perfect, subtiel bekakt vóór in de mond met kleine ploffer tjes, maar ook in de Franse tek sten stroomt de 'flux de paroles' glansrijk en onbekommerd uit aller kelen. Zo eensgezind ver zorgd de taal uitgesproken werd, zo weinig samenhang en eenheid was er nog vaak te be speuren in de koorzang van dit English Choir. De vier tenoren waren voor de pauze onzuiver, weinig bij stent en 'kclig' bezig. De sopranen zongen verreweg het helderst, het meest zuiver en homogeen, maar daarom DEN HAAG GPD 'Hans Croiset heeft het vernieu wende niet ontlopen - noch in zijn repertoirekeus noch in zijn regie-opvatting - toch geldt hij vooral als een man van traditie. In de loop der jaren is hem daarom wel kritiek ten deel ge vallen maar hij beeft nooit zijn gezicht verloren en heeft zeker nooit versaagd. Hans Croiset heeft als toneelleider bewezen constant van niveau te zijn.' Met deze voornaamste bewee greden is de Prijs van de Kritiek 1994 aan regisseur en acteur Hans Croiset toegekend. Giste ren ontving hij op het Theater festival in de Hadgse Koninklij ke Schouwburg de prijs, be staande uit een plastiek van de jonge Amsterdamse kunstenaar Gijs Assmann. Gastspreker Ton Lutz opende zijn huldiging met een kort Gregoriaans gezang. Vervolgens memoreerde hij de vele jaren die hij met Hans Croiset onder meer in de art is- Gaudeamusprijs voor Brit Ayres van een gedeelte is bestemd als honorarium voor een nieuw werk dat tijdens de volgende Gaudcamus mu/.iekweek zal worden uitgevoerd. De in 1965 geboren lyros woont sinds I9K9 in Den Haag. Hij studeerde hij l-ouis An driessen, Didcrik Wagenaar en vaak té nadrukkelijk. Bassen en alten zongen heslist niet slecht, alleen schortte het daar nog wel eens aan volume en zeggings kracht. Opgeteld betekent dit dat de balans menig maal over helde naar de doordringende sopranen tijdens het concert van overigens uitgelezen en ori ginele programmaonderdelen. De liederen van I rank Bridge en hutav I lolfi klonken soms wat voorzichtig, meestal aange naam met grappige ccho-efTec ten en slepende gevoileerde di- minuendi. De Zigeunerlledcr van Brahms vormden de zwak ste schakel in de keten; dc teno ren hadden hier veel solowerk te verrichten wat helaas krullen de tenen opleverde. Hoe mooi deze liederen ook zijn, de dyna miek en timing, de vage inzet ten en de weinig voelbare harts tocht overtuigden niet. Na de pauze, een sprankelen ticke leiding van het voormalige Fubliekstheater heeft samenge werkt. Hans Croiset, die met in gang van dit speeljaar het artis tiek leiderschap van het door hem opgerichte Nationale To neel in Den Haag aan Ger Thijs ('op een voorbeeldige wijze' aldus het juryrapport) heeft overgedragen, sprak in het dankwoord zijn genoegen uit, dat het vaderlandse toneel zo'n geslaagd seizoen achter de rug heeft. Voor een nog vitaler thea ter deed hij enkele aanbevelin gen: „Schaf die theatervoorzie ningsstructuren in de provincie af, herstel de grote gezelschap pen in de provinciesteden, en sluit niet uit dat er nog enige hij kunnen, waarom niet in Utrecht, Breda of Maastricht (waardoor hel reizen vanuit het westen drastisch verminderd kan worden) en herstel dc grote gezelschappen in de centrum- schouwburgen van de grote ste den. Toets ze niet op opge schroefde eigen inkomsten, Klaas de Vries De jury, die be stond uit Earl Kim (USA). Gilius van Bergeijk (Nederland). I.uc i ei rail (Italië) en Jn» larve kB), n| de Italiaanse i ompd nist l'ietro Borradorl (1965) een eervolle vermelding voor zijn compositie Eun. Dal betekent dat hem gevraagd wordt oen een nieuw of ree ent wert i1 m de volgende mu/.iekweek ter beschikking te stellen, zonder dat bij hici een opdrai hl x»i krijn! de toast op liet nieuwe jaar v;m Rossini met champagne, chan sons, adcaux el bonbons, ve derlicht en staccato gr/nngmi, en een zeer komisch, typical English music alnchtig werk van Howard Blake. The New Naiiu nal Song Book'. Door alweer die beetje bekakte uitspraak van de twee sprekers die een geestige satire op de Engelse hebbelijk beden ten beste gaven, was de bekende bolhoed en paraplu moeiteloos voor de geest te lm len. De vier slemsoorten waren hier veel beter in balans en cr werd naar voorschrift plastisch fluwelig, deinend, in marstcnj po, verheven gelijk liet Hooglied (het studentikoze Gaudcamps klonk hierin door) lyrisch en bo venal met ver-I spirit gezongen. De stevige ondersteunende en kleurrijke pianobegeleiding van Ion Stauttencr droeg bij aan het hartveroverende slot van dit concert. maar op aantrekken van en kansen geven aan jong talent. Zo'n bestel zal jonge regisseurs opzuigen." „Aan toneelspelers geen ge brek, er komen alleen maar to neclschnlen bij. Het lijkt er op dat overheden meer waarde hechten aan het instandhouden en oprichten van theaterscho len dan aan het afzetgebied, de gezelschappen." „Het Nederlands toneel is hel meest vooruitstrevende van heel Europa, maar het blijft grti tendeds verscholen In kleine zaaltjes. En nu Nuis het fonds voor de podiumkunsten moer wil geven - wat mooi en nood zakelijk is - maar er direct niet aan toevoegt dat hij de gezel schappen ook meer geeft, waar door die jonge regisseurs kun ncn blijven werken, wordt die situatie in stand gehouden. Be leid wordt teveel bepaald door de mogelijkheid geld te bezuini gen, of door de angst geld kwijt teraken."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 11