De ontwerpster van 'oh la-la' UIT ■94/95 Expositie over de geschiedenis van vier eeuwen textielindustrie A Leidse6 Stedelijk Museum De Lakenhal, het gebouw dat in de 17de eeuw hèt centrum was van de be roemde Leidse lakennijverheid, vormt het Ideale decor voor de tentoonstelling 'Leids Goed. De textiel in een Hollandse stad'. De expositie, gehouden van 5 november tot 6 februari 1995, geeft een overzicht van de ge schiedenis van de Leidse textiel nijverheid, van de middeleeu wen tot de twintigste eeuw. jongeren associëren het Leid se laken misschien alleen nog met de Lakenfeesten. Maar voor oudere Leidenaren zal de ten toonstelling 'Leids goed' een feest der herkenning worden. Generaties inwoners van deze stad hebben immers hun leven lang gewerkt in de textielindus trie. De lange weg van wol naar laken, de handel, het ambacht, de mechanisatie, het wel en wee van de arbeiders en de ge volgen voor de stad komen alle maal uitgebreid aan bod in de tentoonstelling 'Leids goed'. Leiden is allang geen laken- stad meer. Maar ooit was het Leidse laken een begrip in heel Europa. Het werd zelfs wereld wijd verhandeld en dankte zijn faam aan de strenge controle die het stadsbestuur uitoefende op het produktieproces. Pas als de controleurs de stof gekeurd hadden kreeg het laken een lo den zegel als waarmerk. Wie probeerde de regels te omzeilen kon op een strenge straf reke nen. 'Laecken-Halle' De geschiedenis van vier eeu wen Leidse textielindustrie wordt onder meer in beeld ge bracht door de schilderijen van Isaac van Swanenburgh, bijzon dere gebruiksvoorwerpen en door enkele historische werktui gen die inmiddels uniek zijn in de wereld. De belangrijkste herinnering aan de lakenindustrie is uiter aard het gebouw de 'Laecken- Halle'. Het werd in 1640 ge bouwd, naar een ontwerp van Arent van 's Gravensande. In dit middelpunt van de Leidse la kenindustrie werd het beroem De Lakenhal, in de 17de eeuw hèt centrum van de beroemde Leidse lakennijverheid, werd in 1874 stedelijk museum. foto loekzuyderduin de laken gekeurd en kwamen de gouverneurs en staalmeesters van de lakennijverheid bijeen. Het gebouw toont als geen ander monument in de stad hoe sloeg de armoede hard toe. Bij- de Leidse lakenindustrie in de na de helft van alle Leidenaren 17de eeuw bloeide. In de 18de leefden toentertijd van de bede eeuw ging het bergafwaarts en ling. Rond 1900 ging het weer beter met de Leidse textielin dustrie. In 1874 werd de 'Laecken- Halle' stedelijk museum. De on langs gerestaureerde gevel aan de Oude Singel omvat vier ba rokke reliëfs waarin de verschil lende stadia van het venverken van wol zijn afgebeeld. Gebouw en expositie samen getuigen van de geschiedenis van een ty pische Hollandse stad in voor en tegenspoed. Borduren Van 26 november tot en met 6 maart 1995 is in het Stedelijk Museum De lakenhal ook de tentoonstelling Tegendraads borduren' te zien. Werk van ze ven hedendaagse kunstenaars waarbij de techniek van het borduren een belangrijke rol speelt. Twee van de vrouwelijke kunstenaars verwijzen in hun werk bijvoorbeeld naar het beeld van de vrouw als gevan gene in haar huis met als enige voor haar weggelegde taak het borduren. In dezelfde periode is ook nog de tentoonstelling 'Merklappen' te zien. 45 Merklappen, de oud ste gemaakt in 1711 en de jong ste in het begin van deze eeuw. worden getoond naast brei- en haakproeven. Ze zijn gemaakt door meisjes van vijf tot zeven tien jaar voor wie het borduren verplichte stof was in het lager en voortgezet onderwijs. JAN R1JSDAM 'Leids Goed. I textiel in een Holland se stad', van 5 november 1994 tot en met 6 februari 1995.1 egendrnnds bor duren, zeven hedendaagse kunste naars' en 'Merklappen', beidt' van 26 november 1994 t"i en met 6 maart 1995. Stedelijk Museum De lakenhal. Oude Singel 28-32. leitien. Openings tijden: dinsdag lot en met vrijdag van 10.00 to 17.00 uur. zaterdag, zon en feestdagen 12.00 tot 17.00 uur. Hij de tentoonstelling 'leids goed' verschijnt een vidcoproduktie waarin mensen van vroeger en nu bun levensverbaal vertellen die nauw samenhangt met de Leidse textielindustrie. De lakenhal geeft ook een verklarend woordenboek uit met begrippen afkomstig uit tie tex tielindusirie. Hij de tentoonstelling Te gendrnads borduren' verschijnt een catalogus. Tets anders dan anders' „De foto's van de topmodellen zijn van Inez van Lamsweerde. Ze heeft ze speciaal in Parijs voor onze tentoonstelling geschoten." Peter Willemse puft nog na van het bezoek dat mode-ontwerpster Vivienne Westwood aan Leiden en aan Stelling Galery heeft gebracht. Een tentoonstelling or ganiseren is één, maar La Westwood ontvangen is een tweede. „Joyce (de Gruyter) en ik zijn op de rand van gekte beland." Het idee om de ontwerpen van Vivienne Westwood in Leiden te expose ren is afkomstig van Marc Wilson, een Amerikaan met wie Stelling al meer in zee is gegaan. Het beleid van de Leidse galerie is om ééns per jaar eens iets anders dan anders te doen. Vorig jaar mondde dat uit in het pro ject 'Zomerdepressie', kunst op melancholieke plekken in Leiden zoals kerkhoven, spoorwegtunnels en dergelijke. Voor de tentoonstelling maakte Van Lamsweerde reclameborden waarop levensgrote portretten van topmodellen als Karin Mulder (inderdaad een Nederlandse), Naomi Campbell, Carla Bruni en Helena Baguilla, gekleed in de creaties van Westwood, te zien zijn. Daarnaast accessoires als schoe nen, juwelen en hoofddeksels. En natuurlijk het nep luipaard-tapijt, een motief dat ook in veel van haar kleding terugkomt. In stedelijk museum De Lakenhal zijn tegelijkertijd de 'meest bizarre' crea ties van Westwood in drie zalen te bezichtigen. De tentoonstellingen bij Stelling Galery, Kruisstraat lb, Leiden, en stede lijk museum De Lakenhal, Oude Singel 28-32 Leiden, duren tot 24 okto ber. Extravagant, scholckend, grappig, extreem, grensverleggend, onorthodox en sexy. Voor de modellen van de Britse mode-ontwerpster Vivienne Westwood zijn talloze clichés denkbaar, maar de - mannelijke - bezoeker tijdens haar laatste show had eigenlijk de beste omschrijving: „Oh la-la", was zijn voortdurend commentaar wanneer weer een van de mooie modellen in een gewaad van Westwood het plankier op wandelde. Hoewel ze haar ontwerpen zélf niet als kunst wil betitelen - „Ik hoop dat mijn werk wordt gezien als kritiek op de middelmatigheid van deze eeuw", zegt ze er zelf over - zijn er twee tentoonstellingen van Westwood in Leiden te zien: ontwerpen in de stijlkamers van stedelijk museum De Lakenhal en accessoires, foto's en haar beroemde luipaardtapijt in Stelling Galery aan de Kruisstraat. n. v anneer I/V Galery' wr vm binnen loopt, zou je niet zeggen dat dat iele, onop vallend geklede vrouwtje een spraakmakend ontwerpster is. Ze maakt excuses, omdat ze veel te laat is en nu moet ze ook nog even eten. Thee en brood jes worden aangesleept. La Westwood trekt zich terug voor een late lunch. Ondertussen gaat ze ook onge zien het museum door. „Ik heb de kamers bekeken waar mijn ontwerpen komen te hangen. Ik had er alleen een foto van. Ik moet mijn plannen veranderen, want de kostuums die ik op het oog had, passen er niet. Er is een zaal bij, waar zo'n lelijk, donker schilderij hangt. Het is 19de-eeuws. Maar na de 17de- /18de eeuw konden ze niet goed meer schilderen." Er volgt een monoloog over schilder techniek en wat er deugt en niet deugt aan hedendaagse schil derkunst. „Picasso had 70 ses sies nodig om een model te schilderen. Bij oude meesters hoefde een model maar een stuk of zeven keer te poseren. Dat zegt toch wel iets. Waarmee ik niet wil zeggen dat Picasso geen techniek had." Ik, ik. ik Van hedendaagse kunst, zoals die bij Stelling hangt, moet ze helemaal niets hebben. Toch vindt ze het project van Stelling en De Lakenhal interessant ge noeg om er haar medewerking aan te verlenen. „Het is een leuk project, al is wat er hier hangt - breed armgebaar naar de schilderijen aan de muur - red. - natuurlijk een typisch voorbeeld van hedendaagse kunst. Het is 'ik, ik, ik.' Daar draait tegenwoordig alles om." Westwood grijpt voor haar creaties terug naar het verleden. Haar collecties zijn vrouwelijk en romantisch en verwijzen naar de periode van rond de eeuwwisseling. Maar wel met een knipoog. Victoriaanse hooggesloten kragen worden gerelativeerd door een blote bilpartij, dikke queues accentu eren de derrières van haar man nequins die aan de voorkant - oh verrassing - in een nauw keurslijf zijn geperst waar de borsten tot halverwege de tepel uit prangen. Westwood heeft niet de pretentie draagbare kle ding te maken, ze plaatst haar modellen op decimeters-hoge plateauzolen, perst ze in balei nen en zet hen onmogelijke, maar prachtige hoofddeksels op. Westwood heeft geen mode opleiding gevolgd. In de jaren zestig leefde ze samen met de latere manager van de Sex Pistols, Malcolm McLaren. Met hem bedacht ze kleding voor de groep en de fans volgden op de voet. De samenwerking met McLaren leverde haar de naam 'ontwerpster van de punkbewe ging' op. Ze liet zich inspireren door de Londense straatmode van de jaren zeventig, maar be nadrukte met SM-attributen, zwart rubber en leer de extreme kanten ervan. Ze verkocht de ontwerpen in haar boetiek Sex in King's Road. Mannelijkheid De interesse in oudere kledings- tijlen kwam in de jaren tachtig. „Essentieel in mijn werk is de grote belangstelling voor de En gelse kleding-industrie. Tijdens de industriële revolutie had ie dereen een uniform voor iets. De jongens op de golfbanen in India hadden er een, de liftboys in Londen, iedereen droeg een uniform. De Engelse kleding-in dustrie heeft een enorme in vloed op de mode gehad. Door die kostuums kwam de manne lijkheid in de vrouwenkleding. Paardrij-jasjes en de rest van de 'country-style' kwamen in zwang." Die mannelijkheid is er ook in haar hedendaagse ontwerpen. Lange, getailleerde colberts op strakke broeken, benen in paardrijlaarzen gestoken. Heeft zij er nooit over gedacht een collectie voor mannen te ma ken? „Dat heb ik al gedaan. Een collectie voor mannen èn vrou wen. En ik ben bezig met een zomercollectie voor mannen." Wanneer zij aan een collectie begint, gaat zij op een kleine maatpop mei stoffen aan de gang. Daarbij houdt zij de mooie, lange lijven van haar topmodellen - onder wie Naomi Campbell - voor ogen. „Elk ont werp is een oplossing, opge bouwd uit 100 beslissingen. Je manipuleert iets, omdal je le maken hebt mei techniek èn materiaal. En wat ik ook doe: er is altijd een geometrisch plan." Voor een collectie ontwerpt zij 70 100 modellen. Niet meer en niet minder. Het moet een heksenketel zijn achter de schermen van haar modeshows. Toch is zij zeil hef liefst daai i<- vinden. „Ik ben één keer in de zaal gaan zitten, maar ik miste de spanning." Haar shows lij ken een theaterstuk, een Shake- pcariaans schouwtoneel Is het niet jammer dat er slechts één uitvoering is en niet, zoals met een toneelstuk, meer? „Nee, ik ben happy met de show zoals hij is. Ik hoef geen 20 shows te doen. Het publiek is nu op m'n hand. De shows winden me meer op dan m'n werk in de tijd met Malcolm. Ik hoop dat mijn kleren net zo lang van zich doen spreken als de stukken van Shakespeare. F rankrijk is het land van de cultuur en ik denk dat mijn werk een samensmel ting is van die I-ranse cultuur met de Engelse kleermakerstra- ditte." Ze laat een ansichtkaart zien die zij in ITe Lakenhal heeft ge kocht. Het is een afbeelding van 'De goudbrokaatwinkeldat de in Leiden geboren schilder Mat- thljs Nafveu in J709 maakte. Een vrouw, in een gewaad met een opvallende sleep en een dito hoofdtooi, staat afgebeeld temidden van andere mensen. „Dat", zegt Vivienne Westwood, wijzend op de sleep en de hoofdtooi, „heb ik nog nooit ge zien. Dat is zo bijzonder. Dat in spireert mij." ANNEM1EK RUYGROK Vivienne Westwood Vijftien kostuum* uit verschillende t ollcclies, lot 2-1 okto her. Stedelijk Museum De Likrnhal, Oude Singel 28-'Wt, Leiden; dinsdag t/rn vrijdag 10.00-17.00 uur; zaterdag. zon en feestdagen 12.00-17.00 uur Accessoires en foto's van Inez v;in lamsweerde, tol 24 oktober, Stelling Gallery, Kruisstraat lb. leiden, don derdag en vrijdag 14.00 17.00 uur. zu terdag en zondag 12.00-17.00 uur. Vivian Westwood.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 43