J
pk
Keuzes van filmhuizen
Papieren helden
in het echt zien
TJÏT
Gaat het weer meneer Dröge?
Schone
Schijn
■94/95
Namen van essayisten, binnen-
en buitenlandse auteurs, thea
termakers en dichters buitelen
in een rap tempo van hun lip
pen. Ron Rijghard en Arjan Ber-
ben hebben duidelijk zin in het
nieuwe seizoen. Het duo is Mie-
ke Obbema opgevolgd als orga
nisatoren van Burcht Literair.
Hun wensenlijst is lang. Zoveel
gasten, dat kan toch nooit in
één seizoen? .Waarom niet?", is
de oprecht verbaasde reactie
van Rijghard. „Alles wat nu niet
lukt, verzetten we naar het vol
gendeseizoen.''
Berben en Rijghard zijn afge
studeerd Neerlandici met als
specialisatie moderne letter
kunde en ze vormen de redactie
van het blad 'Uit in Leiden'.
Eerst heeft het duo een tijdje
'stage' gelopen bij Obbema. „Ik
geloof dat we geslaagd zijn want
dit seizoen mogen we het zelf
doen", vertelt Berben. Collega
Rijghard typeert hun voorgang
ster als heel enthousiast. „Ze
was er met hart en ziel bij be
trokken. Ze is heel belezen."
Berben: „Grote schrijvers wist
ze altijd te strikken. En ze had
een vrij goede neus voor men
sen die op het punt stonden be
kend te worden. Iets wat in de
lucht hing, voelde mevrouw
Obbema goed aan. Zo had ze
bij voorbeeld Marcel Möring als
gast vlak voordat hij de AKO-
prijs kreeg."
Rijghard: „We gaan Burcht Li
terair iets anders doen. We wil
len meer thema-avonden doen.
Perifere gebieden als gedichten
en essays belichten. Aandacht
voor buitenlandse schrijvers. En
aandacht voor grensgebieden
als literatuur en journalistiek.
Ook denken we aan theaterma
kers en -schrijvers, mensen
waarvan een voorstelling is te
zien in bijvoorbeeld de Schouw
burg of het Lak." Berben: „Het
klinkt vaag maar we denken een
soort gevoel te hebben voor wat
interessant kan zijn."
Hoog op de verlanglijst staat
Hugo Claus. „Die proberen we
naar Leiden te krijgen in het ka
der van zijn 65ste verjaardag",
aldus Berben. We zijn er allebei
een enorme fan van. Maar ja,
het is bekend dat hij een enorm
honorarium vraagt. 3000 gulden
is heel veel geld. Daar willen we
sponsors bij betrekken. Hopen
dat een bedrijf zijn naam eraan
verbindt." Rijghard: „Als het dit
jaar niet lukt, is volgend jaar
ook nog goed. Claus is immers
een god van altijd."
Berben ziet een literaire
avond als een 'soort gevecht'.
„We kunnen wel genadeloos
onze eigen voorkeur naleven.
En we willen zeker niet nalaten
dat te doen. Maar het gaat er
toch om die zaal vol te krijgen.
Aan grote namen ontkom je
dan ook niet. We hebben nu
nog niet veel concreets te bie
den. Veel schrijvers zijn op va
kantie. We denken ook aan
mensen als Anil Ramdas en
Stephen Sanders. Ze schrijven
geen echte literatuur. Het zijn
eerder essayisten maar ze heb
ben wel raakvlakken met de li
teratuur."
Claus vinden ze allebei leuk.
Ook zijn Berben en Rijghard fan
van Mülisch. „Maar die is al ge
weest vertelt Rijghard. De
twee hebben nog meer favorie
ten. „Raymond Carver", begint
hij de opsomming. „Maar die is
dood. LD. Salinger. Die is ook al
dood. Martin Amis en Paul Aus-
ter vinden we ook fantastisch.
Ronald Giphart. En het lijkt me
ook een leuk idee om hem sa
men met Rob Erkelens uit te
nodigen. Die twee zijn bezig
met een literair tijdschrift 'Zoe-
termeer'. Aan de andere kant
heb je Serge van Duijnhoven,
ook een jonge schrijver die een
tijdschrift heeft: Millenium. Om
die heren een avond naar de
Burcht te krijgen lijkt me heel
leuk."
Service bieden aan de lezers
vinden de twee heel belangrijk.
„Mensen kunnen hun papieren
helden in het echt zien", zegt
Berben. Rijghard: „Maar we wil
len wel af van het 'schrijvertje
kijken'. Mensen die ademloos
naar hun favorieten staren. We
gaan discussiëren op het
scherpst van de snede. Burcht
Literair is zeker één keer in de
maand. Als we eenmaal op
schot zijn, willen we het vaker
doen. En we gaan niet voor an
derhalve man en een paardekop
een leuke avond maken. We
moeten zo veel mogelijk men
sen trekken. Dat is moeilijk
want het publiek is niet onder
een noemer te vangen.
Berben: „In het verleden heb
ik heel weinig dezelfde gezich
ten gezien. Het verschilt per
avond. Mensen besluiten 's
avonds of ze gaan kijken. Het
hangt van zulke verschillende
factoren af. Ijzelt het bij voor-
beelgl? Daardoor hebben we de
avond met Kossmann moeten
verzetten. Op donderdag heb je
in ieder geval geen voetbal dat
de mensen bij de buis houdt."
Burcht Literair begint het
nieuwe seizoen op 29 septem
ber met Anton Haakman. „Hij
vertaalde het belangrijkste boek
van de Italiaanse schrijver Cesa-
re Pavese: zijn dagboek. Het is
beetje een depressief boek over
menselijke verhoudingen. Pave
se pleegde zelfmoord in 1950. In
het boek werkt hij daar vanaf
het begin al naar toe. Op de
laatste avond is hij alleen op
zijn hotelkamer. Hij belt vier
vriendinnen en die hebben alle
maal wat te doen. Dan berooft
hij zich van het leven. Het is een
prachtig boek. Je leest het in
één ruk uit of je stopt omdat je
het te somber vindt Dat de
pressieve vonden we wel pas
send om de zomer mee af te
sluiten en het seizoen mee te
beginnen."
Ron Rijghard en Arjab Berben: 'Service bieden aan lezers vinden
we erg belangrijk'. foto holvast mark lamers
Zegt u nu niet dat Leiden geen so- Wat zou zo'n dingetje over een
cietyleven kent. paar jaar nou waard zijn?
foto loek zuyderduin foto ioik zuydirduin
Best leuke plaatjes voor boven de
bank. foto hielCO kuipers
Het verhaal gaat dat de hoofdste
delijke galeriën de witte wijn,
bronwater en jus vervangen door
champagene als ze weten dat G.J.
- Glamourland - Dröge komt fil
men. Nu is de Nieuwstraat in Lei
den het Amsterdamse spiegel-
kwartier niet, voorde gemiddelde
collectioneur in den lande ligt
Leiden imrhers in de polder, dus
G.J. Dröge zien we hier niet, de
champagne ook niet.
Toch kun je ook hier ter stede
best leuke dingetjes kopen voor
boven de bank Een Broodje, een
Janneke Brinkman-Salentijn, een
Patty Harpenau, een Karin Wor-
telboer, een Gerrit-Jan Fukkink.
Je kunt het zo gek niet bedenken
of het staat wel in de schappen
van de I.eidse galeriehouders. En
allemaal hebben ze er al eens een
feestelijke opening tegenaan ge
gooid. Dus zegt u nu niet dat I-ei-
den geen society-leven kent.
Hoe gaat zo'n opening in het
Leidse nu in z'n werk, zult u zich
misschien afvragen als u niet tot
de selecte kring genodigden van
de Bleijenbergjes of de Roefsjes
behoort. Welnu, eigenlijk precies
zoals in de hoofdstad. Het pu
bliek roezemoest, zoent, „dag
schatje, wat zie jij er goed uit", en
loopt langs de kunstwerkjes,
„w«idt enig zeg."
Meegetroonde echtgenoten be
studeren doorgaans met bezorg
de blik de prijskaartjes, zich af
vragend 'wat zo'n dingetje over
een paar jaar waard zal zijn'.
Och, het is niet altijd even leuk
(Gaat het weereen beetje meneer
Dröge), maar wie wil meetellen
in society-minnend Leiden moet
gewoon af en toe z'n gezicht eens
laten zien op een lokale vernissa
ge-
Galeriehouders hebben het in
l.ciden overigens niet gemakke
lijk met al die aandacht voor de
Amsterdamse fine-fleur. De lx*id-
se kunstverkoopster Irma Roefs,
van Galerie Amber, heeft in de
Volkskrant al eens geklaagd ver
malen te worden door de kunst
historisch geschoolde mafla: de
kliek van hoofdstedelijke galerie
houders, museumdirecteuren en
-conservatoren en kunstredac
teuren van de landelijke media.
Ben dan die uitmaakt waai het
publiek naar toe moet en wat het
mooi moet vinden. Want niet al
leen Dröge schittert in Leiden
door afwezigheid, ook de Volks
krant- of NRC-redacteuren zie je
hier zelden of nooit. Irma Roefs
heeft nu de Oude Kerk in Amster
dam maar afgehuurd. Als Mozes
niet naar de herg komt dan....
Je moet het als kunstverkoper
dus groots aanpakken om net
hoofd boven water te kunnen
houden. Kunst is 'big-business'
geworden. Sommige kunsthan
delaren maakt het niets uit of ze
kunst verkopen of chocoladelet
ters. Neem Loek Brons, ooit sa
men met Miep exploitant van
een florerende textielketen. Miep
kan geen onderbroek meer zien
en Loek is nu handelaar in ma
gisch realisten.
In l.eiden pakt een enkeling
sinds kort ook de zaken anders
aan. Loopt u de K2-galerie aan de
Nieuwstraat maar eens binnen.
Schilderijen, grafiek, aquarellen
worden er als worstebroodjes aan
de man gebracht, soms twee voor
de prijs van één. Het lijkt de sei
zoensopruiming wel.
Wat doen de leidse galerie
houders nu aan het begin van het
nieuwe culturele seizoen om zich
gezamenlijk aan het grote pu
bliek hier ter stede te presente
ren? Niets! Een paar jaar geleden
lieten ze nog weieens in de Waag
zien wat ze te bieden hebben.
Toegegeven, dat draaide steevast
op moeilijkheden uit. De één
mocht niet meedoen omdat die
ook lijstenmaker is, de ander
moest z'n werk weghalen omdat
het aanstootgevend zou zijn.
Kortom: de U'idse galeriehouders
gunden eikaar geen ccntimcr van
de gestucie muur.
Kunstverkopers zijn eigenlijk
net kleine middenstanders. Als ze
al bij elkaar over de vloer komen
dan is het om stippen te teilen.
Hen rode stip betekent dat een
werk verkocht is, en veel rode
stippen dat we met een courante
kunstenaar van doen hebben die
andere galeriehouders wel willen
inpikken. Het verhevene en het
kleingeestige liggen ook in de
kunst soms heel dicht bij elkaar.
LVC is voor thema's en Katwijk draait verzoeknummers
f -v Die keuzes
hebben
niets te
B maken met
het feit dat
LVC. dank
zij creatief
schuiven met budgetten, voort
aan meer geld stopt in het filtn-
aanbod. „Nee hoor, dal bedlBg
is echt peanuts," vertelt pro
grammeur Johan Andrée. „Het
gaat om hooguit 10.000 gulden.
Daar kunnen we iets meer mee
doen maar niet echt veel. We
besteden aandacht aan Theo
van Gogh vanwege de Neder
landse Filmdagen. De Neder
landse film wordt steeds meer
een ondergeschoven kindje.
Bioscopen draaien de kassuc
cessen. Alleen in filmhuizen
komt de Nederlandse film nog
wel eens aan bod."
„Van Gogh is niet mijn per
soonlijke favoriet. Hij is heel ex
treem. Je loopt of gillend weg bij
zijn films of je komt schreeu
wend en vloekend naar buiten.
Los daarvan is Van Gogh toch
wel zo bijzonder dat we aan
dacht aan hem willen besteden.
Hij is zo controversieel dat ie
dereen vergeet dat hij de meest
interessante regisseur is van,
pakweg, de afgelopen 10 jaar.
Van Gogh durft. En dat kom je
bijna niet meer tegen."
Tegencultuur
„In het najaar willen we aan
dacht geven aan Dennis Hop
per. Ik ben er mee bezig in mijn
hoofd en ik hoop ook dat het
lukt. Hopper is wel een per
soonlijke favoriet. Zowel als ac
teur en als regisseur is zijn ni
veau heel constant. Hopper
geeft een beeld van de tegencul
tuur. Neem films als 'Rebel wit
hout a cause', 'Easy Rider' of
'Blue Velvet'. Het zijn alledrie
belangwekkende films. Allemaal
anders dan anders."
LVC gaat veel aandacht beste
den aan thema's. Op de ver
langlijst staan onderwerpen als
documentaires, B-films, special
effects, scenario-schrijvers en
een weekeinde met griezelfilms.
Jan Boer van het Kijkhuis ge
looft niet in het werken met
thema's. „Daar zie ik geen
brood in. We gaan komend sei
zoen verder op dezelfde weg:
zowel premières als artistieke
films als het herhalen van suc
cesfilms." Ook I-AK-cinema en
Filmhuis Lisse wijken komend
seizoen niet af van de ingesla
gen koers.
Cultureel centrum de X houdt
met het Centrum Beeldende
Kunst een mini-festival. Op het
programma staan The
Draughtsman's Contract' van
Peter Greenaway op 14 septem
ber, 'De Natuurlijke Ruimte'
van Frank Scheffer op 21 sep
tember en TAnnée Demière
Marienbad' van Alain Resnais.
Het festival maakt deel uit van
de kunstmanifestie 'De Hol
landse .Tuin'. De films hebbien
dan ook alle drie iets met tuinen
en ruimte te maken.
De X herdenkt begin novem
ber dat de bioscoop aan de
Flaarlemmerstraat 80 jaar gele
den werd geopend, liet cultu
reel centrum bezint zich nog op
mogelijke festiviteiten. Het plan
is om in november een dag lang
allemaal vroege Charlie
Chaplin-films te draaien. In die
zelfde maand staat in samen
werking met het Filmmuseum
in Amsterdam een retrospectief
op het programma van de Ge
orgiër Sergej Paradzjanov. De
regisseur is bekend van zijn
films 'De kleur van de granaat
appel' en 'Asjik KCrib
Parkfilm
Bijna jammer dat de zaallichten
tijdens filmvoorstellingen zijn
gedoofd want het Alphensc
Parkfilmhuis heeft een oogstre
lende opknapbeurt achter de
Een heel creatieve filmmaker. Een cineast met een voorkeur voor onsmakelijke
scènes. De meningen over Theo van Gogh lopen hemelsbreed uiteen. LVC biedt
dit seizoen de kans een eigen oordeel te vellen. Het vrijetijdscentrum komt met
vier films van de zo omstreden regisseur 'Terug naar Oegstgeest' (1987), 'Een
dagje naar het strand' (1984), 'Luger' (1981) en 'Loos' (1989). De spotlights staan
dit seizoen daarnaast gericht op een enfant terrible uit de Amerikaanse filmwe
reld: acteur/regisseur Dennis Hopper.
Filmmaker Theo van Gogh.
rug. De bezoeker zit voortaan in
terra cotta stoelen tegen een
achtergrond van donker zalm
kleurige wanden en de voeten
rusten op een bordeauxrood ta
pijt. Het Parkfilmhuis viert dat
nieuwe uiterlijk met een bijzon
der aanbod: films kijken voor
2,50 gulden. In de 'riksbios'
draaien vanaf 21 september on
der meer The Fisher King', 'The
Crying Game', 'Fried Green T o
matoes', 'Blue Velvet' en 'Sjakie
en de Chocoladefabriek'.
De films van K&ü-Katwijk
zijn voortaan te zien in de zaal
van tafeltennisvereniging
Rijnsoever aan de SandUaan.
De kinderfilms draaien als van
ouds in het gebouw aan de
Sluisweg. K&O begint het sei
zoen op 29 september met "Ihc
House of the Spirits', een ver
filming van Bille August van de
wereldwijde gelijknamige best
seller van Isabelle Allende. Wat
24 november te zien is, mogen
de bezoekers uitmaken. Al een
aantal seizoenen werkt KM)
volgens de formule: u vraagt,
wij draaien. De volksuniversiteit
selecteert een aantal titels en via
een enquêteformulier geven de
bezoekers hun voorkeur aan.
De meeste stemmen gelden.
LETTYSTAM
