'Als
het regent, dan pas is het echt Leidato-weer'
Het Gesprek van de Dag
AGENDA
Primeur: spiegel met duizend vazen
Condooms bij huren van 'Philadelphia'
Tongzoenen met de grote appel
Bloemetje
van bijna
vijf meter
Aflevering 33
De 33ste aflevering van de
Leidato wordt traditiege
trouw gehouden in De
Groenoordhallen op 13.000
vierkante meter vloeropper
vlakte. De beurs loopt van 9
tot en met 18 september. De
openingstijden van maandag
tot en met zaterdag zijn van
13.00 uur tot 17.00 uur en
van 19.00 uur tot 22.30 uur.
Op beide zondagen kan men
van 11.00 uur tot 17.00 uur
terecht.
De entreeprijs voor volwas
senen bedraagt zes gulden,
voor kinderen tot en met
twaalf jaar drie gulden. Op
vertoon van hun pas kunnen
65-plussers van maandag tot
en met vrijdag 's middags
gratis naar binnen.
3 ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1994
LD op Leidato
-> I let Leidsch Dagblad is de
komende week prominent
aanwezig op de Leidato huis-
houdshow in de Groenoord
hallen. Met de dames van de
afdeling promotie, maar ook
met twee redacteuren. Die
opereren vanuit de LD-stand
en zullen middels interviews,
verhalen en nieuwtjes de le
zer op de hoogte brengen
over wat zich allemaal af
speelt op en rond de beurs.
Wilt U iets melden of heeft U
suggesties voor een verhaal
dan kunt U zich vervoegen
bij stand 41 -43. Daar is ook
nog gelegenheid om door het
zetten van het een handteke
ning steun te betuigen aan
het referendum over bouwen
in de binnenstad.
Hij is al een jaartje of wat uit de
running, maar bij binnenkomst
in de Groenoordhallen die
woensdag bekruipt hem vrijwel
onmiddellijk datzelfde gevoel
dat hem gedurende die 25 jaar
van zijn 'bewind' in september
telkens weer parten speelde.
„Hoe krijgen ze het", verbaast
Jan van Zijp zich hardop, „het
toch telkens in zo'n korte tijd
weer voor elkaar. Om van niets
in drie dagen tijd die hele boel
op te zetten. En altijd net voor
de opening klaar te zijn. Ik vind
dat nog altijd een wonderbaar
lijke krachttoer."
Een kwart eeuw zwaaide Van
Zijp, met wisselende samenstel
lingen van het uitvoerend comi
té, de scepter over Leidens' eni
ge beurs van formaat, de Leida
to. Het leverde hem in de stad
de officieuze titel 'Mister Leida
to' op, het organiserende werk
ervoor gaf hem altijd veel vol
doening en het legde hem uit
eindelijk ook geen windeieren,
want op de eerste plaats was hij
natuurlijk wel zakenman. Be
moeienis heeft hij, inmiddels de
75 gepasseerd, niet langer met
zijn geesteskind. Maar tussen
de stands in opbouw voelt hij
zich nog altijd als een vis in het
Zoals afgelopen woensdag wel
weer bleek. Een praatje hier,
een handje schudden daar,
want vergeten zijn de vaste
klanten en standbouwers op de
beurs hem nog niet. Dat kan
natuurlijk ook niet anders als je
25 jaar lang zo'n beetje 'het ge
zicht' van de Leidato bepaalde.
„Er is wat tijd in gaan zitten",
kijkt hij om. „Door het jaar
heen, kostte me dat zeker een
dag in de week. Ik had er zelfs
een parttime secretaresse voor
die de lopende zaken regelde.
Daarbij komt dat ik altijd een
voorkeur had voor de, wat ik
maar noem, persoonlijke bena
dering. Zelf op de mensen af
stappen, dat werkt volgens mij
het beste. Maar kost natuurlijk
wel meer tijd- Maar ach, ik heb
het altijd graag gedaan."
Hoewel de huishoudshow drie
wel heel verschillende lokaties
kende en de tijd in die 33 afle
veringen tot nu toe niet stil
heeft gestaan, is aan de oor
spronkelijke formule van initia
tiefnemer Jan Wolfslag nooit
echt veel gesleuteld of gewij
zigd. „Het is, kort gezegd, de
achterliggende gedachte van de
meubelboulevard of een groot
warenhuis. Mensen hebben de
behoefte om in grotere eenhe
den rond te dwalen, zonder dat
er meteen een verkoper op ze
afstapt die vraagt wat ze zoe
ken. Want zo ging het natuurlijk
vroeger in de middenstand. Die
kwamen meteen op je afzetten,
hoor".
Welvaart
De wederopbouw na de oorlog
en de toenemende welvaart en
koopkracht onder de mensen
maakten ruimte voor een beurs
als de Leidato. „Naar voorbeeld
van de Damesbeurs in Den
Haag", staal Jan van Zijp het
begin in de Stadsgehoorzaal
nog helder voor de geest. „In
het derde jaar ben ik er bij ge
komen. dat was in 1954. Dat
initiatief bloedde dood, maar in
1964 pakten we de draad weer
op. Met Wolfslag, Visser, Ziege-
laar en Hofenk. Ikzelf was met
mijn fietsen ook de grootste
standhouder. Een doorslaand
succes. Modern was het motto
voor die tijd en modern was wat
we deden. De mensen stonden
in rijen tot aan Peek en Clop-
penburg om erin te mogen. Het
was maar 1200 vierkante meter
oppervlakte en degenen die de
pech hadden om middenin een
gangpad te belandden, zagen
door de geweldige drukte de
stands niet eens."
Het idee om de beurs te koppe
len aan optredens van artiesten
lag in de Stadsgehoorzaal met
zijn podium en zijn inrichting
uiteraard voor de hand. „De te
levisie was in die tijd nog geen
factor om rekening mee te hou
den. De mensen vonden het
prachtig die live-optredens van
artiesten als Heintje Davids. Ri
ta Corita of de Jumping Jewels
die ze meestal alleen van de ra
dio of van een incidenteel tv-
optreden kenden. Ik ben nog al
tijd een beetje trots op het feit
dal wij Andre van Duin, toen
net in opkomst, haalden. Voor
100 gulden. En op voorwaarde
dat we hem na afloop naar Al
phen aan de Rijn brachten.
Daar had hij namelijk nog een
schnabbeltje."
Het succes van de Leidato was
van dien aard dat uitbreiding
noodzakelijk was. „We hebben
toen in '68 een compleet ten
tenkamp ingericht op het
Schuttersveld. Met een opper
vlak van 3000 vierkante meter
en met problematische zaken
als water, electriciteit en tele
foon. Nu geen punt, toen wel.
In '69 kwam de Groenoordhal
gereed. Dat was pas echte voor
uitgang. Naar 8000 vierkante
meter. Kwam die man van de
Damesbeurs uit Den Haag.
wiens idee wij hadden geleend,
nog eens kijken. Over de Stads
gehoorzaal had hij zich een
paar jaar eerder nogal misprij
zend uitgelaten. Maar hier
schrok hij zich bijkans een on
geluk. Te meer omdat zijn eigen
beurs een dalende lijn vertoon
de."
Standhouders naar de Leidato
lokken, dat is voor Jan van Zijp
nooit geen probleem geweest.
„Ze stonden in de rij. Vooral de
Leidse ondernemers. Toen we
groter groeiden kwamen er bui
tenstaanders bij. Dat gaat van
mond tot mond. Met vervolgens
die persoonlijke benadering die
wij voorstonden. De grote angst
van een organisator is natuurlijk
dat er lege plekken vallen op
een beurs. Ooit viel eens, op het
moment van opbouwen, een
stand weg. Dat wil zeggen, de
houder had zich vergist in het
oppervlak. Had maar de helft
van zijn oorspronkelijke 1600
vierkante meter nodig. Hebben
we met planten- en waterpartij
en het gat moeten dichten. Dan
zit je wel even in je rats, hoor."
Goed verkocht
'Kijken maar niet kopen', met
Jan van Zijp tussen de stands in aanbouw op de Leidato. „Ik vind het elke keer weer wonderbaarlijk dat het
allemaal op tijd gereed is." foto hink bouwman
welk motto de Hollander in het
buitenland nog vaak wordt ge
associeerd, dat is er volgens Jan
van Zijp met betrekking tot de
Leidato niet bij. „Anders zou
den we het natuurlijk nooit zo
lang hebben volgehouden. Een
ondernemer uit leiden mag
misschien uit pr-overwegingen
komen, maar met name de bui
tenstaanders. en ze zijn er toch
uit het hele land, doen heus niet
al die moeite en betalen echt
niet dat staangeld om er op toe
te leggen. Nee. ik weet wel heel
zeker dat er goed wordt ver
kocht. En dat dat nog steeds ge
beurt. Want de leidato is nog
springlevend."
Hijzelf is er door de jaren heen
ook niet minder van geworden.
„Nee. En daar kom ik ook rond
vooruit. Ik kon toch moeilijk bij
vrouw en kinderen aankomen
met een lege portemonnee. Ik
ben ondernemer. Neem risico.
En wil daar graag wat van terug
zien. Daar is toch niets ver
keerds aan. dacht ik zo. Zo
werkt dat in ons land. l-aat ik
één ding trouwens voorop stel
len: wat mij betreft is het alle
maal eerlijk gegaan. Niemand is
ooit een cent tekort gekomen,
ook de belasting niet. Of het een
ton was die ik kreeg toen ik
werd uitgekocht? Misschien was
het minder, misschien wel
meer Ik laat me daar liever niet
over uit. Ik vraag toch ook niet
wat jij verdient."
Intussen klettert de regen neer
op het dak van het restaurant
van de Groenoordhallen. Dat
ontlokt hem een glimlach.
„Weet je wat we vroeger tegen
elkaar plachten te zeggen. Als
het regent dan is het pas echt
Leidato-weer'. Want op een
mooi najaar zaten wij niet te
wachten. Hoe mooier het bui
ten was. hoe minder mensen er
kwamen Dus \.m OU mocht
het gieten. Niet erg aardig, hé."
AD VAN KAAM
MAANDAG 12 SEPTEMBER
14.30 15 1 5 uur Modeshow
19 30 uur Prijsuitreiking /ondagv hilders
20 00 20 45 uur Modeshow
20.45 21 15 uur Optreden Hanny
21 30 - 22 15 uur Modeshow
Theo Bakker
Er hangt een bordje bij de spie
gel. Primeur staat erop. „Een
echte primeur", verzekert Cat-
harina Spruijt van Europe
Design. „Niet alleen voor de
Leidato. Maar voor heel Neder
land. Heel de wereld zelfs."
Hoe het ook zij. de gigantische
spiegel die is opgehangen bij de
stand van het IJmuidense be
drijf. is in elk geval bijzonder
opmerkelijk. Want daar, achter
het glas. is de afbeelding van
een witte vaas te zien. En achter
die vaas dezelfde vaas, maar
dan een slagje kleiner. Achter
die wat kleinere afbeelding, u
raadt het al, een nog kleinere.
Kortom, we zien hier het zoge
heten Droste-effect in de prak
tijk gebracht. U weet wel, die
verpleegster op de bus cacao,
wier beeltenis ook ontelbare
malen terugkeert. In theorie
zelfs tot in het oneindige.
„We hebben deze spiegel in
verschillende kleuren", vertelt
Spruijt. „En met verschillende
afbeeldingen. Die zijn er inge
straald. Zoals een vis met een
takje, zodat het lijkt alsof je naar
een aquarium kijkt." Het is he
lemaal een verrassende gewaar
wording je eigen ik slechts een
maal weerspiegeld te zien. Dat
is het geheim van de smid zul
len we maar zeggen. Of in dit
geval van de ontwerpster, haar
schoondochter Bianca van der
Klooster. „Er is patent op aan
gevraagd", zegt Spruijt trots.
Volgens de woordvoerster van
Europe Design, een bedrijf dat
zich met name bezighoudt met
het ontwerpen van glazen voor
werpen voor het interieur als ta
fels en vitrinekasten, is de be
langstelling voor het ontwerp
bijzonder groot. Talloze grote
bedrijven hebben al interesse
getoond voorde spiegel. „En
mogelijk wordt dat door de Lei
dato nog meer."
Dan meldt de eerste klant zich
bij de stand van Europe Design.
De verbazing is van haar gezicht
Geen jagerskleding voor vrouwen
Stel, je bent vrouw en wilt eens
flink op jacht gaan. Op dieren,
in dit geval. Je gaat naar de
speciaalzaak voor jagerskle
ding en vangt bot. Vrouwen,
het zal geen verwondering
wekken, worden blijkbaar niet
geacht te jagen. In elk geval is
in de catalogus van Hemker en
BekJdng. specialist in jagers-
en buitenkleren, geen vrouw te
vinden.
„Verleden jaar hadden we wel
een paar vrouwen in de catalo
gus, maar dat was geen suc
ces". weet de bedrijfsleider van
de Hemker Bekking-vestiging
in Veghel te melden. Geen suc
ces? Hoe moet dat uitgelegd
worden. „Nou kijk. die vrou
wen namen de plek in van
mannen en er komt maar een
enkele vrouw om jagerskle
ding. Dat hebben we dan wel
hoor. maar om nu ruimte in de
catalogus fe bestemmen voor
zo'n kleine doelgroep lijkt me
niet slim. Maar als u nou een
paar vrouwen zoekt die willen
gaan jagen, dan zorg ik voor de
kleding".
Aardig aangeboden, maar daar
gaan we toch maar niet op in.
Ieder zo zijn hobby.
MONtCA WESSBJNG
af te scheppen als zij naar de
spiegel met de duizend vazen'
kijkt. En dat is echt niet omdat
ze zich afvraagt waar ze al die
bloemen vandaan moet halen.
HERMAN JOUSTRA.
Reacties en suggesties voor
"Gesprek van de Dag"
Telefoon 071-356444
of
Postbus 54,2300 AB
te Leiden
Bruikbare bps worden
beloond met een cadeaubon
van 25 gulden.
Het pompt, trilt, stinkt, gilt,
sist, raast, slaapt nooit, werkt
verslavend, jaagt op, gunt geen
rust, verleidt. New York. Als
een verdorven relatie is deze
gistende smeltkroes. Het mag
niet, het is zondig, je loopt ge
vaar, je kunt er allerlei van krij
gen, maar je laaft je eraan met
een zucht naar zelfvernieti
ging. Om van te kotsen is de
stad, maar je schrokt. Manhat
tan sucks.
Als ik door de straten van New
York loop. doemt denkend aan
Leiden het beeld op van een
rijtjeshuis met een gelakte deur
en een koperen naamplaatje.
Een onberispelijk schild voor
de waanzin die binnensdeurs
blijft. In New Uork ligt de
waanzin op straat. Niks meer
te verbergen. Bette Midler
schreef: 'Als je me ooit met een
gebakken ei op mijn hoofd
door de straat ziet lopen, lach
dan alsjeblieft niet.' In New
York lacht niemand. Hoe
dichtbij is Endegeest als je in
Leiden zoiets doet?
De gebouwen tarten de hemel.
Veertig, vijftig, honderd verdie
pingen hoog staan de reuzen
schouder aan schouder. Van
de gevels straalt de waanzin
van de hoogmoed af. Het zijn
eigentijdse kerken, waarin de
god Geld wordt gediend. In
Manhattan heeft de mens een
arrogant woud gebouwd.
waarin hij zelf tot insect ver
worden is. Je kijkt omhoog, je
weet dat ver onder je de onder
grondse raast en van de woes
tijnen van spiegels zie je af
druipen hoe erg we de weg
kwijt zijn.
Naast het hotel zitten drie
schoenpoetsers op een rij. Ne
gers uiteraard. Een patserig
mannetje van net twintig laat
zijn brocques opglimmen. Een
blanke uiteraard. Een dakloze
vat met zijn bekertje post voor
het Grand Hyatt en wordt ver
jaagd; de gasten moeten wel
ongestoord hun taxi in kunnen
vluchten, op weg naar hun air-
co-koel restaurant. Dat snuift
zich niet high aan NY, dat ruikt
er voorzichtigjes aan. New
York is geen stad voor een
droog kusje, met de grote ap
pel moet je tongzoenen.
Met loeiden onderhoud je een
duurzame liefde tot je tachtig
ste.
Decadente luxe. Mensen die
alles kunnen kopen, delen de
stoep met de mannen die al
leen hun adembehaling nog
bezitten. Zwervers doorzoeken
als ratten de afvalbakken van
hamburgertenten. Arm vreet
op wat rijk laat vallen, zoals de
vogels vroeger pikten in de
paardedrollen. Het leven stinkt
in New York. In leiden kun je
tenminste nog net doen alsof
je die enkele zwerver niet ziet.
Aan de voet van het Vrijheids
beeld komt de kloof tussen de
'hebbenden' en 'niet-hebben-
den' stuitend in beeld. De
zucht naar genot en bezit, die
de moderne mens beschaving
noemt, staat in deze stad in
zijn naakte zieligheid te koop.
Als je er loopt, bekruipt je de
gedachte dat-ie mag vallen, de
grote jongen die alles op laat
gaan in één grote paddestoel.
Maar die drang gaat hand in
hand met het verlangen je dan
maar kapot te zuipen aan het
leven. Dat laatste komt in mijn
thuisstad wel weer voor.
Uitersten. Door het raam van
de ondergrondse heb ik zicht
op een reclame voor de film
'Natural Born Killers' met als
bijschrift; 'The media made
them superstars'. Op hetzelfde
moment lees ik in de New York
Times, dat een jongen van der
tien een buurjochie van elf
heeft doodgeschoten. Ik haat
deze stad. Ik stap uit op Grand
Central Station en op het per
ron zit een man op een accor
deon liedjes uit de Otrribean te
spelen. Zachte, zoete deuntjes,
die een oudere vrouw verte
derd meezingt. Ik hou van de
ze stad en ik zeg tegen de ac
cordeonist: 'Hey man, ik weet
een stad, Leiden, waar ze je
goed kunnen gebruiken, waar
wat warmte op straat welkom
is.' 'Ik ben naar New York ge
komen. om er te sterven, sir.'
In de encyclopedie staat dat ze
maximaal twee meter hoog
wordt, de zonnebloem (Heiian-
thus annuus). Maar in de tuin
van meneer Verseput aan de
Rijnzichtweg In )egstgeest to
rent een bijna vijf meter hoge
bloem boven alles uit. Ilii heeft
er, zo verzekert hij, niets nijzon-
ders voor gedaan, t iewoon in
het voorjaar een zaadje In de
grond, wat gedroogde koemest
en vooral veel zon. Dat is alles..
„Ik was zelf ook verbaasd. Zr
groeide maar door en door. Ik
was bang dat er geen bloem
meer in zou komen omdat alle
kracht in de bladeren en de
steel ging zitten. Gelukkig viel
dat mee I r zit een prachtige,
knalgele bloem in.'
I)e zaden waren gewoon af
komstig van een zaadhandelaar
in Leiden. „De negen andere
zonnebloemen in mijn tuin zijn
niet zo uit de Iduiten gewas
sen".
De enorme lengte heeft Verse
put er wel tot genoopt de steel
te stutten. Met touwtjes is hij
aan de zuidmuur vastgezet. De
bloem is vol zaden, "en daar ga
ik deze winter de vogels eens
lekker op trakteren". Hij be
waart ook wat zaadjes voor vol
gend jaar, "wie weet krijg ik dan
weer zo'n enorme bloem".
De reus blijft niet onopgemerkt.
I Jagelijks maken voorbijgangers
opmerkingen. „En acht, zo ge
niet iedereen er een beetje
MONtCA WBgUMG
Het moet even wennen zijn
voor de achthonderd videothe
ken en hun huurders die over
twee weken met de film 'Phila
delphia' in aanraking komen.
Distributeur Columbia maakte
de film bij inkoop vijf gulden
duurder en gireert zelf een tien
tje per film naar het Aidsfonds.
Wie de film huurt, kan een pak
je condooms meekrijgen, want
daarvan krijgen de videotheken
er elk 120. Betaald of, waar
schijnlijker, gratis. De bood
schap uit de film krijgt zo een
mooi vervolg, want Philadel
phia' verhaalt van een door
Tom Hanks gespeelde advocaat
die aids krijgt en daardoor een
paria wordt. Maar zijn de video
theken wel happig op deze ac
tie?
Een verkoopster van Videoland
in Katwijk moet smakelijk la-
ik heb weinig goeds over voor
de ideeén van distributeur Co
lumbia." Hij is er niet bij aange
sloten en daarom krijgt hij de
film een week later dan de an
deren uitgeleverd. „Columbia
wil aan de weg timmeren, voor
mij is het over als die naam
valt." De condooms blijven
hem bespaard, maar toch zegt
I ransen geen bezwaar te heb
ben als hij zeel condooms had
moeten uitdelen of voor aids
actie moest voeren. „Ik heb van
de kankerstichting ook een bil
jetje hangen. Aids is net zo iels.
Je moet wel even nadenken na
tuurlijk. Je kunt condooms niet
aan kinderen uitdelen die om
twee uur 's middags een film
komen huren. En iemand van
zestig heeft ze waarschijnlijk
ook niet meer nodig."
EMIIL FANGMANN
chen als ze om de actie bena
derd wordt en geeft snel assis
tent-bedrijfsleider Elly Vegter
aan de lijn. Die heeft er nog niet
van gehoord, maai vindt het
'een hartstikke goed idee' en
denkt de condooms gratis aan
te Meden. „Niet open en Moot
maar in cadeauverpakking, dat
is in Katwijk beter. Direct op
pert ze het idee om per klant
die de film huurt een rijksdaal
der extra te vragen. Bovenop
dat tientje voor het Aidsfonds.
De film noemt ze een waar
schuwing. „Maakt bijvoorbeeld
duidelijk dat je het niet van
aanraken krijgt."
Een collega van Videoland in
Leiden staat 'vierkant achter de
actie'. ..Al ben ik niet echt blij
met condooms in mijn zaak'
zegt Jan-Henny Holvast, die ze
evenwel gratis denkt aan te bie
den. „Ik heb veel films inge
kocht, nee ik zeg niet hoeveel."
Hij noemt 'Philadelphia' „Een
waarschuwing, een dijk van een
film. Het is schrikbarend wat er
in gebeurt. Ik denk wel de beste
film die we dit jaar hebben ge
had."
Verhuurder Piet van het Ixridse
Videoworld stelt dat er in het
eerste gesprek over de aankoop
van de film en de gratis con
dooms afwachtend is gerea
geerd. „Toen was er sprake van
dat we de actie niet aan de film
zouden koppelen, maar ik weet
niet hoe de gesprekken met de
inkoper zijn afgelopen, toevallig
was ik bij het eerste gesprek."
i Innaai"i i nnmtn van de
Leidse videotheek lx? Caroussel
heeft niet van het initiatief ge
hoord. Niet vreemd, zo blijkt.
„Ik kan beter niks zeggen, want
