'Het is wij tegen de wereld'
Nederlandse Opera brengt
hartverscheurende Macbeth
Foto's van Teun Voeten
Cultuur Kunst
Culturele uitwisseling
N ederland-Zuid-Afrika
GEMEENTEMUSEUM ARNHEM
leiden Teun Voeten studeerde ooit culturele
antropologie in Leiden. De wetenschap liet
hij in 1985 echter schieten voor het vak foto
journalist. Voeten zat net in Rwanda toen
daar de burgeroorlog uitbrak. Wat hij daar en
in buurland Zaïre zag is tot eind oktober te
zien in de ontvangsthal van Research voor
Beleid aan de Schipholweg 13-15 in Leiden.
Het bedrijf stelt het op prijs als belangstel
lenden zich van te voren melden bij de recep
tie, telefoon 253737. De expositie is tussen
8.30 uur en 18.00 uur te bezoeken. Op de fo
to bekijken kinderen een massabegrafenis
van slachtoffers van de cholera-epidemie in
Coma, Zaïre.
WOENSDAG 7 SEPTEMBER 1994
Expositie Breitner
begint in november
amsterdam anp
De overzichtstentoonstelling
van de schilder George Hendrik
Breitner (1857-1923) in het Ste
delijk Museum in Amsterdam is
vervroegd. De presentatie you
begin december opengaan. Om
programmatische redenen heeft
het museum de datum naar 19
november verschoven.
De tentoonstelling omvat
tachtig schilderijen, vijftig teke
ningen en veertig foto's. Het
werk is afkomstig uit de collec
tie van het Stedelijk, maar er
zijn ook bruiklenen bij van par
ticulieren en musea.
Gelijktijdig met de expositie,
die tot 5 februari 1995 duurt,
verschijnt bij Uitgeverij I'hoth
een hoek over de Nederlandse
schilder. Het boek 'George Hen
drik Breitner - schilderijen, te
keningen en foto's' belicht on
der meer Breitners relaties met
de Tachtigers, met de stad Am
sterdam, met de kunsthandel
en met de fotografie. Het bevat
215 illustraties waarvan hon
derd in kleur. Het boek is door
verschillende auteurs, onder
wie Paul Hefting, geschreven.
Van Hefting verscheen in 1970
een dissertatie over de Breitners
Haagse tijd.
Breitner vormde samen met
Willem Witsen en Isaac Israëls
de kern van een groep schilders
die later de Amsterdamse im
pressionisten werd genoemd.
Kenmerkend voor hun werk is
hun voorliefde voor het stadsle
ven.
Over Breitner bestaat volgens
I'hoth maar weinig literatuur.
Bestaand werk is al lang uitver
kocht
Comeback van
Oerolfestival
leeuwarden jacob moerman
Het jaarlijkse Oerolfestival op
Terschelling, dat vorig jaar de
laatste editie kende, moet te
rugkeren. Dat vindt horeca-man
Jan Weiten. Hij is een actie be
gonnen waarbij alle onderne
mers op het eiland wordt ge
vraagd om een aandeel van dui
zend gulden te kopen van de
'BV Terschelling'. Wanneer vol
doende mensen aan het initia
tief meedoen, kan het theater-
en muziekfestival volgend jaar
juni weer worden gehouden.
Samen met de eigenaar van
een café probeert Weiten het
festival nieuw leven in te bin
zen. Volgens hem is het vooral
ook in het belang van de eiland
bewoners dat Oeral weer wordt
gehouden: ,,l)it jaar hebben we
op Terschelling een omzet van
fi,4 miljoen laten liggen."
Ocrol stond twaalf edities on
der de bezielende leiding van
Joop Mulder, die dit jaar besloot
om het festival niet door te la
ten gaan. ..Ik heb moeten stop
pen omdat er te weinig steun
was vanuit de politiek", vertelt
hij. „Alles moest ik zelf doen, tot
en met het regelen van het ver
keer en de dranghekken." Mul
der is van plan om voor volgend
jaar alleen de programmering
op zich te nemen. „Het fostiviii
moet zich blijven ontwikkelen.
De nadruk moet blijven liggen
op de podiumkunsten. Want de
charme van Oerol was altijd
vooral te danken aan unieke lo
katieprojecten."
Rotterdam krijj»t
nieuw fotofestival
rotterdam anp
Photo International Botterdam
1994 is een nieuw, tweejaarlijks
internationaal fotografie-festi
val. Het vindt plaats van 29 sep
tember tot 6 november. Hel fes
tival biedt zes hoofdtentoon
stellingen in het Nederlands fo
to Instituut, veertig grotere en
kleinere fotoexposities op ver
schillende plaatsen in Botter
dam en drie themadagen.
I let festival is voor op mensen
die zich beroepsmatig met de
verschillende vakgebieden van
de fotografie, de media en de
kunst bezighouden en richt zich
ook op een breed publiek. De
vier hoofdtentoonstellingen zijn
Strangers in Paradise en The
Atorn (beide van 29 september
tot en met 9 oktober) en War-
works en A shifting landscape
(van 13 tot en met 23 oktober).
Strangers in Paradise is een
expositie van Leo Divendal over
de rol van de fotografie rond het
vluchtelingen- en vreemdelin
genprobleem. Kr is werk te zien
van de Nederlanders Ato Kando
en Ad van Denderen, de Brit
Boshini Kempadoo, de Duitse
Bettina Flitner en de Franse
Stéphane Duroy. Bij de ten
toonstelling The Atom maakt de
Brit Paul Wombell gebruik van
fotografie van wetenschappelij
ke instellingen en van het werk
van fotografen als de Amerikaan
Peter Goin en de Japanner
Shomei Tomatsu.
In Warworks geven vrouwelij
ke fotografen hun visie op het
thema oorlog. A shifting lands
cape biedt werk van Zuidafri-
kaanse fotografen zoals David
Goldblatt, Jenny Gordon, Santu
Mofokeng en Graeme Williams.
Één van de expositiestukken in het gemeentemuseum Arnhem.
FOTO PR
Nederlandse schrijvers, cabare
tiers en musici treden deze
maand op in Zuid-Afrika tijdens
het Arts Alive Festival in Johan
nesburg. In oktober komen
Zuid-Afrikaanse collega's naar
Nederland. De bezoeken vinden
plaats in het kader van een cul
tureel uitwisselingsprogramma
van het Komitee Zuidelijk Afrika
(KZA) en de Anne Frank Stich
ting. Het project heeft de titel
Nederland in Zuid-Afrika, Zuid-
Afrika in Nederland 1994 mee
gekregen.
Tijdens het Arts Alive Festival,
van 9 september tot en met 2
oktober, geven de Nederlandse
auteurs samen met hun Zuid-
Afrikaanse collega's workshops
en lezingen. Schrijvers die mee
doen zijn Anja Meulenbelt,
Joost Zwagerman, Halil Gür,
Emma Huismans en Stephan
Sanders. Ook doen de Neder-
.landse jazzgroepen Fra Fra
Sound en het Paul van Kemena-
de Quintet mee. De Nederland
se ambassade in Zuid-Afrika
nodigde de Dogtroep uit.
De Zuid-Afrikaanse percus
sionisten Nandi Nyembe en Bi-
chard Carter treden komend
weekeinde samen met de
drummer van Golden Earring,
Cesar Zuiderwijk, op tijdens het
multiculturele festival Bruisend
Oost in Amsterdam. Na het fes
tival zijn Nyembe en Carter ook
elders in het land te zien.
De eerste weken van oktober
reizen enkele Zuid-Afrikaanse
auteurs, onder wie Miriam Tlali,
langs een aantal Nederlandse
bibliotheken om voor te dragen
uit eigen werk. In het Soeterijn-
theater in Amsterdam treedt
onder meer de Nederlandse ca
baretier Hans Teeuwen samen
met de Zuid-Afrikaanse stand-
up comedian Soli Philander op.
De Mondriaan Stichting wordt
verantwoordelijk voor de Ne
derlandse deelname aan biën
nales voor beeldende kunst. De
eerstvolgende is de Biënnale
van Venetië, de oudste en be
langrijkste tweejaarlijkse ten
toonstelling ter wereld. De 46e
editie daarvan opent in juni vol
gend jaar, als de biënnale hon
derd jaar bestaat.
Tot nu toe waren het ministe
rie van WVC en de Rijksdienst
voor Beeldende Kunst verant
woordelijk voor de Nederlandse
inzendingen. De Mondriaan
Stichting, een kunstfonds dat
activiteiten op het gebied van
beeldende kunst, vormgeving
en musea steunt en diverse
rijkssubsidieregelingen uitvoert,
heeft bij staatssecretaris Nuis
van cultuur om ruim 500.000
gulden extra gevraagd, aldus di
recteur Melle Damen. Toen het
fonds in januari van start ging,
bleek het voor buitenlands beel
dende kunstbeleid twee miljoen
gulden minder te krijgen dan
was toegezegd. Dat leidde er
onder meer toe dat de Mondri
aan Stichting de Nederlandse
inzending voor de Biënnale van
Sao Paulo niet kon financieren.
De stichting is op zoek ge
gaan naar een commissaris, die
de feitelijke organisatie van de
Nederlandse deelname, waar
onder de keuze van de kunste
naars, op zich moet nemen.
Zarouali in bibliotheek Merenwïjk
leiden» Zohra Zarouali is morgen te gast in het bibliotheekfiliaal
Merenwijk in Leiden. De schrijfster van 'Amel, een Marokkaans
meisje in Nederland' en het vervolg hierop 'Amel en Faisel' ver
telt onder meer ovfcr haar werk. In haar boeken beschrijft Zarou-
ali de ervaringen en gevoelens van van de tweede generatie en
dan speciaal van meisjes. De schrijfster is vanaf 16.00 uur aan-
wezig in de bibliotheek aan de Rosmolen 4.
Laatste Avondmaal Da Vinei
milaan» Het Laatste Avondmaal, een van de beroemdste fresco's
van Leonardo da Vinei, zal tot midden 1995 niet voor het pu-
i bliek te zien zijn. Deze week begint de restauratie van het kunst-
j werk, zo heeft de afdeling kunstzaken van de gemeente Milaan
j maandag meegedeeld. Het fresco uit 1497 laat Jezus Christus
I zien omringd door de apostelen tijdens de laatste maaltijd voor
zijn dood aan het kruis. Het kunstwerk is beschadigd door lucht-
vervuiling, vocht en stof.
Actrice Anne-Wil Blankers ziek
den haag De actrice Anne-Wil Blankers moet als gevolg van
ziekte afzien van haar rol in 'Later is te laat' van Noël Coward.
Zij heeft een infectie opgelopen en moet vier maanden absolute
i reist nemen. Haar rol is overgenomen door Liz Snoyink. 'Later is
te laat' is op woensdag 9 november en donderdag 10 november
in de Leidse Schouwburg te zien.
Blokfluitles streekniuziekschool
leiden De streekmuziekschool Leiden en Omstreken heeft nog
plaats voor kinderen in de basisschoolleeftijd in de blokfluit-
groep. De lessen worden onder meer gegeven in Leiden, Oegst-
geest, Voorschoten en Wassenaar. Volgens de streekmuziek
school is de blokfluit het instrument bij uitstek om vertrouwd te
raken in de wereld van muziek. Voor meer informatie: mevrouw
M. de Ru, Streekmuziekschool Leiden en Omstreken, Rapenburg
22, telefoon: 071-141041.
Amerikaanse auteur Janowitz signeert
utrecht De Amerikaanse schrijfster Tama Janowitz signeert
morgen 8 september vanaf 19.30 uur haar nieuwe roman The
Male Cross-dressers Support Group in boekhandel Athenaeum
J Boekhandel op het Spui in Amsterdam. De vertaling is uitgege-
j ven bij In de Knipscheer als 'Een man is ook maar een mens'.
Alphense Per Expres in Amsterdam
alphen aan den run Het Alphense Per Expres treedt op vrijdag 9
september en zaterdag 10 september op in het Crea-theater aan
hetTurfdraagsterpad 17 in Amsterdam. De toneelvereniging is
daar op uitnodiging om met dfe voorstelling 'Vrijdag' het Hugo
Claus-jaar af te sluiten. De spelers Félice Schipper, Marieke Cat-
tin, Jan Lagerberg en Peter Zaalberg speelden het stuk afgelopen
seizoen in Alphen onder leiding van de Leidse regisseur Ruud
Wessels.
Behind the Sofa in Droomfabriek
leiden Behind the Sofa speelt morgenavond in de Droomfa
briek in Leiden. De Britse folkrockgroep/naakte vorige maand
nog furore op het Leidse Pleinpop. Het optreden begint om
22.00 uur.
Zwarte avonden in Arnhem
arnhem» In het gemeentemuseum Arnhem is tot 17 oktober een
tentoonstelling te zien over kunst tijdens de oorlogsjaren. Onder
de titel 'Zwarte Avonden in Arnhem 1942-1944, cultuur buiten
de kuituurkamer' laat de expositie zien wat er aan kunst en cul
tuur bloeide buiten de door de Duitse bezetter ingestelde kui
tuurkamer. Het gemeentemuseum aan de Utrechtseweg 87 is
geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 uur tot 17.00
uur. Zondag is de tentoonstelling te bezichtigen tussen 11.00 uur
en 17.00 uur.
De goddelijke waarheid van de Manie Street Preachers nu op cd:
opera
recensie arthur van duk
De Nederlandse Opera. Lady Macbeth
van Mtsenk van Dmitn Sjostakovitsj in het
Muziektheater Amsterdam Regie David
Pountney Decor Stefanos Lazaridis Ne
derlands Philharmomsch Orkest en Koor
van De Nederlandse Opera o.l.v. Hartmut
Haenchen. Gezien: 3/9 Voor alle voor
stellingen zijn nog kaarten: 10,13,16,19,
22,25,28 en 30 september.
Met zijn opera 'Lady Macbeth
van Mtsensk' (1934) wilde Dmi
tri Sjostakovitsj ons laten zien
dat in een corrupte samenle
ving zuivere liefde onmogelijk
is. Maar onbedoeld heeft hij
met de opera ook aangetoond
dat vrije gedachten over god en
ziel, intellectuele arbeid in het
algemeen en kunst in het bij
zonder groot gevaar liepen in de
Sovjet-Unie, waarvan hij toen
nog als jong kunstenaar een
idealistisch doch kritisch pleit-
Stichting gaat
biënnales doen
den haag anp
bezorger was. De Nederlandse
Opera (DNO) opende zaterdag
haar seizoen met een overwel
digende en hartverscheurende
Lady Macbeth.
Hoofdpersoon van Lady Mac
beth is Katerina Izmaylova. Ze
is uitgehuwelijkt aan een koop
manszoon zit al jaren gevangen
in het meest verstikkende en
hypocriete milieu dat denkbaar
is. Als ze verliefd wordt op een
knecht loopt de situatie volko
men uit de hand. Ze vermoordt
haar schoonvader en haar man,
bedrijft de liefde met de knecht
en huwt met hem. Maar het pa
radijs wordt daarmee niet ver
overd: alles is bezoedeld en elke
stap voorwaarts is er een verder
het moeras in.
Regisseur Pountney en decor
ontwerper Lazaridis laten bij
eerste oogopslag de beklem
ming zien, die de oorzaak is van
alle ellende. De koopman is sla
ger en het decor hangt vol met
geslachte runderen en varkens.
De verschrikking waarvan we
getuige zijn, heeft vooral te ma
ken met het feit dat het mense
lijk lichaam in de loop van de
opera volstrekt ontluisterd
wordt zodat er uiteindelijk geen
verschil meer is lussen geslacht
vee en mensen die geestelijk en
lichamelijk totaal vernietigd
zijn. Dat je als toeschouwer in
deze diepgaand pessimistische
opera overeind blijft, is te dan
ken aan het feit dal Sjostakovitsj
er een 'satirische tragedie' van
gemaakt heeft en dal Pountney
en de zijnen hem daarin op ge
niale wijze gevolgd zijn. Het is
geen schaterlachen maar de
groteske wijze waarop sommige
scènes in beeld gebracht wor
den, doen ons vaak grimlachen.
Talloze komische en pikante re
gievondsten, aangrijpende heel
den. ingenieuze changementen
maken deze enscenering tot
een van de beste die ik ooit zag
in Amsterdam.
Ook muzikaal kan deze pro-
duktie bijgeschreven worden in
het successenboek van DNO.
Hartmut Haenchen liet het or-
kesi een relatief ingehouden
partij spelen: de partituur is
overdonderend van zichzelf.
Het koor zong en speelde zeer
geconcentreerd en er stond een
cast die tot in de kleinste rol
goed bezet was. Eva-Maria
Bundschuh was de zeer zware
partij van Katerina volledig de
liaas, Vladimir Galuz.in is met
zijn typisch Russische tenor ide
aal voor de roL van Sergej en
Willard White zong een over
weldigende schoonvader.
De Manie Street Preachers waren ooit, een jaar of drie
geleden, de 'sensatie, hoop en toekomst' van de Britse
rockmuziek. En ondanks alle opgezwollen promotie
campagnes maakte ze nog een tweetal behoorlijk goede
platen ook. Onlangs stonden ze op Parkpop, uitgedund
tot trio. En nu, bij het verschijnen van hun derde album
'The Holy Bible', legt zanger James Dean Bradfteld uit
waar gitarist Richey James gebleven is.
Sommige interviews vergeet je
niet. Zoals die keer met Richey
James, gitarist van de Britse Ma
nie Street Preachers, ruim twee-
eneenhalf jaar geleden in Am
sterdam. Een archetypisch
rock'n'roll-ikoon. Bleek, mager,
zonnebril, oogschaduw, zwart
geverfd piekhaar en op zijn arm
nog de littekens van een inci
dent enkele maanden eerder.
Een journalist had gevraagd of
dat hyper-rock'n'roll-imago niet
een beetje 'fake' was. James aar
zelde geen moment, haalde een
scheermesje te voorschijn,
stroopte z'n mouw op en kerfde
'4 REAL' in z'n onderarm.
Inmiddels lijken bij James de
stoppen echt doorgeslagen.
Toen de Manie Street Preachers
onlangs op het Haagse Parkpop
speelden, was de gitarist niet
van de partij. „Ziek", verklaart
zanger James Dean Bradfield,
zittend op dezelfde bank in de
zelfde hotelkamer, waar zijn gi
tarist in maart 1992 zat. Hij wijst
naar zijn hoofd. „Krank in de
kop". En niet zo'n beetje. Hij is
er zelfs voor opgenomen. James
wist zelf dat hij aan een overdo
sis rock'n'roll aan het bezwijken
was. In één van de songteksten
voor het nieuwe Manie Street
Preachers-album The Holy Bi
ble' schreef hij al: 'Such beauti
ful dignity in self-abuse'.
The Manic Street Preachers.
In 1991 werden ze gelanceerd
als de 'bright new hope' van de
Britse rockmuziek. 'Generation
Terrorists' wilden ze graag zijn
en dus noemden ze ook hun
debuutalbum maar zo. Toch
maakte de band die The Clash,
Guns n' Roses, New York Dolls
en Sex Pistols in zich trachtte te
verenigen, wel degelijk sterke
rockmuziek. Gewoon mooie
popliedjes, eigenlijk, zoals 'Mo
torcycle Emptyness' dat ook in
Nederland een hit werd en
haaks leek te staan op het recal
citrante imago van de groep.
Dwars
„Maar dan heb je niet op de
teksten gelet, want die waren
behoorlijk dwars", reageert Ja
mes Dean Bradfield. Zijn ver
schijning heeft anno 1994 niets
van een rockbeest - op die
moeilijk te verbergen tatoeage
op z'n arm na. „En journalisten
die beweren dat wij aan image
building doen zijn cynici", gaat
Bradfield meteen in de aanval.
„We zijn een vriendenclub. Al-
levier samen opgegroeid. Een
soort 'bende'. Wij tegen de rest
van de wereld. En daar hoorde
ook dat uiterlijk bij. Al lang
voordat de rockband bestond".
De eerste twee albums.
'Generation Terrorists' (1992),
en Gold against the Soul'
(1993) leverden een dozijn Brit
se hits en internationale erken
ning - inclusief roem in Japan -
op voor het kwartet uit het
voormalige mijnbouwstadje
Blackwood in Zuid-Wales. On
langs verscheen 'The Holy Bi
ble', de derde cd. Ruiger dan de
voorgangers en in vier weken
opgenomen in een kleine studio
in Cardiff; zonder producer en
zonder inhoudelijke bemoeienis
van de platenmaatschappij.
In de teksten trekken de Prea
chers wèer flink van leer tegen
de hypocriete wereld. „Your
morals only run as deep as the
surface", blaft Bradfield al in het
tweede nummer. Vervolgens
worden er in de dertien songs
alle mogelijke politieke en his
torische excessen overhoop ge
haald. Van de holocaust tot de
doorbraak van extreem rechts
in Rusland. „Maar het is geen
themaplaat", zegt Bradfield.
„Het is gewoon een verzame
ling songs over de wereld om
ons heen. Niet over ons eigen
leven, maar over de generatie
en de maatschappij waar we
deel van uitmaken".
- En wat heeft die Bijbel uit de
plaattitel daar dan mee te ma
ken?
De zanger veert op. Alsof hij
wil benadrukken dat daar goed
over is nagedacht. Dat dat echt
niet weer zo'n stuntje is om
mee te provoceren. „Kijk, er zijn
op dit moment meer religieuze
Manic Streat Preacher James Dean
oorlogen dan ooit", zegt hij. „En
die befaamde Tien Geboden
worden stuk voor stuk met voe
ten getreden. De Bijbel wordt
als de Goddelijke Waarheid be
schouwd. Nou, deze plaat is on-
FOTO CPD
ze Goddelijke Waarheid. En
zo'n cd moet nu eenmaal een
titel hebben; ja toch?"
KULTUUR
ULTUURKAMER
