Justitie en
I misdaad
verstrikt in kat
en muis-spel
Anthony Nesty voelt zich misbruikt
c
De justitiële jacht op Nederlands machtigste misdaad
ondernemers, levert alle ingrediënten voor een eersteklas
maffiafilm. Met justitie en politie in de rol van naïeve
amateurs die steeds opnieuw in hun hemd worden gezet.
Criminologen denken daar inmiddels anders over. Zij
hebben het idee dat de Amsterdamse politie nu toch
eindelijk enkele topcriminelen op de hielen zit.
'Die piepeltjes
van de politie
hebben nog
nooit iets
klaargemaakt'
lood, zeker als het om contacten met weis
handhavers gaat.
„De code is: handen af van officieren van
justitie en rechercheurs. Want als je die tot
doelwit kiest van bedreigende acties, weet je
zeker dat alle opsporingsregisters worden
opengetrokken. Zelfs in de VS, waar al decen
nia hardhandig met de misdaadbijl wordt ge
hakt, zijn weishandhavers zelden of nooit
doelwit van aanslagen. Wat er gebeurt als die
code wordt doorbroken, laat Italië zien, waar
justitie na moordaanslagen op rechters grote
klappen aan de maffia heeft toegebracht",
zegt een criminoloog.
Zeven jaar terug nam de Amsterdamse po
litie bet initiatief tol een goedgecoördineerde
aanpak van de misdaadbestrijding en gaf de
stoot tot de hedendaagse praktijk van mis
daadanalyse. Justitie reageerde een jaar later
met een bijdrage van 13,9 miljoen gulden
voor de oprichting van Interregionale Re
cherche Teams. Afgezet tegen de 100 tot 200
miljoen gulden omzet die maffiabaas Bruin
sina destijds al boekte, was dat een schijntje.
Niettemin ontstonden de laatste jaren sa
menwerkingsverbanden van politiediensten,
bijgestaan door financiële experts, die inves
teerden in langdurig onderzoek. En die nieu
we aanpak - samengaand met scherpere wet
geving - zou inmiddels enige vrucht afwer
pen
Maffiabaas Hruinsma had geen inbraken
nodig om aan gevoelige informatie te komen.
Zijn inlichtingendivisies gingen heel wat sub
tieler te werk Zo beschutte hij najaai 1989,
toen het interregionaal Recherche Team
operationeel werd, meteen over de kentekens
van alle volgwagens die door rechercheurs
van het team werden gebruikt. Het kostte de
maffiabaas destijds weinig moeite een instel
ling als de Amsterdamse belastingdienst in
zijn greep te krijgen. Op het hoogtepunt van
zijn macht, toen hij alleen al voor een mil
joen per jaar in dure hotels verwoonde,
kwam hij een belastbaar inkomen overeen
vaa ruim een ton. Ioen do FIOD aanstalten
maakte zich daar mee te bemoeien, liet hij
zijn dossier gewoon uit het belastingkantoor
verdwijnen. Hij kon destijds ook vrijelijk be
schikken over de belastingdossiers van ande
ren, onder wie een rechter.
Wat nu te denken van de recente golf van
inbraken bij tie Amsterdamse justilietop?
WODC-onderzoeker Van Duyne onderkent
twee mogelijkheden: ,,l let kan betekenen dat
de informatiebronnen van de misdaadonder
nemers zijn opgedroogd, en dat ze nu wan
hopig zoeken naar andere informatiebron
nen. Het kan ook bedoeld zijn als brutaal te
ken dal ze nog steeds geen enkel ontzag aan
tie dag leggen voor de opsporende instanties.
Maar of dat dan zo'n slimme zet is, waag ik te
betwijfelen."
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1994
y 1
ka- H 11 ach' politie... We zullen
<nu ook wel weer afgeluisterd
l JLam^ worden, maar ze hebben nog
le1, nooit iets klaargemaakt. Piepeltjes zijn het.
Piepeltjes!' Het telefoongesprek werd inder-
;daad door de Amsterdamse politie afgeluis
terd. Maar daar hoefde hij - de Godfather van
de Nederlandse onderwereld - geen moment
van wakker te liggen. 'Maffiabaas' Klaas
Bruinsma had alle wetshandhavers in zijn
Dus sprak hij onbevangen verder over
een grote partij hasj die op komst was.
Het telefoongesprek illustreert treffend hoe
rs. onaantastbaar de georganiseerde misdaad
ten zich destijds, nog geen zes jaar geleden,
waande. Heden ten dage kunnen Nederlands
topcriminelen zich een dergelijke zorgeloos
heid niet meer veroorloven. Justitie is inmid
dels wat beter bij de les. Maar de jacht op de
'ongrijpbaren' lijkt in snel tempo geëscaleerd
tot een ondoorzichtig schaakspel op leven en
,dood waarbij niemand meer weet wie bij wie
enspioneert. De laatste zet bestaat uit een golf
an van inbraken in woningen van de Amster-
justitie- en politiebonzen. Voor de
Ej-j buitenwacht vervullen de wetshandhavers
vooralsnog de rol van potsierlijk verliezer.
Machtige ondernemers
Eerst even terug in de tijd dat Het Parool pa,-
ginagroot onthulde wat zelfs de justitietop
'voor onmogelijk had gehouden: dat het on-
;a opvallende hasj-dealertje Klaas Bruinsma
1 vijftien jaar lang ongestoord aan de opbouw
had gewerkt van Nederlandse 'eerste maffia-
jachtige misdaadonderneming'.
Godfather Bruinsma bezweek uiteindelijk
onder zijn eigen gewicht. De onderwereld
zelf gaf hem, zomer 1991, voor het Amster
damse Hilton Hotel, enkele doelgerichte ge
nadeschoten. Uit de puinhopen van zijn mis
daadsyndicaat, bloeiden nog machtiger mis
daadondernemers op. En zelfs toen liepen er
in Nederland nog criminaliteits-kenners rond
die weigerden dat te geloven.
Buitenlandse misdaadorganisaties ontdek
ten in de jaren zeventig al dat in Nederland
alle voorwaarden aanwezig waren voor een
'maffia-paradijs': een uitstekende infrastruc
tuur voor drughandel, en het witwassen van
crimineel geld. Bovendien verkeerde het Ne
derlandse opsporingsapparaat nog in het
Bromsnor-stadium.
In dat klimaat kon het hasj-dealer Bruin
sma, alias Lange Frans, moeiteloos een einde
maken aan het tijdperk van de oude ver
trouwde penose. Van zijn misdaadonderne
ming werd voor het eerst gewag gemaakt in
een studie (1990) van het Wetenschappelijk
Onderzoek- en Documentatiecentrum
(WODC) van het ministerie van Justitie.
Daarin werd licht geworpen op de werkwijze
van moderne misdaad-entrepreneurs.
Bruinsma - in die studie opgevoerd onder
de naam Narcissus - werd destijds verant
woordelijk geacht voor tien liquidatiemoor-
den. Een jaar later werd hij zelf om het leven
gebracht. Misdaad-verslaggever Bart Middel
burg herdacht hem met een biografie, die
momenteel wordt verfilmd als televisieserie.
Maar de avonturen van Bruinsma steken in
middels schamel af bij de hoge vlucht die de
activiteiten van zijn erfgenamen de laatste ja
ren hebben genomen. Bijna wekelijks ont
hullen de media staaltjes van financieel,
technisch en organisatorisch vernuft, waar
mee de huidige misdaadondernemers de op
sporingsapparaten de loef af steken.
Het einde van maffiabaas Klaas Bruinsma. Neergeschoten (zomer 1991) voor het Hilton Hotel Amsterdam. fotocpd»archiff tsticht
In justitiële kringen worden de omzetten
die het Bruinsma-syndicaat eind jaren tach
tig behaalde, geschat op zo'n 100 tot 200 mil
joen gulden per jaar, waarvan hij zo'n 25 tot
30 miljoen als persoonlijk inkomen over
hield. Heden ten dage levert één enkel trans
port van hasj of coke veelvouden van dat
soort bedragen op.
Waarschuwing
Begin vorig jaar, nadat Justitie de eerste
maatregelen had getroffen om met enige
kans op succes een oorlog tegen de georgani
seerde misdaad te kunnen ontketenen, ver
klaarde de directeur Criminaliteitsbestrijding
van het ministerie van justitie, prof. J. van
Dijk optimistisch: „Ik denk dat wij de komen
de jaren niet één maar tien Bruinsma's gaan
oprollen."
De Rotterdamse mensenrechtendeskunde
dr. A. Schmid, die in zijn oratie 'Smerige Za
ken' had gewaarschuwd dat Nederland de
georganiseerde misdaad nog steeds schro
melijk onderschatte, kon Van Dijks optimis
me onmiddellijk temperen. Tijdens een be
sloten symposium antwoordde hij fijntjes:
„Maar wij moeten niet vergeten dat Bruin
sma niet door de politie is 'opgerold', maar
vanuit de onderwereld zelf is opgeruimd."
Vooralsnog lijkt de nog maar net begonnen
'oorlog' tegen de georganiseerde misdaad in
Nederland vooral Justitie en politie zelf te
treffen. Een kleine greep uit het nieuws van
de afgelopen maanden levert alle ingrediën
ten voor een eersteklas Amerikaanse of Itali
aanse gangsterfilm, waarbij echter steevast
alleen justitie en politie als naïeve amateurs
in het hemd worden gezet. 'Hoe de Amster
damse politievoorlichter ternauwernood aan
ontvoering weet te ontkomen', zou een van
de zo uit het leven gegrepen thema's kunnen
zijn.
Criminelen laten opnamen circuleren van
afgeluisterde telefoongesprekken tussen mis
daadbestrijders. En zouden een golf van in
braken ontketend hebben in de woningen
van de hoogste bazen van de Amsterdamse
en Utrechtse misdaadbestrijders. Steeds op
nieuw constateren politie en justitie verbijs
terd dat ze verzuimden tijdig veiligheids
maatregelen te nemen.
Maar dat is slechts de ene kant van de me
daille. Criminologen die van wanten weten,
menen uit de recente gebeurtenissen te kun
nen afleiden dat juist de maffiabazen in pa
niek beginnen te raken. Het Amsterdams op
sporingsapparaat zou enkele van hen Inmid
dels zo dicht op de hielen zitten, dat ze zich
tot onprofessionele acties laten verleiden. En
dat is eerder een teken van zwakte dan van
kracht.
'Klungelig'
WODC-onderzoeker Van Duyne noemt het
inbreken in woningen van topfunctionaris
sen van justitie en politie, met de bedoeling
daar informatie weg te halen over opspo
ringsonderzoeken, 'uit het oogpunt van goed
misdaad-ondernemerschap uiterst klunge-
Hg'.
Er wordt op gewezen dat informatie over
opsporingsonderzoeken niet zomaar
rondslingert op de salontafels van hoge be
leidsfunctionarissen. Gevoelige informatie
over bewijsmateriaal en tipgevers circuleert
in lagere echelons die met de onderzoeken
zelf belast zijn. Criminologen, die alleen ano
niem spreken, benadrukken verder dat een
goed misdaad-ondernemer zijn zaakjes liever
regelt door de best mogelijke deskundigen en
informanten in te huren, dan te strooien niet
Een aanklacht van honderd meter in het chloor
Anthony Nesty. „Er is me zóveel toegezegd... Maar krijgen... Ho maar! foto»archief
Zwemmen voor Suriname doet
Anthony Nesty nog steeds. Maar
o, wat is hij selectief geworden
n in de keuze van landgenoten
jj met wie hij zijn succes wil
'n delen. De boosheid van een
L kampioen op zijn regering.
KAREL JANSEN»
chuilend voorde zware regendrup-
i pels onder een afdakje voor Jiet Er-
gife Hotel in Rome, geeft de rege
rende wereld- en voormalige olympische
vlinderslagkampioen Anthony Nesty het
grimmig toe: hij voelt zich gebruikt door de
Surinaamse autoriteiten. „Misbruikt is een
beter woord. Schrijf maar op: Anthony Nesty
is misbruikt door de Surinaamse regering."
Dinsdag vindt de afrekening plaats, als'de
goden hem tenminste goed gezind zijn. Dan
demonstreert hij tijdens zijn derde WK-op-
treden voor de allerlaatste keer zijn majestu-
I euze lange halen door het chloorwater. Hon-
derd meter om een aanklacht in te dienen te
gen het protocol in Paramaribo. Drieënvijftig
seconden, het kan iets meer, het kan iets
minder zijn, om zijn gram te halen. Voor zijn
vader, die nu diep in de schulden zit, voor
zijn familie die door een dal ging en nog al
tijd voor de Surinamers 'die het thuis zo
moeilijk hebben'. Anders dan voorgaande
toernooien zal dit keer niet heel Suriname op
I een wereldtitel zitten te wachten.
I Hij heeft een 'klamme' nachtrust achter de
I rug „Ze zetten hier 's avonds de airconditio-
uit. Doet me geen goed. Ik hou van koe
nachten." Minzaam lachend: „Maar wat
Iheb ik eigenlijk te klagen? Ik mag blij zijn dat
Ijk hier ben."
I I )c bus die hem naar zijn zoveelste training
brengen laat nog altijd op zich wach
ten. Het gesprek in de lobby van het hotel zit
erop, nu lijkt de overpeinzing van zijn woor
den van daarstraks toe te slaan. Hij staat er
maar wat stilletjes bij, onder het afdakje. Af
en toe richt hij zijn blik op de zware stapel
wolken boven zijn hoofd. „Toch geen voor
bode, hoop ik", mompelt hij. Hij zegt het te
gen niemand in het bijzonder.
Bezetenheid
Nesty ziet er goed uit. Het loshangende T-
shirt bolt op door zijn gespierde tors, de be
nen tonen gespannen aderen. Achttien
maanden heeft hij naar dit WK toegewerkt.
Achttien maanden waarin hij honderden ki
lometers aflegde en twintig kilo overtollig vet
omzette in pure spierkracht. Een erfenis van
de periode na de Spelen van Barcelona, toen
hij aanvankelijk zijn afscheid aankondigde en
vier maanden bevroor. Het lichaam bleek
aanleg te vertonen. „Ik was echt vet. Baart
me trouwens ook zorgen voor de toekomst.
Ik heb een hekel aan een buikje." Nu staat hij
er weer, afgetraind en al. Daar moet geen be
zieling voor nodig zijn geweest. Dat was be
zetenheid.
Uiterlijk ontspannen, innerlijk totaal ver
scheurd. Anthony Nesty, geboren in Trini
dad, opgegroeid in Paramaribo, was de eerste
Surinamer die olympisch goud voor zijn land
veroverde. Het gebeurde in 1988, bij de Spe
len van Seoul. De internationale nobody ver-
brijzelde op de 100 meter vlinderslag de
droom van de Amerikaan Matt Biondi, die
voor een evenaring van de zeven gouden
plakken van legende Mark Spitz opging. Nes
ty dook in de slotmeters sneller naar de rand,
het verschil bedroeg eenhonderdste van een
seconde en een andere legende was geboren.
Bij terugkeer in Paramaribo werd hij op het
vliegveld verwelkomd door een uitzinnige
menigte van 20.000 mensen. 'De man die Su
riname in 53 seconden op de wereldkaart
plaatste', eigenlijk een verlegen jongen die
nauwelijks raad wist met zijn figuur en plot
selinge wereldfaam, werd binnengehaald als
een soort verlosser. Zijn gezicht verscheen op
een speciale postzegel, er werden munten
met zijn beeltenis erop geslagen, hij werd be
noemd tot Commandeur in de Ere-Orde van
de Gele Ster. Er werd een vliegtuig naar hem
vernoemd, het toestel dat in 1989 met het
Kleurrijk Elftal neerstortte op Zanderij. Hij
denkt er nog bijna dagelijks aan, zegt-ie: „Dat
is toch jouw toestel. Het spookt nog altijd
door m.'n hoofd." Neity was wat het econo
misch tobbende Suriname toentertijd nodig
had. Alleen had de in Amerika studerende
zwemmer zelf niet in de gaten met welke be
doelingen.
Irritaties
Desi Bouterse en commandant Boereveen
hadden in 1985 het initiatief genomen het ta
lent in Amerika te laten rijpen. „Desi en de
commandant hebben dat destijds uit eigen
zak betaaldzegt Nesty. „Ik beschouw ze
nog steeds als hele goede vrienden. Zij had
den vertrouwen in me. Ik heb er in de loop
der jaren alles aan gedaan om dat niet te be
schamen."
Bouterse en Boereveen hadden hun proté
gé op dat punt goed ingeschat. Nesty gold en
geldt als het voorbeeld van de ideale zwem
mer. Ingetogen buiten het bad. explosief
wanneer zijn pezige lichaam met water in
contact komt. Onaantastbaar in zijn trai
ningsijver. Na de Spelen van 1988 volgde nog
een wereldtitel op de 100 meter vlinderslag in
het Australische Perth. Op de Spelen van Bar
celona was brons het hoogst haalbare.
De irritaties over de steun die hem in alle
euforie na Seoul vanuit Suriname was be
loofd, maar die uitbleef hadden toen al vat op
hem gekregen. Hij zou als dank voor bewe
zen diensten een nationaal geschenk ter
waarde van 100.000 dollar ontvangen. Er zou
een huis voor hem worden gebouwd, met
een groot stuk land erbij. Voor zijn studie
beurs (communicatie) zou elk semester 3.500
dollar worden overgemaakt en hij zou, nadat
hij in '89 tot sportambassadeur van zijn land
was benoemd, de rest van zijn leven een
maandelijkse vergoeding van 2000 dollar op
zijn rekening krijgen gestort. De 26-jarige
zwemmer slaat minzaam een paar regen
druppels van zijn T-shirt wanneer hij het rij
tje 'prijzen' opsomt. „Ik heb zoveel gekregen
dat mijn vader er bijna failliet aan is gegaan."
Weinig dus. Nesty, cynisch lachend: „Wei
nig!? Zeg maar: vrijwel niks. Verdomme, mijn
vader heeft dat zogenaamde nationale ge
schenk van 100.000 dollar zelf voor moeten
schieten!" Voor moeten schieten? Nesty: „la,
voor moeten schieten. De regering had plot
seling geen geld in kas. 'Als u het nou even
voorschiet', zeiden ze tegen mijn vader, 'dan
krijgt u dat later wel terug'. Mijn vader heeft
het gedaan, hij heeft leningen afgesloten, za
kenrelaties benaderd. I lij is directeur van een
meubelfabriek in Paramaribo, maar zoveel
geld kon hij ook niet losmaken. Nu zit die
man diep in de shit. Hij klopt telkens bij de
regering aan, maar alles wordt afgedaan met
de opmerking dat er geen geld is om terug te
betalen. Mooie meneer, Veneziaan. Hij heeft
toen alles geregeld, als minister van onder
wijs en sport. Nu is de man president. Dat
kan ik niet rijmen."
Problemen
„Ach", zegt Nesty dan met een wegwerpge
baar, „ze hebben me gewoon misbruikt. Er is
zoveel toegezegd. Naast dat geld ook een au
to, en ik weet allemaal niet wat. Maar krij
gen.... Ho maar! Af en toe maakten ze wat
ovèr, dat klopt ja, het was een schijntje van
wat ze hadden beloofd. Maar ik moest wel
overal opdraven. In '89 werd ik naar de am
bassade van Den Haag gehaald, voor een
ontvangst en een expositie over mijn leven.
Het werd alleen maar gedaan om de betrek
kingen tussen Nederland en Suriname aan te
halen. Nesty was het produkt waarmee dat
kon. De regering maakte handig gebruik van
me. Ik word vaak heel angstig als ik eraan
denk dat die regering ons land op het juiste
pad moet brengen. Ik doe in een dag top
sport meer dan zij in een maand regeren."
Niet alleen zijn vader, maar ook Nesty zelf
verkeert inmiddels in financiële problemen.
„Na dit WK Stop ik mrt zwemmen. Wil ik
mijn Masters halen in communicatie en een
baan gaan zoeken. Misschien ook een /wem-
club gaan trainen. Op die manier kan Ik mijn
vader wat terugbetalen. Dit kan gewoon niet
langer. Meer mensen hebben nog geld van
me tegoed."
In Nederland wertl deze zomer een specia
le actie opgestart om Nesty financieel 'over
de streep te trekken' en hem In staat te stel
len zijn wereldtitel in Rome te verdedigen.
De Surinamer was teruggekomen op zijn he
sluit zijn zwemslip op te laten drogen. Onte
vreden als hij was over zijn bronzen plak in
Barcelona. Maar vooral fanatisch op jacht om
de regering in Paramaribo dan maar vanuit
het zwembad te wijzen op haar verplichtin
gen jegens hem en zijn familie. Er werd ge
mikt op een bedrag van twee ton. Er kwam
zo'n 3300 gulden binnen. De brunch te zijner
ere in Amsterdam werd met bloedend hart
geschrapt. Nesty wijl het fiasco aan het
schimmige optreden van een tussenpersoon
en aan Surinaamse jaloezie. „Aan de ene
kant vinden ze het wel leuk, zo'n nationale
bekendheid. Aan de andere kant beangstigt
het ze ook, de mensen met de macht in mijn
land. Ze moeten natuurlijk wel aan de macht
blijven."
Nu is hij op kosten van de wereldzwem-
bond in Rome present Zijn trainers betalen
alles uit eigen zak. l.oyalitcit binnen beperkte
kring. Zoals Nesty dinsdag ook voor beperkte
kring zal zwemmen. Voor een deel van het
volk en voor een deel van het vaderland. Te
gen zijn natuur in. Maar Anthony Nesty is
veranderd, dat beseft hij zelf terdege. „Verbit
terd ben ik niet. Wantrouwig ben ik wel ge
worden. Ik heb ooit uitgeroepen dat ik de po
litiek in wilde, na mijn sportcarrière. Ioen
stond ik daar voor honderd procent achter,
nu moet ik er niet meer aan denken. Mijn
vertrouwen in die wereld is compleet ver
dwenen. En zegt u maar eens wie me dat
kwalijk zal nemen..."
