Een eregalerij voor
bekende Leidenaars
'Dit is wel beroemd genoeg'
'Even' op de fiets naar China
De vele varianten van de varen
Het Gesprek van de Dag
VRIJDAG 2 SEPTEMBER 1994
Voorschotense Miss blijft nuchter
Je zult maar net de landelijke
verkiezing van de Miss Mister
The Next Generation 1994 heb
ben gewonnen en dan zegt ie
mand die over de prijzen gaat
tegen je zus: „Maandag worden
de spullen bij je afgeleverd, en
succes met je carrière".
De 19-jarige Maartje van Eist uit
Voorschoten kan er hartelijk om
lachen. Haar twee jaar jongere
zus Eefje heeft inderdaad iets
van haar weg. Alleen Eelje en
haar vriend Frank van der Burg
begeleidden Maartje afgelopen
zaterdag tijdens de feestelijke fi
nale van de modellenwedstrijd
in de Plaza Beach Club in Sche-
veningen. Na haar vwo-diploma
(tweede poging) wachtte haar
nu het tweede succes van het
jaar: een nationale titel, een
contract bij Q Agency Amster
dam en ze siert volgend seizoen
de cover van een schoolmagazi-
ne-agenda en bepaalt met haar
gezicht een hele schoollijn van
uitgever en organisator Interna
tional Merchandising uit Oegst-
geest. „Ik dacht dat ik zou wor
den afgewezen, omdat ik 1.82
meter lang ben. Maar een Ame
rikaans jurylid uit Parijs vond
m'n lengte juist goed". Maartje
van Eist scoorde ook dankzij de
manier waarop ze loopt en door
haar uitstraling. Ze is slank,
heeft steil, donkerblond haar,
een knap en eerlijk gezicht en is
wars van gekunsteldheid of
aanstellerij. Ze weet op een en
thousiaste manier wat ze wil en
niet wil. „Ik wil niks commer
cieels op televisie doen. Dit is
wel beroemd genoeg. Deze ver
kiezing was goed georganiseerd,
heel gemoedelijk en er was geen
jaloezie in de kleedkamers. Nee,
de The Next Generation-verkie-
zing is leuker dan die van Miss
Holland of zo".
Het was haar eerste en tegelijk
laatste Miss-verkiezing. Maartje:
„Ik ga nu eerst een jaar psycho
logie studeren en hoop dat ik
volgend jaar niet opnieuw word
uitgeloot voor de artsenstudie.
Ik ga ook zeker tijd maken voor
modellenwerk voor Q Agency.
Maar als ik straks zou moeten
kiezen tussen topmodel en arts,
dan word ik toch echt arts.
Want als model ben je op je
27ste misschien al oud en le
lijk".
Miss Next Generation Maartje van Eist uit Voorschoten.
topmodel dan kies ik voor het eerste."
Leicis duo legt 19.835 kilometer af
Terug van weggeweest. Peter
Henk Eshuis en Maarten Tols-
ma waren vijftien maanden met
de fiets onderweg. Naar China.
Dit weekeinde arriveerden ze in
Leiden. „Je leert dat niets in de
ze wereld vast staat", zegt Tols-
ma, die met zijn maat 19.835 ki
lometer aflegde. „En je leert dat
oplossingen zich vanzelf wel
aandienen."
Tolsma en Eshuis gaven ruim
anderhalfjaar geleden in deze
krant te-kennen als pedaalrid
ders naar Azië af te willen reizen
en vandaar met de Trans-Sibe-
rië-express weer huiswaarts te
keren. Een reis die, naar nu
blijkt, volgens het boekje werd.
uitgevoerd. Maar zonder de ge
vraagde sponsors, waarom de
twee indertijd vroegen.
Het oorspronkelijke reisschema
kon goed worden aangehouden,
waarbij meestal zo'n 80 kilome
ter per dag werd gereden. „De
eerste fietsers die we in Duits
land tegenkwamen, bleken op
weg naar Indonesië voor twee
jaar. Je komt ook veel mensen
tegen die een korte fietsvakantie
naar een ver land boeken."
In Turkije werd Koerdistan
deels vermeden, omdat er een
negatief reisadvies gold. „Toch
zaten we vaak de ene dag bij
een Turkse en de andere dag bij
een Koerdische familie. Alleen
lukte het niet om in Turkije
stempels voor Iran-te krijgen,"
vertelt Tolsma.
De twee besloten daartoe om
het reisschema licht te wijzigen
en na Turkije bezoeken aan Jor
danië, Israël en Syrië te bren
gen. „Maar Israël mochten we
niet met de fiets op een pendel
bus naar binnen. Een fiets viel
niet goed te controleren, zeiden
ze, je zou iets kunnen smokke
len. Er zou een bom in het fra
me kunnen zitten." De fietsen
bleven achfer in Jordanië. Ook
het plan om met een boot
vanuit de Rode Zee naar India
te reizen, liep vast. Toen werd
het vliegen van het 'herfstachti
ge' Midden-Oosten naar het
'tropische' Sri Lanka.
De twee hebben geen ongeluk
ken gehad, wel de bekende rei
zigerskwaaltjes. Plus enige lekke
banden. Bij het repareren van
een van die banden in India
werd de tas van Eshuis gestolen,
nadat deze een foto van de fiet-
senreparateur had gemaakt.
Naast zijn fototoestel, visa en
paspoort, was hij ook zijn dag
boek kwijt. „Dat vond ik nog het
ergste." India zelf werd ervaren
als 'mentaal belastend'. Ze wer
Net terug uit China: de pedaalridders Maarten Tolsma (r) en Peter Henk Eshuis.
FOTO HENK BOUWMAN
den overal aangeklampt. „Voor
al door reporters die ons op hun
scooter in haalden. Vaak zaten
we te eten dan liep het hele
dorp uit en kregen we bezoek.
Opppervlakkig allemaal.
Via Nepal ging het weer terug
naar India en vandaar via Pakis
tan naar China. Voor Maarten
Tolsma het hoogtepunt. „De
zogenaamde Karakoram High
way in het gelijknamige geberg
te." Een weg tussen Pakistan en
China, in 1982 aangelegd, uitge
hakt in de rotsen 'om vriend
schappen te openen'. Slechts
begaanbaar tussen mei en okto
ber. De weg klimt naar 5000
meter. „Maar India ziet het
weer anders", vertelt Eshuis,
„dat land ziet de verbindings
weg als een militaire bedrei
ging." De twee werden er wel,
zoals gebruikelijk is, door kin
deren met stenen bekogeld.
Goed dat ze fietshelmen droe
gen.
Het fietsen in China bleeft be
perkt tot 400 kilometer naar
Kashgar in de provincie Xin-
gian. „We vonden dat welletjes.
Anders moesten we nog 6000
kilometer naar Peking, dat zou
maanden kosten. We zijn nu
met de trein gegaan."
Xingian is overigens een provin
cie met moslims, Uygoeren ge
naamd. „De voorvaders van de
Turken, ze zien er heel anders
uit dan de Chinezen. Ze hebben
een autonome status." Wel
werd er in Peking gefietst, onder
andere op het Tsjen-A-Minh
Plein. „Dat is lastig", zegt Tols
ma. „Men doet maar wat. Er
zijn nauwelijks regels. Je fiest op
een breed fietspad. Bij kruisin
gen is het ook goed uitkijken,
wie er achter je zit.
Tolsma bleven de waarschu
wingen bij die de inwoners van
de opeenvolgende landen el
kaar toedelen. „De Tsjechen
waarschuwen voor de Slowa-
ken, die voor de Hongaren en
die weer voor de Roemenen."
Zo werden de twee voor Roe
meense zigenuners gewaar
schuwd. „Hoorden we daar dus
geritsel bij de tent. Dachten dat
het zigeuners waren. Bleek het
een dier te zien dat de salami,
die in de voortent lag, had op
gegeten."
Na Turkije werd er niet meer in
de tent geslapen, maar wel op
de gekste plaatsen. „In zieken
huizen, waslokalen, in restau
rants op tafel, in tempels. We
werden waarlijk overal uitgeno-
digd."
EMIEL FANGMANN
Nu Elco Brinkman, althans zijn
wassen evenbeeld dan, na zijn
politieke zelfmoord dreigt te
verdwijnen in de stoffige kelders
van Madame Tussaud blijft de
schilder Rembrandt voorlopig
de enige die in dit beroemde
museum de 'eer' van Leiden
hooghoudt. Uiteraard moeten
ze daar, in dat Amsterdamse fi
liaal van het Londense Tussaud,
selectief zijn, dat kan nu een
maal niet anders. Per slot van
rekening is de ruimte op de
Dam beperkt en het aanbod
van nationale en internationale
beroemdheden uit het verleden
en heden enorm. Plus dat er
nog elke dag nieuwe 'sterren'
aan het firmament verschijnen.
Daarom was het misschien nog
niet eens zo'n gek idee van het
raadslid Margje Vlasveld van
Leiden Weer Gezellig/De Groe
nen om cultuurwethouder Pex
Langenberg er per brief toe te
bewegen het beeld van Brink
man bij Tussaud te claimen en
de afgezette kroonprins van
Lubbers een plaatsje te geven in
de Lakenhal.Want over 100
jaar kijkt men vermoedelijk heel
anders aan tegen hem dan nu',
gaf zij de volgende generaties
Leidenaars alvast een voorschot
op het verleden. De profeet uit
eigen omgeving wordt dan
weliswaar niet nu geëerd, maar
mogelijk straks wel.
Erfgoed
De wethouder zelf vond het
voorstel te zot voor woorden en
spreekt van 'canard'. Wat aardig
past in het beeld van de Leidse
bestuurder die, zeker in het ver
leden, klaarblijkelijk nogal losjes
pleegt om te gaan met het cul
turele erfgoed van de stad. Kijk
maar eens wat ze destijds heb
ben gedaan met de gevel van
het nagebouwde geboortehuis
van de wereldbefaamde schil
der Rembrandt van Rijn. Ge
woon gesloopt. Want opge
ruimd staat netjes, nietwaar.
Zodat de argeloze toerist uit Pa
rijs of Edinburgh het maar moet
doen met een plaat beton als
herinnering. En zich afvraagt
hoe het in vredesnaam mogelijk
is dat een stad van zulke barba
ren één van de meest fijnzinni
ge kunstenaars heeft voortge
bracht die ooit heeft geleefd.
Waarom niet, als een soort Tus
saud in het klein, een aparte
zaal in de lakenhal voor onze
'Leidse' celebritiesWe hebben
er naast Rembrandt nog zat.
Een kleine greep uit verleden en
heden: Jan Steen, Jan Lievens,
Goeie Mie, Boerhaave, Kamer-
lingh Onnes, burgemeester Van
der Werf, Marinus van der Lub-
be, Jan Wolkers, de Zangeres
zonder Naam, Wint Rijsbergen,
de Shoes, Maarten 't Hart en zo
zijn er nog wel een stel te ver
zinnen. Afgezien van lakenhal
directrice Bolten - die geen
commentaar wil geven omdat
ze het te druk heeft met andere
zaken - reageren de Leidenaars
die we daarover aanspreken
vooral positief. Zij zien zo'n ere
galerij best zitten.
Leidse Kees
Van Leidse Kees (van Berkel), de
zanger van het levenslied bij
voorbeeld,, mag Brinkman in
was naar de Lakenhal. „Tja, als
je het goed doet krijg je een
pluint. Die man heeft toch zijn
best gedaan. Iedereen maakt
fouten. Maar politiek is een har
de business. Als je een misser
maakt, zoals met die AOW, lig je
er uit. ik heb echter niets tegen
die man."
Maar, vindt Leidse Kees desge
vraagd, dan moet er inderdaad
een hele groep Leidenaars bij.
In was, als beeld of als schilde
rij. „Echte namen zou ik niet
meteen weten, daar zou ik eens
over na moeten denken. Ik /elf-
Ja, maar dan moet Wies (Cavé
red.) er ook bij, en de Zangeres
zonder Naam. Goeie Mie? Die
niet, als je een paar kleine kin
deren om zeep geholpen hebt.
Burgemeester Goekoop? Die ze
ker."
„Nee, Brinkman past daar niet
in", zegt architeci-in-ruste Koos
Barendse over de politicus.
„Niet in een stedelijk museum.
Als je ziet wat er verder in de
lakenhal staat, horen daar geen
wassenbeelden in. Laat die
maar aan Madame Tussaud
over. Ik heb niets tegen Brink
man, maar zet dat beeld op een
brug, of noem van mijn part
een brug naar hem."
Barendse pleit wel voor een
Leidse galerij in de Lakenhal.
„Maar dan van prenten van be
kende Leidenaars, van vroeger
tot nu. Burgemeesters, astrono
men, Kamerlingh Onnes en ook
mensen van deze tijd. En bij de
prenten moet dan een tekst
staan. Je kan originele prenten
nemen of ze van een oud schil
derij maken."
„Ik zou dus zeker gaan kijken,
naar zo'n verzameling beroem
de Leidenaars", zegt Lenie
Chrispiin, huisvrouw uit Leiden.
„Vooral omdat ik, behalve
Brinkman, zo uit mijn hoofd
niet zo veel beroemde Leide
naars kan opnoemen. En om
nou alleen naar Brinkman te
gaan kijken, dat lijkt me wat
weinig. Er moeten er wel een
panr omheen staan. Tja, noem
Een voorzetje dan: burgemees
ter Van der Werft „Zeker, die
man hoort er in." Nog eentje:
de Zangeres zonder Naam?
„Die ook ja, al ben ik niet echt
een fan van haar muziek. Nee,
ik vind het wel een leuk idee.
Kom je als Leidenaar meteen
eens wat te weten over bekende
stadgenoten uit het verleden.
Het heden hoeft van mij niet zo.
Want eerlijk gezegd,.zo'n was
senbeeld van iemand die nog
leeft, zoals bij Brinkman, dat
vind ik eigenlijk wel een beetje
eng. Net alsof ze zo naar voren
kunnen stappen."
Wethouder Pex Langenberg
krijgt overigens alsnog het
laatste woord. Want hij heeft
best een leuke uitsmijter. Dat
past, zo vind hij, wel bij Leiden
Weer Gezellig. „Van mij mag
Brinkman in de Lakenhal. Maar
ik vrees voor de brandveilig
heid. Want zo'n afgebrand poli
ticus levert een ontvlambaar
wassenbeeld op."
AD VAN KAAM/EMIEl FANGMANN
Vereniging viert vijfjarig jubileum
s gaan goed samen. Daar wordt bij de aanleg van de varentuin in de Hortus terdege rekening
Het lijkt op een verzinsel van
Koot en Bie, maar ze bestaat
echt. De Nederlandse Varènver-
eniging. Het vijfjarig bestaan
van de plantenclub wordt vanaf
morgen in de leidse Hortus
Botanicus gevierd. Dan zijn er
lezingen en een forum, gaat dé
varententoonstelling 'Van Ad
dertong tot Zwartsteel' in de
Orangerie van start en wordt in
de Hortus de varentuin - voor
zover gereed - officieel ge
opend. „Wie wil weten hoeveel
kleuren groen er zijn, moet naar
de Hortus komen", zegt voor
lichter Stans van der Veen.
„De Nederlander heeft een ver
velende eigenschap en dat is
dat hij overal een vereniging
voor opricht", lacht Harry Ros
kam, een van de oprichters van
de 120 leden tellende Varenver
eniging. De Engelse varenvere
niging is al meer dan een eeuw
oud. Doel van de Nederlandse
club is naast het dienen van de
wetenschap ook het verzamelen
van informatie en het ruilen van
planten.
Harry Roskam en zijn vereni
ging zijn nauw betrokken bij de
aanleg van de varentuin voor
winterharde varens van het
noordelijk halfrond. Hij leverde
daaraan zijn eigen collectie,
omdat hij ging verhuizen. Wat
trekt mensen aan in deze eeu
wig groene planten zonder
bloemen? „De kleuren, het mys
terieuze en het feit dat het een
van de oudste planten van de
aardkloot is. Ze kwamen al in
het Devoon en Carboon voor,
zo'n 300 miljoen jaar geleden.
We hebben ook iets van: als de
aarde verdwijnt door toedoen
van de mens, zal de varen over
leven. Het is een fossiele plant
die overbleef." Wat niet weg
neemt dat beroemde botanici
als Clusius en Linnaeus niet
veel op hadden met varens.
De Varenvereniging deed ook
ervaring op met de tuin van het
Algemeen Burgerlijke Pensioen
fonds in Heerlen. Die tuin moet
een zustertuin worden van de
Leidse varentuin. Het ABP op
zijn beurt sponsorde bovendien
de Ix'idse tentoonstelling en de
■catalogus. „We zijn nog op zoek
naar sponsors uit het bedrijfsle
ven voor de toekomst."
In de varentuin zijn medewer
kers nog volop bezig rond de
hooggelegen kleine vijver met
zijn waterloop naar de grote vij
ver. De tuin moet nog opge
hoogd worden. Een stuk lager
gelegen grasveld verandert de
komende jaren in een moeras,
want daarin gedijen vafens
goed. Dat komt weer uit op de
grote vijver. Vandaar wordt wa
ter naar bovengepompt. Lings
de varentuin en de varens in de
tropische kassen is-een route
uitgezet.
Een kenner ziet meteen het ver
schil tussen mannetjes- en
vrouwtjesvaren. Grof versus de
licaat. Mysterieus aan de varen
is de voortplanting. Niet door
zaden, maar door sporen. „Kijk,
hier zie je sporendoosjes, die
worden door de wind meegeno
men. Dan ontstaat er een voor-
kiem, waaruit een mannelijk en
vrouwelijk geslachtsorgaan ko
men. Dat laatste wordt be
vrucht. Onder de microscoop is
het net als bij de mens. Onze
kweker zegt altijd: de mensen
stammen van de varens af',
vertelt Roskam. Sommige soor
ten kunnen een paar centimeter
worden, anderen 30 meter.
Hertshoornvaren, adelaarsva
ren, pilvaren, niervaren, naald
varen zijn slechts enkele van de
De varen kan ook gegeten wor
den. Roskam: „Een soort asper
ge. Kijk, deze hoge hier moeten
een keer verdwijnen. Die ge
bruiken we dan als maaltijd."
Verder zijn varensoorten, waar
in 36 families vijftienduizend
soorten vormen, gebruikt voor
allerhande medicinale doelein
den. Bijvoorbeeld als verfstof of
smaakstof. Zo zou addertong
goed zijn legen adderbeten.
Maar ook wordt de steel van
een bepaalde varen gebruikt
voor de bouw van een huis.
De varen is door de eeuwen al
tijd goed geweest voor mythen.
Stans van der Veen: „Op Sint
Jan, 24 juni, komt de varen rond
middernacht in bloei. Als je er
dan in slaagt het zaad op te
vangen, zou je heel sterk wor
den, je zou met de dieren kun
nen praten en al je wensen zou
den uitkomen. Maar de duivel
ligt op de loer. En draai je je
hoofd dan naar hem om, dan
blijft het achterstevoren staan."
Varens varens varens - Van Ad
dertong tot Zwartsteel. 3 sep
tember - 23 oktober 1994. In
Hortus Botanicus. Rapenburg
73 Lelden. Ma. - za. 9 - 17 uur.
Zo. 10 - 17 uur. Catalogus
32,50 gulden.
EMIEL FANGMANN
