Leidsch Dagblad | 1994 | 31 augustus 1994 | pagina 14

'Open Doors' in actie
voor christenen uit Iran

Kerk zoekt haar plaats in 'nieuw' Rwanda

Kerk Samenleving

'Verontruste hervormden ontlopen beslissing kerkorde'

Warmere lucht

S

WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1994

REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071-356443

BUITENLAND KORT

Waldenzen

De synode van de Waldenzen
en Methodistenkerk in Italië
heeft de regering-Berlusconi
verweten te weinig sociaal te
zijn. In een verklaring roept de
synode het centrum-rechtse
kabinet op meer oog te heb
ben voor de solidariteit met de
armen en de bescherming van
de minderheden. „Christenen
moeten zich houden aan de
principes van de Grondwet die
is voortgekomen uit de Resis-
tenza, het anti-fascistisch ver
zet gedurende de Tweede We
reldoorlog. Alleen zo zijn de
fundamenten gewaarborgd
van een vrije, solidaire en ver
antwoorde samenleving'

Vrouw

Latijns-Amerika heeft sinds af
gelopen zaterdag de eerste
vrouwelijke rabbijn. In de Ar
gentijnse hoofdstad Buenos
Aires werd de 57-jarige Margit
Oelsner-Baumclz, een groot
moeder, tot rabbijn van een li
beraal-joodse gemeente ge
wijd.

Oelsner emigreerde in 1938
met haar ouders uit Duitsland
naar Argentinië. Pas toen haar
kinderen naar een joodse
school gingen, besloot zij He
breeuws te leren. Sinds zestien
jaar is ze werkzaam in de
joodse Gemeente als lerares
en pastoraal werkster. Ook is
ze docent aan het Instituut
voor joodse Studiën te Buenos
Aires.

In 1972 werden in de libe
raal-joodse gemeenschap in
de Verenigde Staten de eerste
vrouwelijke rabbijnen gewijd.
Pas sinds vorig jaar kent Israël
een vrouwelijke rabbijn. De
joodse gemeenschap in Argen
tinië telt ongeveer 500.000 le
den. Alle stromingen, van libe
raal tot ultra-orthodox, zijn er
vertegenwoordigd.

Wereldraad

De Servisch-Orthodoxe Kerk
heeft de kritiek van de Wereld
raad van Kerken op haar na
tionalistische houding van de
hand gewezen. In de Wereld
raad groeit de laatste jaren de
'anti-orthodoxe stroming', zei
metropoliet Jovan Pavlovic in
het weekblad Nin. De Wereld
raad heeft volgens Pavlovic
zijn christelijke identiteit ver
loren. Vooral de protestantse
lidkerken willen dal de Ser
visch-Orthodoxe Kerk zich
met de politiek gaat bemoei
en, wat de kerk volgens haar
eigen zeggen niet doet.

De Wereldraad liet kortgele
den weten „diep bezorgd en
teleurgesteld" te zijn over de
nationalistische houding van
de Servisch-Orthodoxe Kerk.
Deze had partij gekozen voor
de oorlogszuchtige leider van
de Bosnische Serviërs, Rado
van Karadzic, en de groot-Ser
vische gedachte verdedigd. De
bisschoppen hadden zich ge
keerd tegen het internationale
vredesplan voor Bosnië, waar
bij de Serviërs een deel van het
veroverde gebied moeten af
staan. Bij een referendum dit
weekeinde wezen de Bosni
sche Serviërs het plan massaal
af.

De Evangelische Kerk in
Duitsland heeft vorige maand
aan patriarch Pavle geschre
ven dal de Servisch-Orthodoxe
Kerk zich buiten de gemeen
schap van de oecumenische
beweging had geplaatst door
dat zij zich voor nationalisti
sche doeleinden laat gebrui
ken. De gereformeerde theolo
ge drs. A. Westra, een van de
Nederlandse afgevaardigden
in de Wereldraad, zei in een
reactie dat het tijd wordt dat
de Wereldraad stappen tegen
de Servische kerk onderneemt.
Enkele jaren geleden pleitte
een Duitse afgevaardigde, dr.
Klaus Wilkens, ervoor de Ser
visch-Orthodoxe Kerk te
schorsen als lidkerk van de
Wereldraad als zij weigert het
Servisch nationalisme te ver
oordelen.

DE RECHTER

Restauratie van
synagoge afgerond

De interkerkelijke organisatie Open Doors is een handte
keningenactie begonnen voor Iraanse christenen die in
hun land in toenemende mate aan vervolging bloot
staan. De stichting, die ijvert voor verdrukte christenen in
communistische en islamitische landen, houdt de Iraan
se regering verantwoordelijk voor de dood en arrestatie
van diverse christenen.

Eind juni werden de Iraanse
presbyteriaanse predikanten
Tedhis Michailian en Mehdi Di-
baj vermoord. In januari was al
Haik Hovsepian, voorzitter van
de Iraanse Raad van Protes
tantse Kerken, om het leven ge
bracht. De Iraanse autoriteiten
legden de schuld voor de moor
den bij de verzetsbeweging Mu-
jaheddin Khalq, maar Open

ERMELO ANP

Open Doors hoopt dat de Iraan
se ambassade in Den Haag de
komende maanden dagelijks
bestookt zal worden met hand
tekeningenlijsten. De actie
loopt voorlopig tot december.
Ter afsluiting zal dan een nacht
wake bij de ambassade worden
gehouden.

Doors leek dat ongeloofwaardig.

De organisatie meldt dat Ira
nian Christians International
(ICI), een beweging van uitge
weken Iraanse christenen, een
zwartboek over de christenver
volging in Iran heeft opgesteld.
Daarin worden vele voorbeel
den gegeven van kerken, scho
len en christelijke boekwinkels
die op last van de overheid ge
sloten zijn, en van arrestaties,
martelingen en executies van
moslims die zijn overgegaan tot
het christendom.

In juli heeft de toenmalige
minister Kooijmans van buiten
landse zaken er bij de Iraanse
ambassadeur in Nederland op

aangedrongen zo spoedig mo
gelijk een gerechtelijk onder
zoek in te stellen naar de moor
den op de Iraanse predikanten.
Ook de Nederlandse Missieraad
en de Nederlandse Zendings
raad hebben uiting gegeven aan
hun bezorgdheid. Internationa
le kerkelijke instanties, zoals de
Wereldraad van Kerken en de
Lutherse Wereldfederatie, heb
ben eveneens geprotesteerd te
gen de moorden op de voorgan
gers. Amnesty International liet
weten te vrezen voor het leven
van andere kerkelijke leiders.

Nog geen één procent van de
55 miljoen Iraniërs is christen.
Ongeveer 12.000 Iraniërs beho
ren tot de protestantse kerken.

Met vreugde, maar ook met
angst om het hart, heeft de
joodse gemeenschap van
Frankfurt gisteren de gerestau
reerde Westend-synagoge in ge
bruik genomen.

Toen de synagoge, een van de
grootste in Duitsland, in 1910
werd gebouwd voelden de jo
den in Duitsland zich veilig. Tij
dens de Kristallnacht van 1938
verwoestten nazi's echter het
interieur van de Westend-syna-
goge en de bombardementen
van de geallieerden tijdens de
Tweede Wereldoorlog lieten al
leen de buitenmuren heel. Als
symbool van de verwoesting
door de nazi's en de onzekere
plaats die de joodse gemeen
schap ook vandaag nog in
neemt, heeft architect Henryk
Isenberg bij de restauratie van
de Westend-synagoge de kale
hoge ramen die in 1950 pro
visorisch werden aangebracht
laten zitten.

Meer dan vier maanden na de
eerste bloedbaden zoekt de ge
decimeerde Rwandese kerk
haar plaats in het 'nieuwe
Rwanda', zoals sommige reli
gieuzen het land hebben her
doopt. De overgrote meerder
heid van de missionarissen
heeft het land verlaten. Van de
621 priesters zijn meer dan
honderd vermoord, evenals drie
van de zes bisschoppen.

Van een aantal bisdommen is
weinig meer over. In Nyondo
(140 km ten westen van Kigali)
werden in de nacht van 12 april
400 mensen vermoord in de ka
thedraal van deze stad in de
rijkste regio van Rwanda, we
gens de vruchtbaarheid van de
grond. Van de 55 priesters zijn
er 34 omgekomen. De 75-jarige
aartsbisschop Wenceslas Kali-
bushi van Nyondo, die momen
teel in Nederland verblijft, heeft
zijn redding te danken aan een
kolonel die voorkwam dat mili
tairen hem doodschoten aan de
rand van een graf dat al voor
hem was gedolven.

In Kigali verblijven nog veer
tig van de ongeveer zestig pries
ters. Slechts twee van hen hou
den zich op in de parochies bui
ten de stad. „De kerken zijn
ontheiligd. We moeten ze op
nieuw wijden voordat we er de
mis in opdragen. Ik denk dat we
moeten boete doen tot Pasen",
aldus lean-Baptiste Rugen-
gamanzi, benoemd tot dioces
aan administrator na de moord
op aartsbisschop Vincent Nsen-
giyumva.

De Poolse missionaris Stanis
las, net als paus Johannes
Paulus II afkomstig uit de regio
Krakau, meent dat het opdra
gen van de mis in deze tijd in
het kader van een nieuwe evan-

De kerken in Rwanda verwerpen het verwijt dat ze verantwoordelijk zijn voor de massamoorden.

gelisatie moet staan. „De mis
moet daar opgedragen worden
waar de mensen zijn, in de
vluchtelingenkampen en in het
nieuwe Rwanda", aldus Stanis
las.

Hij zal nooit de twaalfde april
vergeten, toen 150 gewapende
Hutu-militairen een kapel in
Kigali in brand staken, waarin
zich voornamelijk Tutsi-vluch-
telingen bevonden. „Ik kan het
geschreeuw dat ik gehoord heb,
niet vergeten. De aanval was
barbaars en te midden van de

barbaren bevonden zich men
sen die ik kende, die de mis be
zochten."

Mgr. Henri Hoser, een andere
Poolse missionaris die door de
paus tot apostolisch vertegen
woordiger (tijdelijk ambassa
deur van de Heilige Stoel) is be
noemd, onderhoudt contacten
met de nieuwe regering in Kiga
li. Hij bezoekt bisdommen,
neemt foto's van verwoeste pa
rochies en zwijgt als het graf
over zijn bevindingen.

Een Franse delegatie onder

leiding van mgr. Joseph Duval,
aartsbisschop van Rouen en
voorzitter van de Franse bis
schoppenconferentie, heeft een
ontmoeting gehad met de
Rwandese premier Faustin
Twagiramungu. Volgens Duval
kunnen de nieuwe machtheb
bers rekenen 'op alle krachten
in het land en op de kerk'. De
kerk, die vooral in het onderwijs
en de gezondheidszorg actief is,
moet niet denken dat haar rol is
uitgespeeld. Maar zij moet zich
volgens hem niet meer door de

politiek op sleeptouw laten ne
men. Bisschop Kalibushi ver
wierp onlangs het verwijt van
de Wereldraad van Kerken dat
de kerken in Rwanda medever
antwoordelijk zijn voor de mas
samoorden. De kerken hebben
volgens de raad hun geloof
waardigheid verloren omdat ze
gemene zaak met het afgezette
regime hebben gemaakt. Vol
gens de bisschop zijn er altijd
contacten met de overheid,
maar zijn de kerken 'zeker niet
voorgetrokken'.

DEN HAAG ANP

De veertien hervormde predikanten en
leken die zich met een verontruste brief
over het Samen-op-Wegproces (SoW) tot
de hervormde kerkeraden hebben ge
wend, willen de keuze voor of tegen een
fusie van hervormden, gereformeerden
en evanglisch-luthersen ontlopen. Dat
zei gisteren K. Blei, scriba van de her
vormde synode.

De verontruste hervormden zonden
maandag een brief naar alle kerkeraden
van de Nederlandse Hervormde Kerk,
waarin zij pleiten voor een federatie in
plaats van een fusie van de drie kerkge
nootschappen. Daardoor zouden deze
elk hun eigen kerkorde kunnen behou
den en zou aan de bezwaren tegen een
uniforme kerkorde tegemoet worden ge

komen. Die bezwaren leven met name
binnen de Gereformeerde Bond en de
Confessionele Vereniging in de Neder
landse Hervormde Kerk.

Momenteel wordt de ontwerp-kerkor-
de voor de Verenigde Protestantse Kerk,
die eind vorig jaar door de drie synodes
werd goedgekeurd, door plaatselijke ker
keraden en regionale kerkvergaderingen
(classes) besproken. De opstellers van de
brief, onder wie oud-synodebestuurder
dr. J. Hoek, roepen de hervormde kerke
raden op eerst een uitspraak te doen
over de vorm waarin het SoW-proces
moet voortgaan.

Blei benadrukte dat het moderamen
van de synode geen officiële reactie op
het appèl zal geven. „Het woord is aan
de kerkeraden en die willen we niet be-
invloeden in hun meningsvorming", zei

hij op persoonlijke titel. „Het appèl daar
entegen beoogt van de kerkelijke weg af
te wijken." Volgens' Blei loopt de brief
vooruit op de uitspraken van de kerkera
den en classes. „Het SoW-proces zoals
het nu gaat", schrijven de opstellers,
„roept in toenemende mate verzet op."
Blei: „Dat is een vooronderstelling. Uit
de consideraties van de kerkeraden zal
wel blijken of dat waar is."

Hij voelt weinig voor het pleidooi voor
een federatie van de veertien onderteke
naars uit kringen van bonders en confes
sionelen. „Als het ene deel onder de ene
kerkorde en het andere onder de andere
valt, wordt in feite de eenheid van de
Nederlandse Hervormde Kerk verbro
ken", aldus Blei.

Volgens Blei wordt in de brief terugge
grepen op het idee dat de drie kerken

zich van onderaf geleidelijk tot een een
heid moeten ontwikkelen. „Dat idee is
vijf jaar geleden van hervormde zijde al
krachtig afgewezen. Het komt in feite
neer op een pleidooi om terug te dein
zen voor de beslissing die we moeten ne
men."

De scriba heeft ook geen goed woord
over voor de suggesties van de brief
schrijvers dat voor het aannemen van de
nieuwe kerkorde een drievierde meer
derheid in de synode nodig is en dat de
mening van de belijdende leden gepeild
zou moeten worden. „De huidige
kerkorde schrijft geen drievierde meer
derheid voor, wel een verdubbelde syno
de". aldus Blei. „En een meningspeiling
komt neer op een referendum. Daarmee
hol je de verantwoordelijkheid van de
ambtelijke vergaderingen uit."

Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON

OPE>JB<4R6 DRONKEN
SCHAP, RIJDE» ONDER
INV/LOED VAN ALCOHOL-...

volgens mu houdt u wel van
EEN sreviee BOR-REL

Oo Sr

HEINZ

L/£VE UEVE FKl7S£PfTS f /K M/S
J£ ZO YFFSEL/JKf JE BEtST'MfJfJ
OETS'£Fïi0ETS/£

OCH20JP
AMFSK

LEIDSCH DAGBLAD

Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiate bv
DIRECTIE B M Essenberg. G.P Arnold (ad|). J
Kiel (adj);

HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels. Henk van der Post (ad))
OMBUDSMAN R D Paauw. tel dag 9 30-
11 30uur071-356215.of per post
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefoon071-356356
POSTADRES

Postbus 54.2300 AB Lelden
TELEFAX

Advertenties 071 -323508
Fam benchten 071 -323508
Redactie071 -321921

ADVERTENTIES
ma.-vn| van 08 30-17 00 uur:

Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vn| van 8 30-17.00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN

Tel [phone] bi) vooruitbet (ind BTW)

per acc giro autom bet
per maand 29.30

per kwartaal 85.55 84,55

per jaar ƒ329,30 328,30

VERZENDING PER POST
Nederland: per kwartaal 125,50
ovenge landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvnj: 18.00-19.30 uur,
zat. 10.00-12.00 uur. Tel. [phone]

HET WEER

hans vak

In de afgelopen 48 uur liet de
Noordzee nog flink wat van die ty
pische nazomerbuien op de kust
strook los, ondanks een naderende
rug van hogedruk met afnemende
wind. Maar juist door die rust aan
de grond kon de aanwezige onsta
biliteit worden 'uitgebuit'. Boven
in, op een hoogte van meer dan
twee kilometer bleef er namelijk
wel een sterke stroming. We spre
ken dan van een windschermg,
waarbij de windsnelheid met de
hoogte zeer snel toeneemt. Door
dat de lucht hogerop sneller weg
stroomde dan aan het aardopper
vlak, ontstond een luchttekoii, dat
van onder moest worden aange
vuld. De relatief warme en vochtige
lucht nabij het zee-oppervlak be
gon vervolgens snel op te stijgen,
waarbij in een mum van tijd de cu
muluswolken uitgroeiden tot een
cumulonimbus (buien- of onweers
wolk).

Maandagavond dreef een reeks
verrassend pittige buien, soms ver
gezeld van onweer, de kuststrook
binnen. Op de satellietfilm waren
wolkenstraten te herkennen, west
oost georiënteerd, evenwijdig aan
de bovenstromig. Onder zo'n wol
kenstraat viel bui na bui, maar aan
weerszijden daarvan bleef het ge
woon droog. In Haarlem viel 10
millimeter; Valkenburg ZH noteer
de 7 mm.

Dinsdag veranderde er weinij
aan de onstabiele opbouw van
atmosfeer. De buiigheid beperl
zich tot het noorden van het lai
bij Terschelling waren de omst.
digheden gunstig genoeg voor
optreden van een waterhoos.In
ze regio ging de zon steeds me<
schuil achter sluierbewolking,
horende bij een regengebiedje
het zuiden van het land. Bij wei
wind werd nog bijna 20 graden
haald.

De aantrekkende oostenwindCrr
zorgt vandaag voor aanvoer vankjpi
warmere lucht, maar uit het zuiL*
westen komt een zone met buiif
neerslag naderbij. Een actieve I
ring trekt donderdag net langs Jen
over ons land in de richting vanjen
nemarken. Dat wordt dus een v
kenrijke dag met mogelijk veel ij
gen en kans op onweer. Aan de
achterzijde van de storing steek(\l
vrijdag een krachtige tot harde
noordenwind op met talrijke Jlph
Noordzeebuien en magere temaeji
raturen van 17 graden Ijpl

Zaterdag volgt een lichte verlhn(
tering met mooie, zonnige peria,^
den. Op de lange duur blijft hetf
wisselvallig. Op de oceaan word
de westcirculatie als maar sterkj
bij IJsland verschijnt een volwas/j^
sen stormdepressie, die zijn froyl<
ten in de loop van het weekeind
naar West-Europa stuurt. k|]

HET WEER IN EUROPA

■^MUI

KNMI

Weersvooruitzicht

Geldig tot en met
donderdag.

Engeland, Schotland,

Wales en Ierland:

Meest bewolkt en af en toe
regen. In het oosten van
Engeland en Schotland
vrijwel overal droog en ook
nu en dan zon. Middag-
temperatuur van 14 gra
den m het noorden van
Schotland tot 20 in het
zuidoosten.

België en Luxemburg:
vandaag af en toe zon en
vrijwel overal droog, mor
gen meer bewolking en af
en toe regen. Middagtem-
peratuur ongeveer 20 gra-

Noord- en Midden-Frank-

Meest bewolkt en kans op
een bui, later mogelijk
met onweer, vandaag, in
de oostelijke departemen
ten, eerst nog wat zon en
droog. Middagtemperatuur van 18 gra
den langs het Kanaal tot plaatselijk 24
graden in het oosten.

Portugal:

Overwegend zonnig en droog. Vooral in
het noordwesten in de vroege ochtend
plaatselijk mist of laaghangende bewol
king. Temperatuur in de middag van 20
graden in het noorden tot 27 graden in
het zuiden.

Madeira:

Perioden met zon maar ook af en toe

wolkenvelden. Droog. Middagtempera
tuur ongeveer 22 graden.

Spanje:

Zonnig. In het noorden kans op wat be
wolking maar vrijwel overal droog. Mid
dagtemperatuur langs de Golf van Bis
kaje ongeveer 21 graden. Langs de Cos
ta's maxima rond 30 graden; in het bin
nenland nog hoger.

Canarische Eilanden:

Aan de noordkant bewolking, maar
droog. Op de zuidelijke stranden vrij
zonnig. Middagtemperatuur rond 24
graden.

Marokko:

Westkust: Flink wat zon maar vlak aan
zee in de ochtend ook wolkenvelden. In
het binnenland een kleine kans op een
bui. Middagtemperatuur aan de kust on
geveer 26 graden, landinwaarts flink

Tunesië:

vandaag vrij zonnig, morgen wolkenvel
den en een kleine kans op een regen- of
onweersbui. Middagtemperaturen langs
de kust rond 30 graden.

Zuid-Frankrijk:

Half tot zwaar bewolkt en een toene
mende kans op enkele stevige regen- of
onweersbuien, vooral in het oosten. Mid
dagtemperatuur van 22 graden langs de
westkust tot rond 30 graden in de
Provence.

Mallorca en Ibiza:

Veel zon maar later op de dag ook sta
pelwolken en mogelijk een lokale regen-
of onweersbui. Middagtemperatuur on
geveer 31 graden.

Italië:

Zonnig. In het noorden ook enkele wol
kenvelden en een kleine kans op een on
weersbui. Middagtemperatuur meest
rond 30 graden
Corsica en Sardinië:

Zonnig, op Corsica op beide dagen mis
schien ook enkele wolkenvelden en een
kleine kans op een bui. Middagtempera
tuur 30 graden of iets hoger.

Griekenland en Kreta:

Zonnig. Boven de Egeïsche Zee tijdelij
ke een stevige noordenwind Middag
temperatuur tussen 28 en 35 graden
Turkije en Cyprus:

Zonnig. Middagtemperatuur langs de
Turkse kusten van 29 graden rond de
Dardanellen tot ongeveer 35 graden ten
oosten van Antalya. Op Cyprus maxima
30 graden of iets hoger
Duitsland:

vandaag in de zuidelijke helft wolkenvel
den en wellicht een enkele regen - of on
weersbui; naar het noorden toe geregeld
zonneschijn, morgen vrijwel overal be
wolkt en enige tijd regen, m het zuiden
mogelijk opnieuw onweer. Middagtem
peratuur van 18 graden in het noorden
tot 25 in het zuiden.

Oostenrijk:

Overwegend bewolkt en enkele buien,
misschien met onweer en plaatselijk
veel neerslag. Rond Karinthie en Stier
marken ook kans op wat zonneschijn.
Maximumtemperatuur ongeveer 25 gra
den, vandaag in het oosten bij zonne
schijn plaatselijk tegen de 30.

Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind

DONDERDAG 1 SEPTEMBER 1994
Zon- en maanstanden

Zon op 06.50 Zon onder
Maan op 01.48 Maan onder lf
Waterstanden Katwijk

Hoog water 23.58 12.43
Laag water 07.36 20.11

Weerrapporten 30 augustus 20 u

Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde

Eindhoven

Den Helder

Rotterdam

Twente

Vlissingen

Maastricht

25 19-^11

26 2Qrkt

35 22dor
31 lirlij

19 l Fld
23 l<arv,
28 2idai

New Orleans
New York