Cairo hoedt zich voor
militante moslims
Feiten &Meningen
Tweeverdieners
kunnen best
meer betalen
Protest tegen Tsjetsjeense leider
Okki en Tapto
zoeken nog
naar dé formul
Katholieken in VS op de bres voor anticonceptie
DINSDAG 30 AUGUSTUS 1994
INSI
Paars, zei Thijs Wöltgens zaterdag in NRC-
Handelsblad, is niet hel antwoord voor de
PvdA. „Ik ben ervan overtuigd dat ons ver
lies erg veel te maken heeft met het verlies
van ons sociale gezicht. En als dat waar is,
dan is paars natuurlijk niet het goede ant
woord".
Het liegt er niet om, zeker niet uit de
mond van de man die het nieuwe beginsel
programma voor zijn partij mag gaan
schrijven. Zijn gelijk werd echter pijnlijk be
vestigd tijdens de viering van het eeuwfeest
vorige week. Margreet de Boer, de uit Assen
weggeplukte nieuwe minister van VROM,
zei in een TV-programma rond een eeuw
sociaal-democratie dat de inkomens van
tweeverdieners wel wat afgeroomd kunnen
worden om de kwaliteit van bijvoorbeeld
onderwijs, gezondheidszorg en ouderen
zorg in stand te houden. Dat was tegen het
verkeerde been. Een van de vertegenwoor
digers bij uitstek van de nieuwe lichting
PvdA'ers, Je econoom Rick van der Ploeg,'
stelde dat het regeerakkoord 'een andere
taal spreekt'. Kok bevestigde dat. Tijdens de
viering van het eeuwfeest zei hij dat hij
vooralsnog niets voor het plan van De Boer
voelt.
Het doet de vraag rijzen waar de tijd is
gebleven van het adagium dat de sterkste
schouders de zwaarste lasten horen te dra
gen. Dat tweeverdieners sterke schouders
hebben, staat buiten kijf. Volgens de meest
recente CBS-cijfers hebben werkende twee
verdieners met gemiddeld 4.500 gulden
netto-inkomen bijna duizend gulden per
maand méér te besteden dan alleenverdie
ners met een gezin.
Ja, maar daar werken we dan ook met
zijn tweeën voor, zullen veel tweeverdieners
zeggen. Dat is ontegenzeggelijk waar, maar
er is ook nog een heel ander aspect aan
werk: het is niet alleen een last, maar ook
een lust. Door het wegvallen van allerlei
(andere) zingevende verbanden als kerk,
vakbond, familie en buurt is werk steeds
belangrijker geworden om erbij te horen.
Werk zorgt niet alleen voor inkomen, maar
ook voor maatschappelijke status en zelf
respect. Veelzeggend is in dit verband dat in
een onderzoek twee jaar geleden 83 procent
van de ondervraagden zei dat ze zouden
blijven werken als ze een miljoen in een lo
terij zouden winnen.
Sinds het begin van de jaren zestig is het
totaal aantal te verdelen arbeidsjaren niet
gegroeid, maar juist afgenomen. In de jaren
tachtig klonken daarom regelmatig
pleidooien om arbeid te rantsoeneren: per
huishouden zou maar een bepaald aantal
uren gewerkt mogen worden, waarbij de
partners onderling moesten uitmaken wie
hoeveel uren voor zijn rekening zou nemen.
In de praktijk kwam daar niets van terecht.
De verdeling van werk is alleen maar onge
lijker geworden.
Dat is een tweedeling die voor de PvdA
niet acceptabel zou mogen zijn. Als het niet
haalbaar is om arbeid eerlijk te verdelen,
dient een sociaal-democratische partij er op
zijn minst voor te staan dat er materieel wél
eerlijk wordt gedeeld. Als belangrijke (zorg
voorzieningen steeds meer worden uitge
kleed, ligt het dus voor hand om het geld
daarvoor weg te halen bij de sterkste schou
ders.
Dat hoeven niet alleen die van tweever
dieners te zijn. Alle huishoudens waar veel
geld binnenkomt, kunnen en moeten daar
aan bijdragen. Feit is echter wel dat twee
verdieners op dit moment aanzienlijk min
der belasting betalen dan alleenverdieners.
Dat komt omdat ze individueel belasting
betalen en dus twee keer van het lage tarief
in de eerste belastingschijf profiteren. Twee
tweeverdieners die elk 43.000 gulden per
jaar bruto verdienen (de grens tussen eerste
schijf van 38,25 procent en de tweede
schrijf van 50 procent), houden op die ma
nier netto bijna 3.000 gulden méér over dan
een alleenverdiener die 86.000 gulden bruto
verdient.
De groep die een onevenredig groot be
slag op de beschikbare arbeid legt, houdt
daar dus ook nog eens onevenredig veel
aan over. En dal in eveneens dubbele zin
(werk en inkomen) (en opzichte van de de
genen die langs de kant staan. Het is te ho
pen dat De Boer, die haar pleidooi hield
toen ze nog commissaris der koningin was,
dat verhaal nog eens zal herhalen in de Trê-
veszaal. Maar vooral is het te hopen dat ze
daarbij gehoor vindt. Want het zou toch wel
heel treurig zijn als Wöltgens gelijk krijgt:
dat paars het sociale gezicht van de hon
derdjarige sociaal-democratie nog verder
aantast.
sj aak smakman
Grozny Aandachtig luisteren twee vrouwen
in de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny naar een
woordvoerder van de oppositie tegen presi
dent Dzjochar Doedajev. De voormalige Sov
jet-generaal Doedajev, die zijn republiekje in
de Kaukasus drie jaar geleden onafhankelijk
verklaarde van Rusland, komt de laatste maan
den onder steeds grotere druk te staan.
De oppositie, die is versnipperd in drie el
kaar bestrijdende kampen, heeft de wind in de
zeilen als gevolg van de economische recessie
in Tsjetsjenië. En dat terwijl het olierijke staatje
dat overigens door geen enkel land is er
kend naam heeft gemaakt als het Koeweit
van de (voormalige) Sovjetunie.
Doedajev geeft Moskou de schuld van de
misère. Hij verwijt de Russische president Bo
ris Jeltsin de distributie van roebels richting
Grozny te hebben stopgezet, waardoor de lo
nen in Tsjetsjenië al maanden niet meer zijn
betaald. Jeltsin wil zo de Tsjetsjenen dwingen
zich weer te schikken in de regels van Moskou.
En dat speelt de oppositie weer in de kaart, die
onlangs in Roeslan Chasboelatov een opval
lend boegbeeld heeft gekregen.
De vroegere voorzitter van het federale par
lement van Rusland, die vorig jaar doorJeltsin-
getrouwe troepen letterlijk uit zijn parlements
gebouw te Moskou werd geschoten, is na zijn
vrijlating eerder dit jaar vrijwel direct naar
Tsjetsjenië getrokken om daar de oppositie te
gen Doedajev aan te voeren. Boze tongen be
weren dat het Chasboelatov, die weliswaar
Tsjetsjeen is van geboorte, maar nooit eerder
in het republiekje is geweest, alleen maar te
doen is om een podium waarop hij zijn ambi
ties kan tonen. Want Chasboelatov is vast van
plan wraak te nemen op Jeltsin en terug te ke
ren in het centrum van de macht in Moskou.
FOTO REUTER GRIGORY TAMBOELOV
Conferentie over Bevolking en Ontwikkeling bijvoorbaat al onrustig
Cairo maakt zich op voor de 'conferentie van homosexualiteit en abortus'. Dat is de naam die de islamitische oppositie
heeft bedacht voor wat de Egyptische regering en de Verenigde Naties liever aanduiden als de Internationale Conferentie
over Bevolking en Ontwikkeling (1CPD). Het Egyptische ministerie van binnenlandse zaken heeft voor 5 september, de
openingsdag, ongekende veiligheidsmaatregelen afgekondigd.
Militante islamitische organisaties, zoals de
'Gama'a al-Islamiyah' (Islamitische Groep),
hebben de deelnemers uit 191 landen ge
waarschuwd niet te verschijnen. Onder hen
zijn 23 staatshoofden en de Amerikaanse
vice-president, Al Gore. Om de waarschu
wing kracht bij te zetten, voerde de
'Gama'a' de afgelopen week haar terreur-
campagne op, met een aantal politiemen
sen en een buitenlandse toerist als slachtof
fers.
Minister Hassan al-Alfi van binnenlandse
zaken heeft aan de vooravond van de con
ferentie voor alle zekerheid nog maar eens
herhaald dat alle betogingen, marsen en
andere openbare uitingen van protest zijn
verboden. De overheid heeft goede reden
zich zorgen te maken, want de bevolkings
conferentie is al weken mikpunt van kritiek
in de oppositie-pers. Die kritiek geldt ook,
en niet in de laatste plaats, de omstandig
heid dat de Egyptische regering zich leent
voor de organisatie.
Het zijn niet alleen extremistische islami
tische organisaties die zich tegen de confe
rentie hebben gekeerd. Ook het eerbied
waardige Al-Azhar, het islamitische theolo
gische instituut dat een officiële status ge
niet, heeft stevige kritiek laten horen op be
paalde onderdelen van bet VN-Actiepro-
gramma vóór Bevolkingsbeheersing dat de
afgevaardigden onder applaus dienen te
aanvaarden. Het heeft de islamitische deel
nemers gevraagd aan te dringen op wijzi
gingen, om te voorkomen dat de regeringen
van overwegend islamitische landen zich
later zullen kunnen beroepen op de aanbe
velingen.
Al-Azhars Centrum voor Islamitische Stu
dies heeft zich in een verklaring speciaal
uitgesproken tegen vijf onderdelen van het
VN-document. Een ervan is een pleidooi
voor vertrouwelijkheid tussen tieners en
artsen als het gaat om seksuele vraagstuk
ken. Volgens Al-Azhar werkt dat voor-hu
welijkse seksuele contacten in de hand en
ondermijnt het de positie van de ouders.
Verder wordt in het document gesproken
over 'het huwelijk en andere banden' en
'seksueel actieve niet-gehuwde personen',
wat Al-Azhar opvat als propaganda voor
overspel en homoseksualiteit.
Ook een passage waarin wordt gesugge
reerd dat abortus moet worden toegestaan
in andere situaties dan die waarin het leven
van de moeder gevaar loopt, vindt geen ge
nade in de ogen van Al-Azhars koran-ge-
leerden. Het VN-document vermeldt overi
gens niet precies in welke omstandigheden
abortus is gerechtvaardigd.
Al-Azhar wil niets weten van de oproep dat
zonen en dochters een gelijk aandeel moe
ten hebben in een erfenis. De islam kent
dochters de helft toe van het erfdeel van zo
nen. En het islamitisch instituut verzet zich
eveneens tegen een oproep van de VN om
de in de wet vastgelegde minimum-leeftijd
waarop meisjes mogen trouwen, te verho
gen. Dat zou buitenechtelijk geslachtsver
keer en prostitutie in de hand werken.
De islamitische bezwaren tegen het docu
ment en de conferentie gaan iets minder
ver dan die van het Vaticaan. Zo verzetten
de meeste islamitische moraaltheologen
zich niet zonder meer tegen anti-conceptie.
De Roomskatholieke kerk heeft Iran en an
dere islamitische landen benaderd voor ge
zamenlijke actie tegen het VN-programma.
Al-Azhars kritiek is terug te vinden in alle
commentaren in de Egyptische islamitische
pers. Maar er zijn ook gndere aspecten aan
de VN-bijeenkomst die verzet wekken.
Fahmi Howeidi, Egyptes bekendste islami
tische columnist, ziet de Internationale
Conferentie over Bevolking en Ontwikke
ling vooral als een belediging van de Derde
Wereld. Het actieprogramma heeft niets te
maken met ontwikkeling, meent hij, maar
alles met een gedwongen bevolkingsbeper
king in arme landen. Het is gebaseerd op de
volgens hem dubieuze stelling dat een ldei-
nere bevolking automatisch grotere wel
vaart en een goed bestaan betekent. „Het
wil armoede bestrijden door arme mensen
te verhinderen kinderen te krijgen, in plaats
van hun lot te verbeteren."
Howeidi stelt vast dat het rijke Westen de
neiging heeft het bevolkingsprobleem in
het arme zuiden te gebruiken als alibi voor
zijn monopolisering van economische
hulpbronnen. „Het Westen probeert de ar
men in de wereld wijs te maken dat hun ar
moede het gevolg is van hun voortplan-
tingsdrift, en niet van de beheersing van
hun bodemschatten door de rijke randen."
Dit soort anti-Westerse kritiek'op de bevol
kingsconferentie verschijnt ook in de ko
lommen van de niet-islamitische pers, met
inbegrip van het semi-officiële dagblad 'Al-
Ahram'. Maar de regeringsgezinde com
mentatoren wijzen erop dat het organiseren
van de conferentie niet betekent dat Egypte
het actieprogramma op voorhand steunt.
De conclusies zijn niet bindend en niets
kan Egypte ervan weerhouden vast te hou
den aan zijn traditionele waarden en tradi
ties.
De Egyptische overheid is er zeer op ge
brand de conferentie tot een succes te ma
ken, al was het alleen al om te laten zien dat
ze de terreur van extremistische islamieten
de baas is. De militanten op hun beurt zien
de bijeenkomst als een welkome aanleiding
om hun campagne op te voeren en de be
volking duidelijk te maken dat alleen een
fundamentalistische islamitische regering
het land kan redden van de morele onder
gang.
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
)n
Na 75 jaar bloeien de jeugdtijdschri
ten Okki en Taptoe meer dan ooit.
Eén op de drie kinderen leest ze. Ok raf
(6 tot en met 8 jaar) en Taptoe (8 to tja
en met 12 jaar) hebben hun wortels kei
het katholieke zuiden. Zij komen
voort uit Het weekblaadje voor de fj
roomsche jeugd en Het KleuterblaaA**~
je. Vele generaties later hebben zij e,NAC
totaal ander gezicht. Van 'vlijtige vi ^jj
gertjes' naeen kritische consume
tenrubriek: Okki en Taptoe zijn me
hun tijd meegegaan.
Stripfiguur Okki kreeg onlangs per
post een fiets te koop aangeboden.
Net als veel andere kinderen geloof^]
de briefschrijver dat de stripfiguur
echt bestaat. Bij de lezers van Okki
slaat de fantasie nog erg makkelijk UI
hol.
Maar de wat oudere Taptoe-lezers
staan al behoorlijk met beide bene#ua
in de keiharde werkelijkheid. Hoof<Ptej
redactrice Annemarie Bon: „Kindeirf
maken zich grote zorgen over de veP
vuiling en het uitsterven van bepaaPJ
diersoorten. Ik vind het weieens onfn 13
eerlijk en gênant als een kind zich ri
voelt om het milieu. Ook Taptoe gaa
zware kost niet uit de weg. Maar als
tegenwicht proberen we in andere nj$
verhalen de fantasie te prikkelen.
Kinderen hebben er ook recht op
kind te zijn en te genieten."
Volgens uitgeverij Malmberg leest
op de drie Nederlandse kinderen
6 tot en met 12 jaar Okki of Tapti
Voor Okki komt dat neer op een opkLLE
ge van 115.000 exemplaren. Taptoe1
heeft 120.000 abonnees. De oplage j vj(
stijgt de laatste jaren met 10 procen js
per jaargang. Taptoe-hoofdredactet,an(
Bon en haar Okki-collega Monique,
Heemelaar zijn zelf verrast over dii
succes. De televisie wint steeds m»
terrein ten koste van het gesclirevei
woord en dan is er nog de recessie.
Dat beide bladen goed inspelen op
wat kinderen echt leuk vinden, is
gens hen het grote geheim.
De bladen sluiten tegenwoordig bel
dan vroeger aan bij wat er onder kierde
deren leeft, vinden beide hoofdredq
teuren. „Oorspronkelijk werden deUgp
bladen vanuit een katholieke geloo(jjnr
overtuiging gemaakt. Er stonden v^ezc
die stichtelijke verhalen of een op- |aa,
voedkundige rubriek in", vertelt Hejez
meiaar. (,0]g
Volgens Bon'zijn de lezers in de jar$,r v
zeventig door weer een andere gen<
ratie redacteuren bestookt. „Zo hel
ben ze een keer in Taptoe een quiz
plaatst over wie de belangrijke polij
van dat moment waren. Dat ging dl
ook nog weieens over de hoofden
de kinderen heen."
Bon: „Nu laten we de kinderen zei
hun oordeel vellen. Taptoe heeft sii
een tijdje een consumentenrubriel
Onlangs was er een jongetje met
i. Zo'n miskoop levert grote ver
ontwaardiging op, want voor hem Mid
gaat het om een grote hoeveelheid haa
zakgeld." kint
Henk Hartendorp zat als klein jongWis
tje al boven de drukproeven van dejdoe
voorlopers van Okki en Taptoe: HeH'f
Weekblaadje voor de Roomsche Jeipaar
en Het Kleuterblaadje. Zijn vader, cWor
in 1933 bij uitgeverij Malmberg wa?1311
gaan werken, legde die kwasi-achtdn d
loos uit zijn tas om de reactie van zlaar
eigen kinderen te peilen. Als zij eerftar
verhaal in één adem uitlazen, was Wis
aangetoond dat het een kind kon pt>etr
ken. jdrie
Inmiddels kijkt Hartendorp zelf teipft£
op een loopbaan van bijna veertig H
jaar in de jeugdbladenbranche. Uit,dat
eindelijk is hij het langst voor Okki
verantwoordelijk geweest. Hoofd-
schuddend bladert hij door de jaar^-
gang van Het Weekblaadje voor de
Roomsche Jeugd uit 1932 waarbij li
stuit op een knutselrubriek voor joi
gens. Daarin is te lezen hoe je een
lijstje voor een prentbriefkaart kun
figuurzagen.
Hartendorp: „Dit is uit mijn kindeif4
tijd, maar ik weet zeker dat het vocji
mij te ingewikkeld was. Toen n
ten ze zich er nog niet druk om of
kind zoiets kan begrijpen."
Net als de nieuwe generatie hoofdi
dacteuren vindt Hartendorp dat k
deren steeds vroeger wijs zijn. Ma
helemaal nieuw is dat niet. „Mijn
zoon maakte zich als achtjarige I
zo'n 25 jaar geleden ook al zorge
over het milieu. Het heeft jaren ge
duurd voordat hij met de auto mee
wilde."
den bosch wang an oe
Een Amerikaanse katholieke organisatie bindt de strijd
aan met het Vaticaan, dat voorbehoedmiddelen be
schouwt als een 'wezenlijk kwaad' en het gebruik ervan
door katholieken verbiedt. De Catholics Speak Out
(CSO), een hervormingsgezinde organisatie in Was
hington, voeren een internationale campagne met als
voornaamste onderdeel een open brief aan de paus. die
op 6 september in de New York Times zal komen te
staan. Op die dag begint in Cairo de wereldbevolkings
conferentie van de Verenigde Naties.
Het Vaticaan heelt al bij voorbaat protest aangetekend
bij het concept-slotakkoord van die conferentie, waar
aan 184 landen zullen deelnemen. De landen zullen
zich in die slotverklaring hoogstwaarschijnlijk uitspre
ken voor een onbeperkte toegang tot gezinsplanning in
het jaar 2000.
Daarvoor zullen de landen hun gezamenlijke uitgaven
voor bevolkingsbeleid moeten verhogen van de huidige
vijf miljard dollar (bijna 9 miljard gulden) naar zeven
tien miljard dollar (bijna 30 miljard gulden) in 2000.
Het Vaticaan is echter sterk gekant tegen dit voorstel.
De CSO (tienduizend leden) vindt dat de tegenstand
van het Vaticaan tegen voorbehoedmiddelen 'geen le
gitimiteit' heeft en de weergave is van 'een gemarginali
seerde opvatting in onze kerk, voornamelijk verdedigd
door de mannelijke celibataire hiërarchie'.
De aanstaande advertentie in de New York Times is al
voorzien van 3.500 handtekeningen. Volgens de CSO
vinden de meeste katholieken dat beslissingen over
voorbehoedmiddelen genomen moeten worden door
hen die kinderen moeten baren en grootbrengen.
Het recht van vrouwen om te beslissen hoeveel kinde
ren ze willen hebben, zal waarschijnlijk door de VN
worden erkend. Flet Vaticaan is hier op tegen omdat
dat voorstel impliciet ook abortus goedkeurt. Volgens
de paus moet elke beslissing over kinderen worden ge
nomen door het getrouwde koppel. Abortus is uit den
boze.
Maar de CSO vindt deze pauselijke beperking van de
beslissingsrechten van vrouwen tekenend voor een be
leid 'waarin de rol van de vrouw als moeder conse
quent wordt overbelicht'. Het blokkeren van een vrije
toegang tot gezinsplanning zal volgens de Amerikaanse
katholieken leiden tot juist meer abortussen en verdere
verspreiding van het AIDS-virus.
Een andere katholieke organisatie in de Verenigde Sta
ten, Katholieken voor een Vrije Keuze (CFFC), ziet an
dere, wat profanere motieven achter het beleid van het
Vaticaan. „Het gaat het Vaticaan vooral om geld",
meent CFFC-president Frances Kissling. „Als er straks
veel dollars worden uitgegeven aan gezinsplanning,
dan vermindert het aandeel dat de institutionele kerken
uit de staatskas krijgen."
Kissling wijst erop dat de Amerikaanse katholieke hulp
organisaties 75 procent van hun budget ontvangen van
het Amerikaanse Bureau voor Internationale Ontwikke
ling (Usaid).
In mei heeft monseigneur Diarmuid Martin volgens
Kissling tijdens de synode van Afrikaanse bisschoppen
in Rome gewaarschuwd voor de geldtekorten die zou
den ontstaan als er meer aandacht voor gezinsplanning
zou komen. Hij riep de aanwezige bisschoppen op bij
de autoriteiten aan de bel te trekken omdat het gezond
heids- en bevolkingsbeleid niet in handen mag vallen
van 'belangengroepen'.
new york jaya dayal
Paus Johannes Paulus II. Het Vaticaan wil nog altijd niets weten van voorbehoedmiddelen.
